TÜRKİYEDE ÇALIŞMA YAŞAMI SORUNLARI

... konulu sunumlar: "TÜRKİYEDE ÇALIŞMA YAŞAMI SORUNLARI"— Sunum transkripti:

1 TÜRKİYEDE ÇALIŞMA YAŞAMI SORUNLARI
4/25/2017 TÜRKİYEDE ÇALIŞMA YAŞAMI SORUNLARI Yard.Doç.Dr. Salih DURSUN

2 DERS PLANI İş Kazaları ve Meslek Hastalıkları Çalışma Hayatında Şiddet
4/25/2017 İş Kazaları ve Meslek Hastalıkları Çalışma Hayatında Şiddet Çalışma Yaşamında Kadınlar ve Sorunları Çalışma Hayatında Çocuklar Türkiye Bilgi Toplumunun Neresinde? Küreselleşme ve Beyin Göçü Türkiye’de Çalışma Kültürü Çalışma Hayatında Şiddet ve Mobbing Türkiye’de İşsizlik ve Etkileri

3 Yard.Doç.Dr. Salih DURSUN
4/25/2017 TÜRKİYEDE İŞ KAZALARI Yard.Doç.Dr. Salih DURSUN

4 4/25/2017

5 İŞ KAZASI??? 4/25/2017 ILO; “İş kazasını; belirli bir zarar ya da yaralanmaya neden olan, beklenmeyen, önceden planlanmayan bir olay şeklinde tanımlamıştır.” WHO ise; iş kazasını şöyle tanımlamaktadır; “İş kazası önceden planlanmamış ve çoğu zaman, kişisel yaralanmalara, teçhizatın zarar görmesine, üretimin bir süre durmasına yol açan olaydır.

6 a) Sigortalının işyerinde bulunduğu sırada,
5510 SAYILI SOSYAL SİGORTALAR VE GENEL SAĞLIK SİGORTASI KANUNU’NUN 13. MADDESİNDE DE İŞ KAZASININ TANIMI 4/25/2017 a) Sigortalının işyerinde bulunduğu sırada, b) İşveren tarafından yürütülmekte olan iş nedeniyle sigortalı kendi adına ve hesabına bağımsız çalışıyorsa yürütmekte olduğu iş nedeniyle, c) Bir işverene bağlı olarak çalışan sigortalının, görevli olarak işyeri dışında başka bir yere gönderilmesi nedeniyle asıl işini yapmaksızın geçen zamanlarda, d) Bu Kanunun 4.üncü maddesinin birinci fıkrasının (a) bendi kapsamındaki emziren kadın sigortalının, iş mevzuatı gereğince çocuğuna süt vermek için ayrılan zamanlarda,

7 4/25/2017 e) Sigortalıların, işverence sağlanan bir taşıtla işin yapıldığı yere gidiş gelişi sırasında, meydana gelen ve sigortalıyı hemen veya sonradan bedenen ya da ruhen özre uğratan olaydır.

8 İŞ KAZALARININ MALİYETLERİ
4/25/2017 Doğrudan (Görünür) Maliyetler; İlk müdahale, ambulans ve tedavi masrafları, Geçici veya sürekli iş göremezlik ve ölüm ödemeleri, İşçiye veya yakınlarına ödenen maddi ve manevi tazminatlar Sigortaya ödenen tazminatlar

9 Dolaylı (Görünmez) Maliyetler;
4/25/2017 İşletmenin, makinelerin, prosesin ya da fabrikanın bir bölümünün ya da tamamının kaybedilmesi, İşçinin üretimde çalışmaması nedeniyle iş gücü ve maliyet kaybı, Adli masraflar (Mahkeme) İşe yeni bir işçinin alınması gerekiyorsa veriminin düşük olmasının getirdiği maliyet, Kazanın getirdiği fazla mesainin maliyeti, Kaza esnasında, bu bölümde işin durması nedeniyle zaman ve maliyet kaybı, Proses, makine veya tezgâhın kısmen ya da tamamen zarar görmesi nedeniyle tamir ya da yeni makine alımının getirdiği maliyet,

10 Ürünün ya da hammaddelerin zarara uğraması,
4/25/2017 Ürünün ya da hammaddelerin zarara uğraması, Çalışanların moral bozukluğu nedeniyle dolaylı ya da dolaysız iş yavaşlatmaları, Yeni işçi alımı gerekiyorsa, işçiye verilen eğitim ve işçinin işi öğrenmesi esnasında geçen sürenin getirdiği maliyet Bürokratik işlemlerle ilgili harcanan zaman ve maddi kayıp, Siparişin zamanında teslim edilememesi nedeniyle uğranılacak kayıplar.

11 ÇALIŞAN AÇISINDAN İŞ KAZASININ MALİYETİ
4/25/2017 Kişi çalıştığı sürece ailesini geçindirebilecek geliri elde etmektedir. Ancak iş kazası sonucu sakatlanması halinde, iş göremez hale gelir ve ailesiyle birlikte geçim sıkıntısına girer. İş kazasına uğrayan çalışan sağlığını yitirmesi, bir veya birkaç doku ve / veya organının kullanımının kısıtlanması veya kaybetmesi, ruhsal ve psikolojik yönden büyük manevi kayıplara neden olmaktadır.

12 EKONOMİK KAYIP? 4/25/2017 Yapılan bir araştırmada, Meydana gelen iş kazalarının her birinin işverene toplam maliyeti $’a mal olmaktadır. Bu maliyetin içerisinde maddi ve manevi tazminatlar ile mahkeme ve avukatlık giderleri bulunmamaktadır. Bunlar dahil edilirse bir iş kazasının ortalama direkt maliyeti $ olmakta Oysa, bir kazanın olmaması için işverenin yapacağı giderlerin maliyeti $ olarak hesaplanmıştır

13 EKONOMİK KAYIP? 4/25/2017 ILO raporlarına göre, iş kazası ve meslek hastalıklarından kaynaklanan yıllık kayıp, dünya ülkelerinin toplam GSYİH’larının %4’ünü aşmaktadır. Türkiye’nin 2014 yılı GSYİH’sı dikkate alındığında iş kazası ve meslek hastalıklarının toplam maliyetinin yaklaşık 70 milyar TL’yi aşabileceği söylenebilir. 2013 yılında bütçeden eğitime ayrılan pay, 78,5 milyar, sağlığa ayrılan pay, 75 milyardır.

14 İŞ KAZALARININ NEDENLERİ
4/25/2017 İş kazalarının nedenleri ile ilgili birçok araştırma yapılmıştır. Bu araştırmalara göre iş kazalarının meydana gelmesinde tek bir nedenin değil, birden fazla nedenin etkisi olmaktadır. İş kazalarının oluşmasında üretim teknolojisi, üretim araçları, çevre koşullarının yanında sosyolojik, psikolojik, fizyolojik bir çok etken rol oynamaktadır. Ancak, iş kazalarının oluşmasına neden olan etkenlerin tümü temel iki etkene indirgenebilir. Bunlar işyerlerindeki güvensiz durumlar ile çalışanların yaptığı güvensiz davranışlardır

15 Güvensiz Davranışlar 4/25/2017 Güvensiz davranışlar insanın fizyolojik ve psikolojik yapısı ile çevre koşullarından kaynaklanmaktadır. - İşi Bilinçsiz Yapmak, - Dalgınlık ve Dikkatsizlik - Makina Koruyucularını Çıkarmak - Tehlikeli Hızla Çalışmak - Görevi Dışında İş Yapmak - İş Disipline Uymamak - İşe Uygun Makina Kullanmamak - Yetkisiz ve İzinsiz Olarak Tehlikeli Bölgede Bulunmak - Kişisel Koruyucuları Kullanmamak - Tehlikeli Hızda Araç Kullanmak

16 Güvensiz durumlar 4/25/2017 - Güvensiz Çalışma Yöntemi - Güvensiz ve Sağlıksız Çevre Koşulları - Topraklanmamış Elektrik Makinaları - İşe Uygun Olmayan El Aletleri - Kontrol ve Testleri Yapılmamış Basınçlı Kaplar - Tehlikeli Yükseklikte İstifleme - Kapatılmamış Boşluklar - İşyeri Düzensizliği - Koruyucusuz Makina, Tezgahlar - Parlayıcı Patlayıcı Maddeler

17 AYRINTILI OLARAK İŞ KAZALARININ NEDENLERİ
4/25/2017 İş kazalarının meydana gelmesinde etkili olan bireysel (beşeri )nedenler -kişisel nitelikler -fizyolojik nitelikler -psikolojik nitelikler

18 KİŞİSEL NİTELİKLER 4/25/2017 Konu ile ilgili yapılan araştırmalar kişinin yaş,cinsiyet,eğitim,tecrübe ve medeni halinin, iş kazasının oluşmasında yakından ilişkili oldukları saptanmıştır. Yaş Yapılan araştırmalar, çalışanlarının yaşlarının ilerlemesiyle birlikte kaza oranları düştüğünü saptamıştır. Genç çalışanların yaşlı çalışanlara oranla daha fazla kaza geçirmeleri ile ilgili birçok neden öne sürülmüştür.

19 -Genç işçiler daha tehlikeli işlerde çalıştırılmaktadır.
4/25/2017 -Genç işçiler daha tehlikeli işlerde çalıştırılmaktadır. -Aile sorumluluğu az olan genç işçilerin,daha dikkatsiz oldukları -Genç işçilerin iş deneyimleri daha az olduğu için makinelerden doğabilecek tehlikelerden haberdar olmamaları -Genç ve dinamik olmaları, tehlikeli davranışlarda bulunmalarına sebep olmaktadır.

20 CİNSİYET VE İŞ KAZALARI
4/25/2017 Cinsiyet ile iş kazaları arasındaki ilişkiyi tespit etmek için yapılan bir çok araştırma farklı sonuçlar ortaya çıkarmıştır. Bazı araştırma sonuçlarına göre kadın çalışanların erkek çalışanlara oranla daha az kaza yaptıkları tespit edilmiştir. Bunun sebebi olarak da ,kadınların erkeklere oranla daha dikkatli çalışmaları ileri sürülmektedir. Ayrıca kadın işçilerin ağır ve tehlikeli işlerde çalıştırılmamaları daha az kaza geçirmelerine neden olmaktadır

21 EĞİTİM VE İŞ KAZALARI 4/25/2017 Bilgisizlik, kaza sebeplerinin başında gelmektedir. İşçinin iş hakkındaki bilgi derecesi ile kazayla karşılaşma oranı arasında ters yönde bir ilişki vardır. Kişinin işi tanıması, işten kaynaklanabilecek tehlikeler hakkında bilgi sahip olması ve işin görülmesi için gerekli olan bilgiyi sahip olması kazaların önlenmesi bakımından önem taşımaktadır. Bilgisizlik, işçide cehaletten doğan bir cesarete yol açmaktadır. Bu durum ise tedbirsiz davranışların asıl nedeni olmaktadır.

22 4/25/2017 İşçilerin kullandıkları makine ve teçhizata dikkat ve ilgilerini artırmak için onlara mesleki eğitim vererek bu konuda bilgilendirmek gerekir Dolayısıyla işçiye hem işi daha kolay nasıl yapacağını, hem de çalışma ortamında maruz kaldığı tehlikelere karşı nasıl korunacağı öğretilir. Yapılan araştırmalar göstermektedir ki, işe başlamadan önce iş güvenliği eğitimi alan işçilerin kaza oranı, almayanlara göre daha düşüktür

23 TECRÜBE VE İŞ KAZASI 4/25/2017 Tecrübe ile iş kazası arasındaki ilişkiyi açıklamak üzere yapılan birçok araştırma farklı sonuçlar ortaya çıkarmıştır. Bazı incelemelerde daha fazla tecrübeye sahip işçiler daha çok iş kazası geçirmektedirler. Ancak araştırmaların çoğunda bu durumun tam tersi ortaya çıkmıştır; yani iş deneyimi arttıkça iş kazası oranı azalmaktadır. Çalışanların işte çalışma süreleri arttıkça kaza oranlarında bir azalma meydana gelmektedir. Bunun sebebi de uzun yıllar aynı çalışma ortamında bulunan işçi, o çevreye uyum sağladığından, tehlikeli olan yer, durum ve davranışları iyi bildiği için bunlardan kaçınmaktadır .

24 MEDENİ DURUM VE İŞ KAZALARI
4/25/2017 Medeni hal ve iş kazaları arasındaki ilişkiyi incelemek üzere yapılan araştırmalara göre, evlenmiş olan işçilerin bekar işçilere oranla daha az iş kazası geçirmektedirler. Bunun sebebi de evli olanların bekarlara göre daha dikkatli olmaları ve ev geçindirdikleri için daha fazla sorumluluk sahibi olmalarıdır.

25 Fizyolojik nitelikler
4/25/2017 İş kazalarına neden olan fizyolojik nitelikler olarak yorgunluk, monotonluk, fiziksel yetersizlik ve uykusuzluk incelenecektir. Bütün bu nitelikler kaza belirleyicisi oldukları kesin olarak saptanmamış olsa dahi, bunların varlığı halinde bireylerin daha fazla iş kazası geçirdikleri kesinleşmiştir.

26 yorgunluk 4/25/2017 Yorgunluk , belli bir işi ya da işlemi yapan bireyin ,fizyolojik nedenlerle söz konusu olan işi daha fazla devam ettiremeyeceği bir psiko- somatik tükenme aşamasına gelmesidir. Yorgunluk bazen ölçülebilir ve görünür düzeyde oluşur. Yorulan insanın iş gücü ve verimliliği düşer. Yorgunluk belirtilerinin ortaya çıkması için insanın çok ağır işler yapması da gerekmeyebilir. Bazen insan kendisini yorgun hisseder ve bir tür isteksizlik ve bezginlik şeklinde belirtiler gösterir

27 4/25/2017 Yorgunluk sadece kişilerin verimli çalışmasını önlemez aynı zamanda dikkat ve duyarlılığın azalmasına, refleks davranışlarının yavaşlamasına sebep olmaktadır. Ağır ve sürekli yapılan bedensel çalışmalar bireyde fiziksel yorgunluğa neden olmaktadır.Bu durumda çalışma ortamının yeterli derecede aydınlatılmaması, havalandırılmaması, ısıtılıp veya soğutulmamasına da bağlıdır. Bundan farklı olarak kişinin masa başında, çok fazla dikkat gerektiren, yüksek tempolu ve stresli işler de zihinsel yorgunluğa neden olmaktadır

28 monotonluk 4/25/2017 İşlerin sürekli aynı şekilde yapılması, çalışanda monotonluğa sebep olmaktadır. Bazı araştırma sonuçlarına göre monotonluk, mutsuzluğa, iş tatminsizliğine vb. bıkkınlığa yol açmaktadır. Bu durumda da dikkatin azalmasına, tehlikeli davranışlarda bulunmaya, dolayısıyla iş kazasına neden olmaktadır.

29 Fazla mesai, gece çalışmaları ve uykusuzluk
4/25/2017 Uykusuzluk tıpkı yorgunluk ve monotonluk gibi çalışanın konsantrasyonunun bozulmasına,dikkatin dağılmasına ve zamanında tepki verememesine yol açmaktadır. İşe uykusuz gelen bir kişi bütün gün sinirli,hırçın ve baskı altında işini yapmaktadır.Bu durumda çevresini de negatif etkileyerek ortamın gerginleşmesine ve diğer çalışma arkadaşlarının da kaza yapma olasılığını artırmaktadır. Gece çalışmalarında iş kazasının daha sık meydana geldiği istatistikler ile saptanmıştır

30 FİZİKSEL YETERSİZLİK VE İŞ GÖREN- İŞ UYUMU
4/25/2017 Fiziksel yetersizlik ,işçinin fiziki açıdan yaptığı işe ve çalıştığı ortama uygun olmamasını ifade etmektedir. Fazla güç gerektiren bir işe,gücü yetersiz olan birinin yerleştirilmesi halinde bu kişinin kısa sürede yorulmasına neden olur. Aynı şekilde kısa boylu bir işçinin yapabileceği işi uzun boylu birinin yapması, iş sırasında uygunsuz duruş ve davranış biçimi ortaya çıkardığından,çalışan daha kısa sürede yorulacağından,kaza yapma ihtimali artacaktır

31 4/25/2017 İş görenin işe uyumu, işin gerektirdiği zihinsel ve bedensel yeteneklere sahip olması ve işe ilişkin bazı kişilik değerlerini taşıması ile mümkün olmaktadır. İş görenin yetenek düzeyinin altında bir işte çalışması, iş doyumsuzluğu,bıkkınlık, sıkıntı hissetmesine, dolayısıyla dikkatsiz davranmasına ve iş kazası yapmasına yol açmaktadır. Buna karşılık bireyin yeteneklerini aşırı zorlayıcı bir işte çalışması, düşük iş başarısına, çabuk yorulmasına, moral bozukluğuna neden olarak iş kazası yapma olasılığını arttırmaktadır

32 İŞ GÖREN-MAKİNE UYUMU 4/25/2017 Çalışanların fiziksel yetersizliklerinin bilinmesi ve buna göre işe yerleştirilmesi çalışma ortamının daha ergonomik hale getirilmesi demektir. Başka bir deyişle çalışanı işe uyumlu hale getirmeye çalışırken,işi de (çalışma ortamını, kullandığı makine ve teçhizatı vb.) çalışana uygun hale getirmek şarttır. Aksi halde,olumsuz ve uyumsuz makine-çalışan ilişkisi büyük sorunlara neden olacaktır,bu da iş kazalarını doğuracaktır.

33 4/25/2017 İş görenlerin, makinelerin bilinen tehlike sebebi özelliklerine karşı geliştirilen koruyucu tedbirlere dikkat etmemeleri, kendilerine verilen koruyucu malzemeleri kullanmamaları ya da yetersiz kullanmaları iş gören-makine ilişkisinde uyum bozacak nedenler arasında gösterilebilir. İş görenin fiziksel özelliklerinin çalıştığı makinenin özelliklerine uymaması sonucu tehlikeli şekilde eğilmesi, kalkması, uzanması gibi zaman içinde onu yorarak dikkatini kaybettirecek faaliyetlerde bulunması kazalara yol açabilmektedir

34 Psikolojik nitelikler
4/25/2017 İş kazalarının ortaya çıkmasında etkili olan belli başlı psikolojik nitelikler olarak zeka, duygusallık, kaza eğilimi, iş tatmini ve motivasyon, gerilim(stres) incelenecektir.

35 ZEKA VE İŞ KAZALARI 4/25/2017 Yapılan araştırmalarda iş görenlerin soyut zeka düzeyleri ile kaza yapma olasılıkları arasında önemli bir ilişki olduğu saptanmıştır. Çünkü, bireylerin genel olarak işlerine uyum sağlayabilmeleri, ortaya çıkan durumu hemen değerleyebilmeleri ile kaza yapma olasılıkları arasında yakın bir ilişki bulunmaktadır. İş gören yeteri kadar zeki değilse, karar vermede gecikebilir, gerekli önlemleri almayabilir. Mevcut iş için gerekli zeka düzeyine sahip olmayan çalışanlar genellikle hatalı kararlar vermekte ve iş ortamında güvenli olmayan durumlar oluşturup, kazalara neden olmaktadır

36 Duygusallık 4/25/2017 İş kazaları ile ilişkili iki temel duygusal etken söz konusu edilebilir. Birisi duygusal olgunluk, diğeri de kazanın olduğu andaki duygusal zamandır. Bunlar arasında işçilerin hatalı davranış, ani heyecan, sinirlilik ve korku, üzüntü ve depresyon halleri bulunmaktadır. Bu dört hal, duygusal niteliklerden kaynaklanmakta, tam anlamıyla duygusal koşullar iş kazalarında önemli yer tutmaktadır

37 4/25/2017 İş kazaları ile duygusallık arasındaki ilişki araştırıldığında, duygusal uyumsuzluğun kaynaklarının çok farklı olduğu görülmüştür. Ast ile üst arasındaki yetersiz ilişkiler, makinelerden sakınma,iş hakkındaki güvensizlikler duygusal bozukluğa yol açarak, kazalara neden olabilir. Duygusal sıkıntılar evden, aileden veya maddi koşullardan kaynaklanabilir. Örneğin evliliğinde sorunlar olan bireyin depresyona girmesi; maddi sıkıntıları olan kişinin endişeli olması gibi haller, kazaların artmasına neden olabilir

38 kaza yapma eğilimi ( kazaya yatkınlık)
4/25/2017 Bazı araştırmacılar uzun incelenmeler sonucunda kaza eğilimli olan kişilerin özelliklerini belirlemişlerdir. Bunlar: Geleceğe ait planları yoktur, heyecan ve maceraya düşkündürler, kolay isyan ederler, sıkı kuralları sevmezler ve çalışma ortamındaki güvenlik kurallarını önemsemezler

39 İŞ TATMİNİ VE MOTİVASYON
4/25/2017 İş tatminini, çalışanın beklenti ve ihtiyaçlarının karşılanma derecesi olarak açıklayabiliriz. Dolayısıyla iş kazası ile karşı karşıya kalan birey hem tatmin olma, hem de çalışma ortamına uyum sağlaması olumsuz şekilde etkilenmektedir. Kısaca iş kazası ile iş tatminin sürekli etkileşim halinde olduğunu söyleyebiliriz. Uzun süren araştırmalar iş tatmini ile kazalar arasında negatif yönlü bir ilişki olduğunu ortaya çıkarmıştır.

40 4/25/2017 İşinden memnuniyetsizlik duyan ve motivasyonu düşük olan çalışanların işe, ortama ve arkadaşlarına uyum sağlamaları çok zordur. İş tatmini olmayan çalışanlar işlerine gerekli önemi vermezler, güvenlik kurallarını dikkate almazlar ve çalışma arkadaşları ve amirleri ile iyi ilişki kuramazlar. Bütün bu olumsuz haller dikkatlerinin azalmasına, dolayısıyla kaza yapma ihtimalinin artmasına neden olmaktadır

41 GERİLİM (STRES) VE AŞIRI İŞ YÜKÜ
4/25/2017 Teknolojinin hızla gelişmesiyle birlikte çalışanlarında bu ortama ayak uydurabilmeleri için, daha tempolu, daha dikkatli ve daha büyük baskı altında çalışmak zorundadırlar. Bütün bunlar bireyde gerilime neden olmakta ve işini zamanında ve gerektiği şekilde yerine getirmesini engellemektedir. Stres ile iş kazaları arsındaki ilişkiyi açıklamak için yapılan araştırma sonuçlarına göre, iş kazalarının nedenlerinden biri olan gerilim faktörünün çok yaygın olduğu görülmüştür. Ayrıca iş ortamındaki stres, bireyin konsantrasyonunu bozduğu, dikkatini dağıttığı, reflekslerini yavaşlattığı ve fiziksel koordinasyonunu azalttığı sonucuna ulaşılmıştır

42 İŞ KAZALARININ MEYDANA GELMESİNDE ETKİLİ OLAN TEKNİK NEDENLER
4/25/2017 İş kazası ile ilgili yapılan bir çok araştırma, kazalara teknik faktörlerden daha çok insan faktörünün neden olduğu ortaya çıkarmıştır. Özellikle makine ve teçhizatın arızası sonucu meydana gelen kazalar, çalışan hatalarından oluşan kazalardan daha az olduğu görülmüştür

43 Makinelere bağlı kaza nedenleri
4/25/2017 -Her makinenin bir çalışma düzeni vardır.Bu düzenin bozulması halinde kaza meydana gelmektedir. -Makine teknik bir üründür ve temelinde arıza ihtimali her zaman vardır.Makinenin üretim özellikleri o üretim alanı için yanlış veya yetersiz olması halinde, teknik arızaya ve buna bağlı olarak da kazaya neden olabilir. -Makinenin ne şekilde ve hangi maddeden yapılırsa yapılsın, parçalarının eskime, kırılma veya patlama ihtimali vardır.Dolayısıyla kullanılan makine ve teçhizatın, periyodik olarak fiziki ve teknik bakım ve tamiri yapılması gerekir.

44 4/25/2017 -Teknoloji hızla gelişmektedir.Bu nedenle makinenin imal edildiği tarihteki teknoloji, kazaya yol açmayacak niteliklerin makineye kazandırılmasında yetersiz olabilir. -Makine imal edilirken ergonomi de dikkate alınmalıdır.Makineyi çalıştıracak insanın ve çevrenin özelliklerinin esas alınmaması durumunda kaza yapma ihtimali artmaktadır. -Makinenin kazayı önleyici koruyucu mekanizmaların hiç yapılmaması ve ya eksik yapılması durumunda, güvenli olmayan koşullar yaratığı için kaza geçirme olasılığı artmaktadır.

45 Fiziksel çevre koşullarına bağlı kaza nedenleri
4/25/2017 İş kazalarının meydana gelmesinde etkili olan bir diğer etken de çalışma ortamının işçi sağlığı ve iş güvenliği şartlarına uygun olmamasıdır., Bu durumda çalışanı fiziksel, biyolojik ve psikolojik açıdan olumsuz etkileyen çevre faktörleri, çalışma hızı ve kapasitesinin azalmasına dolayısıyla iş kazalarının meydana gelmesinde etkili olmaktadır

46 gürültü 4/25/2017 Gürültü, sinir- ruh ve işitme duygusu üzerine etki eder.Sinir ve ruh sistemi üzerinde şu etkileri görülür. Konsantrasyon, dikkat ve reaksiyon kapasitesi zayıflar. Yorgunluk, uyku bozuklukları, baş ağrıları, dolaşım semptomları gibi rahatsızlıklar görülür. Sürekli gürültülü ortamda çalışan iş görenler, normal sesli çevreden izole edilir. Dolayısıyla böyle bir ortamda neler konuşulduğu duyulmaz. İş makinelerinin gönderdiği sinyaller maskelenerek iş görenin iş ve işlemlerde başlama ve bitiş zamanlarının geciktirilmesine neden olur

47 Aydınlatma 4/25/2017 İş yerlerindeki uygun bir aydınlatma, sadece çalışan üzerinde olumlu bir psikolojik bir tesirin oluşturulması, verimin düşmemesi için değil; iş kazalarının önlenmesi bakımından da çok gereklidir. Aydınlatma yetersizliğinde görme fonksiyonu üzerine aşırı yüklenilmesi nedeniyle kısa bir süre sonra yorgunluk belirtileri, göz bozuklukları ve baş ağrıları meydana gelir.

48 Isı 4/25/2017 İnsanlar her ne kadar çeşitli ısı düzeylerinde çalışıyor olsalar da, belli düzeylerin altına inen veya üzerine çıkan sıcaklıklarda çalışanların başarısının olumsuz etkilendiği görülmektedir. Bu olumsuzluk, fiziki güç harcanarak yerine getirilen işlerde yorgunluk, zihinsel güç harcanarak yerine getirilen işlerde ise hata oranlarının yükselmesi şeklinde ortaya çıkmaktadır. Endüstride genellikle sorun olan yüksek sıcaklıktır. Isısı yüksek olan bir ortamda çalışan kişide bezginlik, bıkkınlık, dalgınlık ve isteksizlik meydana gelir. Eğer iş gören bu gibi hallerde gözlenip tespit edilmezse güvensiz davranışta bulunur, sonuçta da iş kazası gerçekleşebilir.

49 Tozlar 4/25/2017 Toz faktörünün de kaza sıklılığı üzerinde etkili olduğu uzun süren araştırmalardan sonra ortaya çıkmıştır. Tozların en büyük etkisi solunum sistemi üzerindedir. Havada asılı olan tozlar her solumada, burun ve ağızdan girerek akciğerlere ulaşır. MPM (Milli Prodüktivite Merkezi) tarafından yapılan bir araştırmada, tozun çalışanların göz, burun ve kulak deliklerini kapadığı, görüşü, nefes almayı ve duymayı engelleyerek iş kazalarına yol açtığı görülmüştür

50 %48’inin sistemli bir çalışma ile önlenebileceği
4/25/2017 ILO’nun tespitlerine göre kazaların yalnızca %2’si korunması mümkün olmayan, geriye kalan %98’i korunması mümkün olan kazalar şeklindedir. Yine araştırmalar iş kazalarının %50’sinin kolaylıkla önlenebilecek kazalar olduğu %48’inin sistemli bir çalışma ile önlenebileceği %2’sinin önlenemeyeceğini tespit etmiştir.

51 DÜNYADA İŞ KAZALARI 4/25/2017 Uluslararası Çalışma Örgütü (ILO) kaynaklarına göre her yıl 1,2 milyon kadın ve erkek iş kazaları ve meslek hastalıkları dolayısıyla hayatını kaybetmektedir. Yine aynı kaynaklara göre; her yıl 250 milyon insan iş kazaları, 160 milyon insan ise meslek hastalıkları sonucu ortaya çıkan zararlara maruz kalmaktadır. ILO’nun tahminlerine göre, dünya genelinde işle ilgili kazalar ve hastalıklar, bütün ölümlerin %3,9’unu oluşturmakta ve dünya nüfusunun %15 kadarı her yıl küçük veya büyük boyutta kazalara maruz kalmaktadır.

52 4/25/2017 ● Ölümcül iş kazaları, özellikle Asya ve Latin Amerika ülkelerinde artış göstermektedir. Örneğin; Çin’de 1998 ve 2001 yılları arasında ölümcül iş kazalarının sayısı ’ten ’e çıkmıştır. Yine Çin’de yaklaşık yarım milyon kişi işle ilgili nedenlerden dolayı yaşamını kaybetmiştir. Latin Amerika’da ise, 1998 yılında olan ölümcül iş kazası sayısı, 2001 yılında ’e yükselmiştir. ILO’ya göre bu rakamların altında yatan neden, bu ülkelerdeki hızlı ekonomik büyümedir.

53 4/25/2017 ● İş kazalarının en yaygın olduğu sektörlerin başında inşaat sektörü gelmektedir. Ölümcül iş kazalarının yaklaşık %17’si inşaat sektöründe olmaktadır. Buna göre, inşaat sektöründe her yıl en az ölümcül kaza olmakta, her 10 dakikada 1 kişi yaşamını yitirmektedir. ● Genç ve yaşlı çalışanlar iş kazasına maruz kalma riski en yüksek kesimi oluşturmaktadır. Örneğin, Avrupa Birliğinde 18–24 yaş grubunun maruz kaldığı ölümcül olmayan kaza oranı, diğer yaş gruplarına göre en az %50 daha fazladır

54 2.2 milyon 4/25/2017 Ekonomik Olarak Aktif Nüfus (2001/milyon)
Ekonomik Olarak Aktif Nüfus (2001/milyon) Ölümcül Kaza 3 ve daha fazla gün devamsızlığa neden olan kazalar (milyon) İşle İlgili Ölümler (2001) Endüstrileşmiş Ülkeler 419.5 16.000 12 Orta ve Doğu Avrupa ve Orta Asya 183 17.500 13.5 Hindistan 444 40.000 30.5 Çin 740.5 90.500 69 Diğer Asya Ülkeleri ve Adalar 415.5 77.000 58.5 Sahra Altı Afrika 279.5 53.500 40.5 Latin Amerika ve Karayipler 219 39.500 30 Arapça Konuşan Ülkeler 135 18.000 Toplam 2.837 268 2.2 milyon

55 Türkiye’de Durum! 4/25/2017 Türkiye’de iş kazalarıyla ilgili en ayrıntılı araştırmalardan biri, Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) tarafından 2007 ve 2013 yıllarında Hanehalkı İşgücü Anketi ile birlikte yapılmıştır. Çalışmada, iş kaybına yol açıp açmamasına ve olayın  hukuken bir iş kazası niteliği taşıyıp taşımadığına bakıl maksızın,  işyerinde  veya  iş  esnasında  geçirilen  ve  (şiddetine bakılmaksızın)bir  yaralanmayla  sonuçlanan tüm  kazalar  iş  kazası  olarak değerlendirilmiştir.Örne ğin; iş  makinesine elini sıkıştırma, işyerinin merdivenlerinden düşme, işyerinde çıkan yemekten zehirlenme, iş için bir toplantıya giderken yolda geçirilen trafik kazası vb.

56 SON 12 AY İÇERİSİNDE İSTİHDAM EDİLENLERDEN İŞ KAZASI GEÇİRENLER, 2007 - 2013
4/25/2017

57 SEKTÖRLERE GÖRE İŞ KAZASI GEÇİRENLERİN ORANI, 2007-2013
4/25/2017

58 Sosyal güvenlik kurumu rakamları
4/25/2017 Yıllar Sigortalı Sayısı İş Kazası Sayısı Ölüm Kaybedilen İşgünü Sayısı 2000 74.847 731 2001 72.367 1002 2002 72.344 872 2003 76.668 810 2004 83.830 841 2005 73.923 1072 2006 79.027 1592 2007 80.602 1043 2008 72.963 865 2009 64.316 1171 Toplam - 9.999

59 2013 yılında toplam 191.389 işçi kaza geçirdi,
4/25/2017 2013 yılında toplam işçi kaza geçirdi, İş kazası geçirenlerin ’ü erkek, ’i kadın İŞ KAZASI SAYISINDA BİR YIL ÖNCESİNE GÖRE % 291 ARTIŞ MEYDANA GELDİ. SGK tarafından açıklanan istatistiklere göre, yılında meydana gelen iş kazalarında kişi hayatını kaybetti. 2.209 kişi sürekli iş göremez hale geldi.

60 MADDİ KAYIP??? 4/25/2017 2013 yılında meydana gelen iş kazaları sonucu, sigortalıların ayakta tedavileri ve yatarak tedavileri nedeniyle 2 milyon 357 bin 505 iş günü kaybedildi. İş kazası sonucu geçici iş göremez hale gelen tüm çalışanların asgari ücret ile çalıştığını kabul edersek, toplam 80 milyon 272 bin 534 TL kayıp oluşmuştur. Her bir ölümlü iş kazası için 7500 gün kaybedildiği kabul edilir, dolayısı ile 1360 ölüm için 10 milyon 200 bin iş günü kaybedilmiştir. Dolayısı ile 347 milyon 140 bin TL kayıp oluşmuştur. Bu hesaplamalarda, tedavi, onarım, hukuki masraflar vb bulunmamaktadır.

61 SEKTÖRLERE GÖRE… 4/25/2017 İş kazası sonucu ölümlerden 521’i (ölümlerin yüzde 38.30’u) inşaat sektöründe meydana geldi, Ölümlerde inşaat sektörünü 183 ölümle (ölümlerin yüzde 13.45’i) kara taşımacılığı ve boru hattı taşımacılığı izledi, 2013 yılında metal sektöründe meydana gelen kazalarda 117 (ölümlerin yüzde 8.60’ı) kişi hayatını kaybetti Kömür ve linyit çıkartılması sektöründe meydana gelen iş kazaları sonucu 36 (ölümlerin yüzde 2.65’i) kişi hayatını kaybetti.

62 İŞ KAZASI SONUCU ÖLÜMLERİN İLLERE GÖRE DAĞILIMI
4/25/2017 ş kazası sonucu ölüm en çok İstanbul’da meydana geldi, İstanbul’da 2013 yılında meydana gelen iş kazaları sonucu 218 kişi (iş kazası sonucu ölenlerin yüzde 16’sı) hayatını kaybetti. Ölümlerde İstanbul’u 116 (iş kazası sonucu ölenlerin yüzde 8.50’si) ölümle Ankara izledi yılında iş kazası sonucu İzmir’de 82 (iş kazası sonucu ölenlerin yüzde 6.02’si) kişi, Antalya’da 62 (iş kazası sonucu ölenlerin yüzde 4.55’i) iş kazası sonucu hayatını kaybetti.

63 4/25/2017 Ülkemizde her 6 dakikada bir iş kazası olmakta her 6 saatte bir işçi hayatını kaybetmektedir. Ayrıca istatistikler her 2,5 saatte bir işçinin iş göremez hale geldiğini göstermektedir. İstatistiklere göre, iş kazaları bakımından Avrupa’da ilk sırayı, dünyada ise üçüncü sırayı aldığımız ifade edilmektedir.