Melik Ahmet Taştan & Ayhan Erdoğan Tahminler Dairesi Başkanlığı

... konulu sunumlar: "Melik Ahmet Taştan & Ayhan Erdoğan Tahminler Dairesi Başkanlığı"— Sunum transkripti:

1 Melik Ahmet Taştan & Ayhan Erdoğan Tahminler Dairesi Başkanlığı
SKEW-T LOG-P TEMP DİYAGRAMI && ADYABATİK İŞLEMLER Kemer/ANTALYA 19-24 Ekim 2015 Melik Ahmet Taştan & Ayhan Erdoğan Tahminler Dairesi Başkanlığı

2 Radiosonde Gözlemleri:
Günde iki defa (00-12 UTC) yapılır. Avrupa ve dünyanın bazı ülkelerinde artık 6 saatte bir yapılmaktadır. Ülkemizde: Ankara (17130), İstanbul (17062), İzmir (17220), Adana (17351), Samsun (17030), Isparta (17240), Diyarbakır (17280) ve Erzurum (17095) olmak üzere 8 ilde yapılmaktadır.

3 Skew-T Log P Diyagramı:
Sinoptik ölçekli bir radiosonde istasyonunun temsil ettiği alan üzerindeki atmosfer parçasının yüksekliği boyunca basınç, sıcaklık, nem ve rüzgar bilgilerini gösteren, adyabatik işlemlerin yapılabildiği ve belirli bir koordinat sistemi olan bir diyagramdır. Atmosferi dikey olarak incelememizi saglar. Yer seviyesinden 25 hPa seviyesine kadar olan düşey mesafedeki pek çok meteorolojik değişkeni analiz etmemize yardımcı olur.

4 İçerdiği Bilgiler ve Analizi:
Yer ve standart seviyelere ait basınç, sıcaklık, nem, rüzgar ve yükseklik değerleri. Radiosonde gözlemleri sonucu elde edilen sıcaklık, işba sıcaklığı, rüzgar bilgileri diyagrama işlenir. Sıcaklık değerleri birleştirilerek dikey sıcaklık profili elde edilir. İşlenen bilgilerin kullanılması ve daha sonra yapılan adyabatik işlemlerin analizi sonucunda atmosferin kararlılık/kararsızlık durumu, enverziyon, buzlanma ve türbülans seviyeleri, donma noktası, bulut taban ve tepe yükseklikleri, LCL, CCL, LFC, EL seviyeleri gibi bir çok meteorolojik çıkarım elde edilir.

5 Avantajları: Atmosferdeki bütün meteorolojik değişkenleri dikine olarak, seviye seviye görüp, analiz etmemizi sağlar. Bir parselin kararlılık veya kararsızlık durumu hakkında bilgi almamızı sağlar. Şiddetli hava olayları, bulutluluk, türbülans, buzlanma, enverziyon, konvektif sıcaklık, hamle, vb gibi meteorolojik değişkenlerin tespit edilmesine yardımcı olur.

6 Dezavantajları: Günde 2 kez (00-12 UTC), sadece radyosonde rasat zamanlarında çizilebiliyor olması. (00 UTC’den 12 UTC’ye kadar olan zaman zarfında atmosfer profilinde önemli değişiklikler olabilir. Ölçülen değerlerin anlık olması ve hatalı olabilme ihtimali. Düşey bilgilerinin balonun sürüklenmesi nedeniyle istasyonun tam üzerinde düşey olarak elde edilememesi.

7 Temp Diyagramının Açıklanması

8 Basınç Çizgileri (İzobarlar):
Diyagramda yatay olarak uzanan çizgilerdir. Logaritmik bir ölçeğe göre düzenlenmiş olan çizgiler her 50 hPa’da kalın, her 10 hPa’da ince kahverengi çizgilerle, hpa’dan 100 hPa’a kadar gösterilmiştir. Standart basınç yüzeylerinin tamamının yükseklikleri, parantez içinde ve diyagramın solunda metre ve feet cinsinden gösterilmiştir.

9 Basınç Çizgileri (İzobarlar):

10 900 mb 1000 mb 1050 mb

11 Sıcaklık Çizgileri (İzotermler):
Diyagram üzerinde sağa doğru eğik olarak, izobarlara 45 derecelik açı ile yerleştirilmiş çizgilerdir. Her bir derecede ince, her 5 derecede kalın kahverengi çizgilerle gösterilirler. Değerler santigrat derece cinsindendir. Diyagramın en alt kısmında, siyah bir skala üzerinde bu derecelerin Fahrenheit karşılıkları gösterilmiştir.

12 Sıcaklık Çizgileri (İzotermler):

13

14 Kuru Adyabatlar: Kuru havanın (Doymamış hava) adyabatik olarak dikey hareketlere uğradığı zaman, ısınma ve soğuma oranını gösteren çizgilerdir. Sağ alt köşeden, sol üst köşeye doğru iç bükey bir şekilde uzanan, 10 derece aralıklarla cizilmis kahverengi cizgilerdir. Kuru adyabatik sıcaklık gradyanı, 0.98 ˚C / 100 m’dir. Bu değer sabit bir değerdir.

15 Kuru Adyabatlar:

16

17 Nem Adyabatlar: Doymuş havanın (nisbi nem %100) adyabatik olarak, dikey hareketlere uğraması durumunda, ısınma ve soğuma oranlarını gösteren bu çizgiler diyagramın üzerinde yeşil düz çizgilerle göterilmiştir. Bu çizgiler, diyagramın alt kısımlarında dış bükey, yükseklerde kuru adyabatlara paralel olarak, sola doğru uzanırlar. Ortalama nem adyabatik sıcaklık gradyanı, 0.65 oC/100 m’dir. Ancak bu değer sabit değildir. Havadaki nem miktarı ile doğru orantılı olarak değişiklik gösterir.

18 Nem Adyabatlar:

19

20 Karışma Oranı Hatları:
Havadaki su buharı yoğunluğunun kuru hava yoğunluğuna oranı olan bu çizgiler, yukarı sağa doğru eğimli ve birbirine paralele yakın olarak uzanırlar. Kesik kesik yeşil çizgilerle gösterilen bu hatların değerleri, 970 hPa civarında ve gr/kg olarak yeşil renkte yazılmışlardır.

21 Karışma Oranı Hatları:

22

23 Kalınlık Skalası: Standart tabakaların kalınlığını bulmaya yarayan bu çizgiler, standart tabakaları hemen hemen ortalayacak şekilde birbirine paralel olarak siyah renkte gösterilmiştir. Bu skala üzerindeki değerlerden üstte olanlar yüzer feet, alttaki değerler ise, yüzer metre olarak verilmiştir.

24

25 ICAO Standart Atmosferi:
Uçak dizaynındaki hesaplamalar, uçakların bazı testleri ve, cihazların kalibrasyonu, altimetrik basınç hesaplamalarında kullanılmak üzere , Uluslararası Sivil Havacılık Teşkilatı tarafından ortaya konan ve spesifik esaslara, hesaplamalara dayanan değer ve tablolardır.

26 Standart atmosfer tamamen kuru kabul edilir
Ortalama deniz seviyesinde yer sıcaklığı 15 ˚C’dir Ortalama deniz seviyesindeki hava basıncı hPa (29.92 inch)’dır Ortalama deniz seviyesindeki hava yoğunluğu Kg/m3‘tür Tropopozun ortalama deniz seviyesinden yüksekliği 11 Km’dir. Tropopozdaki sıcaklık ˚C ’dir Yükseklikle sıcaklık değişimi (lapse-rate) görülür.

27 İ R T İ F A BASINÇ (hPa) METRE FEET SICAKLIK (oC) 15.0 1000 111 364 14.3 850 1457 4781 5.5 700 3012 9882 -4.5 500 5574 18289 -21.2 400 7185 23574 -31.6 300 9164 30065 -44.5 200 11784 38662 -56.5 100 16180 53083 50 20576 67507 -55.9 30 23849 78241 -52.7 10 31055 101885 -45.3

28 ICAO Standart Atmosferi Sıcaklık Eğrisi:
ICAO Standart atmosferine göre serbest hava sıcaklığını gösteren ve diyagramı alttan yukarı kat eden koyu kahverengi eğridir. hPa da 15 derece izotermini keser. 11 km’de dereceyi gösterir. Bu eğri daha sonra izotermal bir şekilde uzanır.

29

30 ICAO Standart Atmosferi Yükseklik Skalası:
Diyagramın sağ tarafında siyah renkle basılmış olan skaladır. ICAO standart atmosferine göre yüksekliklerin bulunmasını sağlar. Skalanın sol tarafı metre, sağ tarafı ise feet cinsinden değerleri verir. Skalanın başlangıç yeri hPa’dır.

31

32 Rüzgar Skalası: ICAO Standart Atmosferi yükseklik skalasının hemen sol tarafında yer alan alan düşey ve birbirine paralel üç çizgi ve bunların üzerindeki yuvarlaklar rüzgarın yön ve hız değerlerini işlemeye yarar. İçi boş daireler 100 hPa’akadar olan standart basınç yüzeylerinin (Yer, 1000, 925, 850, 700, 500, 400, 300, 250, 200, 150, 100) rüzgar değerleri için, içi dolu daireler ise, önemli ara seviye rüzgar bilgilerinin işlenmesini için kullanılır.

33

34 ?

35 Meteorolojik Değişkenlerin Bulunması:
Gerçek Karışma Oranı (w): Nemli bir havanın içerisindeki su buharı yoğunluğunun kuru hava yoğunluğuna oranıdır. Birimi g/kg’dır. Karışma oranı eğrilerine göre herhangi bir seviyenin gerçek karışma oranı değerinin bulunması.

36 Karışma Oranı (w):

37 Doymuş Karışma Oranı ( ):
Doymuş havanın içerisindeki su buharı yoğunluğunun, kuru hava yoğunluğuna oranıdır. Hava parselinin yoğunlaşma olmadan taşıyabileceği en yüksek su buharı seviyesini gösterir. Birimi g/kg’dır. Gerçek karışma oranı havadaki mevcut su buharı miktarı, doymuş karışma oranı ise havanın tamamen doyması durumunda elde edilebilecek su buharı miktarını verir. Karışma oranı eğrilerine göre herhangi bir seviyenin doymuş karışma oranı değerinin bulunması.

38 Doymuş Karışma Oranının ( ) Bulunması:

39 Nispi Nem (RH): Mevcut hava parselindeki su buharı miktarının, aynı parselin doyması durumunda bulunduracağı su buharı miktarına oranına denir. Yüzde olarak ifade edilir ve "RH" harfleri ile gösterilir. Herhangi bir basınç seviyesinde RH formülü:

40 Nispi Nem (RH):

41 Nispi Nem (RH):

42 Yoğunlaşma Depresyonu
Sıcaklık (T) ile işba sıcaklığı (Td) farkına yoğunlaşma depresyonu denir. Doymuş havalarda depresyon sıfıra yakınken , kuru havalarda depresyon büyür.

43 Virtüel Sıcaklık Virtüel sıcaklık; sabit basınç seviyesinde kuru havanın nemli havayla aynı yoğunluk değerine sahip olabileceği sıcaklıktır. Virtüel sıcaklıkları aynı olan 2 hava örneği, sıcaklık (T) ve nem durumlarına bakılmaksızın aynı yoğunluk değerine sahiptir.

44 Virtüel Sıcaklığın bulunması

45

46 Potansiyel Sıcaklık: Herhangi bir basınç seviyesindeki hava parselinin, bulunduğu seviyeden, kuru adyabatik olarak 1000 hPa standart basınç seviyesine getirilmesi durumunda sahip olacağı sıcaklığa denir.

47 700 mb Potansiyel sıcaklığı ?

48

49 Sıcaklık Terselmesi (Temperature Inversion):
Sıcaklık, normal atmosfer koşulları içerisinde yerden itibaren yükseldikçe azalma eğilimindedir. Sıcaklığın yükseldikçe azalacağı yerde artış göstermesi durumuna sıcaklık terselmesi yada sıcaklık enverziyonu denilmektedir. Enverziyon çökme ve soğuma sonucu oluşabildiği gibi cephesel de olabilmektedir.

50 Sıcaklık terselmesi yer seviyesinden itibaren meydana geliyorsa bu duruma “Yer Seviyesi Sıcaklık Enverziyonu” denilir. Yerden daha yukarı seviyelerde sıcaklık terselmesi meydana gelirse buna da “Yüksek Seviye Sıcaklık Enverziyonu” denilir.

51 Radyasyon (Gece Soğuması) Enverziyonu:
Yer yüzeyi geceleri radyasyon kaybeder. Bu radyasyon kaybı hafif rüzgar ve açık bir gökyüzünün olduğu uzun gecelerde üst düzeyde olur ve yer yüzeyi üst tabakaya oranla daha fazla soğur. Bu şekilde oluşan enverziyona radyasyon enverziyonu denir. Bu tip enverziyonlar yerin ısınmasıyla genellikle öğle saatlerinden sonra kaybolur.

52 Çökme (Sübsidans) Enverziyonu:
Çöken soğuk havanın adyabatik olarak ısınması sonucu oluşan enverziyonlardır. En belirgin özelliği T ile Td eğrilerinin keskin bir şekilde ayrılması ve o seviyede yoğunlaşma depresyonunun büyük olmasıdır. Genellikle feet kalınlığındadırlar. Sübsidans enverziyon taban yüksekliği genellikle 6000 ila feet arasında değişmekle birlikte ortalama 8000 ila feet arasındadır. YORUM: Dikey faaliyetler bu seviyede zayıflayacak, dolayısıyla yağış olmayacak yada alt seviyelerdeki kararsızlığın oluşturduğu bulutluluk sıradan bir sağanak yağışa neden olabilir. Bu enverziyonun tabakaları kararlıdır ancak altındaki ve üstündeki hava tabakaları oldukça kararsızdırlar.

53

54 Cephesel Enverziyon: Cephesel enverziyonlar genellikle SICAK CEPHE gelişiyle alakalıdır. Cephe önündeki soğuk hava üzerine sıcak havanın tırmanmasıyla oluşurlar. Bu enverziyonlar yukarı seviyeler-de görülürler. Çökme sonucu oluşan enverziyonlardan farkı spreadin az, T ile Td eğrilerinin birbirine çok yakın olması bu durumun enverziyon kalınlığı boyunca devam etmesidir.

55 Tropopoz enverziyonu tropopoz seviyesinde oluşan yaklaşık 2 C sıcaklık artışıyla kendisini belli eden enverziyondur. Yazın genellikle hPa seviyesi civarında oluşur.

56 TEMP && Bulut Oluşumu: Bulutlar işba sıcaklığı ile kuru termometre sıcaklığı eşit ya da birbirine çok yakın olduğu zaman oluşurlar. ALÇAK BULUTLARIN oluşumunda işba sıcaklığı ile kuru termometre sıcaklığı arasındaki farkın 2, YÜKSEK BULUTLARIN oluşumun-da bu farkın 4 / 5 santigrat dereceden küçük olması öngörülür.

57

58

59 TEMP && Bulut Oluşumu Sıcak cephelerle alakalı yüksek seviye enverziyonları ve kararlı hava şartlarını gösteren temp diyagramlarında sıcaklık dağılımı Stratiform tipi bulutların oluşmasına imkan verir. Ci, Cs, As ve St ler kararlı havalarda oluşurken; Cu, Cb ve Ac lerde kararsız havanın en belirgin bulutlarıdır.

60 Donma Seviyesi (Freezing Level):
0 ºC izoterminin radiosonde sıcaklık eğrisini kestiği yerdir. Donma seviyesi gerçek yükseklik olarak belirtilir.

61 Donma Seviyesi (Freezing Level):
Yağış cinsi hesaplamada önemlidir. Donma noktası (0 C izotermi) yer ve yere yakın seviyelerde olduğu günlerde yağış kar şeklinde görülür.

62

63

64

65 Adyabatik İşlemler

66 Adyabatik İşlemler: Dışarıdan ısı alışverişi olmayan sistemlere adyabatik sistem, adyabatik sistemlerde meydana gelen alçalma yükselme gibi işlemlere de adyabatik işlem denir. Adyabatik işlemler, Skew T Log P diyagramına radiosonde istasyonunun dikey sıcaklık, işba sıcaklığı, rüzgar hız ve yönü gibi parametreleri işlendikten sonra, havanın karakteristik yapısını tespit etmek için yapılan işlemlerdir. Meteorolojide yaygın olarak kullanılan adyabatik işlemler kuru ve nem adyabatik işlemlerdir. Kararlılık ve kararsızlık analizlerinde, kuru ve nem adyabatik işlemlerde meydana gelen düşey hava hareketlerinin incelenmesi önemlidir.

67 Yoğunlaşma Seviyesi – LCL:
(Lifting Condensation Level) Bir hava parseli kuru adyabatik olarak yükseltildiğinde, yoğunlaştığı (su buharının su damlacıkları haline gelmeye başladığı) seviyeye denir. Teorik olarak, LCL seviyesinde, hava sıcaklığı işba sıcaklığına eşittir ve nispi nem %100’dür.

68 Yoğunlaşma Seviyesi – LCL’nin Bulunması:
Atmosferde herhangi bir basınç seviyesinden itibaren LCL seviyesi bulunabilir. Bu durumda, ilgili seviyeden itibaren adyabatik sistem oluşturulmuş olur. Herhangi bir basınç seviyesinden itibaren, Td den KARIŞMA oranlarına paralel, T den KURU adyabatlara paralel çizgi çizilir. İki çizginin kesişme noktasının bulunduğu basınç seviyesi LCL seviyesidir.

69

70 Konvektif Yoğunlaşma Seviyesi - CCL
(Convective Condensation Level) Yükselen bir hava parselinin doymuş hale gelebilmesi için gereği kadar soğuyacağı seviyeye CCL seviyesi denir. Herhangi bir basınç seviyesinden itibaren bulunabilir.

71 CCL’nin Bulunması: Td den karışma oranlarına paralel çıkılır. T yi kestiği yer CCL seviyesini verir.

72 Serbest Konveksiyon Seviyesi –LFC: (Level of Free Convective)
LFC, yükselen adyabatik sistemin (Doymuş hava parselinin) çevre atmosfere göre daha sıcak olduğu ve bu nedenle serbest bir şekilde yükselmeye başladığı seviyedir. Burada havadaki nemlilik ciddi bir rol oynar. Yoğuşma başlar, gizli ısı açığa çıkar, dolayısıyla bu açığa çıkan enerji yükselme enerjisi olarak kullanılır.

73 LFC’nin Bulunması:

74 Islak Hazne sıcaklığı Sabit basınçta havanın buharlaşma sonucu soğumasıyla elde edilen sıcaklıktır. Bu sıcaklıkta hava doymuş kabul edilir. Islak hazne sıcaklığı, sıcaklık ve işba sıcaklığı arasında bulunur. Hava yüzde yüz doymuşsa, Islak hazne, kuru termometre ve işba sıcaklıkları aynı değere sahiptir.

75 Islak Hazne sıcaklığının bulunması
Seçilen basınç seviyesinden itibaren, sıcaklıktan kuru adyabatlara, işba sıcaklığından karışma oranlarına paralel çıkılır. İkisinin birbirini kestiği noktadan nem adyabatlara paralel olarak seçili basınç seviyesine inildiğinde ıslak hazne sıcaklığı elde edilir.

76 850 mb Islak Hazne Sıcaklığı?

77

78 Denge (Eşitlik) Seviyesi (Equilibrium Level) EL :
Yükselen hava parselinin sıcaklığının çevre sıcaklığı ile eşit olduğu seviyenin yüksekliğidir. Bu seviyeden sonra parsel yükselmeyi keser. Ancak çok kuvvetli konvektif sistemlerde hızla yükselen hava bir miktar bu seviyeyi geçer.

79 Denge (Eşitlik) Seviyesinin Bulunması (EL) :

80

81 Kararlılık-Kararsızlık
Parsel Metodu:

82 Kararlılık-Kararsızlık
Parsel Metodu:

83 Kararlılık-Kararsızlık
Parsel Metodu: Skew T Log P diyagramında çizilen sıcaklık eğrisi ve işba sıcaklığı ÇEVRE ATMOSFERİ temsil eder. HAVA PARSELİni ise diyagram üzerinde bir takım yöntemlerle oluşturulan adyabatik işlemler temsil eder. Mesela, LCL seviyesinin bulunması, LCL seviyesinden itibaren nem adyabatlara paralel olarak atmosferin üst seviyelerine doğru çıkılması sonucu elde edilen eğri. Parsel Metodunda, çeşitli yöntemlerle oluşturulmuş hava parselinin çevre atmosferle olan durumuna bakılır. Eğer Hava parseli, çevre atmosferden daha sıcaksa hava KARARSIZ, daha soğuksa hava KARARLIdır.

84

85 CAPE-Convective Available Potantial Energy
Pozitif Enerji Alanı: CAPE-Convective Available Potantial Energy Konvektifleşmeye Uygun Potansiyel Enerji LFC’den EL seviyesine kadar olan mesafede parsel eğrisi ile sıcaklık eğrisi arasında kalan alandır. CAPE, bir noktadaki yükselmeye müsait havanın konvektif olarak içerebileceği potansiyel enerji miktarıdır.

86 CAPE Aşağıdaki belirli integral formülüyle hesaplanır.
Birimi joule/kg dır.

87 Pozitif Enerji Alanı (CAPE):
Atmosferde meydana gelen KARARSIZLIK hadisesi bu alanın büyüklüğüyle doğru orantılıdır. Bu alan ne kadar büyükse kararsızlık o kadar kuvvetli-dir, ne kadar küçükse atmos-ferde oluşacak kararsızlık o kadar küçüktür.

88

89

90 CIN-Convective Inhibition Konvektifleşmeye Engel Potansiyel Enerji
Negatif Enerji Alanı: CIN-Convective Inhibition Konvektifleşmeye Engel Potansiyel Enerji Yer seviyesinden LFC seviyesine kadar olan mesafedeki sıcaklık eğrisi ile parsel eğrisi arasında kalan alandır. Değerinin negatif olmasının sebebi; parselin yükselmesini önleyici mahiyette olması ve parselin konvektif olarak yükselişe geçebilmesi için yenmesi gereken toplam enerji miktarını ifade etmesidir.

91 CIN Aşağıdaki belirli integral formülüyle hesaplanır, birimi joule/kg dır.

92 Negatif Enerji Alanı (CIN):
Bu alanın büyüklüğüyle ilgili seviyedeki hava parselinin kararlılığı doğru orantılıdır.

93

94 LFC’nin hesaplanmasındaki değişik uygulamalar, farklı CAPE hesaplamalarını ve değerlerini meydana getirir: Yere bağlı CAPE (surface based CAPE-SBCAPE) Ortalama tabaka CAPE (mean layer CAPE-MLCAPE) En kararsız tabaka CAPE (most unstable CAPE-MUCAPE) CAPE’nin büyük olması oraj hücresinin çok hızlı bir şekilde oluşup olgunlaşabileceğini gösterir. CAPE konvektif karakterli kütlelerin maksimum dikey rüzgar hızının hesaplanmasında da kullanılmaktadır:

95 Örnek: 19/06/2004 Çubuk Hortumu Gece tempinde CIN: 565 joule/kg
00Z tempinde yüksek miktarda CAPE varsa ve eğer CIN, gündüz ısınmasıyla, nem ilavesiyle ya da sinoptik olarak temp eğrisinin düzleşmesiyle aşılabilirse (eritilebilirse) kuvvetli oraj hücrelerinin oluşması için en uygun şartlar oluşur. YORUM: Özellikle gece tempinde CIN değeri yüksekse ve o gün için kararsızlık yağışı bekleniyorsa dikkatli olunmalıdır. Çünkü oluşacak yağış beklentilerin üzerinde anormal (kuvvetli dolu, hortum vs) meteorolojik olaylara sebep olabilir. YORUM: CIN mevcut hava parselinin yükselmesini önleyici etkide olduğu için, gece tempindeki CIN nedeniyle, sabahki bulut oluşumu biraz daha geç saate kalır, böylece hava daha fazla ısınmış olur ve konvektivite enerjisi artmış olur. YORUM: Geceki CIN enerjisi, bir şekilde (nemliliğin artması, havanın fazla ısınması gibi) CAPE’e eklenmiş olabilir. Örnek: 19/06/2004 Çubuk Hortumu Gece tempinde CIN: 565 joule/kg

96 CAPE’in değerce büyüklüğü ve temp üzerindeki şekli kararsızlık karakterinin ve yoğunluğunun hesaplanmasında oldukça önemlidir. Kuvvetli orajlar, tornado (hortum), dolu gibi kuvvetli hava olaylarıyla CAPE arasında sıkı bir ilişki mevcuttur. Yüksek CAPE değerleri, oluşabilecek bulut hücresinin oraj yapabilme potansiyelini artırır. Yere yakın seviyelerden başlayarak atmosferin üst seviyelerine kadar devam eden CAPE, özellikle tornado (hortum) oluşumu için en uygun pozisyondur.

97 CAPE dolu oluşum potansiyeliyle doğrudan ilişkilidir
CAPE dolu oluşum potansiyeliyle doğrudan ilişkilidir. Özellikle 2500 j/kg’ı aşan CAPE değerleri çok iri taneli dolu oluşumu için en önemli göstergedir. CAPE’nin K veya Lifted indeks gibi diğer kararsızlık indekslerinden farkı ve üstünlüğü; sadece sabit bir seviyeyi değil LFC sevitesinden EL seviyesine kadar bütün tempi değerlendirmesi ve daha subjektif ve toplu bir bakış açısı sağlamasıdır.

98 YORUM: Deniz kenarındaki istasyonlarda, özellikle gece tempinde yer seviyesindeki yüksek nemlilikten dolayı bulunacak LCL seviyesi gerçeği yansıtmayacağından, buna göre hesaplanan CAPE değeri de fazla çıkacaktır. Bu nedenle, deniz kenarındaki istasyonların CAPE değerleri her zaman doğru olmayabilir, buna göre tahmin yapılacaksa dikkatli olunmalıdır. Fakat yeni RAOB programıyla yerdeki veya üst seviyelerdeki nemle (ve diğer değişkenlerle) oynamak mümkün.

99 Maksimum Sıcaklık: -Önemli bir sıcaklık adveksiyonu yoksa
-Kuvvetli rüzgar tahmin edilmiyorsa Eğer hava Açık veya Az Bulutlu ise Solar radyasyon sınır tabakasına karışır.

100 Maksimum Sıcaklık: Eğer hava Parçalı Bulutlu veya Kapalı ise
-Nem Adyabatlar

101 Konvektif Sıcaklık (Tc) :
Konvektif sıcaklık havadaki konvektif faaliyetlerin başlayıp başlamayacağını analiz ederken herhangi bir seviyedeki (mesela yer seviyesi) hava sıcaklığıyla karşılaştırılan referans sıcaklıktır. Hava sıcaklığı konvektif sıcaklığa yaklaştığı zaman havadaki kararsızlık ve dikey faaliyetler artar. Hava sıcaklığı, konvektif sıcaklıktan fazla olursa dikey faaliyet kaçınılmaz olur. Konvektif sıcaklıktan uzaklaştıkça havadaki kararsızlık azalır.

102 Konvektif Sıcaklığın Bulunması (Tc) :

103 Tahmin Öğle saatlerindeki maksimum hava sıcaklığı konvektif sıcaklığı aşacak mı? HAYIR! Termodinamik yapı oluşacak fakat yoğunlaşma için yeterli yüksekliğe ulaşamayacaktır.

104 Tahmin Maksimum hava sıcaklığı konvektif sıcaklığı aşacak mı? EVET! Termodinamik yapı yoğunlaşmak için yeterli yüksekliğe ulaşacaktır. T>Tc

105 Kararlılık && Kararsızlık
KARARLI atmosfer şartlarında şiddeti ve miktarı zamana yayılan ve devamlılık gösteren hadiseler yaşanırken, KARARSIZ atmosfer koşullarında şiddetli, miktarı fazla ve kısa süreli olaylara rastlanır. Kararsız havada gerçekleşen meteorolojik olaylarda “sürenin kısalığı ve miktarın fazlalığı” kararlı havalarda gerçekleşen meteorolojik olaylarda ise “devamlılığı” meteorolojik uyarıların veriliş nedenlerinin başında gelir.

106 Kararlı Hava: 1. Atmosferin yere yakın seviyelerinde zayıf görüş koşulları, sis, pus, toz ve duman 2. Alçak bulut tavanı, stratiform tipi bulutlar veya açık bir gökyüzü 3. Hafif rüzgar veya genellikle sakin bir hava 4. Yağış olarak mevsime ve sıcaklığa göre çisenti, yağmur veya kar yağışı 5. Enverziyon nedeniyle kirleticilerin konsantrasyonlarında artış olması da hava kirliliği açısından önemlidir.

107 Kararsız Hava: 1. Yağış anı hariç, gayet iyi görüş koşulları 2. Yağış anı hariç, yüksek bulut tavanı 3. Kümülüs ve Kümülonimbüs gibi Kümülüform tipi bulutlar 4. Rüzgarlı ve türbülanslı bir hava 5. Yağış olarak mevsim ve sıcaklık durumuna göre oraj, dolu, yağmur veya kar sağanağı 6. Rüzgarlı ve türbülanslı bir hava içinde dikey hareketler nedeniyle kirleticilerin konsantrasyonlarında bir azalma vardır.

108 Kararlılığı Arttıran Koşullar:
1. Atmosferin yere yakın bölümlerinde radyasyon kaybı nedeniyle soğuma veya yukarı kısımlarında ısınma 2. Atmosferin aşağı bölümlerinde soğuk hava adveksiyonu ve/veya yukarı kısımlarında sıcak adveksiyon 3. Nisbi nemde azalma 4. Çökme (subsidans)

109 Kararsızlığı Arttıran Koşullar:
1. Atmosferin yere yakın bölümlerinde güneşlenme sebebiyle ısınma veya yukarı kısımlarında soğuma 2. Atmosferin aşağı bölümlerinde sıcak hava adveksiyonu ve/veya yukarı kısımlarında soğuk adveksiyon 3. Nisbi nemde artma 4. Havanın yükselmesi

110

111 Kaynaklar: Ayhan Erdoğan ders notları
Yüksel Yağan - Skew T- Log P Diyagramı Ders Notları Bart GEERTS – Stability Indices F. REMER – Skew T Indices Comet Program_Skew t mastery Wyomin üniversitesi skewt ürünleri