ÇOCUKLA İLETİŞİM GİZEM YILDIZ Psk.Dan.Rhb.Öğrt.

... konulu sunumlar: "ÇOCUKLA İLETİŞİM GİZEM YILDIZ Psk.Dan.Rhb.Öğrt."— Sunum transkripti:

1 ÇOCUKLA İLETİŞİM GİZEM YILDIZ Psk.Dan.Rhb.Öğrt.
Karaçulha İlköğretim Okulu

2 SAĞLIKLI İLETİŞİMİN KOŞULLARI

3 İLETİŞİM İletişim bizim başkalarını anlamamıza, başkalarının da bizi anlamasına yardımcı olan bir süreçtir.

4 SAĞLIKLI İLETİŞİMİN ÖZELLİKLERİ
*BİREYSEL AYRILIKLAR VARDIR. *İLİŞKİLERDE GÖNÜLLÜLÜK ESASTIR. *HER BİREY KARAR VEREBİLME GÜCÜ VE HAKKINA SAHİPTİR. *TÜM İNSANLAR SAYGIDEĞERDİR.ONLARI SEVMEYEBİLİRİZ AMA SAYGI GÖSTERMEMİZ GEREKİR. *GİZLİLİK,KİŞİ KENDİNE VE YA BAŞKASINA ZARAR VERMEDİĞİ SÜRECE KORUNMALIDIR.

5 KİŞİLERARASI İLETİŞİM
SÖZEL İLETİŞİM KONUŞMA SIRASINDAKİ SÖZCÜKLER SÖZEL OLMAYAN İLETİŞİM SESE DAYALI OLANLAR SES DIŞINDAKİLER

6 SÖZEL İLETİŞİM KONUŞMA SIRASINDAKİ SÖZCÜKLER Kelimelerin söylenmek isteneni bir başkasına anlatabilmesi İletişimde ;özellikle bilgi ve düşüncelerin iletilmesinde kullanılan (seçilen) kelimeler duyguların iletilmesinde ise beden dili daha etkilidir

7 SÖZEL OLMAYAN İLETİŞİM
SESE DAYALI OLANLAR SES DIŞINDAKİLER

8 Sese dayalı olanlar *DURAKSAMALAR *SESİN TONU *SESİN YÜKSEKLİĞİ
*EEE,IHM SÖZCÜKLERİ *DUYGU TONU *AKICILIK *TEKRARLAR *DOĞALLIK *GEREKSİZ SÖZCÜKLER * SEÇİLEN SÖZCÜKLER

9 Ses dışındakiler *GÖZ İLİŞKİSİ *YÜZ İFADELERİ *KAFA İŞARETLERİ
*VÜCUT DURUŞU *OTURMA BİÇİMLERİ *BACAKLARIN DURUŞU *BEDEN YÖNELİMİ *EL VE KOL DURUŞU *KİŞİSEL ALAN *DOKUNMA *KIYAFET,AKSESUAR *MEKANI KULLANMA

10 KONUŞACAĞINIZ KİŞİDE NE TÜR ÖZELLİKLER ARARSINIZ?
Konuşup birisine anlatmaya ihtiyacınız olduğunda kiminle konuşacağınızı neye göre seçersiniz?

11 ETKİN-İYİ DİNLEMENİN ÖZELLİKLERİ
SESSİZLİK ( SÖZ KESMEDEN ) ANLATILMAK İSTENENİN NE OLDUĞUNU ANLAMAYA ÇALIŞMAK, ANLATILANIN ALTINDA YATAN DUYGUYU ANLAMAYA ÇALIŞMAK, KOŞULSUZ KABULLE DİNLEMEK, DÜRÜST OLARAK DİNLEMEK(TUZAK KURMADAN DİNLEMEK)

12 FİZİKSEL DİNLEMENİN ÖZELLİKLERİ
KONUŞANIN YÜZÜNE DOĞRU BAKMAK, BEDEN OLARAK ONA YÖNELMEK, GÖZLE İYİ BİR İLİŞKİ KURMAK, KONUŞANA DOĞRU EĞİK DURMAK, DİNLERKEN RAHAT OLMAK GEREKİR.

13 ETKİN DİNLEMENİN FAYDALARI
*KİŞİ KENDİNİ DİNLEYEN KİŞİYE YAKIN HİSSEDER, *SORUNUNU İLK BAŞTAKİ KADAR ÖNEMLİ GÖRMEYEBİLİR, *SORUNUNU RAHATLIKLA DİLE GETİRDİĞİ İÇİN,ÇÖZÜM YOLLARINI DA DAHA RAHAT DÜŞÜNEBİLİR.

14 İYİ SORU SORMANIN ÖZELLİKLERİ
İLETİŞİMİ ENGELLEMEYEN SORU KELİMELERİ AÇIK UÇLU SORULAR KAPALI UÇLU SORULAR

15 İletişimi Engellemeyen sorular
KONUŞMAYI SÜRDÜRECEK AÇIK UÇLU SORULAR SORULMALIDIR. (Yanıtı evet-hayır olmayan sorular) YARGILAYICI,HESAP SORUCU İZLENİMİ BIRAKTIĞI İÇİN ”NEDEN, NİÇİN, NİYE” SORULARI DEĞİL, “NE, NASIL” SÖZCÜKLERİNİ KULLANILMALIDIR.

16 AÇIK UÇLU SORULAR DİNLEYENİN DAHA FAZLA BİLGİ ALMASINI SAĞLAR,
KONUŞANIN DURUMLA YADA KENDİSİYLE İLGİLİ BAZI ŞEYLERİ FARK ETMESİNİ SAĞLAR, KONUŞAN KİŞİYE DİKKATLE DİNLENİLDİĞİNİ HİSSETTİRİR, KONUŞMANIN DEVAM ETMESİNİ SAĞLAR.

17 KAPALI UÇLU SORULAR EVET YADA HAYIR GİBİ KISA YANITLANIR,
YANITLAYICI AZ DÜŞÜNÜR, BELLİ GERÇEKLERİN NETLEŞMESİNİ SAĞLAR, İSTENİLEN ALANLA İLGİLİ KONUŞMAYI YÖNLENDİRİR, OLUMLU İFADELERİ PEKİŞTİRMEK İÇİN KULLANILIR.

18 Aile  İçi İletişim Çocuklarımızla sağlıklı iletişim kurabilmenin ilk adımı;   Çocuğumuzu demokratik, hoşgörülü bir tutumla yetiştirmek, Huzurlu, güvenli, sağlıklı bir aile ortamı oluşturmak, Anne-babanın birer eğitimci ve çocuğun yetişmesinden sorumlu olduğunu unutmamak, Yaşının getirdiği yetersizliklerden dolayı onu suçlamamak, Onun bir çocuk olduğunu olduğunu unutmamak, Çocukla güç savaşına girmemek Olmasını düşlediğimiz gibi olmadığı için ona kızmamaktır! 

19 Yaygın Anne-Baba İfadeleri
“Yemeğini  yemezsen kötü olur,  sana bir daha  oyuncak almam! ” “O  aynaya bir daha parmak  izi yaparsan, odandan  çıkamazsın!” “Ona  sakın dokunma kırarsın,  baban sonra sana  çok kızar. “ “Oyuncağını  paylaşmazsan, kimse seni  sevmez.” “Sus  artık başım ağrıyor!” “Ne  yaramazsın, bıktım artık!”

20 Biz Konuşuruz, Çocuk Dinler
Çocuğunuzla ilgili herhangi bir sorun yaşandığında anne-babaların yaptıkları genellikle nedir? Yapılan  araştırmalara göre sonuç  şu: KONUŞMAK! 

21 Çocuk Kendini İfade Edemez
SONUÇ: Çocuk kendini daha doğru dürüst ifade edemeden, derdini anlatamadan suçlanmıştır Sorunla ilgili farkındalık kazanamamıştır Anlaşılmadığı ve kabul görmediği (adam yerine konmadığı) için kızgın ve kırgındır 

22 O HALDE NE YAPMALIYIZ? Etkili iletişim, çocuğu dinlemekle başlar…
Çocuğun, “Ben önemliyim” “Ben değerliyim” duygusunu hissetmeye ihtiyacı vardır. Bunun ilk adımı çocuğu dinlemektir. “BENİ DİNLEYİN!”

23 İLETİŞİM ENGELLERİ Etkili Dinlemeye Engeller
1.  Suçlama: “Sen zaten her zaman ağlarsın”  Bu yaklaşım  çocuğun kendine olan  özgüvenini zedeler  ve her yaptığından suçluluk duyar. 

24 Etkili Dinlemeye Engeller
2.  Emir verme ve yönetme: “Hemen git ve yatağına yat”  Bu yaklaşım çocuğunuzda  direnç  oluşturur, söylediğinizin tersini yapabilir ve isyankar davranışlar geliştirebilir. 

25 Etkili Dinlemeye Engeller
3.  Tehdit etme: “Eğer bir daha böyle davranırsan, sana bahçede oyun oynamak yasak”  Bu yaklaşım  çocuğunuzu yalan söylemeye teşvik eder.  Çocuk tehdit edilmemek için ya  yaptıklarını  inkar eder yada başka yalanlar  uydurur.  Korkabilir. 

26 Etkili Dinlemeye Engeller
4.  Eleştirme: “Arkadaşlarınla oyuncaklarını paylaşmayı bir türlü öğrenemedin.”  Bu yaklaşım  çocuğunuzu pasifleştirebilir, özgüvenini yitirir.  Kendini  şöyle hisseder “Ben kötüyüm”     Size karşılık  verebilir: “Sen de iyi bir anne/baba  değilsin.” 

27 Etkili Dinlemeye Engeller
5.  Uyarı, gözdağı verme: “Sana bir daha bunu yapmamanı, yaparsan neler olacağını söylemiştim.”  Bu yaklaşım  çocuğunuzu korkutabilir.Onun zamanla her şeye  boyun eğmesine sebep  olabilir. 

28 Etkili Dinlemeye Engeller
6. Akıl verme:  “Ben olsam...” “Bence şöyle yap/yapmalısın...”  “Neden şöyle yapmadın…” Bu yaklaşım  çocuğunuzun kendi sorunlarına  çözümler bulmasını engeller.  Kendine güveni olmaz, kendi istediklerini değil başkalarının söylediklerini yapar.   Her zaman  sizden destek bekleyebilir, sizin desteğiniz  olmadan hiçbir şey yapamaz. Bağımlı bir kişilik geliştirebilir. 

29 Etkili Dinlemeye Engeller
7.  Utandırma: “Ne kadar arsızsın!” “Ne kadar çok hata yapıyorsun!”   Bu yaklaşım  çocuğunuzun kendini yetersiz ve değersiz  etmesine neden olabilir. Çocuğunuz yaşıtlarının yanında bile mahcup olma korkusunu yoğun  bir şekilde yaşayabilir.  

30 Etkili Dinlemeye Engeller
8. Öğüt verme: “Arkadaşlarına vurmak iyi bir davranış değildir.”  Bu yaklaşım  çocuğunuzun gözünde sizi “katı ve değersiz”  kılar. 

31 Etkili Dinlemeye Engeller
9.  Yargılama: “Adam gibi konuşmayı bilmiyorsun ki, seni kim niye dinlesin.”  “Ders çalışmazsan sınıfta kalırsın, zaten okuduğundan da bir şey anladığın yok” Sevilmediğini, takdir edilmediğini, işe yaramaz biri olduğunu düşünür. Uğraşları takdir edilmeyeceği için çaba göstermez. Anlaşılmadığını hisseder,kırılır ve üzülür. 

32 Etkili Dinlemeye Engeller
10.  Aşağılama: “Böyle yaparak komik olduğunu mu sanıyorsun?”  Bu yaklaşım çocuğunuzun   kendini mahcup  ve önemsiz hissetmesine yol  açabilir. 

33 Etkili Dinlemeye Engeller
11.  Alay etme: “Bana bak bayan bilmiş” “Ne var küçük ukala”  Bu yaklaşım  çocuğunuzda “karşılık verme” ve “tersleme”  davranışlarını artırabilir.  Öz benliğini   zedeleyebilir. 

34 Etkili Dinlemeye Engeller
12.  İnceleme, Araştırma, soruşturma: ”Neden? Niçin? Kim? sen ne yaptın? Kiminle?...”  Bu yaklaşım çocuğunuzun  kendi sorununu  gözden kaçırmasına sebep  olur. Çünkü çocuk sizin sorduğunuz sorularla  meşguldür. Çok fazla üstüne gidildiğinde yalanı seçebilir. Korku ve kaygıya kapılabilir. 

35 Etkili Dinlemeye Engeller
13.  Konu değiştirme: “Başka şeyler konuşalım”  “Boş ver şimdi bunları” Bu yaklaşım  çocuğunuzda şöyle bir düşünce tarzı geliştirir: Yaşamın zorluklarını yenmek  yerine onlardan  kaçılmalı. Çocuğunuz size sorduğu soruların saçma ve anlamsız olduğu sonucunu çıkarabilir. Herhangi bir zorlukla karşılaştığında kaçmayı seçebilir. 

36 ÇOCUKTA YOL AÇACAĞI SONUÇLAR
SUÇLU  HİSSETME ADİL OLMADIĞINIZI DÜŞÜNME SEVİLMEDİĞİNİ DÜŞÜNME SERT TEPKİYLE YANIT VERME KARŞI ÇIKMA YETERSİZ, DEĞERSİZ HİSSETME ÖZ SAYGISINI YİTİRME

37 ETKİLİ BİR İLETİŞİM BECERİSİ;BEN DİLİ
*SEN DİLİ *BEN DİLİNİN YARARLARI

38 SEN DİLİ KİŞİYİ SUÇLAYICIDIR, DAVRANIŞTAN ÇOK KİŞİLİĞE YÖNELİKTİR,
YENİDEN KONUŞMA İSTEĞİNİ ENGELLEYİCİDİR, KİŞİ KENDİNİ SUÇLANMIŞ VE ANLAŞILMAMIŞ HİSSEDER, NEYE KIZILDIĞININ ANLAŞILMAMASINA NEDEN OLUR, KİŞİYİ GÜCENDİRİR, KIRAR, KİŞİNİN DİRENMESİNE (kendini savunmasına-inatlaşmaya- konuşmamasına) NEDEN OLUR. KONUŞMA ANLAŞMA VE ÇÖZÜMLE SONUÇLANMAZ!

39 BEN DİLİ ÖZELLİKLE OLUMSUZ DUYGULARIN YAŞANDIĞI DURUMLARDA ETKİLİDİR.
OLUMSUZ DUYGULARIN YAŞANDIĞI KİŞİYE ÖNCE DAVRANIŞ YADA DURUM TANIMLANARAK, BU DAVRANIŞ VEYA DURUMDAN NASIL ETKİLENDİĞİ BELİRTİLDİKTEN SONRA, NE HİSSEDİLDİĞİNİN SÖYLENMESİNE DAYALIDIR.

40 BEN DİLİNİN YARARLARI ÇÖZÜM YOLARINA KAPI AÇAR
SEN DİLİNDEKİ GİBİ KİŞİLER SAVUNMAYA GEÇMEZLER, BİREY KARŞISINDAKİNİ SUÇLU HİSSETTİRMEZ, BEN DİLİ KULLANAN KİŞİNİN NEDEN O DUYGUYU YAŞADIĞI ANLAŞILDIĞI İÇİN İLETİŞİM SAĞLIKLI OLUR. BEN MESAJI ALAN KİŞİ BAŞKALARINI DÜŞÜNMEYİDE ÖĞRENİR. YAKINLIĞI ARTIRICIDIR, ANLAŞMAZLIKLARI AZALTIR, KONUŞAN KİŞİYİ DUYGULARINI BİRİKTİRMEDİĞİ, ETKİLİ OLARAK DİLE GETİRDİĞİ İÇİN RAHATLATIR. ÇÖZÜM YOLARINA KAPI AÇAR

41 ÇOCUKLA İLETİŞİMİN PÜF NOKTALARI

42 İletişimi Kolaylaştıran Faktörler
1.  Sessiz kalın. 2.  Empati kurun. 3.  Duygu ve düşüncelerini  kabul edin. 4.  Ona karşı dürüst  olun. 5.  Katılarak dinleyin. 

43 İletişimi Kolaylaştıran Faktörler
Sessiz  kalın! Diyelim  ki çocuğunuz size  herhangi bir  sorununu  anlatıyor. Duygularına  bakalım;heyecanlı, biraz  ürkek... (kızarsanız diye)  “Anne yarın okula gitmesem...”  Okula  gitmemek diye bir şey  olmaz! Okula gitmezsen canın sıkılır. İlk günden beri böyle yapıyorsun!

44 Bunların  yerine…  - Anne  yarın okula gitmesem... (Sessizlik… Mimiklerinizle onu dinlediğinizi onaylıyorsunuz) - Çünkü  çok sıkıldım. (Sessizlik… Bu arada onu kucağınıza alıyorsunuz) - Her  gün aynı şeyleri  yapıyoruz... (Sessizlik) Hem  bir arkadaşım var  sürekli bana vuruyor.  (Şimdi ona sarılın, sonra onun bu sorununu çözmesi için yardım edin…)

45 İletişimi Kolaylaştıran Faktörler
Empati kurun!  EMPATİ; insanın kendisini bir başkasının yerine koyup onun hissettiklerini hissetmeye, gördüklerini görmeye çalışmaktır.  Olaylara onun dünyasından,  onun gözüyle  bakmaya çaba sarf etmektir. Empati kurmak bir  yetenektir ve bu yetenek  için de “DENEYİM”  çok önemlidir. Empati  kura kura bu yeteneğiniz  gelişecektir.

46 Empati kuramayan anne/baba
Farz  edin ki çocuğunuzun  çok sevdiği balığı ölmüş. Empati kuramayan  anne/baba neler  söyleyebilir?  Ne  var bunda bu kadar  üzülecek, alt tarafı balık?  Sus artık babana söyleriz, yenisini alırız. Çocuklarımıza vermiş olduğumuz bu ve benzeri tepkiler acaba onlarda nasıl bir ruh halinin oluşmasına neden oluyor? 

47 DÜŞÜNELİM Moraliniz bozuk, başınız çok ağrıyor.
Ağlamaklısınız, ama yanınızdaki  kişi,  “Abartma, alt tarafı baş ağrısı, sızlanacak ne var” diye yaşadıklarınızı  inkar ediyor  veya  “Oldu olacak bir de ağla”  diye sizinle alay ediyor…  Ne  hissederdiniz??? 

48 Empati kurmanın ilk basamağı
diz çökerek onun bakış açısından dünyayı görmektir.  Onunla aynı  boya gelmeye özen gösterin.(Bulaşık yıkarken konuşursanız empati kuramazsınız) Diz çökmek kadar onu kucağına alarak konuşmak da empatiyi kolaylaştırır. 

49 İkinci Basamak İse O anki duygularını hissetmeye çalışmaktır.
Bol egzersiz  ve bol sabırla bu yeteneğinizi geliştirebilir  ve çocuğunuzla sağlıklıiletişim kurabilirsiniz. 

50 İletişimi Kolaylaştıran Faktörler
3.  Duygu ve düşüncelerini  kabul etmek  Çocuğunuzun duygu ve düşüncelerini kabul etmeniz, önyargılarınızı esnetmeniz demektir.  Farz  edelim ki çocuğunuz  size gelip; “Yeni  okulumu sevmiyorum” dedi.      “Yeni okulunu sevmediğini söylüyorsun, hadi başka neler hissettiklerini benimle paylaş...” (Bu konuşma sırasında çocuğunuzu kucağınıza alın ve daha yakın mesafeden konuşun) 

51 İletişimi Kolaylaştıran Faktörler
4.  Dürüst olun!      Diyelim  ki akşam eşinizle  dışarı çıkacaksınız  ve sizin  ufaklık  ağlamaklı bir ses  tonuyla sormaya başladı…      Doktora  gidiyoruz…     Babanın  önemli bir iş toplantısı var, benim  de gitmem gerek…     Hiçbir  yere gittiğimiz yok, nereden çıkarıyorsun?            ...VE GİZLİCE EVDEN KAÇILIR… 

52 İletişimi Kolaylaştıran Faktörler
5.  Katılımlı Dinleme  Katılımlı  dinleme çocuğunuzun size söylediklerini duyduğumuzu belirten mesajlar vermenizdir. Çocuğunuzun size söylediklerinin sizin tarafınızdan basit bir tekrarıdır. Bu tekrarla, çocuğunuzun söylediklerini ona özetleyebilir, böylece doğru anlayıp anlamadığınızı görmüş olursunuz. Aynı empati kurma  gibi yapıldıkça, tekrar edildikçe ve deneyim  kazandıkça gelişir ve ilerler.

53 Düşünelim Farz edelim ki çocuğunuz size geldi ve;
 - Anne, Ayşe’yi hiç sevmiyorum” dedi.   - Ne ayıp, sevmemek de ne demek?   - Neden ? Çok şirin bir kız.   - Sana bir şey mi yaptı?  Gördüğünüz  gibi hep sizin duygu  ve düşünceleriniz var… 

54 Bunun yerine… - Ayşe’den hoşlanmıyorsun…
(Burada  çocuğunuzun söylediğinin  ufak bir   tekrarı  söz konusudur, yoksa  sizin fikirlerinizin değil.)  -  Ayşe’den hoşlanmıyorum, çünkü çok yalan söylüyor…

55 Çocukların küçültülmüş insan maketleri olmadığını unutmayın
Çocukların küçültülmüş insan maketleri olmadığını unutmayın. Onlar yetişkin değiller; hayat tecrübeleri yalnızca yaşları kadardır. Kendilerine ait izlenimleri, duygu ve düşünceleri vardır

56 ÖNERİLER Çocuklarınızla olumlu, yapıcı, destekleyici ilişkiler kurun.
Onları gerçekten dinleyip dinlemediğinizi kendi kendinize sorun. Soru sorduklarında ne yaptığınızı bir düşünün. Sıkıntılarını açıkça dile getirebilecekleri bir ortam sağlayın. Çocuğunuzu değil davranışı sorgulayın

57 PROGRAMI İZLEDİĞİNİZ İÇİN TEŞEKKÜRLER