YERLEŞMENİN DAĞILIŞINI ETKİLEYEN FAKTÖRLER

... konulu sunumlar: "YERLEŞMENİN DAĞILIŞINI ETKİLEYEN FAKTÖRLER"— Sunum transkripti:

1 YERLEŞMENİN DAĞILIŞINI ETKİLEYEN FAKTÖRLER
A-DOĞAL FAKTÖRLER(FİZİKİ) B-BEŞERİ FAKTÖRLER 1-Yeryüzü Şekilleri: 1-Bilim ve Teknolojideki Gelişmeler 2-İç ve Dış Göçler a)Dağların Uzanışı 3-Ulaşım b)Eğim 4-Ekonomi c)Bakı a)Turizm d)Yükselti b)Sanayi 2-İklim: c)Ticaret a)Yağış d)Tarım b)Sıcaklık e)Hayvancılık 3-Su Kaynakları 4-Kara ve Denizlerin Dağılışı 5-Jeolojik Yapı ve Toprak Çeşitleri 6-Bitki Örtüsü h)Balıkçılık

2 A-DOĞAL FAKTÖRLER(FİZİKİ)
1-Yeryüzü Şekilleri: a)Dağların Uzanışı: Dağların kıyıya paralel uzandığı Karadeniz ve Akdeniz Bölgelerinde yerleşmeler kıyıda dar bir alanla sıkışırken, Dik uzandığı Ege Bölgesinde geniş sahalara ve iç bölgelere kadar sokuluştur. Türkiye’de dağlar doğu-batı uzanışlı olduğu için yerleşmelerde dağlar arasındaki çukurluklarda doğu-batı istikametinde sıralanmıştır. Örneğin; Sivas, Erzincan, Erzurum, Iğdır aynı hat üzerinde kurulmuşlardır. b)Eğim: Eğim ile yerleşme ters orantılıdır. Eğim insan faaliyetlerini olumsuz etkiler. Bu nedenle eğimin fazla olduğu yerlerde yerleşmelerde azdır. Eğimin az olduğu düz yerler en fazla yerleşmelerin kuruldukları yerlerdir.

3 c)Bakı: Türkiye’de bakı etkisi nedeniyle dağların güney yamaçları daha sıcak olduğu için yerleşmelerin çoğu buralarda kurulmuşlardır. Sıcaklık şartları elverişsiz olduğu için kuzey yamaçlardan az yararlanılır. d)Yükselti: Yükselti arttıkça sıcaklıklar azaldığı için yerleşmelerde azalır. Türkiye’de yerleşmenin üst sınırı 2500 metredir. Türkiye’deki yerleşmelerin çoğu yükseltinin az olduğu yerlerde kurulmuştur. 2-İklim: a)Yağış: Yağış ile yerleşme doğru orantılıdır. Yağışın fazla olduğu yerlerde yerleşmelerde çoktur. Yağışın az olduğu yerlerde yerleşmelerde azdır. b)Sıcaklık: Sıcaklığın çok yüksek ve çok düşük olduğu yerler yerleşmelerin az olduğu yerler iken, ılıman sıcaklık şartlarının bulunduğu yerlerde daha çok yerleşmeler kurulmuştur.

4 3-Su Kaynakları: Deniz, akarsu ve göl yakınları ile yer altı suları bakımından zengin yerler yerleşmelerin daha çok kuruldukları yerlerdir. Çünkü su insan faaliyetleri için en fazla gerekli maddedir. Su hayattır. 4-Kara ve Denizlerin Dağılışı: Yerleşmelerin dış sınırı deniz kıyılarıdır. Yani yerleşmeler sadece karalar üzerinde kurulur. Bu nedenle karaların fazla olduğu yerlerde yerleşmelerde çoktur. Örneğin karalar daha çok olduğu için Kuzey Yarım Küre daha fazla nüfusa ve yerleşmeye sahiptir. 5-Jeolojik Yapı ve Toprak Çeşitleri: Verimli toprakların bulunduğu yerlerde nüfus ve yerleşme artarken, verimsiz toprakların olduğu yerler boştur. 6-Bitki Örtüsü: Çok sık ve gür orman sahaları yerleşmeyi kısıtlar. Bitki örtüsünün hiç olmadığı yerlerde de yerleşmeler azdır.

5 1-Bilim ve Teknolojideki Gelişmeler: Bilim ve Teknolojinin geliştiği yerlerde nüfuslanma ve yerleşme yoğunlukları da fazladır. 2-İç ve Dış Göçler: Göç alan yerlerde nüfuslanma ve yerleşme yoğunluğu artarken, göç veren yerlerde azalır. 3-Ulaşım: Ulaşımın kolay olduğu yerlerde yerleşmeler yoğunlaşırken, ulaşım güçlüğü olan yerler de tenhalaşır. 4-Ekonomi: Ekonomik kaynakların fazla olduğu, sanayi, ticaret faaliyetlerinin yoğun olduğu, maden ve enerji kaynaklarının çok bulunduğu yerlerde nüfus yoğunluğu artmaktadır.      Ülkemizde Marmara Bölgesi ile Zonguldak, Karabük, Ereğli, Batman gibi merkezlerin nüfusça yoğun olmaları ekonomik kaynakların çok olmasındandır. Ekonomik kaynakların yetersiz olduğu bölgelerde, halk geçimini temin etmek için göç etmekte ve nüfusları azalmaktadır. Ekonomik kaynaklar bakımından zengin yerler nüfus ve yerleşmelerin yoğunlaştığı yerlerdir. B-BEŞERİ FAKTÖRLER

6 Çatalhöyük’te Yerleşme:
İnsanlar bir süre sonra ateşi buldular. Pişirerek çanak ve çömlek yaptılar. Tarım yapmayı öğrendiler. Hayvanları evcilleştirmeyi öğrendiler. Hayvanları tarla sürmede, ulaşımda, taşımacılık da kullandılar. Böylece dokumacılık faaliyetleri başladı. Altın, bakır, demir madenini işlediler. Aletler yaptılar. Ürettiklerini satmaya başladılar. Böylece ticaret faaliyetleri başladı. Tüm bunların sonucu olarak göçebe yaşamı terk edip yerleşik ve toplu yaşama geçtiler. Köyler kurdular. Anadolu’da bu döneme ait en önemli yerleşme Konya Çatalhöyük’tür. Diğer yerleşim yerleri ise KONYA-Çatalhöyük, BURDUR-Hacılar ve Çorum-Alacahöyük’tür. Günümüzde yerleşim yerini en başta insanların geçimini sağlayacağı sanayileşme gelmektedir. Fabrikalar açıldı. İşgücüne ihtiyaç duyuldu. İnsanlar şehirlere göç etmeye başladı. İş alanlarının olması para kazanmaları ve geleceklerini korumaları anlamına gelir. İklimin yaşam şartlarına uygun olması daha iyi hissetmelerini sağlamaktadır. Ulaşım konusunda bir yerden başka yere yaz ve kış fark etmeksizin bunu sağlamaları gerekir. Eğitim ve hizmet konusunda sıkıntı çekmeyeceği güzel bir alanda olması gerekmektedir.

7 İlk Çağ Yerleşmeleri İle Günümüz Yerleşmeleri Etkileyen Faktörler
Tarih Öncesi Yerleşmeler Günümüz Yerleşmeleri Günümüzdeki yerleşmeleri etkileyen faktörler şunlardır: 1-Sanayi: Günümüzde sanayi tesislerinin yoğunlaştığı alanlarda yaşam olanakları gelişmiştir. Dolayısıyla bu bölgelerde nüfus yoğunluğu artmaktadır. 2-İklim: İnsanlar çok soğuk ve çok sıcak iklimlerde daha zor şartlar arasında yaşayacağı için nüfus genellikle ılıman iklimin görüldüğü yerlerde yoğunlaşmaktadır. 3-Su: İnsanların temel yaşam maddesi sudur. Bu yüzden insanlar sulak yerlere daha yakın oturmak ister. Geçmişte de günümüzde de değişmeyen kriter suya yakın olmaktır. 4-Tarım arazileri: Tarımın geliştiği yerlerde insanlar ticaret faaliyetlerine başlamış, bu da tarım alanlarına yakın bölgelerde nüfus yoğunluğunu arttırmıştır. 5-Ulaşım: Ulusal veya uluslararası yollar üzerinde bulunan yerleşim yerlerinde nüfus yoğunluğu artış göstermiştir. Yollara yakın olmak, şehirlere ve dolayısıyla geniş olanaklara daha kısa zamanda ulaşabilmeyi kolaylaştırır. Tarih öncesi yerleşim yerlerinin belirlenmesinde suya ve tarım arazilerine yakınlık söz konusuydu. İnsanın tek geçim kaynağı avcılık, toplayıcılık ve tarımken yerleşmeler bu düzene göre belirleniyordu. Günümüzde de bu durum hemen hemen değişmese de farklı ekonomik kaynakların ortaya çıkmasıyla yerleşim yerlerini belirleyen temel faktörlerde bazı küçük değişiklikler ve yenilikler meydana geldi. 

8 KARŞILAŞTIRALIM Tarih Öncesinde yerleşim yeri seçerken;
Günümüzde yerleşim yeri seçerken; Su kaynakları Eğitim Tarım Sağlık Meyve bolluğu Ulaşım Korunma İş olanakları İklimin uygunluğu İklim Ev için malzeme bolluğu Yer şekilleri Av hayvanlarının çokluğu Av hayvanlarının çokluğu Tarım