Anjiyografi cihazı ve radyasyon güvenliği

... konulu sunumlar: "Anjiyografi cihazı ve radyasyon güvenliği"— Sunum transkripti:

1 Anjiyografi cihazı ve radyasyon güvenliği
M.Ercüment Ünlü Trakya Radyoloji

2 Elektromanyetik Spektrum

3 İyonizan Radyasyon Penetrasyonu

4 Toplumsal Radyasyon Maruziyeti

5 Radyasyon Biyolojisi ve Radyasyon Etkileri-Etki Mekanizmaları
Direkt Etki: DNA hasarı,hızla tamir edilir İndirekt Etki: Vücuttaki su ile etkileşim,serbest radikal oluşumu

6 Radyasyon Biyolojisi ve Radyasyon Etkileri-Etki Tipleri
A-Sitokastik : Eşik değeri yoktur Doz artışı ile orantılı artar Etkileri geç ortaya çıkar (aylar-yıllar) Radyasyon dozu ile bulguların şiddeti orantısız Örnek: Bir bilet (az radyasyon) ile büyük ikramiye (kanser,mutasyon,kromozom kırıkları) kazanılabilir, daha çok biletle kazanma şansı artar !!! Genç yaşta maruz kalmak riski arttırır Çünkü gençler için hayat uzun ve kanser indüksiyonu için genç hastalar daha risk altındadır.

7 Radyasyon Biyolojisi ve Radyasyon Etkileri-Etki Tipleri
B-Deterministik : Eşik değeri vardır Etkileri erken ortaya çıkar (dakika-gün) Radyasyon dozu ile bulguların şiddeti orantılı Akut radyasyon sendromu,cilt nekrozu,radyoaktif intoksikasyonlar vb Tanısal-terapötik radyolojik işlemlerle ortaya çıkmaz (uzun floroskopik-endovasküler işlemlerde cilt eritemi ve epilasyon görülebilir)

8 Dokuların Radyasyona Duyarlılığı
Yüksek Orta Düşük Lenfoid dokular Cilt SSS,beyin,spinal kord Kemik iliği Lens Kaslar,kemik ve kıkırdak Gonadlar Tiroid Bağ dokusu İntestinal epitel Vasküler endotel Karaciğer,Böbrek

9 Radyasyon Birimleri Kantite Metrik (SI) Çeviri Konvansiyonel Açıklama
Ekspojur Coulomb/kg Röntgen (R) 1R=2.58X10̵⁻⁴ Gray Air Direkt ölçüm Absorbe olan doz Gray (Gy) Radiation absorbed dose (rad) 1Gy=100 rad Gray Doku, Deterministik etkiler Efektif doz (Biyolojik doz birimi) Sievert (Sv) Roentgen equivalent man (rem) 1Sv=100 rem Mesleki maruziyet dozu,sitokastik etkiler

10 Radyasyon Dozu Ölçümü Cilt dozu (gy): TLD, LD, yazılımlar ile veya cihaza eklenen doz ölçüm cihazları ile tahmin edilebilir. Referans hava kerma (referans doz noktası) (gy): Son dönem floroskopik cihazlarda otomatik olarak gösterilmektedir. Hasta giriş referans noktasındaki dozdur. C kollu cihazlarda x ışını demetinin santral ışını doğrultusunda olup izomerkezin 15 cm arkasındadır. Cilt dozundan daha yüksektir. Hasta radyasyon dozu kaydı için en iyi değerdir.

11 Radyasyon Dozu Ölçümü Kerma alan ürünü (doz alan ürünü)(gy cm²):Hastaya verilen toplam enerjinin iyi bir ölçütüdür (sitokastik risk için). X ışını tüpünün uzaklığı ile değişmez. Floroskopi zamanı (dk): DSA’nın radyasyon dozunu veya floroskopik doz oranının etkilerini yansıtmamaktadır. Doz için kötü bir belirteçtir. Etkin doz: Vücudun bir parçasına verilen gerçek doza eşdeğer tüm vücut dozudur. Bilgisayar simülasyonu ile elde edilmiş istatistiki kaba bir değerdir. Bireysel olarak her hasta için hesaplanması kullanışlı değildir.

12 Radyasyon Doz Limitleri
Radyasyon Personeli mSv/yıl Toplum Bütün vücut (ardışık beş yıl ortalaması) 20 1 Tüm vücut (tek bir yıl) 50 5 Lens 150 15 El-ayak,cilt 500 < 18 y stajyerler için yıllık doz limiti: < 6 mSv olmalı

13 Anjio ve Floroskopi dozları
Tetkik Efektif doz (mSv) PA Akciğer grafisi 0.02 mSv Özefagografi 1-2 mSv Mide-ince barsak incelemesi 2-8 mSv Baryumlu kolon tetkiki (tek kontrast) 5-15 mSv Koroner anjiografi ~ 7 mSv Serebral anjiografi 1-10 mSv Abdominal anjiografi ~ 20 mSv Periferal anjiografi ~ 5 mSv Terapötik DSA 15-80 mSv

14 Radyasyondan Korunmada Genel Önlemler
ALARA (mümkün olan en düşük doz) Tüp ve hastadan uzak dur Aktif floroskopi zamanı ve frame rate’i düşür II veya FP hastaya yakın, tüp uzak olmalı Kollimasyon ve filtreleme kullan, aşırı magnifikasyondan kaçın Tüp masanın altında veya uygulayıcı ile ters tarafta olmalı Obez hastalarda yüksek dozlar sözkonusudur. Cihazda varolan bölgesel protokoller uygulanmalı

15 a.Kaynak-cilt mesafesini artırma:
Hasta Korunması Cihaz pozisyonlandırma: a.Kaynak-cilt mesafesini artırma: cilt dozu Guidelines for radiation safety in interventional cardiology. Circulation 2006

16 b.Kaynak-II mesafesini azaltma: Mümkün olduğunca hastaya yaklaştır.
Hasta Korunması b.Kaynak-II mesafesini azaltma: Mümkün olduğunca hastaya yaklaştır. Guidelines for radiation safety in interventional cardiology. Circulation 2006

17 Hasta Korunması c. Hastanın kolunu ışın trasesinden uzaklaştırmak: Hastanın aldığı dozu azaltır. Guidelines for radiation safety in interventional cardiology. Circulation 2006

18 Hasta Korunması 2. Cihaz ayarları: a.Kollimasyon: hasta-uygulayıcı dozu azalır, görüntü kalitesi artar. Guidelines for radiation safety in interventional cardiology. Circulation 2006

19 Hasta Korunması b. Floroskopi dozu: düşük ve aralıklı pulslarla çalışma (hasta dozları yaklaşık % 50 azalır) Guidelines for radiation safety in interventional cardiology. Circulation 2006

20 Hasta Korunması 3.Uygulayıcı tekniği:
Görüntü sayısı: frame/rate’i olabildiğince düşür (AVM-AVF hariç) Floroskopiyi yalnızca hareketi görüntülemek için kullanınız: son floroskopi görüntüsü photofile ile alınarak ek doz verilmeden hasta görüntüsü alınabilir.

21 c. Gerekmedikçe magnifikasyondan kaçının:
Hasta Korunması c. Gerekmedikçe magnifikasyondan kaçının: Guidelines for radiation safety in interventional cardiology. Circulation 2006

22 Hasta Korunması d. Cilt dozunu azaltmak için doz yayılmasını kullanın: tüpe R-L veya CR-CAU açı verilmesi ışınlanan ciltte aynı alanın doz almasını engeller. Guidelines for radiation safety in interventional cardiology. Circulation 2006

23 Uygulayıcıyı Koruma 1.Kişisel Korunma Cihazları
Önlük (gn.le 0.5 mm-%90-95 koruma-6 kg)) Gözlük (mutlaka yan korumalı) Tiroid kalkanı (dozu 20 kat düşürür) Gonad koruyucu (öz.le hasta için) “Kırıklar açısından floroskopi ile kontrol !!!”

24 Uygulayıcıyı Koruma

25 Uygulayıcıyı Koruma 3.Hareketli kalkanlama: Masaya monte Tavana monte
Bağımsız ünite şeklinde mobil Hasta üzerinde kalkanlama (steril tek kullanımlık pedler) “Mobil kalkanlar hasta ile uygulayıcı arasına ve olabildiğince hastaya bitişik yerleştirilmeli”

26 Uygulayıcıyı Koruma

27 Uygulayıcıyı Koruma Guidelines for radiation safety in interventional cardiology. Circulation 2006

28 Uygulayıcıyı Koruma 2.Kişisel Dozimetre kullanımı
Gerçek vücut dozunun kat fazlasını gösterir. Guidelines for radiation safety in interventional cardiology. Circulation 2006 “Yoğun olarak Floroskopi’de çalışanlar yüzük dozimetre kullanmalı”

29 Uygulayıcıyı Koruma 4. Pozisyonlama:
Mümkün olduğunca birincil ışından uzakta durunuz. Tüpü kendinizden uzakta pozisyonlandırın. Uygulayıcının aldığı dozun %96’sını hastadan saçılan radyasyon oluşturur

30 Tüp Pozisyonu-Alan Radyasyon Yoğunluğu
Floroskopi RAO 30 ° Floroskopi PA Floroskopi LAO 60° Çekim PA Guidelines for radiation safety in interventional cardiology. Circulation 2006

31 Sözün Özü!!! Zaman Mesafe Kalkan

32 Tesekkürler…