YÖNETİM MUHASEBESİNE GİRİŞ

... konulu sunumlar: "YÖNETİM MUHASEBESİNE GİRİŞ"— Sunum transkripti:

1 YÖNETİM MUHASEBESİNE GİRİŞ
VE MALİYET UNSURLARI HAZIRLAYAN: HÜLYA ÇAYIR

2 İÇİNDEKİLER Yönetim Muhasebesinin Niteliği Ve Muhasebedeki Yeri Muhasebenin Bölümleri Yönetim(analitik) Muhasebesi Yönetim Muhasebesinin Amacı Stratejik Yönetim Muhasebesi Yönetim Muhasebesinin Diğer Muhasebe Dallarıyla İlişkisi Yönetim Muhasebesi İle Genel Muhasebe Arasındaki Farklılıklar Yönetim Muhasebesinin İşletme Yönetimindeki Yeri Maliyet Ve Unsurları Maliyetin Bölümlenmesi Muhasebe Maliyetinin Unsurları: Giderler Giderlerin Finansal Tablolarda Gösterilmesi

3 GİRİŞ Yönetim muhasebesi , küresel değişimler ile birlikte işletmeler için önemli bir fonksiyon haline gelmiştir. İşletmelerin stratejik hedefler belirlemesinde bu hedeflere ulaşmasında en önemli araçlardan biri yönetim muhasebesidir. Dünyadaki birçok gelişme ; teknoloji, üretim sistemlerindeki esneklikler,bilgi toplama ve kullanmadaki gelişmeler, kurumsal kaynak planlaması ve buna ilişkin yazılımlar, işletme içi çalışanların ve yöneticilerin niteliklerindeki değişiklikler yönetim muhasebesini yakından ilgilendirmektedir.

4 İŞLETME VE YÖNETİM KAVRAMLARI
İŞLETME: İnsan gereksinimlerini karşılamak üzere mal ve hizmet üretiminde bulunan ekonomik ve teknik birim olarak tanımlanır. YÖNETİM: Bir veya birkaç grup insanın çalışmalarında eş güdüm sağlayarak onları belli hedeflere yöneltme süreci şeklinde tanımlanabilir.

5 YÖNETİMİN TEMEL İŞLEVLERİ
PLANLAMA Ulaşılması öngörülen amacın belirlenmesi, amaca erişilecek yolların araştırılması,araştırma sonucunda en uygun olanın saptanması,saptanan bu seçeneğe göre neyin nerede nezaman, nasıl yapılacağını gösteren planın hazırlanması ÖRGÜTLEME İşletmede yapılacak işlerin ana ve alt gruplara ayrılması, işlevsel örgüt birimlerinin kurulması,bölüm yöneticilerinin yetki ve sorumluluklarının belirlenmesi ,personel seçimi , iş akışlarının hazırlanması ve çalışma için gerekli araç gereç temini YÜRÜTME Yazılı , sözlü emirler vermek, ortaya çıkan anlık sorunlara hemen çözüm bulmak,astların sorularını yanıtlamak sorunlarına eğilmek, yönetim altında bulunan kişi ve gruplar arasındaki tartışma ve sürtüşmelerde hakemlik yapmak, verimsizlik ve savurganlığı önlemek DENETLEME Yürütülen çalışmaların ve ulaşılan sonuçların planlara uygunluğunu sağlamak

6 YÖNETİM MUHASEBESİNİN NİTELİĞİ VE MUHASEBEDEKİ YERİ
Muhasebe : Bir işletmede para ile ifade edilen işlem ve olayları toplayan , kaydeden,sınıflandıran, raporlar halinde özetleyen ve bu raporları analiz ederek ve yorumlayarak ilgili kişilere bilgi sağlayan bir bilgi sistemidir. İyi bir muhasebe sistemi genel olarak işletmeler ile ilgili bilgileri üç genel amaç için sağlar: İşletme içi faaliyetlerin planlanmasında , kontrol edilmesinde ve maliyet yönetiminde kullanılması için yöneticilere iç raporlama Özellikle stratejik kararların alınmasında , stratejik amaç ve politikaların oluşturulmasında ve uzun vadeli stratejik planların uygulanmasında yöneticilere iç raporlama Ortaklara,devlet ve diğer ilgili kişi ve kuruluşlara dış raporlamadır.

7 MUHASEBENİN BÖLÜMLERİ
FİNANSAL MUHASEBE MALİYET MUHASEBESİ YÖNETİM MUHASEBESİ

8 MUHASEBENİN BÖLÜMLERİ
FİNANSAL MUHASEBE: Çoğunlukla işletme dışındaki kişi ve kuruluşlara bilgi sunmayı amaçlamaktadır. İşletmeye kredi veren kişi ve kuruluşlara sermaye sahiplerine, işletme yöneticilerine,potansiyel yatırımcılara,devlete , çalışanlara işletmenin faaliyet sonuçları ve finansal durumu hakkında bilgi vermektir. MALİYET MUHASEBESİ Genel olarak baktığımızda mamul yada hizmet üretilmesi için gerekli olan giderlerle hammadde ve işçilik maliyetlerini uygun bir biçimde kaydeden,sınıflandıran , raporlayan ve standart yada önceden belirlenmiş tahmini maliyetlerle karşılaştıran bir muhasebe dalıdır. YÖNETİM MUHASEBESİ

9 YÖNETİM(ANALİTİK) MUHASEBESİ
Klasik anlamda; işletme yönetimlerinin planlama, kontrol,ve karar verme fonksiyonlarını yerine getirmesine yardımcı olan,maliyet muhasebesi bilgilerini yönetsel kararlar için kullanan muhasebe mesleğinin ayrı bir uzmanlık dalıdır. Burada maliyet muhasebesi sisteminden sağlanan bilgilerin finansal tablo hazırlamada ve yönetim ihtiyaçlarını karşılamada kullanıldığı göz önüne alındığında, özellikle planlama ve kontrol sürecinde kullanılabilir bilgiler sağlayan maliyet muhasebesi sistemi, esasında yönetim muhasebesi sistemini oluşturmaktadır. Kısaca yönetim muhasebesi: planlama ve denetim sürecinde toplanan bilgilerin kullanılabilir veri olarak işletme yönetimine sunulmasıdır.

10 YÖNETİM MUHASEBESİNİN AMACI
İşletme yöneticilerinin sağlıklı karar alabilmeleri için gereksinim duydukları sayısal bilgileri kendilerine sağlamaktır. Bu bakımdan ilgili bilgilerin ham veri olarak toplanmasında başlayıp sonuçta ihtiyaca uygun raporların düzenlenmesine kadar işletme yöneticilerini hedef alarak yürütülen tüm muhasebe çalışmaları yönetim muhasebesini oluşturur.

11 STRATEJİK YÖNETİM MUHASEBESİ
TANIM: Yönetimin stratejik kararlar almasına ve organizasyonel etkinliğinin değerlendirilmesine yardımcı olmak için muhasebe verilerini oluşturan, tanımlayan,sınıflandıran ve analiz eden bir süreçtir. Stratejik yönetim muhasebesi ve yönetim muhasebesi arasındaki fark; Stratejik yönetim muhasebesi kavramı, yönetim muhasebesinin taktiksel göstergelerden ziyade stratejik göstergeler kullanarak performans ölçümü üzerine odaklanmasını gerektirir..

12 Stratejik yönetim muhasebesinin yönetime sağlayacağı yararlardan birkaçı aşağıda belirtilmiştir.
İşletme, çevre faktörlerinin değişimini izleyerek, işletmeye yönelik bugünkü ve gelecekteki finansal etkilerini belirler. Stratejik planların uygulanmasını sağlamak için bütçeler ve programların hazırlanmasına yardımcı olur. Satıcıların ve müşterilerin, satıcı ve alıcı pazarlarındaki güçlerini ve işletmenin bugünkü ve gelecekteki karlılığı üzerindeki etkilerini, ayrı ayrı açılacak hesaplarda izler. İşletmenin finansal başarısını, içe dönük değil, pazara dönük finansal başarı oranları ve standartlarla izler, değerlendirir ve düzeltici önlemlerin alınmasını sağlar. Amaçların, işletmenin finansal kaynaklarına uygun olarak belirlenmesini sağlar.

13 STRATEJİK VE GELENEKSEL YÖNETİM MUHASEBESİNİN KARŞILAŞTIRILMASI
STRATEJİK YÖNETİM MUHASEBESİ GELENEKSEL YÖNETİM MUHASEBESİ Rekabetçi yapıda işletmelerin başarısı, sürekli eşsiz özellikleri olan mamuller sunma, müşteri isteklerine uygun mamullere ve satış sonrası hizmetlere ve esnek üretim sistemlerine bağlıdır. Genellikle içe dönük bir yapıya sahiptir. İşletmenin dış çevre ve Pazar faktörleriyle ilgilenmez. Kısa vadeli kararların alınması plan ve bütçelerin hazırlanması ve başarının ölçümüyle ilgilidir. İşletmenin içinde bulunduğu pazara ilişkin bilgiler toplarken, aynı zamanda işletmelerin maliyetleri, maliyet yapıları ve izlediği stratejiler konusunda da bilgi toplar ve bu bilgileri analiz eder Geleneksel yönetim muhasebesinin böyle bir fonksiyonu yoktur. Çevredeki ve işletmenin iç yapısındaki hızlı değişmelere cevap verebilecek biçimde esnektir. Çevredeki gelişmeleri anında izleyebilecek, değerlendirebilecek ve raporlayabilecektir. Hazırlanacak plan, program ve bütçeler bu değişmelere göre anında ayarlanabilecektir dış çevreyi sürekli olarak izlemez. Planlar ve bütçeler genellikle, yıllık, altı aylık yada üç aylık olarak hazırlanır ve bir daha düzeltme yapılmaz. Pazardaki değişmeler sırasında, güvenilirliğini yitirir. STRATEJİK VE GELENEKSEL YÖNETİM MUHASEBESİNİN KARŞILAŞTIRILMASI

14 YÖNETİM MUHASEBESİNİN DİĞER MUHASEBE DALLARIYLA İLİŞKİSİ
Uygulamada muhasebe ile ilgili olarak en yaygın bölümleme şekli muhasebe çalışmalarının yürütüldüğü işletmelerin ana etkinlik konularına göre yapılan sınıflandırmadır. Böyle bir sınıflandırma sonucu örneğin;endüstri muhasebesi, banka muhasebesi, tarım işletmeleri muhasebesi,dış ticaret muhasebesi gibi çok çeşitli muhasebe dalları ortaya çıkar.bütün bu bu muhasebe dallarının yönetim muhasebesi ile ilişkisi her birisin de yürütülen çalışmaların işletme yöneticilerini ne oranda hedef aldığına bağlıdır. Örneğin; bir banka işletmesinde sadece yasal gerekleri karşılamak üzere yapılan muhasebe çalışmaları doğrudan genel muhasebeye,sırf yöneticilere bilgi verme amacı güden muhasebe uygulamaları doğrudan yönetim muhasebesine girer.

15 Yönetim Muhasebesi İle Genel Muhasebe Arasındaki Farklılıklar
İleriye dönük olup olmaması açısından Geçmiş dönemde gerçekleşmiş olaylar hakkında bilgi verir Bakış açısı geleceğe yönelik olup gerçekleşmesi beklenen olayların önceden belirlenmesi esas olmalıdır. Hitap ettikleri kişiler açısından İşletme içi ve işletme dışı bilgi kullanııcıları İşletme içi bilgi kullanıcıları Kullanılan belgeler açısından İspat edici niteliğinin olması gerekir İspat edici belgelerin yanı sıra satış tahminleri, üretim miktarı müşteri memnuniyeti gibi bilgilerin kullanılması mümkündür Kullanılan veriler açısından Parasal tutarlar halinde Tutarların yanı sıra üretim miktarı ,sipariş sayısı, tamamlama yüzdesi vb ölçütler kullanılır Yasal zorunluluk açısından Genel kabul görmüş muhasebe ilkelerine vergi yasalarına uyum sağlamak zorunda Böyle bir zorunluluk yok

16 YÖNETİM MUHASEBESİNİN İŞLETME YÖNETİMİNDEKİ YERİ

17 1.PLANLAMA ÇALIŞMALARINDA YÖNETİM MUHASEBESİ
Planlama işletme amaçlarının saptanması ve saptanan bu amaçlara ulaşmak için uygun kaynak ve yöntemin belirlenmesidir. Planlamada ilk adım; işletmenin ana amacının ve bölümlerin amaçlarının belirlenmesiyle başlar. Amaçlar işletmenin nereye yöneleceğini ve neler yapması gerektiğini ifade eder. Yönetim muhasebesi geçmişe dönük yönetim raporları hazırlayarak planlamaya konu birimin o günkü yada çok yakın geçmişteki durumunu sayısal biçimde ortaya koyar ve geleceğe dönük planlama çalışmalarında yöneticilere yardımcı olur. Bu aşamada yönetim muhasebesi raporları arasında geçmişe dönük ayrıntılı finansal durum tablosu gelir gider raporları maliyet tabloları,analiz raporları sayılabilir.

18 Planlamada ikinci adım: gelecekteki gelişmelerin tahmin edilmesidir
Planlamada ikinci adım: gelecekteki gelişmelerin tahmin edilmesidir.Yönetim muhasebesi, çeşitli kalemlerin geçmiş zaman içerisinde gösterdikleri eğilimleri ve kalemler arasındaki karşılıklı ilişkileri saptamak ve bunlara göre geleceğe dönük tahminler yapmak ve bu tahminleri diğer kesimlerden gelen tahminlerle birleştirerek bilgi sağlar. Bu çalışmalarda yönetim muhasebesinin yararlarlandığı teknikler ; eğilim analizleri, karşılaştırmalı tablolar analizi, maliyet hacim analizleri , esnek bütçeleme

19 Planlamada son aşama ise; her bir amaca ilişkin seçeneklerin karşılaştırmalı biçimde ele alınması ve aralarında en uygun olan seçeneğin seçilmesi işlemidir.Yönetim muhasebesi bu aşamada her bir seçeneğin olası sonuçlarını rakamlarla ortaya koymakta ve buna göre sayısal olarak en uygun seçeneğin belirlenmesine yardımcı olmaktır. Bu aşamada kullanılan yönetim muhasebe teknikleri; maliyet –hacim –kar analizleri, geçerli maliyet ve gelir analizleri, yatırım analizleri .

20 2. ÖRGÜTLEME ÇALIŞMALARINDA YÖNETİM MUHASEBESİ
İşletmede yönetim muhasebesine verilen önem derecesine gerek muhasebe bölümünün örgüt yapısı içerisinde yer alacağı basamağı, gerekse bu bölümü oluşturacak alt örgüt birimlerinin sayısını belirleyen ve böylelikler örgüt yapısının bir bölümünü etkileyen bir unsur olarak karşımıza çıkar Örgüt birimlerinin gerek kendi içlerinden, gerekse daha üst düzeylerden yönetimine büyük ölçüde yardımcı olan bu bölümsel raporlar, her bir bölüm yöneticisinin sorumluluklarını ne oranda yerine getirdiğini ortaya koyan ana göstergeleri oluşturur. Bu nedenle, yönetim muhasebesinde ayrı ayrı hesap ve rapor birimleri olarak kabul edilen örgüt birimlerine sorumluluk merkezleri adı verilmekte,bunların çalışma sonuçlarını ortaya koyan bölümsel raporlar sorumluluk raporları adıyla anılmakta, bu raporların düzenlenmesini hedef alan yönetim muhasebesi uygulamalarına ise toplu olarak sorumluluk muhasebesi denilmektedir.

21 3. YÜRÜTME ÇALIŞMALARINDA YÖNETİM MUHASEBESİ
Yönetim muhasebesinin katkılarıyla hazırlanan planlar ve saptanan hedefler( örneğin ; bütçeler,maliyet standartları vb) neyin yapılması ve nereye erişilmesi gerektiğini ortaya koyarak , yönetim muhasebesince düzenlenen denetim ve sorumluluk raporları ise neyin ne oranda gerçekleştirilmekte olduğunu göstererek yürütme çalışmalarını yönlendiren ana öğeler arasında yer alır.

22 4. DENETLEME(KONTROL) ÇALIŞMALARINDA YÖNETİM MUHASEBESİ
Yönetim muhasebesinin işletme yönetimine en büyük katkısı kontrol fonksiyonunda olmaktadır. Kontrol, ulaşılmak istenen amaç ve hedeflerin ne ölçüde gerçekleştirildiğini; belirleme, değerlendirme ve düzeltici önlemlerin alınması işlemidir. İlk aşamada, işletmenin geleceğe ilişkin amaç ve hedeflerinin belirlenmesi gerekir. Bu aşamada geleceğe ilişkin tahminler yapılırken, aynı zamanda gerçekleşen başarıyı ölçecek standartların da belirlenmesine çalışılır. Daha sonra planlar yapılır ve bütçeler hazırlanır. Bu işlemler faaliyetlere başlanılmadan ve kaynaklar kullanılmadan önce yapılmalıdır. Faaliyetlerin sürdürülmesinde ve kaynakların kullanılmasında etkinlik esastır. Üst yöneticiler, bölüm yöneticileri ve alt birim yöneticileri, faaliyet bilimlerinin, eylemlerin ve kaynak kullanımlarını planlanan biçimde sürdürülüp sürdürülmediğini sürekli olarak izlemelidirler.

23 İkinci aşamada gerçekleşen başarı ile planlanan başarı karşılaştırılır
İkinci aşamada gerçekleşen başarı ile planlanan başarı karşılaştırılır. Burada amaç işletmenin ya da bölümlerin faaliyetleri ve kaynak kullanımlarının hedeflenen biçimde gerçekleşip gerçekleşmediğini belirlemektir. Sapmalar yol açan nedenlerin belirlenmesi için sapmaların analiz edilmesi gerekir. Üçüncü aşamada belirlenen nedenlere göre, sapmaların ortadan kaldırılması için alınacak önlemlerin belirlenmesidir.

24 Yönetim Muhasebesi, kendisinin belirlediği standartlarla uygulama sonuçlarını karşılaştırarak, sapmaları teşhis etmek suretiyle doğrudan doğruya işin içinde yer alır. Yönetim muhasebesince hesaplanan sapmalar arasında en önemli yer tutanlar, standart maliyet ve bütçe sapmalarıdır. Daha sonra sapmaların nedenleri konusunda yapılan sapma analizleri ve hazırlanan sapma raporları yine yönetim muhasebesinin görevleri arasındadır. Kontrol fonksiyonunun başarılı olabilmesi için sorumlu kişilerin belirlenmesini ve sapmaların hesaplama, analiz ve raporlamasının sorumluluk merkezleri itibariyle, yapılması gerekir. Bu nedenle, sapma raporları aynı zamanda sorumluluk raporları niteliğini taşır. Yönetim muhasebesinin bu raporları, kontrolü sağlayacak yöneticilere, gündelik, haftalık, aylık ve yıllık olarak sunması gerekir.

25 MALİYET VE UNSURLARI

26 MALİYET KAVRAMI Maliyet; Hedeflenen bir sonuca ulaşmak için katlanılan fedakarlıkların parasal tutarıdır. Dar Anlamda Maliyet: Üretim aşamasında üretimle ilgili olarak kullanılan ve tüketilen girdilerin toplam parasal değeridir. Geniş Anlamda Maliyet: Mal ya da hizmet üretiminde işletme tarafından yapılan çeşitli giderlerin( hammadde, işçilik,genel üretim giderleri) uğranılan kayıpların (fire, amortisman) ve para ile ölçülebilen fedakarlıklar(ssk işveren payı, sosyal yardımlar)toplamıdır.

27 MALİYETİN BÖLÜMLENMESİ
Muhasebe Maliyeti: İlgili sonuca ulaşmak için yapılması gereken giderler toplamıdır. Ör: mal alışı sırasında yapılan harcamalar Fırsat maliyeti: İlgili sonuç (veya şey) uğruna kaçırılan net kazanç tutarıdır. Yani belli bir şeyin yapılması daha başka bir şeyden vazgeçilmesini gerektiriyorsa vazgeçilen şeyden sağlanabilecek net kazanç, yapılan şeyin fırsat maliyetini meydana getirir.

28 Muhasebe Maliyetinin Unsurları: Giderler
Gider: İşletmeye ekonomik bir yarar sağlamak üzere yapılan bir harcama veya tüketimdir. Zarar: İşletme işlevlerinin yürütülmesi için gerekli olmayan veya normal ölçüleri aşan harcama ve tüketimlerdir. Örneğin: defter tasdiki işletme faaliyetleri için gerekli yasal bir zorunluluk olduğundan, tasdik ücreti bir giderdir. Tasdikin hiç veya zamanından yaptırılmamış olması nedeniyle Maliye’ye ödenen para cezası ise zarardır.

29 GİDER ZARAR AYRIMI HARCAMA VE TÜKETİMLER Gerekli ve normal
Gereksiz ve ayrıca anormal Gerekli ve normal Yararsız boşa giden GİDER ZARAR

30 GİDERLERİN FİNANSAL TABLOLARDA GÖSTERİLMESİ
Eğer yapılan bir giderden gelecek hesap dönemlerinde ekonomik yarar sağlanacaksa o gider bilançoda; eğer sadece içinde bulunulan dönemde yarar sağlanması söz konusu ise o gider, gelir gider tablosunda gösterilir. Satın alınan varlık ve hizmetlerin gelecek hesap dönemlerinde yarar sağlanması söz konusu ise bunların alış maliyetlerini oluşturan giderler, ilgili varlık ve hizmetleri temsil eden aktif bilanço hesaplarında gösterilerek ertelenmiş giderler şeklinde gelecek hesap dönemlerine aktarılır. Satın alınan mal ve hizmetler kullanılarak işletmeye ekonomik yarar sağlayacak yeni bir takım mal ve hizmetlerin üretilmesi halinde, kullanılan varlık ve hizmetlerin alış maliyetini oluşturan giderlerin yararı,üretilen varlık ve hizmetlere geçmiş olur. Bu nedenle söz konusu giderler de kullanılan varlık ve hizmetlerin alış maliyetinden çıkartılarak üretilen varlık ve hizmetlerin üretim maliyetine aktarılır.

31 İşletme dışından satın alınan ya da işletme içerisinde üretilen varlık ve hizmetlerden beklenen yararlar sağlandıkça, bu varlık ve hizmetlerin maliyetlerini oluşturan giderler yararı tükenmiş verimli giderler olarak ilgili dönemin gelirlerinden indirilir Satın alınan ya da üretilen bir varlık veya hizmetten beklenen ekonomik yararın gerçekleşmeden ortadan kalkması halinde bu varlık ve hizmetin maliyetini oluşturan giderler yararı tükenmiş verimsiz giderler olarak ilgili dönemin sonuç hesaplarına aktarılıp o dönemin gelir gider tablosunda gösterilir. bu giderler daha önce de belirtildiği gibi zarar adıyla anılır.

32 Giderlerin Finansal Tablolarda Gösterilmesi
Yatırım giderleri Maddi duran varlıklar Maddi olmayan duran varlıklar Gelecek aylara ve gelecek yıllara ait giderler İşletme giderleri Stok maliyet giderleri Dönem giderleri Zarara dönüşen giderler

33 FONKSİYON ESASINA GÖRE ZARARA DÖNÜŞEN GİDERLER
İŞLETME GİDERİLERİNİN SINIFLANDIRILMASI FONKSİYON ESASINA GÖRE STOK MALİYET GİDERİ Alış giderleri Üretim giderleri DÖNEM GİDERLERİ Ar-ge Paz. sat .dağt. Gid Genel yönetim gid Finansman ZARARA DÖNÜŞEN GİDERLER Çalışılmayan kısım gideri Önceki dönem gider ve zararları Arızi satış zararları diğer ÇEŞİT ESASINA GÖRE İlk madde ve malzeme İşçi ücret gideri Memur ücet ve giderlleri Dışarıdan sağ fay Çeşitli giderler Vergi resim ve harçlar

34 KAYNAKÇA KİTAPLAR Maliyet ve Yönetim Muhasebesi (Prof. Dr. Kamil BÜYÜKMİRZA) Yönetim Muhasebesi( Prof.Dr.Ali KARTAL) MAKALELER E. Hüseyin, E. Orhan “ Maliyet Ve Yönetim Muhasebesinde Yeni Açılımlar: Stratejik Yönetim Muhasebesi” D.Volkan”Yönetim Muhasebesindeki Değişim Ve Değişimi Etkileyen Faktörler”