YENİLENEN ÖĞRETİM PROGRAMLARINDA ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME

... konulu sunumlar: "YENİLENEN ÖĞRETİM PROGRAMLARINDA ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME"— Sunum transkripti:

1 YENİLENEN ÖĞRETİM PROGRAMLARINDA ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME
MEB 2008

2 TANIMLAR Ölçme nedir? Değerlendirme nedir?

3 “Bir barometre kullanarak, bir binanın yüksekliğini nasıl ölçersiniz?   “

4 Sorunun cevabı.

5 Ölçme nedir? Ölçme, bireylerin ya da nesnelerin belirli özelliklere sahip olup olmadığının, sahipse sahip oluş derecesinin belirlenerek sonuçların sembollerle ya da sayılarla ifade edilmesidir. Bir başka deyişle niteliklerin nicelleştirilmesi işlemidir. Ölçme, bir betimleme (tanımlama) işlemidir. Örneğin; öğrencilere Türkçe dersinden 100 soruluk çoktan seçmeli bir test uygulandığını ve öğrencilerden birinin 40, diğerinin 65 puan aldığını düşünelim. Öğretmenin buraya kadar yaptığı testi uygulama ve puanlama işlemleri ölçmedir.

6 Değerlendirme Nedir? Değerlendirme ise, ölçme sonuçlarını bir ölçütle kıyaslayarak ölçülen nitelik hakkında bir karara varma sürecidir. Değerlendirme bir yargılama işlemidir ve ölçme sonucunun bir ölçütle karşılaştırılmasına dayanır (Tekin, 1996; Turgut, 1997). Örneğin; geçme notunun 45 olması bir ölçüttür. Bu ölçüte göre 40 alan öğrenci için kaldı ya da başarısız; 65 alan öğrenci için geçti ya da başarılı kararının alınması bir değerlendirmedir.

7 ÖLÇME Belli bir özelliğin gözlenerek, gözlem sonuçlarının sayı ve sembollerle ifade edilmesi işlemidir. Örnekler: - Öğrencinin sınavda doğru cevapladığı soru sayısı kadar puan alması, - Bir atletin 1500 metre’yi koştuğu sürenin kronometre ile saptanarak, sürenin dakika cinsinden belirtilmesi, - Bir kadının baskülde tartılarak ağırlığının 90 kg olduğunu öğrenmesi - Sinema koltuklarının tek ve çift numaralarla tanımlanması

8 DEĞERLENDİRME Bir ölçme sonucunun bir ölçüt veya ölçütler ile karşılaştırılarak ölçülen özellik hakkında bir karara/yargıya ulaşma işlemi/sürecidir. Örnekler: - Öğrencinin aldığı sınav puanının derste başarılı sayılmak için gereken puanla karşılaştırıp geçti-kaldı kararının (not) verilmesi metreyi en kısa sürede koşan atletin 1.. ilan edilmesi - Baskülde tartılan kadının, boyu ve kilosu arasındaki farkın 10’dan az olması durumunda şişman grubuna girmesi

9 Eğitimde Değerlendirmenin Yeri
Eğitim Sistemi Girdiler Süreç Çıktılar (Eğitim Etkinlikleri) Değerlendirme

10 ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME
Ölçme ve değerlendirme, eğitim ve öğretimin önemli bir parçasıdır. Eğitimde, programların istenilen başarıyı gösterip göstermediği, Öğrencilerden beklenen bilgi, beceri ve tutumların gelişip gelişmediği, ölçme ve değerlendirme yoluyla tespit edilir. Ölçme ve değerlendirme ile eğitim ve öğretim sürecinin sürekli izlenmesi her aşamada ortaya çıkan sorunları tespit ve düzenleme imkânı verir.

11 İyi bir değerlendirme sistemi ile:
Öğrencilerin neyi bildiğini, anladığını ve ne yapabildiğini keşfetmeye yardımcı olur. Öğrencilerin gelişim düzeylerini gösterir. Gelecekteki öğrenme sürecini planlamaya yardımcı olur. Belli bir dönemde öğrencilerin ulaşması beklenen standartları değerlendirme imkânı verir. Öğrencilerin nasıl daha iyi öğrenebileceği ve daha iyi yapabileceğini betimlemeye yardım eder.

12 İyi bir değerlendirme sistemi ile:
Değerlendirme sonuçlarının paylaşılması öğretmene, öğrencinin kendisine ve velilere öğrencinin öğrenme süreci hakkında bilgi sağlar. Öğretmenlerin ve ilgili kişilerin programın uygulama, izleme ve geliştirme süreciyle ilgili kararlar almasına yardımcı olur. Öğretim programlarında kullanılan yöntemler ve yaklaşımların yeterliliğini ölçerken öğretmene yardımcı olur. Öğrencilerin anlamakta güçlük çektiği alanları, zayıf yönlerini ve bilgi boşluklarını tespit etmede önemli bir rol oynar. Öğretmenin, öğrencilerin öğrenmesini geliştirecek yaklaşımlar ve öğrenme-öğretme süreçlerini tasarlamasına yardım eder.

13 Yeni Öğretim Programlarında Öğrenme

14 Yeni Öğretim Programlarında Ölçme ve Değerlendirme Yaklaşımının Özellikleri
Programlarda değerlendirme ile sadece öğrenme ürününü değil, öğrencilerin öğrenme süreçleri de izlenir ve bu süreç değerlendirilerek gerektiğinde kullanılan sınıf etkinlikleri değiştirilir. Ölçme ve değerlendirme etkinlikleriyle öğrencilerin üst düzey becerileri değerlendirilmeye çalışılmalıdır (okuduğunu anlama, eleştirme, yorumlama; bilgi toplama, analiz etme ve bir sonuca ulaşma; gözlem yapma, gözlemlerden sonuca ulaşma; günlük hayatta karşılaşılan problemleri çözme; araştırma yapma, kendilerini ve arkadaşlarını değerlendirme ). Tartışma, açık uçlu sorular, performans görevleri ve sunular öğrenci hakkında bilgi edinmenin en iyi yollarındandır. Bunlardan hiçbiri tek başına yeterli değildir.

15 Yeni Öğretim Programlarında Ölçme ve Değerlendirme Yaklaşımının Özellikleri
Yazıya dayalı soyut görevlerden çok, gerçek hayata ilişkin, performansa dayalı görevlere önem verme Örtülü, belirsiz ölçütlerden ziyade açık ve belirgin ölçütleri tercih etme Sadece öğretimin sonunda değil, öğretimin her aşamasında sürekli ölçme ve değerlendirme etkinlikleri gerçekleştirme Not vermenin yanı sıra etkili ve zamanında geri bildirime ağırlık verme Tek yöntemle ölçüm yerine çok yöntemle ölçüm yapma Ne kadar öğrenildiğini tespit etmenin yanı sıra nasıl öğrenildiğini de belirleme Rekabet yerine iş birliğini destekleme

16 ÖLÇME VE DEĞERLENDİRMENİN GEREKLERİ
Ne ölçülecek (hangi performans) Neyle ölçülecek? (teknik= gözlem, yazılı, proje vs.) Nasıl ölçülecek? (Yazılı evrak, test, kontrol listeleri, dereceli puanlama anahtarı (rubric) vs.

17 GELENEKSEL ÖLÇME DEĞERLENDİRME YÖNTEM VE TEKNİKLERİ
1. Yazılı yoklamalar a. Sınırlı/kısa cevaplı sorular (tanımla, tarih yaz, neden yaz) b. Açık uçlu sorular (açıklama) c. Tamamlama (boşluk doldurma soruları) 2. Sözlü sorular 3. Doğru-yanlış soruları (hangisi doğrudur, doğru olanı seç) 4.Eşleştirme maddeleri (uygun kavramları eşleştirme) 5. Çoktan seçmeli sorular (testler) 6. Sözlü soru-cevap

18 ALTERNATİF ÖLÇME DEĞERLENDİRME YÖNTEM VE TEKNİKLERİ
Projeler Performans görevleri Öğrenci ürün dosyaları (görsel sanatlar ve tek. tasarım dersi haricinde notla değerlendirilmez) Kavram haritaları Zihin haritaları Yapılandırılmış grid Tanılayıcı dallanmış ağaç (doğru-yanlış soruları) Drama Görüşme (mülakat) Akran değerlendirme Öz değerlendirme Tutum ölçekleri Gösteri

19 ÖLÇME VE DEĞERLENDİRMENİN KAYIT ALTINA ALINMASINDA KULLANILAN ARAÇLAR
Yazılı kağıtları Testler Dereceli puanlama araçları (rubric) Kontrol listeleri Öz/akran/grup değerlendirme formları Ürün dosyaları formaları Anekdotlar

20 Ölçme Araç ve Yöntemlerinde Aranan Teknik Özellikler
Geçerlik Güvenirlik Kullanışlılık

21 GEÇERLİK Ölçme araç veya yönteminin ölçme amacına uygunluk derecesidir. Bir ölçme aracının ölçmeyi amaçladığı özelliği, başka herhangi bir özellikle karıştırmadan, doğru olarak ölçebilme derecesidir.

22 Ölçme sonuçlarının geçerliğini artırmak için aşağıdaki hususlar hatırda tutulmalıdır:
Bir sınavın geçerli olması için güvenilir olması ön şarttır. Güvenirliği düşük olan sınavların geçerliği de düşüktür. Her bir sorunun o araçla ölçülmek istenen bilgi, beceri ve yeteneklerden en az bir tanesini ölçmesi sağlanmalıdır. Her soru, o soruyla ölçülmek istenen bilgi ve becerilere sahip öğrencilerin tereddütsüz olarak doğru cevaplandırabileceği; bu bilgi ve becerilere sahip olmayanların doğru cevaplandıramayacağı nitelikte olmalıdır. Test, belli bir sürede kazandırılması hedeflenen bütün konuları, bilgi, beceri ve yetenekleri temsil etmelidir. Sorular birbirine bağımlı olmamalı, bir soru başka bir soru cevaplandırılamadığı için cevaplandırılamaz olmamalıdır.

23 GÜVENİRLİK Herhangi bir ölçme araç veya yönteminin ne derece tutarlı ölçüm yapabildiğidir. Ölçme araç veya yönteminin hatalardan arınık ölçme yapabilme derecesidir. (Ölçme ve değerlendirme hangi amaç için yapılırsa yapılsın elde edilen ölçümlerin hatasız ya da az hatalı olması beklenir. Ancak, en duyarlı araçlarla yapılan ölçümlerde bile bir miktar hata vardır.)

24 Bir ölçme aracı olarak testin güvenirliğini etkileyen etkenler aşağıda sıralanmıştır:
Bir testteki soru sayısının belli bir noktaya kadar artırılması güvenirliği artırır. Bir testteki soruların ve test yönergesinin ifadesinin yalın ve anlaşılır olması testten elde edilen puanların güvenirliğini olumlu yönde etkiler. Öğrencilerin yeterince güdülenmemesi sonucunda cevabı boş bırakılan soruların olması durumunda soru sayısı azalacağından güvenirlik düşer. Sınav süresi öğrencilerin hemen hepsinin bütün soruları cevaplandırmasına yetecek uzunlukta olması güvenirliği artırır.

25 Bir ölçme aracı olarak testin güvenirliğini etkileyen etkenler aşağıda sıralanmıştır:
Bir sınavda kullanılacak sorular, o sınavı cevaplayacak bireylerin yaklaşık yarısı tarafından doğru cevaplandırılabilecek güçlükte olmalıdır. Çok kolay ya da çok güç sorulardan oluşan sınavlar öğrencileri yeterince birbirinden ayıramaz. Her sınav objektif yollarla puanlanmalıdır. Bir testin değişik kişilerce veya aynı kişi tarafından değişik zamanlarda puanlanmasından elde edilen puanların tutarlılığı testin güvenirliğini olumlu yönde etkiler. Testin uygulama koşullarının her öğrenci için aynı olması testin güvenirliğini olumlu yönde etkiler. Ölçmenin yapılmasında gösterilecek titizlik ve dikkat hemen her zaman güvenirliği artırır.

26 KULLANIŞLILIK Ölçme araçlarının kolay ve ekonomik olarak hazırlanması, hazırlanma ve uygulanma süresinin kısa olması, hazırlanma ve uygulanmasında uzmanlık gerektirmemesi, puanlanmasının kolay ve hızlı olması, puanlarının kolay yorumlanması gibi özellikleridir.

27 ÖĞRENCİ BAŞARISININ DEĞERLENDİRİLMESİ
ç) (Değişik: /26619 RG) Öğrencilerin başarısı; sınavlar, varsa proje ve öğrencilerin performanslarını belirlemeye yönelik çalışmalardan alınan puanlara göre tespit edilir. e) (Değişik: /26619 RG) Öğrencilerin performansını belirlemeye yönelik çalışmalar; ders ve etkinliklere katılım ile performans görevlerinden oluşur.

28 İlköğretim Kurumları Yönetmeliği (Değişik:20.8.2007/26619 RG)
4, 5, 6, 7 ve 8 inci sınıflarda haftalık ders saati üç ve üçten az olan derslerde en az iki, üçten fazla olan derslerde ise en az üç sınav yapılır. Sınavlar kendi aralarında aritmetik ortalaması alınmadan her biri ayrı ayrı ortalamaya katılır.

29 İlköğretim Kurumları Yönetmeliği (Değişik:20.8.2007/26619 RG)
* 4, 5, 6, 7 ve 8 inci sınıflarda haftalık ders saati üç ve üçten az olan derslerde en az iki, üçten fazla olan derslerde ise en az üç sınav yapılır.

30 Performans Değerlendirme-I
Öğrencilerin bilgi ve becerilerini ortaya koyarak oluşturduğu cevap ve ürünlerin değerlendirilmesidir. Öğrencinin yeni bilgiyi yapılandırmasını gerektirir. Süreç içine yayılmıştır, zamana bağlı değildir. Öğrencinin günlük yaşamındaki problemleri nasıl çözeceğini ve problem çözmek için sahip olduğu bilgi ve becerileri nasıl kullanacağını göstermesini ister.

31 Performans Değerlendirme-II
Öğrencilerin becerilerini “gerçek yaşam” ortamında değerlendirmeyi hedefler. Gözlenebilen bir performans veya somut bir ürünle sonuçlanır. Performans görevlerinde, tek bir cevap yoktur. Görevi tamamlamak için değişik yollar bulunmaktadır. Bu nedenle iyi tanımlanmış bir ölçütle değerlendirmelidir. Başarılı bir değerlendirme yapmak için her performans görevi bir dereceli puanlama anahtarı (rubric) ile eşleştirilmelidir. Performans değerlendirmek için en çok kullanılan araçlar; performans görevleri, projeler, öğrenci ürün dosyaları, posterler vb.dir.

32 Yapılacak Değerlendirmenin Performansa Dayalı Değerlendirme Olabilmesi İçin;
Ürün: yazılı bir makale, kompozisyon, grafik çizme, deney düzeneği oluşturma, proje hazırlama, inceleme yazısı yazma vb. Gözlenebilir performans:Ürünün ortaya konmasında geçen süreç (bir ders veya bir dönem) takip edilerek geri bildirim verilmesi, değerlendirilmesi. Üst düzey düşünme becerileri: Öğrencilerin bilgiyi aynen aktarmalarından çok bilgiyi edinme, düzenleme, kullanma, kritik etme, yaratıcılığı kullanma vb. üst zihinsel süreçlere dönük olmalıdır. Grup çalışması ve sosyal beceriler: Grup çalışmasına yatkınlık, başkalarının fikirlerine önem verme, kendini ifade etme, sunum yapabilme vb. becerilerin gelişmesi beklenir. Disiplinler arası geçişin ve bilgi alış verişinin sağlanmış olması gereklidir.

33 Performans Değerlendirme Sürecini Planlarken ve Uygularken Atılacak Adımlar
Amacı açıkça ifade etme, neyi ölçeceğine karar verme Uygun görev tanımlama Performansın ölçütlerini açıkça belirleme Belirlenmiş ölçütlere göre dereceli puanlama anahtarını geliştirme

34 BİLGİLER PROJE VE PERFORMANS GÖREVİNİN BENZERLİK VE FARKLILIKLARI
PERFORMANS GÖREVLERİ: 1.Kısa süreli çalışmalardır (görevin ağırlığına göre tavsiye 1 hafta ay, 1 ay vb. olabilir) . 2. Her zaman ortada bir problem durumu olmaz . Öğrencilerin dersle ilgili temel beceri ve kazanımlarına hitap etmelidir (yaratıcılık, araştırma ve gerekirse eleştirel vb. düşünme becerilerinin kullanılması gerekir). 3. Yapılandırılmış çalışmalardır. 4. Yönergesi açıklanmaktadır. 5. Bireysel ya da grup çalışması olarak yapılabilir. 6.Dönem içerisinde öğrenci/öğrenciler her dersten en az bir dersten performans görevi hazırlarlar. 7. Görevin konusunu ve içeriğini öğretmen belirler gerekirse öğrenci çalışmak istediği konuda görev alabilir. 8. Değerlendirme aracının hazırlanmasında öğrencilerin görüşleri alınabilir. 9. Değerlendirme ölçeği öğrenciye performans görevi ile öğrenciye verilmelidir.

35 BİLGİLER PROJE VE PERFORMANS GÖREVİNİN BENZERLİK VE FARKLILIKLARI
PROJELER: 1.Uzun süreli çalışmalardır (projenin ağırlığına göre tavsiye 2 ay, 4 ay vb. olabilir) . 2. Ortada bir problem durumu/sorun vardır ve bilimsel süreç basamaklarına uygun olarak hazırlanır (yaratıcılık, araştırma ve gerekirse eleştirel düşünme becerilerinin kullanılması gerekir). 3. Yapılandırılmış çalışmalardır. 4. Yönergesi açıklanmaktadır. 5. Bireysel ya da grup çalışması olarak yapılabilir. 6.Yıl içerisinde öğrenci/öğrenciler belirledikleri en az bir dersten proje hazırlarlar. 7. Proje konusunu öğrencinin kendisi belirler öğretmen bu noktada alternatifler sunabilir. 8. Değerlendirme aracının hazırlanmasında öğrencilerin görüşleri alınmalıdır. 9. Değerlendirme ölçeği (dereceli puanlama anahtarı)öğrenciye proje ile verilir. 8.Projeler teslim edildikleri dönem içerisinde değerlendirmeye alınır.

36 1. PERFORMANS GÖREVİ Programda öngörülen eleştirel düşünme, problem çözme, okuduğunu anlama, yaratıcılığını kullanma, araştırma yapma gibi öğrencinin bilişsel, duyuşsal, psiko-motor alandaki becerilerini aynı anda kullanmasını, geliştirmesini ve bir ürünün ortaya konmasını gerektiren çalışmalarıdır.

37 1. PERFORMANS GÖREVİ Performans ödevleri, kısa sürelerde yapılabilecek çalışmalardır. Bu tür ödevlerle, öğrencilerin derslerde kazandırılması hedeflenen üst düzey becerilerdeki gelişimlerini günlük yaşamla ilişkilendirerek göstermeleri beklenmektedir. Performans ödevlerinin bir sınıftaki her öğrenciye, aynı konu başlığında ve aynı zamanda verilmesi zorunlu değildir. Performans ödevleri öğrencilerin seviyesine uygun ve öğrenciler tarafından yapılabilecek nitelikte olmalıdır. Performans ödevlerinin güvenirliği açısından öğrencinin ödevi yaparken konuya ilişkin kazanımlarını gözlemleyebilmek için ödevin belirli aşamaları sınıf ortamında gerçekleştirilir ya da yapmış olduğu çalışmayı öğretmeniyle ve arkadaşlarıyla paylaşması sağlanır.

38 Performans görevi için örnekler:
Bir konu hakkında yazı yazma (makale, anı vb. ) Sergi oluşturma, Aynı grafikleri farklı ölçülerde çizme, Bir tarzdaki grafiği başka tarza dönüştürme, Bir yolculuk için verilen zaman ve bütçe sınırlamalarıyla bir yolcu rehberi geliştirme, Bilimsel gözlemlerini tablo oluşturarak belirtme, Bilimsel bir olayı sözel ve görsel olarak betimleme, Bir konuyla ilgili afiş, poster, broşür vb. hazırlama Bir oyun, piyes vb. yazma ve sergileme Herhangi bir şey için bir sınıflama şeması geliştirme, kategorileri açıklama ve doğruluğunu savunma Deney yapma Bir ev planı çizme Tüketici tercihlerine ilişkin bir oylama yapıp sonuçları grafikle ifade etme ve sonuçları tartışma

39

40

41 Dereceli Puanlama Anahtarları

42 2. PROJE Öğrencilerin grup hâlinde veya bireysel olarak, istedikleri bir alanda/konuda inceleme, araştırma ve yorum yapma, görüş geliştirme, yeni bilgilere ulaşma, özgün düşünce üretme ve çıkarımlarda bulunma amacıyla ders öğretmeni rehberliğinde yapacakları çalışmalardır.

43 Projelerin nitelikleri
Proje geliştirme süreci uzun, karmaşık ve zorlu bir süreçtir. Bu ödevler, öğrencilerin yaratıcılık, araştırma, iletişim gibi üst düzey zihinsel becerilerini geliştirir. Projenin tasarımından ortaya konulmasına kadar geçen süreç, bilimsel süreç basamaklarını içereceğinden bilimsel süreç becerilerinin gelişmesine yardımcı olur. Projeler yönergeler ve puanlama standartları gerektirir. Proje konuları zümre öğretmenleri tarafından belirlenebileceği gibi öğrenciler de kendi ilgi duydukları alanlara göre bireysel ya da grup olarak proje konusu belirleyebilirler. Verilen proje konuları öğrencilerin düzeyine uygun ve yerel imkânlara göre yapılabilecek nitelikte olmalıdır.

44 Matematik Dersi Örnek Proje Ödevi
Grup halinde yapılacak projelerde grupların, öğrencilerin cinsiyet, başarı durumu vb. özellikleri bakımından heterojen olmasına dikkat edilmelidir. Grup çalışmalarında grup üyelerinin görev dağılımı projenin her aşaması için net olarak yapılmalıdır. Görev dağılımı grup üyeleri tarafından yapılarak öğretmenin onayı alınır. Projenin her aşamasında görevlerin yapılıp yapılmadığı aşamanın bitiminde öğretmen tarafından kontrol edilir ve grup üyelerine geri bildirim verilir. Görevini yeterince yerine getirmeyen öğrencilerin bireysel özelliklerine de dikkat edilerek gerekli önlemler alınır. Matematik Dersi Örnek Proje Ödevi

45 PROJE

46 Proje Hazırlama Süreci
Probleme yönelik sorular sorarak(ya da beyin fırtınasıyla) rahatsızlık duyulan durumla ile ilgili proje konusunu belirleme Belirlenen konulardan öğrencilerce (birey ya da grup) ilgi veya isteklerine göre problem seçme Hipotezler ileri sürme ve hipotezlere uygun tahminlerde bulunma Değerlendirme ölçütlerini öğrenciye verme Projenin tamamlanma sürecini planlama Görev dağılımı yapma (grup çalışması ise) Kaynakları belirleme Verileri toplama Verileri çözümleme Raporu yazma Raporu sunma

47 DERECELİ PUANLAMA ANAHTARI (RUBRİC)
Dereceli puanlama anahtarı, performansı tanımlayan ölçütleri içeren puanlama rehberidir. Herhangi bir çalışmanın puanlanması için geliştirilmiş ölçütleri içeren bir araçtır. En faydalı dereceli puanlama anahtarı öğretmenlerin kendi yaptıklarıdır.

48 Dereceli Puanlama Anahtarı Kullanmanın Nedenleri
Öğretmen ve öğrenci için açık bir kalite tanımı verir. Öğrenciler derecelendirme ölçeği kullandıkça ürettikleri ürünün sorumluluğunu daha fazla duyarlar. Öğretmenlerin puanlama için harcadıkları zamanın azalmasına katkıda bulunur. Öğretmenin öğrenci çalışmalarını değerlendirmelerini basitleştirir. Öğrencilere bir ödevi tamamlarken kendi performanslarını değerlendirebilecekleri standartlar ve ölçütler sağlar. Ölçeklerde belirlenen ölçütlerin velilere bildirilmesi, çocuklarına yardımcı olacak velilere kolaylık sağlar.

49 a. Bütüncül Dereceli Puanlama Anahtarı:
Öğretmenin genel süreci veya ürünü bir bütün olarak, parçalarını dikkate almadan puanlamasıdır. Bu yöntem öğrenme ürünleri toplam puan olarak değerlendirilmek istendiğinde kullanılır. 4 Konuyu tümüyle iyi anladığını gösterdi. Konuyla ilgili öne sürülen düşünceler mantıklı gerekçelerle desteklendi. Konuyu farklı örneklerle açıkladı. Olaylar arasında farklı bağlantılar kurdu. Konuyla ilgili çelişkili açıklama yapılmadı. 3 Konuyu anladığını gösterdi. Konuyla ilgili öne sürülen düşünceler mantıklı gerekçelerle desteklendi fakat yeterli değildi. Yazılı açıklamalar yeterliydi. 2 Konunun çoğunu anladığını gösterdi. Konuyla ilgili öne sürülen düşünceler desteklendi fakat yeterli değildi. Anlatımda çelişkili açıklamalar yapıldı. 1 Konunun birazını anladığını gösterdi. Örnekler yeterli değildi. Önemli eksikler vardı.

50 b. Analitik Dereceli Puanlama Anahtarı:
Burada önce performans veya ürünün parçalarının ayrı ayrı puanlanmasını, sonra da bu puanları toplayarak toplam puanın hesaplanmasını gerektirir. Bu ölçekler, çalışmanın ya da ürünün farklı boyutlarına farklı notlar vermek amacıyla oluşturulur. ÖRNEK Analitik Dereceli Puanlama Anahtarı

51 Soru: Bütüncül mü dereceli mi?
Örnekler: Dereceli puanlama anahtarı 1 Dereceli puanlama anahtarı 2

52 Dereceli Puanlama Anahtarı Geliştirme Aşamaları I
Ölçeğin ne amaçla geliştirileceğinin belirlenmesi, Ne tür puanlama anahtarı kullanılacağına karar verilmesi Ölçütlerin tanımlanması. Davranış, ürün yada her bir becerinin yeterlik düzeyi için kısa ölçütler yazılır. Burada önemli olan yeterlik düzeylerini tanımlamak ve düzeyler arasında ölçütleri iyi ayırt edebilmektir. Kullanılacak ölçeğin taslağının hazırlanması, Taslak üzerinde gerekli düzeltmelerin yapılması için öğrenci ve öğretmen görüşlerinin alınması Uygulamadan sonra tutarlık ve güvenirliğin belirlenmesi

53 Dereceli Puanlama Anahtarının Hazırlanmasına Yönelik Bazı Öneriler
Dereceli puanlama anahtarlarında çok genel ölçütler kullanılmamalıdır. İşlevsel olmayan detaylara yer verilmemelidir. Sınırlı sayıda boyuta ya da özelliğe odaklanmak gerekir. Anahtar nitelikte, öğretilebilir ölçütler kullanılmalıdır. Ölçülebilir ölçütler kullanılmalıdır. Tanımlayıcılar dikkatlice seçilmelidir. Dörtlü bir performans düzeyi kullanmak daha işlevseldir. Düzeyler arasındaki uzaklık eşit tutulmaya çalışılmalıdır. Gerektiğinde, dereceli puanlama anahtarının ölçütlerinin belirlenmesi sürecine öğrencilerin de katılımı sağlanmalıdır.

54 Öğrenci Ürün Dosyası(Portfolyo)
Öğrencilerin zaman içindeki çalışmalarının sistemli olarak bir araya getirilmesidir. Öğrencilerin gelişimi ve başarıları hakkında bilgi veren bir ya da birkaç alana ilişkin çalışmaların toplandığı dosyadır.

55 Öğrenci Ürün Dosyası Hazırlamanın Amacı- I
Öğrencinin öz disiplin ve sorumluluk bilincini geliştirmek ve kendi kendini değerlendirme becerisi kazandırmak, Müfredata bağlı olarak gerçekleştirilen yazılı ve sözlü değerlendirmeler ve standart testler dışına çıkarak, yeni bir değerlendirme yöntemi geliştirmek, Öğrencinin gelişimini kanıtlarla ve daha sağlıklı izleyebilmek, Öğrencinin gelecekteki öğrenmelerine bilgi sunmak ve ışık tutmak, Öğrencilerin arkadaşlarının gelişimini izleyerek birbirlerine yardımcı olmalarını sağlamak ve böylelikle gelecekte yapacakları ekip çalışmalarına başlangıç yapmak,

56 Öğrenci Ürün Dosyası Hazırlamanın Amacı-II
Öğrencilerin kendi çalışmalarını değerlendirmeye yardım etmek, Öğretmene eğitsel kararlar vermede yardım etmek, Aile ile iletişimi sağlamak, Ürün ve süreci değerlendirmek için bilgi toplamayı sağlamak, Öğrencilerin yeteneklerini sergilemek ve ilgi alanlarını geliştirmek, Programın amaçlarını değerlendirmek için eğitimcilere yardım etmek, Yazma, okuma ve düşünme becerileri arasında bağlantı sağlamak, Öğrencilerin çalışmalarının değerlendirilmesi katılımlarının sağlanması onların çalışmasını teşvik etmek.

57 Öğrenci Ürün Dosyasının Hazırlanma Aşamaları
Öğrenci ürün dosyasının amacının belirlenmesi Ürün dosyası politikası belirlemek Dosyanın hazırlanması ile ilgili hedefler belirleme (Örneğin, okuduğunu anlama, yeni veya özgün ürünler yaratma, yorum yapma, Türkçeyi doğru ve etkili kullanma vb.) Öğrenci ürün dosyasında bulunacak çalışmaların seçilmesi Öğrenci ürün dosyasındaki çalışmalara ait değerlendirme ölçütlerinin belirlenmesi Çalışmalara ilişkin kayıtların tutulması Ailelerle iş birliği yapılması

58 Öğrenci Ürün Dosyası Hazırlama Sürecinde Öğretmenin Yapacakları-I
Öğrenci ürün dosyasının sınıfa tanıtılması. Varsa bir örneğinin öğrenciler gösterilmesi. Öğrencilere ürün dosyasının bir değerlendirme aracı olduğunun söylenmesi Öğrenciye ürün dosyası hazırlamada rehber olacak bir yazı hazırlanması Öğrenci ürün dosyalarında nelerin bulunabileceğinin söylenmesi (projeler, araştırmalar, problemler, stratejiler dereceli puanlama anahtarları, yazılar vb.).

59 Öğrenci ürün dosyası Hazırlama Sürecinde Öğretmenin Yapacakları-II
Yapılan çalışmalardan belli periyotlarla en iyi ürünün seçilmesi Öğrencilerden, her öğrenme ürünüyle ilgili materyali seçmek için bir gerekçe göstermeleri ve çalışmalarını eleştirmelerinin istenmesi Öğrencilere akranlarıyla birlikte ürünlerini paylaşma fırsatı verilmesi Her aşamanın nasıl değerlendirileceğinin açıklanması Öğrencilere puanlama konusunda bilgi verilmesi

60 Öğrenci Ürün Dosyasının İçeriği-I
Dosyanın “içindekiler” bölümü Önsöz, özet (ya da Özgeçmiş) (Burada öğrenci çalışmalarının başlangıçtan o ana kadarki gelişimini anlatır. Öğrenci başlangıçta neredeydi? Bu aşamaya nasıl geldi?) Öğrenci tarafından dosyaya konulan tüm ürünler ya da çalışmalar. Yapılan her çalışmanın değerlendirilmesi ile ilgili dereceli puanlama anahtarı, kontrol listesi ya da öz değerlendirme formları gibi araçlar.

61 Öğrenci Ürün Dosyasının İçeriği-II
Her ürünün dosyaya konulmasının gerekçeleri için şu sorular sorulabilir: Bundan ne öğrendim? Bu çalışma benim için neyi ifade ediyor? Bu çalışmanı neden ürün dosyana koymak istiyorsun? Hangi konuda çok iyi/başarılı olduğunu düşünüyorsun? Çalışmada hangi bölümler, kısımlar geliştirilmelidir? Tekrar denesen neleri değiştirir ya da eklerdin? Neden bu çalışmayı seçtin? Bu çalışmanda en çok neyi beğendin? Burada senin için önemli olan ne? Bu, yaptığın çalışmaları en iyi temsil eden örnek midir? Çalışmayı yaparken beklemediğim nelerle karşılaştım?

62 Öğrenci Ürün Dosyası neler içerir?
Öğretmen tarafından hazırlanan rehber Öğrencilerin yazılmış ödevleri(taslak yada bitmiş parçaları) Araştırmalar, problemler ve stratejiler Diyagramlar, fotoğraflar, resimler Video - kaset ve ses kasetleri ya da CD’ler Grup ödevleri ve projeler Öğretmen anektodları Kelime geliştirme çalışmaları Öğrencilerin mektupları, şiirleri, raporları Bir kitap incelemesi Öğretmen kontrol listeleri Özel ödevlerin içinden seçtiği örnekler Değerlendirme kağıtları (öğrenci çalışmalarındaki gelişimleri nasıl değerlendirileceğini gösteren kağıtlar)

63 ÖĞRENCİ ÜRÜN DOSYASI DEĞERLENDİRME FORMU
Ek 12 ÖĞRENCİ ÜRÜN DOSYASI DEĞERLENDİRME FORMU Adı : Soyadı: Sınıf : Yönerge: Aşağıdaki her bir ölçütün ne düzeyde yeterli olduğunu göz önüne alarak dosyayı değerlendiriniz. ÖLÇÜTLER Dereceler 1 2 3 4 5 1. Çalışmaların içeriğinin tam olması 2. Çalışmalardaki çeşitlilik 3. Çalışmaların amaçları karşılaması 4. Çalışmaların doğruluğu 5. Dosyanın düzenliliği 6. Harcanan çabaları gösterme 9. Yaratıcılığı gösterme 10. Çalışmaların seçiminde doğru karar verme 11. Öğrencinin gelişimini gösterme 12. Kendini değerlendirme YORUMLAR/ÖNERİLER: …………………………………

64 Ürün Dosyası Değerlendirme İçin Dereceli Puanlama Anahtarı
4 (Örnek Olacak Nitelikte) 3 (Yeterli) 2 (Kabul Edilebilir) 1 (Yeterli Değil) İçerik Ürün dosyası, tüm gerekli materyalleri içeriyor. Ürün dosyası, gerekli materyallerin büyük çoğunluğunu içeriyor. Ürün dosyası, gerekli materyallerin birazını içeriyor. Ürün dosyası, gerekli materyallerin çok azını içeriyor. Seçilen örneklerin özelliği Örnekler öğrencinin gelişimini ve bilgisini yansıtıyor. Örnekler öğrencinin gelişimini yansıtıyor fakat bilgilerin bir kısmını yansıtmıyor. Örnekler öğrencinin hem bilgisini hem de gelişimini biraz yansıtıyor. Örnekler gelişigüzel seçilmiş, gerekli bilgileri ve gelişimi yansıtmıyor. Düzenleme Ürün dosyası, tam ve düzenli olarak oluşturulmuş. Okuyucu, gerekli her şeyi bulabiliyor. Ürün dosyası, iyi düzenlenmiş, okuyucu aradığı şeyleri bulmakta çok az sıkıntı yaşıyor. Ürün dosyası, kısmen düzenli sayılabilir. Okuyucu aradığını bulmakta biraz zorlanıyor. Ürün dosyası, düzene ilişkin bir görüntü var ama okuyucu aradığını bulmakta çok zorlanıyor. Dilbilgisi Dilbilgisi ile ilgili hiçbir hata yok (kelime bilgisi, noktalama işaretlerinin kullanımı, gramer, vb.). Dilbilgisi konusunda çok az hata var. Dilbilgisi ile ilgili göze çarpan önemli hatalar var. Dilbilgisi ile ilgili çok sayıda hata var. Kişisel yansıma Tüm yansımalar betimleyici ve öğrencinin iç dünyasını yansıtıcı kişisel etkileşimleri içeriyor. Yansımaların büyük bölümü betimleyici ve öğrencinin iç dünyasını yansıtıcı kişisel etkileşimleri içeriyor. Yansımaların bazıları betimleyici ve öğrencinin iç dünyasını yansıtıcı kişisel etkileşimleri içeriyor. Yansımaların çok azı betimleyici ve öğrencinin iç dünyasını yansıtıcı kişisel etkileşimleri içeriyor. Ürün dosyasının sunumu Öğrenci açık ve anlaşılır biçimde konuştu, diğer öğrencilerle uygun göz teması kurdu ve sorulan soruları kendinden emin biçimde cevapladı. Öğrenci büyük ölçüde açık ve anlaşılır biçimde konuştu, diğer öğrencilerle uygun göz teması kurdu ve sorulan soruları cevapladı. Öğrenci kısmen açık ve anlaşılır biçimde konuştu, diğer öğrencilerle göz teması kurdu ve sorulan soruları cevaplayabildi. Öğrenci açık ve anlaşılır biçimde konuşamadı, diğer öğrencilerle nadiren göz teması kurdu ve sorulan soruları cevaplarken zorluk çekti. Ürün dosyasının bir bütün olarak etkililiği Ürün dosyası, öğrencinin becerilerini, yeterliklerini ve bilgisini çok iyi bir biçimde gösteriyor. Ürün dosyası, öğrencinin becerilerini, yeterliklerini ve bilgisini göstermeye yardımcı oluyor. Ürün dosyası, öğrencinin becerilerini, yeterliklerini ve bilgisini kısmen gösteriyor. Ürün dosyası, öğrencinin becerilerini, yeterliklerini ve bilgisini göstermiyor.

65 İlköğretim Kurumları Yönetmeliği Ölçme ve Değerlendirmeye İlişkin Hususları

66 Neleri Değerlendireceğiz?

67 Eğitimde Ölçülecek Başlıca Özellikler
Psikomotor Beceriler (organların tek tek veya toplu hareketleri ile ilgili beceriler) Duyuşsal Özellikler (duygu ve eğilimlerle ilgili özellikler) Bilişsel Beceriler (hatırlama, kavrama, uygulama, analiz, sentez ve değerlendirme düzeylerindeki beceriler)

68 Eğitimde Kazandırılacak Başlıca Özelliklerin Öğrenme ve Ölçme Yoları
Öğrenme Yolu Ölçme Yolu Devimsel (psiko-motor) Beceriler Modelden alma, taklit etme Benzer durumda yapılanları gözlemek Bilişsel (zihinsel) Beceriler Bireyin belli yaşantılar geçirmesini sağlayarak Hazırlanmış bir durum veya soru sunulur, tepkisine bakılır. Duyuşsal Özellikler Bunların hakim olduğu ortamlarda uzun süre yaşayarak Uzun süreli gözlemler veya özel ölçeklerle değerlendirilir.

69 ÖĞRETİM SÜRECİNDE VE SONUCUNDA ÖLÇÜLEBİLECEK BİLİŞSEL BECERİLER
Düzey Gösterilmesi beklenen beceri İfade biçimleri Bilgi/ Hatırlama Kavram, terim, olgu, olay, sınıflama, sıralamalar, ölçüt ve ilkeler, yöntem teknikleri hatırlama, bir bilgiyi görünce tanıma ya da hatırlama Anlamını yazar; seçeneklerden bulur; sözlü olarak ifade eder; tarif eder tanımlar; listeler, sıralar Kavrama/ Anlama Bilgiyi yeniden ifade etme; özetleme; örnek verme; yeniden düzenleme, yeniden sıralama; yorumlama; geçmiş veya gelecekteki uzanımlarını yordayabilme. olayların nedeni söyleme, genelleme yapma, olaylar arasındaki benzerlikleri ve farklıkları bulma vb. ...nın sonuçlarını sıralar, bir iletişim biçiminden istenen formata çevirir, verilen bir grafikten/tablodan sonuç çıkarır/doğru yorumu/sonucu seçeneklerden bulur. Uygulama Bilgiyi yeni durumlara uygulayabilme ya da önceki öğrenmelerini yeni durumlarda kullanma ..ilgili verilen problemin çözümünün sonucunu /yolunu/çözüme götüren ilkeyi bulur, yazar Analiz Bir bilgi bütününü öğelerine ayırma, öğeler arasındaki ilişkileri bulma, ilişkilerin dayandığı ilkeleri bulma, varsayımları bulabilme; gerçekleri görüşlerden ayırabilme; ilgili bilgiyi; yanlışları/kısıtlılıkları bulabilme, yazarın amacını/görüşünü bulabilme, metne özgü nitelikleri ipuçlarından çıkarma; ögeleri, ilişkileri ve örgütleme ilkelerini analiz etme. ..örneği bulur; sınırlılıkları sıralar; ...nın örgütsel yapısını açık hale getirir. Sentez Parçalardan, ögelerden belli bir yapısal düzene veya örüntüye sahip yeni, özgün, eşsiz bir bütün oluşturma. Fikirleri uygun sıraya koyma, bir ana fikri yeterli delillerle savunma, bir ev planı yapma, eldeki verilere göre hipotez kurma, deney ve gözlemlere dayalı olarak kavramsal bir sistem kurma, özgün bir yazı, şiir, araç vb. ortaya koyma. Değerlen- dirme Belli bir amaç için belli ölçütler yardımıyla bir şeyin değerini bilinçlice yargılamayı içerir. Fikirler, eserler, yöntemler, çözüm yolları, materyal vb. hakkında yargılar verilir. Bir ürünü doğruluğu, ne derece özenle hazırlandığı; başka bir ürünle karşılaştırma; ürün hakkında tartışmaların tutarlılığı, kanıtlar ve genellemeler arasındaki bağlantıların tutarlılığı hakkında değer yargısına varma. İki yazarı, iki görüşü, iki bilgi bütününü karşılaştırma.

70 TIMSS Fen Bilimleri

71 PISA 2003

72

73 PISA 2003 Matematik Öğrencilerimizin verdiği cevapların Yüzdeleri:
Yanlış: 75,0 Doğru: 21,8 Boş: 3,2

74 Bir avukatın savunmasından alınan aşağıdaki paragrafı dikkatle okuyunuz:
Sayın yargıçlar, unutmayınız ki herkesin yaşama hakkı vardır. (2) Bu acıklı olaya, gösterdiğim kanıtlardan da anlaşılacağı gibi, öldürülen kişinin kendisi sebep olmuştur. (3) Kaldı ki, müvekkilimin bir sinirlilik anında işlediği bu cinayete kurban giden kişi altmışlık bir ihtiyardır. (4) Bu durumda, sayın yargıçların takdir haklarını kullanacaklarını umarım. Bu paragrafta birbirleriyle çelişen iki cümle, aşağıdakilerden hangisidir? A) 1-2 B) 1-3 C) D) E) 3-4 (B)

75 TIMSS Fen Bilimleri

76 TIMSS Fen Bilimleri