NÜKLEOTİD METABOLİZMASI

... konulu sunumlar: "NÜKLEOTİD METABOLİZMASI"— Sunum transkripti:

1 NÜKLEOTİD METABOLİZMASI
Yard. Doç.Dr. Murat ÖRMEN Biyokimya A.D.

2 SUNUM PLANI Nükleotidlerin yapısı Pürin nükleotidlerinin sentezi
Pürin nükleotidlerinin yıkımı Pirimidin nükleotidlerin sentezi Pirimidin nükleotidlerin yıkım

3 Nükleotidler bazı metabolik süreçlerde anahtar görev üstlenir
Enerji metabolizmasında (ATP) İkincil habercilerin yapısında yer alır (cAMP) Koenzimlerin yapısında yer alır (NAD,FAD) Ara ürünlerin aktivasyonunda yer alır (UDP-Glukoz) Nükleik asidlerin monomerik üniteleridir

4

5

6

7

8 Riboz ve Deoksiriboz oH o o oH HoCH2 HoCH2 H BAZ Fosfat
5 Fosfat H oH HoCH2 o 1 2 3 4 5 oH HoCH2 o 4 1 2 3 Nükleotid üniteleri Riboz - RNA’yı oluşturan nükleotidlerin yapısında bulunur 2 deoksiriboz -DNA’yı oluşturan nükleotidlerin yapısında bulunur

9 Nükleozid oH o o oH purin/pirimidin + deoksiriboz veya riboz NH2 ‘
HoCH2 o 1 2 3 4 5 N NH2 Baz Sitozin 4 5 3 H oH HoCH2 o 1 2 3 4 5 ‘ 6 2 1 N-glikozidik bağ ‘ ‘ ‘ ‘ Sitidin

10 Fosfat grupları nükleotidlerin negatif yüklerini sağlarlar

11 İnozin Monofosfat (IMP) pürin nükleotidlerinin oluşumunda “ata” nükleotiddir

12 Purin sentezi Riboz-5 fosfat ile başlar
Pentoz fosfat yolu Pürin nükleozidleri (-) Pi (+) PRPP SENTAZ

13 (-) PRPP Pürin biyosentezinin düzenlenmesinde başlıca basamak
PRPP’nin 5-Phosphoribosyl-1-amin’e dönüşüm basamağıdır PRPP Glutamin Glutamat PPi PRPP Glutamil Amidotransferaz (-) IMP, AMP, and GMP.

14 Çeşitli yapıların pürin biyosentezine katkıları
PABA ve folik asid analogları

15 IMP’den GMP ve AMPsentezi
dehidrogenaz Aspartik asid Adenilosuksinat sentetaz İnozin Monofosfat (IMP) XMP aminaz Adenilosuksinat liyaz

16 Pürin nükleotidlerinin oluşumunda yan yollar
Hipoksantin veya Guanin + PRPP =IMP veya GMP + PPi Hipoksantinguanozilfosforibozil transferaz (HGPRTaz) Lesch-Nyhan Sendromu Adenin + PRPP = AMP + PPi Adeninfosforibozil transferaz (APRTaz)

17 Lesch-Nyhan Sendromu HGPRTaz eksikliği
X’e bağlı geçiş PRPP’de artma,IMP ve GMP’de azalma Bulgular: Zeka geriliği Ürik asid artışı Spastisite İstemsiz hareketler

18 Spesifik Kinazlar NMP’ları NDP’a çevirir
Nukleozid Monofosfat Nukleozid Difosfat Monofosfat Kinazlar NMP NDP Monofosfat kinazlar bazlara spesifiktir Adenilat Kinaz AMP + ATP 2ADP Guanilat Kinaz GMP + ATP GDP + ADP

19 NDP ve NTP’lar Nükleozid difosfat kinazlar aracılığı ile birbirlerine dönüşürler
GDP ATP GTP ADP + + Nükleozid difosfat Kinazlar CDP CTP ADP + ATP + Baz ayırımı yapmazlar

20 Pürinlerin yıkımı Aminohidrolaz

21 ADENOZİN DEAMİNAZ EKSİKLİĞİ
Ciddi kombine immun yetmezlik dATP birikim ribonükleotid redüktazı inhibe eder Sonuçta DNA sentezi inhibe olur B ve T lenfositlerin disfonksiyonu

22 Gut hastalığında görülen enzim anormallikleri
Artma Feedback inhibisyonun kaybı (IMP, AMP,GMP) Azalma

23 Ürik asid artışı başka hangi nedenlere bağlı olabilir

24 Pirimidin atomlarının kaynakları
aergıaergıjrglarglırglıjrg

25 Pirimidin nükleotidlerin sentezi
(Glutamin) ATP, PRPP (+) UTP (-) KPS II Kambamoil fosfat DHO dehid. Dihidroorotaz Aspartat PRPP OPR transf. Aspartat transkarbamoilaz OMP Dekarb CTP synthetase Pirimidin nükleotidlerin sentezi

26 Anormal gelişme,megaloblastik anemi
OPR transf. OROTİK ASİDÜRİ Anormal gelişme,megaloblastik anemi İdrarla orotat atılımında artış Tedavi:Üridinden zengin diyet OMP Dekarb

27 Ribonükleotid redüktaz: Ribonükleotidleri deoksiribo türevlerine dönüştürür.
dUMP Thymidylate synthase dTMP

28

29 Ribonüleotid redüktaz’ın yapısı
ATP aktive eder dATP inhibe eder

30

31 transhidroksimetilaz
d-TİMİDİN MONOFOSFAT SENTEZİ 5-Florourasil (-) Timidilat Sentaz dUMP dTMP N5,N10-methylene- tetrahydrofolate Dihydrofolate Tetrahydrofolate Timidilat sentaz reduced oxidized NADPH Dihidrofolat reduktaz Serine transhidroksimetilaz NADP+ (-) Metotraxate

32 Pirimidin nükleotidlerin yıkımı

33 Dihidrotimin b-Üreidoizobütirat

34

35 Figure 22.16: Reductive electron transport sequences in the action of rNDP reductase.

36

37

38 NÜKLEOTİD METABOLİZMASI
Nükleotidlerin yapısı Pürin nükleotidlerinin sentezi Pürin nükleotidlerinin yıkımı İlgili bazı hastalıklar Pirimidin nükleotidlerin sentezi Pirimidin nükleotidlerin yıkım

39