Oyun Terapisi Yrd. Doç. Dr. Elif Akdağ Göçek Bilgi Üniversitesi

... konulu sunumlar: "Oyun Terapisi Yrd. Doç. Dr. Elif Akdağ Göçek Bilgi Üniversitesi"— Sunum transkripti:

1 Oyun Terapisi Yrd. Doç. Dr. Elif Akdağ Göçek Bilgi Üniversitesi
Psikoloji Bölümü Öğretim Üyesi Yrd. Doç. Dr. Elif Akdağ Göçek

2 Oyun ne zaman başlar? Yrd. Doç. Dr. Elif Akdağ Göçek

3 Oyun çocuğun konuşma dilidir
Terapistler bu dili ne kadar iyi konuşabilirlerse- yani ne kadar iyi oyunu anlayabilir, oynayabilir ve oyunun gelişmesine yardımcı olabilirlerse- o kadar tedavide başarılı olurlar Yrd. Doç. Dr. Elif Akdağ Göçek

4 Oyun Terapisinde Amaç:
-Oyun yardımıyla çocuğun iç dünyasını anlayabilmek -Çocukla terapötik bir ilişki kurmak -Çocuğun olayları anlamasına yardım etmek -Çocuğa olaylarla baş etme becerileri kazandırmak -Çocuğun olumlu benlik algısı geliştirmesine yardım etmek …………………………… Yrd. Doç. Dr. Elif Akdağ Göçek

5 Freud Endişe verici olaylar karşısında, çocuklar da daha önce varolan güvenli/tanıdık durumu yeniden yaratma çabası vardır. Bu çaba onları olayları tekrar ederek biriken psişik enerjilerini azaltmaya yönlendirecektir Yrd. Doç. Dr. Elif Akdağ Göçek

6 Anna Freud & Melanie Klein
Oyun bilinçaltına açılan bir penceredir Örn: Boyama, su, kum oyunları anal takıntıların boşaltımına yardımcı olan araçlardır. Yrd. Doç. Dr. Elif Akdağ Göçek

7 WİNNİCOTT Psikoterapi,terapist ve danışan arasında oyun alanı arasında gelişir. Psikoterapi oyun oynayamıyan bir danışanı, oyun oynayan bir kişi durumuna getirebilmektir Yrd. Doç. Dr. Elif Akdağ Göçek

8 Oyun Terapisi Yöntemleri
Yönlendiren Terapistin kuralları koyduğu ve seansta oynanılacak oyunları önceden belirlemiş olduğu oyun terapisi Yönlendirmeyen (çocuk odaklı) Çocuğun istekleri doğrultusunda, onun belirlediği oyunlarla gelişen oyun terapisi ****Her iki yöntemi de oyun terapisi içinde çocuğun ihtiyaçları doğrultusunda kullanabilmek önemlidir Yrd. Doç. Dr. Elif Akdağ Göçek

9 Yönlendirmeyen (Çocuk Odaklı) Oyun Terapisinde 8 kural (Axline,1947)
1-Çocukla olumlu ilişki kurabilmek 2-Çocuğu olduğu gibi kabul etmek 3-Çocuğun istediği gibi davranmasına izin vermek 4-Çocuğun duygularını yansıtabilmek 5-Çocuğa saygı duymak 6-Çocuğun seansları yönlendirmesine izin vermek 7-Çocuğu hızlandırmamak 8- Terapisinin sınırlarını oluşturmak ve gerektiğinde uygulamak Yrd. Doç. Dr. Elif Akdağ Göçek

10 Meta-analiz araştırmaları yönlendirmeyen oyun terapisinin etkin bir yöntem olduğunu bulmuşlardır (Ray, Bratton, Rhine, & Jones, 2001) Yrd. Doç. Dr. Elif Akdağ Göçek

11 Oyun Terapisi bir veya daha çok çocukla uygulanabilir
Bireysel Grup (3-12 yaşları) -Çocukların yaşları ve gelişimleri çok farklı olmamalı -1-1, 5 saat -2 terapist Yrd. Doç. Dr. Elif Akdağ Göçek

12 Oyun Terapinin Süresi Kısa Süreli Oyun Terapisi- 10 veya daha fazla olan seanslar Uzun Süreli- 1 yıl ve daha uzun süren terapiler (Bağlanma sorunları olan çocuklarla terapi sürecinin çok kısa olmamasına dikkat edilmelidir – çocuk esirgemede kalan çocuklar, vs.) Yrd. Doç. Dr. Elif Akdağ Göçek

13 Oyun Terapisi Modellerinden Bazıları:
Psikodinamik Oyun Terapisi Bilişsel-Davranışçı Oyun Terapisi Gestalt Oyun Terapisi Çocuk Odaklı Oyun Terapisi Travma odaklı Oyun Terapisi Jungian Oyun Terapisi Adlerian Oyun Terapisi Kum Terapisi Kukla Oyun Terapisi Yrd. Doç. Dr. Elif Akdağ Göçek

14 Yrd. Doç. Dr. Elif Akdağ Göçek

15 Eklektik Oyun Terapisi
Çeşitli oyun terapisi teknikleri üzerine iyi eğitim almış terapistler, oyun terapisini danışanın ihtiyacına göre şekillendirmelidirler (Kaduson, Cangelosi, & Schaefer, 1997) Yrd. Doç. Dr. Elif Akdağ Göçek

16 Ebeveynlerin de oyun’a katıldığı terapi modelleri
-Watch, Wait, and Wonder- İzle, Bekle ve Merak Et -Filial Terapi -Theraplay Araştırmalar ebeveynlerinde terapi süreçlerine katılmalarının önemini vurgulamaktadırlar. Yrd. Doç. Dr. Elif Akdağ Göçek

17 Oyun Terapisi Hangi Sorunlarda kullanılabilir
Psikolojik sorunları olan çocuklarda: -travmaya maruz kalmış -endişeli -sosyal ilişki zorlukları olan -depresif Sorunlu ebeveyn-çocuk ilişkilerinde …………………………. Yrd. Doç. Dr. Elif Akdağ Göçek

18 Sorunlu Davranışlar Korkutucu ve yoksun bir gelişim ortamında çocuk:
Dış dünyaya karşı saldırgan bir tutum geliştirebilir. Dış dünya ile olan ilişkisini sınırlar veya keser Dış dünyaya karşı yoğun bir endişe sergiler Yrd. Doç. Dr. Elif Akdağ Göçek

19 Oyun terapisinde Endişe verici bir durum veya olay oyunda tekrar edilebilir Olaylar oyunda değiştirilebilir veya farklı sonuçlandırılabilir Olaylardan oyunda kaçınılabilir veya çözümler aranabilir Yrd. Doç. Dr. Elif Akdağ Göçek

20 Oyun anlaşılmamış duyguları organize etmede katarsis rolü oynamaktadır
Oyun endişe veya şiddet içeren duyguları zararsız bir düzeyde ifade etmeye yardımcı olmaktadır Yrd. Doç. Dr. Elif Akdağ Göçek

21 Oyuncaklar üzerinden sergilenen oyun dünyasında çocuk anlaşılamayan korkularını sergilemekte ve de bu duygular ile kendisi arasına bir mesafe koyarak onlarla baş etmeye çalışmaktadır. Oyun ve oyuncaklar çocuğu pasif bir kurban olmaktan çıkarıp olayları kontrol edebilen bir kişi konumuna sokacaktır Yrd. Doç. Dr. Elif Akdağ Göçek

22 Oyun çocuğun olumsuz duygularını oyunda tekrar ederek onları kontrol edilebilmesine ve anlamasına yardımcı olur İçselleştirilmesi güç olaylar oyunda küçük parçalara bölünüp, tekrar tekrar oynanarak alışılagelmiş/ tanıdık duruma getirilecektir Yrd. Doç. Dr. Elif Akdağ Göçek

23 Oyun fantezi ile realitenin ayırımına yardımcı olacaktır
Psişik çatışmalarına oyun sürecinde çözüm yolları bulmasına yardım edecektir Yrd. Doç. Dr. Elif Akdağ Göçek

24 Oyun’un terapötik olarak kullanılabilmesi için çocuğun yaşadığı endişe düzeyenin çok aşırı olmaması gerekmektedir- Bazen travma üzerinden bir müddet geçmesi oyun oynama kapasitesini daha da artırmaya yararlı olabilecektir Yrd. Doç. Dr. Elif Akdağ Göçek

25 Oyun Terapisinde Değerlendirme
Çocuğun gelişimi Aile dinamiği Okul ve arkadaşlar Kültür ve toplum Yrd. Doç. Dr. Elif Akdağ Göçek

26 Ekolojik Sistem (Bronfenbrenner, 1977)
Kültür-Exosistem Çevre-Mezosistem Aile-Mikrosistem Çocuk Yrd. Doç. Dr. Elif Akdağ Göçek

27 Çocuk Gelişimi Mizaç Yaş ve genel fiziksel gelişimi Zeka düzeyi
Dil gelişimi (kendini ifade edebilme kapasitesi İlişki kurma düzeyi Bağlanma Zihinselleştirme kapasitesi Özdeğerlendirme kapasitesi Yrd. Doç. Dr. Elif Akdağ Göçek

28 Mizaç (Thomas & Chess, 1977) KOLAY GÜÇ ISININAN ZOR
Yrd. Doç. Dr. Elif Akdağ Göçek

29 Bağlanma Teorisi (Bowlby, 1969)
Ainsworth (strange situation-yabancı deneyi) Güvenli çocuk Güvensiz çocuk Yrd. Doç. Dr. Elif Akdağ Göçek

30 Güvenli Bağlanma İçin Annenin yapması gerekenler
Bebeğin gösterdiği işaretleri doğru olarak algılamak Bebeğin gösterdiği işaretlere duyarlı ve doğru yanıt vermek Bebek huzursuz veya çevresini incelerken fiziksel ve duygusal olarak erilişilebilir olmak Yrd. Doç. Dr. Elif Akdağ Göçek

31 Şefkat ve mutluluğunu gösterebilmek
Bebeğin duygu ve davranışlarını kabul etmek ve düzenleyebilmek Bebeğin zihnini kendi zihninde tutabilmek (zihinselleştirme yetisi) Yrd. Doç. Dr. Elif Akdağ Göçek

32 Zihin Teorisi (Theory of Mind) Baron-Cohen, Leslie, & Frith (1985)
Yrd. Doç. Dr. Elif Akdağ Göçek

33 Zihin Teorisi-(Theory of mind)
Kişilerin başkalarının istek, duygu ve düşüncelerini anlama kapasitesi …. 4-5 yaşlardan itibaren çocukların başkalarını anlama testlerinden geçmeye başladıkları bulunmuştur…… Yrd. Doç. Dr. Elif Akdağ Göçek

34 Sally ve Anne testi…. Yrd. Doç. Dr. Elif Akdağ Göçek

35 Annenin kendi özgeçmişindeki bağlanma kalitesi çocuğuyla arasındaki ilişkiyi etkilemektedir.
Annenin geçmişindeki güvenli bağlama-- -- Kendi düşüncelerini ve bebeğindeki zihinsel süreçleri anlamasını desteklemektedir Yrd. Doç. Dr. Elif Akdağ Göçek

36 Anne-çocuk ilişkisindeki hayaletler (Fraiberg, Adelson, & Shapiro, 1975)
Annelerin erken dönemdeki yoksunluklarından kaynaklanan tamamlanmamış yaslar onların kişisel gelişimlerini, bireyselleşmelerini ve de ilişkilerini kısıtlayacaktır. Bu anneler erken dönemlerle bağlantılı olan, tanımadıkları bu duygulardan olumsuz olarak etkileneceklerdir Yrd. Doç. Dr. Elif Akdağ Göçek

37 . Bu “hayalet duygular” annenin bebeğiyle olan ilişkisini, dolayısıyla da bebeğin güvenli bağlanma sürecini olumsuz olarak etkileyecektir. (Fraiberg, Adelson, & Shapiro, 1975) Yrd. Doç. Dr. Elif Akdağ Göçek

38 Oyun Sürecinde Çocuğun:
Başkalarıyla ilişki kurmada: -yakınlık ve ayrışma düzeyi -bağımlılığı- bağımsızlığı -kontrol etme düzeyi -özdeşleşme ve deneyimi paylaşma kapasitesi Yrd. Doç. Dr. Elif Akdağ Göçek

39 -Benlik ve vücut imajı; bunun gerçek ve fantezi düzeyleri
Kendisiyle: -Benlik ve vücut imajı; bunun gerçek ve fantezi düzeyleri -Benlik düzeyinin sürekliliği/değişkenliği -Kendine güven ve başarısızlıklara dayanma toleransı Yrd. Doç. Dr. Elif Akdağ Göçek

40 Duygu Duygu kalitesi -Duygunun derinliği ve zenginliği -Akışkanlığı
-İstikrarı -Uygunluğu -Değişebilirliği Duyguyu paylaşabilme kapasitesi Duygu durumunun genel aktivite düzeyine yansıması Yrd. Doç. Dr. Elif Akdağ Göçek

41 Endişe Endişe miktarı -Kalitesi
-Yerleşmesi (bir semptom halinde mi yoksa genel mi) -Endişenin kontrol edilme şekli Yrd. Doç. Dr. Elif Akdağ Göçek

42 Zevk alabilme kapasitesi Acı ve heyecana dayanabilme kapasitesi
Yrd. Doç. Dr. Elif Akdağ Göçek

43 Terapistin özellikleri
Duyarlılık Anlama ve yansıtma kapasitesi Oyun oynama ve oyunu geliştirme becerisi Sözel ve sözel olmayan ifadenin uyumluluğu Yaratıcılık Yrd. Doç. Dr. Elif Akdağ Göçek

44 OYUNCAKLAR Bebek ( biberon, yatak, üstünü örtebilecekleri minik örtü, ve giysiler) Aile’yi oluşturan bebekler (anne, baba, kız çocuğu, erkek çocuğu, büyükanne, büyükbaba, vs.) Otorite sembolü figürler - polis, asker, vs. Yrd. Doç. Dr. Elif Akdağ Göçek

45 Yrd. Doç. Dr. Elif Akdağ Göçek

46 Oyuncaklar Oyun evi ve ev eşyaları (mutfak, masa sandalyeler, banyo ve tuvalet, yatak odası, tv, koltuk, vs.)-2 ev oda da olması tercih edilir Mutfak malzemeleri (çatal, kaşık, bıçak, tabak, bardak, tencere, vs.) ve yiyecekler Karşılıklı konuşmak için iki telefon Kuklalar (hayvanlar, insan figürleri) Yrd. Doç. Dr. Elif Akdağ Göçek

47 Yrd. Doç. Dr. Elif Akdağ Göçek

48 Oyuncaklar Hayvanlar (evcil ve vahşi hayvanlar)- mümkünse aile olabilecek şekilde Trenler (vagonlar, raylar) ve uçaklar Arabalar ( itfaiye, polis arabaları, içine figürlerin konabileceği taşıtlar) Doktor malzemeleri (steteskop, iğne, termometre, vs.) Yumuşak top Giysiler ve aletler (polis şapkası, tamir aletleri, vs) Yrd. Doç. Dr. Elif Akdağ Göçek

49 Oyuncaklar Legolar Kule yapılabilecek küpler
Boyama ve çizme aktiviteleri için gerekli olan kalemler, boya ve kağıtlar (çocuğun yaşı küçükse kağıdın boyutu büyümelidir) Oyun hamuru ve parmak boyaları Yapıştırma ve kesme için yaşa uygun malzemeler Masa oyunları Kum ve su Yrd. Doç. Dr. Elif Akdağ Göçek

50 Süreç İLK SEANS - Tanışmak - Amacı belirlemek
Ne sıklıkla ve ne kadar süreyle görüşüleceğini açıklamak - Terapinin sınırlarını oluşturmak Terapiste ve oyuncaklara zarar vermeden oynamak Oyunun bitmesine en az 10 dakika kala oyunun biteceğini çocuğa haber vereceğinizi anlatmak Oyun odasını birlikte toplayacağınızı açıklamak Yrd. Doç. Dr. Elif Akdağ Göçek

51 İlerleyen seanslarda oyuncaklarla temsil edilen psişik materyali anlamak ve anlamlandırmak
Yrd. Doç. Dr. Elif Akdağ Göçek

52 İlerleyen seanslar: Oyunda terapist ve çocuk arasında güvenin gelişmesi sonucunda, terapötik sürecin başlaması Terapistin çocuğun iç dünyasını, çocuğun duygu durumunu takip ederek geri bildirmesi ve anlamlandırması -Rahatsız eden duyguların çocuk tarafından farkına varılabilmesine yardımcı olması ve bu duygularla baş etmesini kolaylaştırması -Terapistin çözüm yolları getirmesi ve sorunlarla baş edebilme yöntemlerini sunması Yrd. Doç. Dr. Elif Akdağ Göçek

53 Oyun Terapisindeki Çerçeve ve Sınırlar
Terapiste veya kendine zarar verecek davranışlarda bulunmamak Oyun odasına veya odadaki oyuncaklara zarar vermemek Oyunun bitmesine 10 dak. öncesinde oyunu bitireceğinizi haber vermek Tatiller ve ayrılıklara en az 4 seans önceden çocuğu hazırlamak Yrd. Doç. Dr. Elif Akdağ Göçek

54 OYUN TERAPİSİ KİTAP LİSTESİ
1-Emprically Based Play Intervention for children Reddy, Files-Hall, & Schaefer 2- Dibs in the search of self (Benliğini Arayan Çocuk Dibs) Virginia Axline 3-Play Therapy (Oyun Terapisi) V. Axline 4-Short term play therapy for children Kaduson & Schaefer 5- Play therapy techniques Schaefer & Cangelasi 6-101 Oyun terapisi tekniği Heidi Gerard Kaduson and Charles E.Schaefer. 7- Oyun ve Gerçeklik (Donald W.Winnicott) ……………………………………….. Yrd. Doç. Dr. Elif Akdağ Göçek

55 Teşekkürler eakdaggocek@gmail.com Ofis tel: 0 533 607 3869
Yrd. Doç. Dr. Elif Akdağ Göçek

56 Referanslar Baron-Cohen, S, Leslie, A.M., & Frith, U, (1985) Does the autistic child have a “theory of mind?” Cognition, 21, Kaduson, H., Cangelosi, D., Schaefer, C. E. (1997). The playing cure: Individualized play therapy for specific childhood problems. Northvale, NJ: Jason Aronson. Ray, D., Bratton, S., Rhine, T., & Jones, L. (2001). The effectiveness of play therapy: Responding to critics. The International Journal of Play Therapy, 10, Yrd. Doç. Dr. Elif Akdağ Göçek