Sunum yükleniyor. Lütfen bekleyiniz

Sunum yükleniyor. Lütfen bekleyiniz

ÇİZİLMİŞ PLANLARDAN ALAN ÖLÇMESİ

Benzer bir sunumlar


... konulu sunumlar: "ÇİZİLMİŞ PLANLARDAN ALAN ÖLÇMESİ"— Sunum transkripti:

1 ÇİZİLMİŞ PLANLARDAN ALAN ÖLÇMESİ
Prof. Dr. M. Fatih SELENAY 5.Hafta

2 ÇİZİLMİŞ PLANLARDAN ALAN ÖLÇMESİ
Çizilmiş planlardan alan ölçmesinde 3 metot uygulanmaktadır. Bunlar; 1. Geometrik şekillere bölme metodu 2. Diyagram metodu 3. Mekanik metot’tur. (Planimetre) 1. GEOMETRİK ŞEKİLLERE BÖLME METODU Bu metodun esası; çizilmiş plan üzerindeki şekilleri ince kurşun kalem ile birtakım üçgen ve dörtgenlere bölmekten ibarettir. Eğer alanın sınır çizgileri düzgün olmayan eğriler halinde ise bu kısımdaki üçgen kenarlarını çizerken alanın içinde ve dışında kalacak olan parçaların mümkün olduğu kadar birbirine eşit olmasına özen gösterilmelidir. Oluşturulan üçgen ve dörtgenlerin taban uzunlukları ile yükseklikleri cetvel ile ölçülür. Elde edilen değerler geometrik alan formülleri ile her bir üçgen ve dörtgenin alanı ayrı ayrı hesaplanır, sonra toplanır ve toplam alan bulunur.

3 ÇİZİLMİŞ PLANLARDAN ALAN ÖLÇMESİ
2. DİYAGRAM METODU Diyagramlarla alanların hesaplanması genellikle 3 şekilde yapılmaktadır. Bunlar; a) Paralel çizgili diyagram ile b) Kare çizgili diyagramlar ile c) Hiperbol diyagramları ile a) PARALEL ÇİZGİLİ DİYAGRAM METODU Köşe noktaları fazla, genişliği değişen ve uzun şekilli alanların yüzölçümlerini hesaplamada bunların bir çok üçgen, yamuk veya dörtgenlere bölünmesi oldukça yorucu ve zaman alıcı bir çalışmadır. Bu nedenle bu gibi şekillerin alanlarının hesaplanmasında paralel çizgili diyagramlar kullanılır. Bunlar saydam kağıtlar üzerine eşit aralıklarla çizilmiş paralel doğrulardan ibarettir. Paralel çizgilerin ortası, noktalı veya farklı renkli olmak üzere belirtilir.

4 PARALEL ÇİZGİLİ DİYAGRAM METODU
Bu şekilde hazırlanmış olan saydam kağıt (aydınger kağıdı) alanı hesaplanacak şeklin üzerine konulur. Bu yerleştirmede paralel çizgiler mümkün olduğu kadar şeklin uzun kenarlarına dik olacak şekilde yerleştirilir. Eğer şeklin baş kısmı düzgün bir şekle sahip değilse bu kısım ilk çizgiye ortalanarak yani içte ve dışta kalan alanlar dengelenerek yerleştirilir. Böylece elde edilen alan, genişliği sabit olan bir takım dar şeritlere ayrılmış olur. Bu alanlar incelendiğinde kenardaki alanların üçgen ve ortadakilerin ise yamuk olarak kabul edilebilecek şekiller olduğu görülür. Bu yamukların yükseklikleri paraleller arasında kalan uzunluklara eşittir. Bunların orta taban uzunlukları ise planın ölçeğine göre plandan alınır. Her bir yamuğun orta taban uzunlukları ölçülür ve bu uzunluklar toplanır. Toplam uzunluk = l1 + l2 + l3 + l4 + l5 + l6 + l7 + ln

5 PARALEL ÇİZGİLİ DİYAGRAM METODU
En sonda artık kalan bir parça varsa üçgen veya yamuk halinde ayrı olarak hesaplanır ve toplam alana eklenir.

6 PARALEL ÇİZGİLİ DİYAGRAM METODU
Örnek: Plan 1/5000 ölçekli olarak çizildiğine, paralel çizgiler arası 10 mm ve ölçülen orta taban uzunlukları toplamı 84 mm olduğuna göre bu şeklin alanı kaç hektardır? Çözüm: F = 10 mm x 84 mm = 840 mm2 ’dir. F = 840 mm2 x 25 m2 = m2 ’dir. 1 ha = m2 ise F = / = 2.1 ha’ dır.

7 KARE ÇİZGİLİ DİYAGRAM METODU
b) KARE ÇİZGİLİ DİYAGRAM METODU Genellikle çok köşeli ve muntazam şekilli olmayan alanlar kare çizgili diyagram ile kolayca hesaplanabilir. Bu işlem için saydam milimetrik kağıtlardan yararlanılmaktadır. Kareli diyagram (saydam milimetrik kağıt) önce plan ölçeği göz önüne alınmaksızın doğrudan plandaki şekil üzerine yerleştirilir. Şeklin içinde kalan milimetre kare sayısı sayılır. Sonra planın ölçek değerine göre 1 mm2 ’nin karşılık geldiği arazideki alan değeri ile şekildeki toplam alan (mm2) değeri çarpılarak şeklin alanı m2 olarak bulunmuş olur.

8 KARE ÇİZGİLİ DİYAGRAM METODU

9 PLANİMETRE İLE ALAN ÖLÇMESİ 1. MEKANİK METOT ( PLANİMETRE)
Çizilmiş planlardan alan ölçmeye yarayan aletlere planimetre denir. 3 tipi vardır. a) Doğrusal Planimetre (artık kullanılmamaktadır anlatılmayacaktır). b) Kutupsal Planimetre (Kullanımı giderek azalmaktadır)., Sıfırlamasız Planimetre Sıfırlamalı Planimetre c) Elektronik (Dijital)Planimetre

10 KUTUPSAL PLANİMETRE

11 PLANİMETRE VE KISIMLARI

12 PLANİMETRE İLE ALAN ÖLÇMESİ
Kutupsal planimetre

13 verniyer birim alan değeri
PLANİMETRE İLE ALAN ÖLÇMESİ Alanı ölçülecek plan, düzgün bir şekilde resim masasına bant ile yapıştırılır. Planimetrenin hareket kolu, alanı ölçülecek planın ölçeğine göre ayarlanır. Her planimetrenin belirli ölçeklere göre kendisine ait fabrikasyon olarak belirlenen hareket kolu ve (q) değerleri vardır. Bu değerler planimetre kutusu içerisinde bir çizelgede yer almaktadır. Hareket kolu ve verniyer birim alan değeri ayar çizelgesi

14 PLANİMETRE İLE ALAN ÖLÇMESİ
Planimetrenin kutup kolu üzerinde bulunan eklem mili, hareket kolu üzerine bulunan eklem yuvasına oturtulur. Hareket kolu ve kutup kolu birbirlerine göre dik konumda olacak biçimde, hareket ucu ise alanı ölçülecek planın ortasına gelecek şekilde yerleştirilir. Hareket ucu alanın sınır çizgisi boyunca hareket ettirilerek her noktaya ulaşıp ulaşmadığı kontrol edilir. (Eğer şekil büyük ise birden fazla parçaya bölünür ve her parçanın alanı ayrı ayrı ölçülür, hesaplanır ve toplanarak toplam alan bulunur.) Hareket ucu her noktaya rahat bir biçimde ulaşıyor ise sınır çizgisi üzerinde bir başlangıç noktası işaretlenir. Hareket ucu bu noktaya yerleştirilir ve planimetrenin sayıcı düzeninden başlangıç okuması yapılır.

15 PLANİMETRE İLE ALAN ÖLÇMESİ
Belirlenen başlangıç noktasından itibaren hareket ucu saat yelkovanı yönünde planın sınırları üzerinde hareket ettirilerek tekrar başlangıç noktasına gelinir ve sayıcı düzenden birinci okuma yapılır. Aynı işlemler tekrarlanarak ikinci ve üçüncü okumalar yapılır. Elde edilen okumalar arasındaki farklar alınarak (n1, n2 ve n3) değerleri hesaplanır. Bu değerlerin aritmetik ortalaması alınır ve tek bir (n) değeri saptanır. Daha sonra ( F = n x q ) eşitliğinde (n) yerine yukarıda bulunan değer, (q) yerine de planimetre kutusundaki çizelgeden ölçek ve hareket kolu değerine karşılık gelen verniyer birim alan değeri (plan için veya arazi için olanı) alınır ve bunlar çarpılarak planın alanı bulunur.

16 PLANİMETRE İLE ALAN ÖLÇMESİ
Kutupsal planimetre Sayıcı tabla Sayıcı tekerlek Tambura Verniyer

17 PLANİMETRE İLE ALAN ÖLÇMESİ
Kutupsal planimetre 7 3 12 3127

18 PLANİMETRE İLE ALAN ÖLÇMESİ
Kutupsal planimetre 7 3 70 7703

19 F = n x q F = Alan (m2) (mm2) PLANİMETRE İLE ALAN ÖLÇMESİ
Planimetre İle Alan Hesabı F = n x q F = Alan (m2) (mm2) n = Planimetre okuması q = Verniyer birim alan değeri (m2) (mm2)

20 Örnek 1 Sıfırlamalı Planimetrede; 1. Okuma 4026 (n1)
PLANİMETRE İLE ALAN ÖLÇMESİ Planimetre İle Alan Hesabı Örnek 1 Sıfırlamalı Planimetrede; 1. Okuma 4026 (n1) 2. Okuma 4014 (n2) 3. Okuma 4017 (n3) Toplam (Σn) n = 12057/3 = 4019 , q = 10 m2 ise F = n x q = 4019 x 10 = m2

21 Örnek 2 PLANİMETRE İLE ALAN ÖLÇMESİ Planimetre İle Alan Hesabı
Sıfırlamasız Planimetrede; q = 20 m2, q = 2 mm2 FA= ? m2 FP = ? cm2 Başlangıç okuması : 1420 1. Okuma : 3663 2. Okuma : 5903 3. Okuma : 8149 Toplam (Σn) n = /3 = 2243 q = 20 m2  FA = 2243 x 20 = m2 (Arazideki alan) q = 2 mm2  FP = 2243 x 2 = 4486 mm2 (Plandaki alan) FP = cm2 (n1) = (n2) = (n3) =

22 PLANİMETRE İLE ALAN ÖLÇÜMÜNDEKİ BAZI KRİTERLER
Planimetrenin hareket kolu değeri doğru ayarlanmalıdır. Eğer sıfırlama düzenli planimetre kullanılmıyorsa başlangıç okuması kesinlikle yapılmalı ve diğer okumalar giderek daha büyük rakamlar olmalıdır. Örnek: B.O: 7889, I.O: 8692, II.O: 9750, III.O: 0589 gibi... Üçüncü okumadaki değerin olduğu bilinmelidir. Eğer ters bir durum söz konusu olursa yapılan ölçümler yanlış olacaktır. Alan ölçülürken planimetrenin hareket kolu ile kutup kolu arasındaki açı çok geniş yada çok dar açı olmamalıdır. Böyle bir durum söz konusu olursa alan daha küçük parçalara ayrılıp bu şekilde ölçülmelidir.

23 PLANİMETRE İLE ALAN ÖLÇMESİ Planimetre İle Alan Hesabı
ÖRNEK: 1/500 ölçekli bir planda, planimetre ile yapılan bir alan ölçümü sonucunda elde edilen okuma değerleri aşağıdadır. Verniyer birim alan değeri q = 2 m2 olduğuna göre arazideki alanı hesaplayınız. Başlangıç okuması : 1420 1. okuma : 3663 2. okuma : 5903 3. okuma : 8149 ÇÖZÜM: n1= (1.okuma) – (başlangıç okuması) = 3663 – 1420 = 2243 n2= (2.okuma) – (1.okuma) = 5903 – 3663 = 2240 n3= (3.okuma) – (2.okuma) = 8149 – 5903 = 2246

24 PLANİMETRE İLE ALAN ÖLÇMESİ Planimetre İle Alan Hesabı

25 PLANİMETRE İLE ALAN ÖLÇMESİ Planimetre İle Alan Hesabı
ÖRNEK: Sıfırlamalı bir kutupsal planimetre ile 1/5000 ölçekli planda yapılan ölçüm sonuçları aşağıda belirtilmiştir. Planimetrenin verniyer birim alan değeri q = 20 mm2 olduğuna göre arazideki alanı dekar olarak bulunuz? n1 = 2460 n2 = 2446 n3 = 2456 ÇÖZÜM: F = n . q n = (n1+n2+n3)/3 = ( )/3 = 2454 F = 2454 x 20 mm2 = mm2 (Plandaki alan)

26 PLANİMETRE İLE ALAN ÖLÇMESİ Planimetre İle Alan Hesabı

27 ALAN HESAPLARINDA KONTROL VE HATA SINIRLARI
Alan hesaplarının doğruluğunun kontrolü için, aynı parçanın birbirinden farklı iki metotla bağımsız olarak alanlarını bulmak ve bulunan sonuçları karşılaştırmaktır. Bu nedenle alanlar mümkün olduğu kadar çeşitli metotlarla en az iki kez ölçülmelidir. İki ölçme arasında hata sınırı içerisinde bir fark bulunmamışsa iki ölçmenin ortalaması alınır ve bu değer alan değeri olarak kabul edilir. Alan hesaplamalarında ister arazide iki kez ölçülen ve ayrı ayrı hesaplanan alan değerleri ile, isterse birisi arazide ölçülen değerlerden diğeri ise çizilmiş planlardan alınan uzunluklara göre yapılmışsa, elde edilen sonuçların karşılaştırılmasında arazide ölçülen alan ile, plan üzerinde ölçülen aynı alan arasında fark olabilir. İki ölçme arasındaki farkın izin verilen hata sınırını geçmemesi arzu edilir. Bu da aşağıda belirtilen “hata sınırı eşitliği” ile kontrol edilir.

28 ALAN HESAPLARINDA KONTROL VE HATA SINIRLARI
f = İzin verilen hata sınırı (m2) F = Parselin alanı (m2) M = Plan ölçeğinin payda değeri

29 ALAN HESAPLARINDA KONTROL
ÖRNEK: Çizgisel yöntemle hesaplanan alan : 9230 m2 Planimetre ile hesaplanan alan : m2 olduğuna göre alanın kontrolunu yapınız. (Plan ölçeği : 1/750) ÇÖZÜM: Yapılan hata: = m2 İzin verilen hata:

30 PLANİMETRE İLE ALAN ÖLÇMESİ
Yapılan hata (19.68 m2) < İzin verilen hata (30.25 m2) olduğu için işlem doğrudur. Her iki yöntemle elde edilen alanların ortalaması alınır ve alan; ( ) /2 = m2 olarak bulunur.

31 PLANİMETRE İLE ALAN ÖLÇMESİ
Elektronik(Dijital) planimetre

32 ELEKTRONİK (DİJİTAL) PLANİMETRE


"ÇİZİLMİŞ PLANLARDAN ALAN ÖLÇMESİ" indir ppt

Benzer bir sunumlar


Google Reklamları