Dr. Leman Pınar Tosun Uludağ Üniversitesi Psikoloji Bölümü

... konulu sunumlar: "Dr. Leman Pınar Tosun Uludağ Üniversitesi Psikoloji Bölümü"— Sunum transkripti:

1 Gençlerin Teknolojik ve Yüz Yüze İletişime Yönelik Tercihleri ve İletişim Davranışları
Dr. Leman Pınar Tosun Uludağ Üniversitesi Psikoloji Bölümü Farkı Birlikte Yaşayalım Psikolojik Danışmanlar/ Rehber Öğretmenler Buluşması 14 Haziran 2012, Bursa İletişim için:

2 TERCİHLER geleneksel yüz yüze yöntemle mi?
Günümüz gençleri, gündelik iletişimlerini ne şekilde kurmayı tercih ediyor: teknolojik araçlar yoluyla mı? Yazılı teknolojik araçlar İşitsel teknolojik araçlar

3 TERCİHLER ve KİŞİLİK Gençlerin, gündelik iletişimde tercih ettikleri iletişim yolu (yüz yüze ya da teknolojik iletişim), onların kişilik özellikleri ile bağlantılı mı?

4 İnternet’te yürütülen
yüz yüze iletişimin destekleyicisi ve tamamlayıcısı olarak mı? İnternet’te yürütülen SOSYAL İLİŞKİLER Gençler, teknolojik iletişim araçlarını hangi sosyal amaçlarla kullanıyor: yüz yüze kurulan “gerçek” ilişkilerden ve “gerçek” yaşam etkinliklerinden vazgeçip yerine teknolojik iletişim araçları ile kurulan “sanal” ilişkiler koymak için mi?

5 İnternet’te yürütülen
SOSYAL İLİŞKİLER ve KİŞİLİK Gençlerin, teknolojik iletişim araçlarını hangi tür sosyal ilişkiler için kullandıkları, onların kişilik özellikleri ile bağlantılı mı?

6 İnternet etkinliklerine yönelik TUTKU
Gençlerin İnternet etkinliklerine yönelik tutkusu ne tür bir tutkudur ve ne yoğunluktadır? Uyumlu tutku mu? Takıntılı tutku mu?

7 İnternet etkinliklerine yönelik TUTKU
ve KİŞİLİK Gençlerin, internet etkinliklerine yönelik ne yoğunlukta ve ne türde tutku hissettikleri, onların kişilik özellikleri ile bağlantılı mı?

8 Facebook kullanımı Facebook kullanımı ve Kişilik
Gençler, Facebook’u hangi amaçlarla kullanıyor? Facebook kullanımı ve Kişilik Bir gencin Facebook’un hangi işlevlerini kullandığı, o gencin hangi kişisel özellikleri ile bağlantılıdır?

9 İnternet, arkadaşlık ve Kültür
Yüz yüze ve teknolojik iletişim üzerinden yürütülen arkadaşlıkların özellikleri kültürden kültüre farklılık gösterir mi?

10 BAŞLIYORUZ.

11 TERCİHLER geleneksel yüz yüze yöntemle mi?
Günümüz gençleri, gündelik iletişimlerini ne şekilde kurmayı tercih ediyor: teknolojik araçlar yoluyla mı? Yazılı teknolojik araçlar İşitsel teknolojik araçlar

12 YÖNTEM (İlk Çalışma) Yaşları arasında değişen 178 ODTÜ öğrencisi YÖNTEM (2. Çalışma) Yaşları arasında değişen, 3 farklı üniversiteden 343 öğrenci

13 Olumlu durum senaryolarına örnekler:
Olumsuz durum senaryolarına örnekler Arkadaşınız, kendisini çok sevindiren ve gururlandıran bir başarı kazandı. Bu başarısından ötürü onu tebrik edeceksiniz. Arkadaşınızı üzecek ya da kızdıracak bir hata yaptınız ve bu hatanızı ona itiraf edeceksiniz. Sizi çok mutlu eden ve gururlandıran bir başarı kazandınız. Bu sevincinizi ve gururunuzu arkadaşınıza anlatacaksınız Geçmişte yaşadığınız bir başarısızlığınızı ya da utandığınız bir olayı arkadaşınıza anlatacaksınız

14 Yüz yüze İşitsel Yazılı Birinci çalışma İkinci çalışma
Bu iki çalışmanın bulgularına göre, öğrenciler yüz yüze iletişimin mümkün olduğu her koşulda, yüz yüze iletişimi teknolojik iletişime tercih ediyorlar.

15 Kavrama İhtiyacı yükseldikçe,
Farklı ilgi alanlarına sahip olma Hayal gücü gelişmiş olma Sezgisi, anlayışı gelişmiş olma Birinci çalışma Deneyime açıklık, Dışadönüklük, Kendileşme Kavrama İhtiyacı yükseldikçe, yüz yüze iletişimi teknolojik iletişime tercih etme eğilimi artmaktadır. İletişim kurmaktan hoşlanma konuşkanlık girişkenlik risk almaktan hoşlanma arkadaş canlısı olma İletişim durumunun algılanan zorluğu yükseldikçe, yüz yüze iletişimi teknolojik iletişime tercih etme eğilimi azalmaktadır. Kişisel özelliklerini ön plana çıkaran, kendine özgü bir birey olmak Çaba gerektiren düşünsel etkinliklerde bulunmaktan hoşlanma

16 İletişim Kanalı Tercihi 
Birinci çalışma .26 Kendileşme Kavrama İhtiyacı Dışadönüklük Deneyime Açıklık .86 Sosyal Açıklık .57 .67 -.46 .71 .79 Yüz yüze- Yazılı  Yüz yüze- İşitsel  İletişim Kanalı Tercihi  .87  İletişim Durumlarının Algılanan Zorluğu -.22 .24 .72 .84 .60 .63 .29 Düşünsel Açıklık .43 .33 .67 (χ2 (11, 178) = 13.61, p =.000, χ 2 /df = 1.24, GFI = .98, AGFI = .94, CFI = .99, NFI = .96, RMSEA = .04, AIC= 47.6 Yapısal Model

17 Kavrama İhtiyacı yükseldikçe; Utangaçlık ve Sosyal kaygı düştükçe
Olumsuz Bedensel Tepkilere Aşırı Duyarlı Olma Yanıt Vermeden önce Hazırlanma İhtiyacı İkinci çalışma Deneyime açıklık, Dışadönüklük, Kendileşme ve Kavrama İhtiyacı yükseldikçe; Utangaçlık ve Sosyal kaygı düştükçe yüz yüze iletişimi teknolojik iletişime tercih etme eğilimi artmaktadır. Olumsuz Durumlarla Baş Etme Güçlüğü yükseldikçe, yüz yüze iletişimi teknolojik iletişime tercih etme eğilimi azalmaktadır.

18 İkinci çalışma (χ2 (30, 343) = 73.86, p = .000, RMSEA = .07)
Sosyal Açıklık Deneyime Açıklık Düşük Utangaçlık Dışadönüklük Düşük Sosyal Kaygı .44 .74 .29 .43 Yanıt Vermeden önce Hazırlanma İhtiyacı Olumsuz Bedensel Tepkilere Aşırı Duyarlı Olma Olumsuz Durumlarla Baş Etme Güçlüğü .18 .91 .66 .84 .75 .56 .71 -.59 .53 .50 .52 -.17 -.32 .82 .44 Yüz yüze- Yazılı Yüz yüze- İşitsel Yüz yüze- Teknolojik Kendileşme Kavrama İhtiyacı Düşünsel Açıklık .75 .91 .17 .52 .20 .78 .69 .38 (χ2 (30, 343) = 73.86, p = .000, RMSEA = .07) Yapısal Model

19 Bir gencin İnternet üzerinden ne tür ilişkiler yürüttüğü,
İnternet üzerinden ne tür ilişkiler yürütülebilir? Bir gencin İnternet üzerinden ne tür ilişkiler yürüttüğü, onun kişilik özellikleri ile bağlantılı olabilir mi? Hangi kişilik özellikleri? Tosun, L.P. and Lajunen, T. (2010). Does Internet use reflect your personality?: Relationship between Eysenck's personality dimensions, Computers in Human Behavior, 26,

20 “Ne tür ilişkiler?” Uzakta yaşayan tanıdıklarla ilişkileri sürdürmek için İnternet kullanımı Günlük yüz yüze ilişkileri destekleyici bir araç olarak İnternet kullanımı Yüz yüze ortama taşınabilecek yeni arkadaşlıklar kurmak için İnternet kullanımı Yalnızca İnternet ortamında yürütülecek arkadaşlıklar kurmak için İnternet kullanımı GERÇEK YAŞAM ETKİNLİKLERİNİN DESTEKLEYİCİSİ VE TAMAMLAYICISI OLARAK İNTERNET KULLANIMI GERÇEK YAŞAM ETKİNLİKLERİNİN ALTERNATİFİ OLARAK İNTERNET KULLANIMI

21 “NE TÜR KİŞİLİK ÖZELLİKLERİ?”
DIŞADÖNÜKLÜK İnsanlarla iletişimi seven Girişken Yalnız olmaktansa başkalarıyla birlikte olmayı tercih eden DUYGUSAL TUTARSIZLIK Kaygılı Depresif Gergin Çekingen Aşırı duygusal Öz-güveni düşük NORMDIŞI ÖZELLİKLER (PSİKOTISIZM) Soğuk Saldırgan Güvensiz Duygusuz Tuhaf Empati kuramayan Diğer insanlara karşı duyarsız

22 Kişinin, öz benliğinin özelliklerini yüz yüze ortamlardan çok İnternet ortamında ifade etme eğilimi
Kişinin İnternet’te iken yalnızca o an var olan özelliklerini değil, potansiyel olarak içinde taşıdığı birtakım özelliklerini de ifade edebilmesi Internet’teki “gerçek ben” “Eğer İnternet’teki bazı yazılarımı ( gruplarına gönderdiğim mesajları, chat odalarındaki yazışmalarımı...vb.) yüz yüze tanıdığım arkadaşlarım okusalar çok şaşırırlardı.” “İnternet’teyken, yüz yüze ortamda ortaya çıkmayan bazı yönlerim ortaya çıkıyor.” Yüz yüze tanıdığım arkadaşlarıma söylemeye çekindiğim şeyleri “İnternet ortamındaki yabancılara ya da sanal arkadaşlarıma söyleyebiliyorum.” “Arkadaşlarıma yüz yüzeyken söylemeye çekindiğim şeyleri onlara İnternet aracılığıyla söyleyebiliyorum.” “Yüz yüze tanıdığım arkadaşlarımın benim hakkımda bilmediği pek çok şeyi İnternet arkadaş(lar)ım bilir.”

23 KATILIMCILAR Yaşları arasında değişen 421 üniversite öğrencisi (278 kadın, 143 erkek)

24 Internet’teki “gerçek ben”
Uzakta yaşayan tanıdıklarla ilişkileri sürdürmek için Dışadönüklük .13** DESTEKLEYİCİ VE TAMAMLAYICI OLARAK İNTERNET KULLANIMI .18*** Dışadönüklük Günlük yüz yüze ilişkileri destekleyici bir araç olarak Normdışı özellikler Internet’teki “gerçek ben” .27*** 1. adım: .23*** 2. adım: .06 .64*** Yüz yüze ortama taşınabilecek yeni arkadaşlıklar kurmak için ALTERNATİF OLARAK İNTERNET KULLANIMI Yalnızca İnternet ortamında yürütülecek arkadaşlıklar kurmak için İnternet kullanımı Normdışı özellikler Internet’teki “gerçek ben” .27*** .65*** 1. adım: .18*** 2. adım: .00

25 İnternet etkinliklerine yönelik ne tür tutkular vardır?
Bir gencin İnternet etkinliklerine yönelik ne yoğunlukta ve ne türde tutku beslediği, onun kişilik özellikleri ile bağlantılı olabilir mi? Hangi kişilik özellikleri? Tosun, L.P. and Lajunen, T. (2009). Why do young adults develop a passion for Internet activities?: The associations among personality, revealing "true self" on the Internet and passion for the Internet, Cyberpsychology and Behavior,12(4),

26 “NE TÜR TUTKU?” TAKINTILI TUTKU UYUMLU TUTKU
Hayatımı İnternet olmadan düşünmek çok zor. İntenet’te yaptığım etkinlikler, bende duygusal bir bağımlılık oluşturuyor. İnternet’le ilgili neredeyse takıntılı duygularım var. UYUMLU TUTKU İnternet, çok çeşitli tecrübeler yaşamamı sağlıyor. İnternet hakkında keşfettiğim yeni şeyler, İnternet’in kıymetini daha iyi bilmemi sağlıyor. İnternet, sevdiğim özelliklerimi sergilememi sağlıyor.

27 Internet’teki “gerçek ben” Takıntılı İnternet tutkusu
Dışadönüklük .13** Normdışı özellikler Internet’teki “gerçek ben” .64*** .20*** Takıntılı İnternet tutkusu

28 Bir gencin Facebook’un hangi işlevlerini kullandığı,onun hangi özelliği ile bağlantılıdır?
Tosun, L.P (2012)."Motives for Facebook use and expressing "true self" on the Internet", Computers in Human Behavior,

29 Katılımcılar Bursa ve Ankara’dan 143 üniversite öğrencisi (37 erkek, 106 kız)

30 Facebook’u hangi amaçlarla kullanıyorsunuz?
Eski arkadaşlarla ilişkiyi sürdürebilmek Süregelen yaşam eylemlerini ve rutinlerini kolaylaştırma Eğlence-oyun-vakit geçirme Facebook’u hangi amaçlarla kullanıyorsunuz? Fotoğraf paylaşımı Pasif gözlemcilik Etkinlik düzenleme Romantik ilişkiler Yeni arkadaşlar edinmek Yaşam eylemlerini ve rutinlerini değiştirme

31 Süregelen yaşam eylemlerini ve rutinlerini kolaylaştırma
Yaşam eylemlerini ve rutinlerini değiştirme

32 Eski arkadaşlarla ilişkileri sürdürebilmek
Fotoğraf paylaşımı Eğlence-oyun Etkinlik düzenlemek Pasif gözlemcilik Yeni arkadaşlıklar Romantik ilişkiler İnternet’teki “gerçek ben” eğiliminin düzeyleri

33 Yüz yüze ve teknolojik iletişim üzerinden yürütülen arkadaşlıkların özellikleri kültürden kültüre farklılık gösterir mi?

34 98 Türk öğrenci (61 kız, 37 erkek)
46 Japon öğrenci (20 kız, 23 erkek)

35 Arkadaşa duyulan yakınlık:
< ? <

36

37 Arkadaşa tanıtımı: < Kişisel Sosyal/ ilişkisel > ?

38 Arkadaşa tanıtımı: < Kişisel İlişkisel > = >

39 Üniversite gençleri, yüz yüze iletişim imkanı olduğu sürece, arkadaşlarıyla yüz yüze iletişim kurmayı teknolojik iletişime tercih ediyor. Gençler, yüz yüze iletişimde güçlük yaşarlarsa arkadaşlarıyla teknolojik yoldan iletişim kurmayı tercih edebiliyorlar.Yüz yüze iletişimde güçlük yaşayanlar, sosyal ve düşünsel açıklık düzeyleri düşük olan gençler.

40 Dışadönük gençlerin İnternet’i kişilerarası ilişkilerde kullanması, daha çok yüz yüze ortamdaki ilişkilerini destekleme ve tamamlama amacını taşıyor. Normdışı özellikteki gençler, gerçek benliklerini, yüz yüze ortamdan ziyade, İnternet ortamlarında ifade edebiliyorlar ve İnternet’in yüz yüze ortamda tanıdıklarından farklı insanlarla tanışmak için kullanıyorlar.

41 Normdışı özellikteki gençler, gerçek benliklerini İnternet’te yüz yüze ortamdakinden daha iyi ifade edebilmenin bir sonucu olarak, İnternet etkinliklerine yönelik takıntılı tutku geliştirebiliyorlar. Gerçek benliklerini İnternet’te ifade etme eğilimi, Facebook kullanımlarını etkiliyor. Diğer gençler Facebook’u gerçek yaşam etkinliklerini kolaylaştırmak ve hızlandırmak için kullanırken, “gerçek ben”i İnternet’te ifade etme eğilimi olan gençler, İnternet üzerinden yeni bir sosyal yaşam arayabiliyor, ya da Faebook’u başkalarını gözlemek için kullanabiliyor.

42 İnternet kullanma davranışımız bizi bize anlatıyor: Onu ne için ve nasıl kullanacağımız, bireysel ve kültürel özelliklerimizle belirleniyor. Teknolojik iletişim kullanmayla ilgili sorunlu davranışlarla karşılaşıldığında, sorunun kaynağını teknolojide aramadan önce, davranışın sahibinin temel özelliklerine ve yüz yüz iletişimle ilgili yaşadığı güçlüklere bakmak atılacak uygun bir adım olarak gözüküyor.

43 Dinlediğiniz için teşekkürler…
Hepsi bu kadar. Dinlediğiniz için teşekkürler…

44 TERCİH TERCİH ve Kişilik
Kişilerarası ilişkilerde teknolojik iletişim araçları kullanımına yönelik TERCİH Gençler, teknolojik iletişim araçlarını hangi sosyal amaçlarla kullanıyor? Tosun, L.P. (2010). İletişim kanalı tercihleri: kullanıcıların ve iletişim durumlarının özellikleri, Yayınlanmamış doktora tezi, Orta Doğu Teknik Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü. Verinin toplandığı yıl: TERCİH ve Kişilik

45 SOSYAL İLİŞKİLER SOSYAL İLİŞKİLER ve KİŞİLİK İnternet’te yürütülen
Gençler, teknolojik iletişim araçlarını hangi sosyal amaçlarla kullanıyor? Tosun, L.P. and Lajunen, T. (2010). Does Internet use reflect your personality?: Relationship between Eysenck's personality dimensions, Computers in Human Behavior, 26, Verinin toplandığı yıl: 2008 İnternet’te yürütülen SOSYAL İLİŞKİLER ve KİŞİLİK

46 İnternet etkinliklerine yönelik TUTKU
Gençlerin İnternet etkinliklerine yönelik tutkusu ne tür bir tutkudur ve ne yoğunluktadır? Tosun, L.P. and Lajunen, T. (2009). Why do young adults develop a passion for Internet activities?: The associations among personality, revealing "true self" on the Internet and passion for the Internet, Cyberpsychology and Behavior,12(4), Verinin toplandığı yıl: 2008 Facebook kullanımı ve Kişilik

47 Gençler, Facebook’u hangi amaçlarla kullanıyor?
Facebook kullanımı Gençler, Facebook’u hangi amaçlarla kullanıyor? Tosun, L.P. (2012)."Motives for Facebook use and expressing "true self" on the Internet", Computers in Human Behavior, 28, Verinin toplandığı yıl: 2010 Facebook kullanımı ve Kişilik

48 İnternet, arkadaşlık ve Kültür
Tosun, L.P. (2002). Yüz yüze ortamda ve bilgisayar ortamında kültürün, cinsiyetin ve benliğin arkadaşlık ve yakınlık üzerine etkisi, Yayınlanmamış yüksek lisans tezi, Boğaziçi Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü. Verinin toplandığı yıl: İnternet, arkadaşlık ve Kültür