Isparta İl Merkezi’nde Yaşlı Sağlığı Profili

... konulu sunumlar: "Isparta İl Merkezi’nde Yaşlı Sağlığı Profili"— Sunum transkripti:

1 Isparta İl Merkezi’nde Yaşlı Sağlığı Profili
Dr. Deniz AKGÜN Isparta Merkez TSM

2 Sunum planı Yaşlı sağlığıyla ilgili genel bilgiler
Türkiye’de yaşlı sağlığı Çalışmanın yöntemi Bulgular Yaşlı sağlığı ile ilgili sorunların tartışılması

3 Uzun yaşam Adem 930 Methuselah 969 Nuh 950 İbrahim 175 Sarah 127
Musa 120 3 Vatican 15 Nov 2007 3

4 Yirminci yüzyılın en önemli olgularından birisi NÜFUSUN YAŞLANMASI olmuştur.
Yirminci yüzyılın ilk çeyreği genellikle YAŞLANMA ÇAĞI olarak adlandırılmıştır. Joseph Troisi, Uluslararası Yaşlanma Enstitüsü, BM-Malta

5 “Çeşitli ülkeler bugün itibariyle hızlı büyüyen yaşlı nüfusun oluşturduğu zorluklara karşı koyma noktasında önemli bir dönüm noktasındadırlar.” Joseph Troisi, Uluslararası Yaşlanma Enstitüsü, BM-Malta

6 Niğde-Bor ilçesine bağlı Kavuklu köyünde yaşayan 73 yaşındaki Alzheimer hastası Ömer Yetiş köyün içme suyu deposu yakınlarında ölü bulundu Borhaber.net

7 Konya'da kendisinden dört gündür haber alınamayan 76 yaşındaki bir kişi, komşuları tarafından yalnız kaldığı evinde ölü olarak bulundu. 23 Eylül 2011 Hakimiyet Gazetesi

8 Aydın'ın Didim ilçesine bağlı Akbük Beldesinde kaybolan, Alzheimer hastası yaşlı kadından 5 gündür haber alınamıyor

9 Bursa’nın Karacabey ilçesinde balık tutarken kalp krizi geçiren yaşlı adam dereye düşü Medya73

10 Yalnız yaşayan Eşşe Cılız evinin yan tarafında gezinirken, dengesini kaybederek 3 metre yükseklikten taşlık zemine düştü. Komşuların haber vermesi üzerine olay yerine gelen 112 Acil Servis ekibi, kafasında çatlaklar oluşan kadının öldüğünü belirledi Bizimantalya.com

11 Bursa’da evinde düşerek rahatsızlanan ve kilitli kalan 80 yaşındaki yaşlı kadın, balkondan tırmanan polisler tarafından kurtarıldı Yenibursa.com

12 Yaşlanmaya ilişkin sorunlar
Sağlık sorunları Artan yaşlı nüfus Sosyal sorunlar Ekonomik sorunlar

13 Uluslar arası Madrid eylem planı-2002
“Yaşlılar rehabilitasyon hizmetleri ve cinsel sağlık da dahil olmak üzere, koruyucu ve tedavi edici sağlık hizmetlerine ulaşma hakkına sahiptir.”

14 Uluslar arası Madrid eylem planı-2002
“Yaşlıların, koruyucu sağlık hizmetlerini de içeren, yaşam boyu hastalıkların önlenmesi ve sağlığın geliştirilmesi aktivitelerinin öneminin kavrandığı sağlık ve bakım hizmetlerine ulaşılabilirliğin sağlanması, bağımsız yaşamın sürdürülmesi, hastalıkların önlenmesi ve geciktirilmesi, yeti yetersizliklerinin tedavisi olduğu kadar yeti yetersizliği olan kişlerin yaşam kalitelerinin iyileştirilmesine odaklanması gerekmektedir.”

15 Avrupa Bölgesi Sağlık 21 hedefleri
HEDEF 5: YAŞLILARIN SAĞLIĞI 2020 yılına kadar, 65 yaşın üzerindeki insanlar sağlık potansiyellerinin tam yerinde olması fırsatına sahip olmalı ve aktif sosyal rol oynayabilmelidir. 5.1. Yaşam beklentisinde ve 65 yaşında sakatlık olmadan yaşama beklentisinde en az %20 artış sağlanmalıdır. 5.2. Otonomi, özsaygı ve toplumdaki yerlerini sürdürebilmelerine olanak sağlayan ev ortamında sağlıklı bir düzeyde yaşayabilen 80’li yaşlarda insanların oranı en az %50 arttırılmalıdır.

16 Türkiye’de 65 yaş üzeri nüfus
1940 yılında % 3,5 1970 yılında % 4,4 2010 yılında % 7,2 Yaşlı nüfusun toplam nüfus içindeki payının artması, sağlık, ekonomik, çevre ve sosyal sorunları da beraberinde getirecektir. Sabahat (GÜVEN) TEZCAN, Pelin ÇAĞATAY-SEÇKİNER TÜRKİYE’DE DEMOGRAFİK DEĞİŞİM; YAŞLILIK PERSPEKTİFİ. TÜRKİYE SAĞLIK RAPORU BÖLÜM ÖZETLERİ, 2011.

17 Isparta'da 65 yaş üzeri nüfus
2010 yılı adrese dayalı nüfus sayımı sonuçlarına göre %6

18 Çalışmanın amacı Tanımlayıcı tipteki bu çalışmada Isparta il merkezinde 70 yaş üzeri nüfusun bazı sosyo-demografik ve sağlık hizmetlerinden yararlanmayla ilgili özelliklerinin belirlenmesi amaçlandı.

19 Örneklem Çalışmanın evrenini Isparta il merkezinde oturan 70 yaş üzeri nüfus oluşturdu. Çalışmanın örneklem büyüklüğünün %95 güven aralığında ve ± 3 kesinlik düzeyinde 1066 olarak hesaplanması üzerine 70 yaş üzeri toplam 1100 kişiye ulaşılması hedeflendi.

20 Gereç ve yöntem Bu kişilere yapılandırılmış bir anket uygulandı

21 Gereç ve yöntem Anket uygulanacak kişilerin seçimi, rastgeleliği sağlamak üzere oluşturulan yazılı bir prosedüre uygun olacak şekilde anketörler tarafından yapıldı. Veriler konuyla ilgili yapılandırılmış bir anket formu aracılığıyla ve bu konuda eğitilmiş sağlık personeli tarafından kişilerle yüz yüze görüşülerek toplandı.

22 Bulgular ve tartışma

23 Tablo 1: 70 yaş üzeri kişilerin medeni durumlarına göre dağılımı (Isparta Merkez 1 No’lu Sağlık Grup Başkanlığı, 2010) Medeni durum Sayı Yüzde Boşanmış 5 0,5 Dul 458 41,5 Evli 636 58,8 Toplam 1099 100,0

24 Tablo 2: 70 yaş üzeri kişilerin öğrenim durumlarına göre dağılımı (Isparta Merkez 1 No’lu Sağlık Grup Başkanlığı, 2010) Öğrenim durumu Sayı Yüzde Okur yazar değil 434 39 Sadece okur yazar 149 14 İlkokul mezunu 423 38 Ortaokul mezunu 26 3 Lise mezunu 46 4 Yüksekokul mezunu 21 2 Toplam 1099 100

25 Tablo 3: 70 yaş ve üzeri kişilerin bazı sosyo-demografik özellikleri (Isparta Merkez 1 No’lu Sağlık Grup Başkanlığı, 2010) (N=1099) Sayı Yüzde Sosyal güvencesi olmayan 43 4 Kişi başı hane gelir 400TL ve altı olan 601 54 Evde 70 yaş altı yakını bulunmayan 717 64 Özbakım becerileri (giyinme, yıkanma, beslenme vb.) olmayan 230 20 Herhangi bir kronik hastalığı olan 1105 98 ASM'ye yürümeyle 20 dk. ve üzeri uzaklıkta olan 755 67 Son 6 ayda herhangi bir sağlık kuruluşuna başvurmamış olan 185 18

26 Düşük sosyoekonomik düzey
Düşük sosyoekonomik düzeyin sağlıksız beslenme, kötü öznel sağlık algısı, kötü bilişsel durum, yüksek ölüm kaygısı, hekim önerisine uyum gösterememe, ihmal, kötü yaşam tatmini, yetersiz günlük yaşam aktivitesi, kötü yaşam kalitesi, yetersiz ilaç bilgisinde risk etmeni olduğunu gösteren çalışmaların sayısı daha fazladır. Hatice ŞİMŞEK, Reyhan UÇKU. SAĞLIKTA EŞİTSİZLİKLER VE YAŞLILIK. TÜRKİYE SAĞLIK RAPORU BÖLÜM ÖZETLERİ, 2011

27 Kronik hastalıkların önlenmesi
Yaşam boyu sağlığın geliştirilmesi ve hastalıkların önlenmesi çalışmaları ile kronik hastalıkların başlaması önlenebilir veya geciktirilebilir. Nazan YARDIM. YAŞLANMA VE KRONİK HASTALIKLAR; TÜRKİYE PERSPEKTİFİ. TÜRKİYE SAĞLIK RAPORU BÖLÜM ÖZETLERİ, 2011

28 Tablo 4: 70 yaş ve üzeri kişilerin son 6 ayda
başvurduğu sağlık kurumlarına göre dağılımı (Isparta Merkez 1 No’lu Sağlık Grup Başkanlığı, 2010) Başvuru birimi Sayı Yüzde Sadece aile hekimi 324 30 Aile hekimi ve hastane 458 42 Aile hekimi olmadan hastane 125 11 İzlem ve başvuru yok 192 18 Toplam 1099 100

29 Tablo 1: Türkiye’de genel pratisyen veya aile hekiminden hizmet alan 65 yaş üzeri nüfusun yerleşim yerine göre dağılımı (TÜİK, 2008) Kırsal (%) Kentsel (%) Toplam (%) 12 aydan kısa süre önce 65-75 yaş 59,6 64,9 62,3 Yaş > 75 54,3 61,7 57,7 12 ay ya da daha önce 28,1 21,1 24,6 29,8 23,5 26,9 Hiçbir zaman 12,3 14,0 13,1 15,9 14,8 15,4

30 Yaşlılık dönemi hastalıkları
Yaşamı tehdit eden; Kanser, kalp yetmezliği, böbrek yetmezliği, anemi, KOAH, DM, demans Yaşamsal özellikleri yanında yeti kaybı; Kognitif bozukluklar, inme, diyabet, KOAH, koroner arter hastalığı, hipertansiyon ve osteoporoz, Yeti kaybı; Parkinson hastalığı, görme sorunları ve artritler Yeşim GÖKÇE-KUTSAL, Sibel EYİGÖR. KLİNİSYEN GÖZÜYLE YAŞLILIK DÖNEMİNDE SIK GÖRÜLEN HASTALIKLAR. TÜRKİYE SAĞLIK RAPORU BÖLÜM ÖZETLERİ, 2011.

31 Tablo 2: Türkiye’de kanser tarama programları tarafından kapsanmayan kadınların oranı (TÜİK, 2008)
Smear taraması yapılmayan (%) Mamografi yapılmayan (%) 35-44 yaş 79,6 78,3 45-54 yaş 76,9 75,7 55-64 yaş 81,1 79,4 65-74 yaş 87,2 84,6 Yaş > 75 95,6 91,8

32 Sonuç Isparta'da yaşlı sağlığının geliştirilmesine yönelik çalışmalara gereksinim duyulduğu düşünülmektedir.

33 Türkiye’de yaşlı sağlığının durumu
tüm yaşlıların finansal, coğrafik, kültürel, örgütsel erişebilirliğinin olduğu, önceliklere göre düzenlenmiş,  evde ve kurumda sistematik bir izlem temeline dayalı, ikinci/üçüncü basamakla entegre bir birinci basamak sağlık hizmeti sunulmamaktadır. Reyhan UÇKU, Hatice ŞİMŞEK. HALK SAĞLIĞI UYGULAMALARI VE YAŞLANMA; NE KADAR YETERLİ? TÜRKİYE SAĞLIK RAPORU BÖLÜM ÖZETLERİ, 2011.

34

35

36

37

38 Türkiye’de yaşlı sağlığı hizmetlerinin organizasyonu ?

39 Geriatri bir ekip hizmetidir

40 İdeal geriatri ekibi Doktor (geriatrist, iç hastalıkları uzmanı, pratisyen hekimi) Hemşire Sosyal hizmet uzmanı Beslenme uzmanı Psikolog İş ve uğraşı terapisti Fizyoterapist

41 Başvurmayana da sağlık hizmeti?

42 Sağlık Hizmetlerinin Yürütülmesi Hakkında Yönerge (2001)
Yaşlı Sağlığı Hizmetleri Madde 75 - Toplam nüfus içerisindeki oranı giderek artan 65 yaş ve üzerindeki kişiler bazı organik ve ruhsal bozukluklar, kazalar ve sakatlıklar yönünden risk altındadırlar. Hareket yeteneklerinin sınırlı olması ve mental durgunlukları nedeniyle sağlık hizmetlerinden de yeteri kadar yararlanamazlar. Bu nedenlerle, bölgede yaşayan yaşlılar sağlık ocağı personeli tarafından bilinmeli, bunlar arasında kronik hastalığı olanların sağlık kuruluşlarında ya da evlerinde izlenmeleri sağlanmalıdır. Bu yaş grubundakilerin yılda iki kez sağlık ocaklarınca ya da ikinci ve üçüncü basamak sağlık kuruluşları tarafından sağlık denetiminden geçirilmeleri uygun olur. Gerekenler için sosyal yardım kuruluşları ile ilişki kurarak destek ve yardım sağlamak sağlık ocağı personelinin görevlerindendir.

43

44

45