ENGELLİ /HASTA BAKIM HİZMETLERİNDE İLETİŞİM

... konulu sunumlar: "ENGELLİ /HASTA BAKIM HİZMETLERİNDE İLETİŞİM"— Sunum transkripti:

1 ENGELLİ /HASTA BAKIM HİZMETLERİNDE İLETİŞİM
Ödemiş Rehberlik ve Araştırma Merkezi

2 BİR HİKAYE…. BİR HİKÂYE: Onlardan Öğreneceğimiz Çok Şey Var.
Birkaç yıl önce Seattle Özel Olimpiyatlarında, tümü fiziksel ve zihinsel özürlü olan 9 yarışmacı, 100m koşusu için başlama çizgisine geldiler. Başlama işareti verilince, hepsi birlikte başladılar, bir hamlede başlamadılar belki ama yarışı bitirmek ve kazanmak için hepsi istekliydi. Yarışa başlar başlamaz içlerinden genç bir delikanlı tökezleyip yere düştü ve canı yandığı için ağlamaya başladı. Diğer 8 kişi genç delikanlının ağlamasını duydular. Yavaşladılar ve geriye baktılar. Sonra hepsi birden yönlerini değiştirdiler ve geriye döndüler, genç delikanlının yanına geldiler. İçlerinden Down Sendrom’lu bir kız eğilip genç delikanlıyı yanağından öptü ve: —Bu onun, daha iyi olmasını sağlamaya yardım eder, dedi. Sonra 9’u birden kol kola girdiler ve bitiş çizgisine hep birlikte yürüdüler. Stadyumdaki herkes ayağa kalkıp dakikalarca, dakikalarca onları alkışladı. Orada bu olaya tanık olan insanlar hala bu öyküyü anlatır. Neden? Çünkü şu tek gerçeği bilmekteyiz: bu hayatta önemli olan şey, kendimiz için kazanmaktan çok daha ötede olan bir şeydir. Bu hayatta önemli olan, yavaşlamak ve rotamızı değiştirmek anlamına gelse bile diğerlerinin de kazanması için yardım etmek ve mutlu olmaktır. Bizimde bu engele sahip olan çocuklar için aynı duyguları ve dilekleri geliştirebilmemiz dileğiyle… Ödemiş Rehberlik ve Araştırma Merkezi

3 Hasta / Engelli ve Yakınları İle Etkili İletişim:
Etkili iletişim kişilerin birbirlerine önem vermesi, saygı duyması; kişilerin birbirini dinlemesi ve anlamaya çalışması ile olur. Etkili iletişim olabilmesi için verici ile alıcının ortak tecrübe alanının kesişmesi gerekir. Ortak tecrübe alanı ne kadar genişse iletişim o kadar etkili olur. Ekili iletişimin amacı: İletmek istediğimizi karşımızdaki kişiye amaçladığımız biçimde iletebilmek, isteneni elde etmek ve beklenen tepkiyi oluşturmaktır. Ödemiş Rehberlik ve Araştırma Merkezi

4 ETKİLİ İLETİŞİM İÇİN; Uygun dil seçmek ve ses tonu
“sağlık personeli çok yüksek ya da anlaşılmayacak kadar alçak olmayan bir ses tonuyla önemli noktaları vurgulamasını bilmeli. Ses tonu karşılıklı olarak huzur ve güven vermelidir.” Açık ve doğru mesaj vermek Saygı duymak, güven vermek “Hastanın ve sağlık personelinin karşılıklı olarak nazik, açık ve dürüst davranması yapılacak işleri kolaylaştırır. Böylece hastanın ve sağlık personelinin birbirini dinleme olasılığı artar, karşılıklı olarak bilgi daha kolay aktarılır” Göz teması sağlamak Beden diline dikkat etmek Sağlık personelinin hasta ile etkili bir iletişim kurabilmesi için göz teması ve baş hareketi ile dinlediğini belli etmeli. İki yönlü iletişim kurmak Geri bildirimde bulunmak gereklidir… Ödemiş Rehberlik ve Araştırma Merkezi

5 Geri bildirim; Geri Bildirim Nasıl Olmalı Tanımlayıcı olmalı
Olaya özgü olmalı Yapıcı olmalı Doğrulanabilir olmalı İhtiyaçlara cevap verebilmeli Düzeltilebilecek konulara odaklanmalı Uygun dille söylenmeli Zamanında olmalı İki yönlü iletişim halinde olmalı Ödemiş Rehberlik ve Araştırma Merkezi

6 Dinlemeyi öğrenmek Dinleme bir sanattır, gerçek dinleme konuşmaktan daha zordur, gayret ve disiplin gerektirir. Sağlık/ bakım personeli – hasta/ engelli iletişiminde karşılıklı etkin dinleme çok önemlidir. Etkin dinleme sayesinde teşhis, tedavi ve bakım aşamaları daha kolay aşılabilir. İyi dinleyiciler; Dikkat ve ilgi ile dinler Sözlerin içeriği kadar duyguları da dinler Sabırlıdır, duygularını kontrol edebilir Ödemiş Rehberlik ve Araştırma Merkezi

7 Etkili Dinleme; Dinleyen konuşanın söylediklerini açarak geri verir
Anlamadığı şeyleri sorar Anladığından emin olmak için söyleneni kendi ifadeleri ile tekrar eder Konuşan dinleyenin ne anladığını öğrenir Ödemiş Rehberlik ve Araştırma Merkezi

8 İyi Bir Dinleyici Olmak İçin Temel İlkeler
Susun Konuşanı rahatlatın Dinlemek istediğinizi gösterin Dikkat dağıtıcı öğeleri uzaklaştırın Karşınızdaki kişiye empati gösterin Zaman tanıyın Öfke ve olumsuz duygularınızı kontrol edin Soru sorun, geribildirimde bulunun Yargılayıcı olmayın Ödemiş Rehberlik ve Araştırma Merkezi

9 Empati kurmak Kişinin kendisini diğerinin yerine koyarak ne hissettiğini anlamaya çalışmasıdır. Kişinin, diğerinin duygularının yoğunluğunu ve anlatımını algılama ve anlama yeteneğidir. 1.Kendisini karşısındakinin yerine koyma; olaylara onun bakış açısıyla bakabilme, kişinin rolünde kısa bir süre kalabilmeyi içerir. 2.Duygu / düşüncelerini doğru anlama /hissetme; onun ne düşündüğünü anlayabilme (bilişsel yönü) ,karşıdakinin hissettiklerinin aynısını hissedebilme (duygusal yönü) 3.Empatik anlayışın, karşıdaki kişiye iletilmesi; Yüzü/bedeni kullanma, sözlü olarak onu anladığını ifade etmeyi içerir. Ödemiş Rehberlik ve Araştırma Merkezi

10 Ödemiş Rehberlik ve Araştırma Merkezi

11 Sağlık hizmeti verenler ile hasta /engelli ve yakınları arasında ilişkinin nasıl kurulması gerekir?
Tıbbi sekreter, hemşire, sağlık destek / bakım personeli, kapıdaki güvenlik görevlisi, bir laboratuvar teknisyeni, ya da bir hekim olabiliriz. Nerede olursak olalım, hangi konumda olursak olalım kapımızı çalan ve bizden bir şey istemek için, yardım almak için gelen herkese uygulamamız gereken davranış biçimi şöyledir: • selamlama, • gülümseme, • göz teması, • yer gösterme, • fiziksel ve psikolojik olarak hastayı rahatlatma, • tanışma, onu dinleme ve sorularla onun talebini doğru olarak algılama, • onu yapılacak olan işlem hakkında bilgilendirme, • endişelerini giderme ve ardından onunla işbirliği halinde gerekli işlemi yapma aşamalarıdır. Ödemiş Rehberlik ve Araştırma Merkezi

12 Tüm bunlar doğrultusunda;
Bir Engelli veya Hastanıza ayırdığınız zaman az da olsa zamanın tamamını onlara ayırın! Hastanın/ engellinin söyleneni anlayıp anlamadığından emin olun! Hastaya / engelliye ismiyle hitap edin! Kolaylaştırıcı olun Gerektiğinde espri yapın Gerektiğinde hastanızın üstüne gidin Açık uçlu sorular sorun Sonuç cümlesi kullanın Ödemiş Rehberlik ve Araştırma Merkezi

13 Zor İnsanlarla Başetme Yolları
Ödemiş Rehberlik ve Araştırma Merkezi

14 Zor İnsan Kimdir? İletişim kurmakta güçlük çeken insanları uzmanlar “zor insanlar” olarak adlandırılıyor. Zor insanlar, toplumdan topluma, kişiden kişiye göre farklı olarak tanımlansa da, temelde benzer davranışlar gösteriyorlar. Tüm zor insanların inatçı, hırslı ve kaprisli oldukları görülüyor. Zor insanları 5 ana başlık altında toplamak mümkün. Ödemiş Rehberlik ve Araştırma Merkezi

15 Agresif İnsanlar: Saldırgan davranışlar içinde bulunan bu sakin bir şekilde kendinizi ifade edin ve size yönelik saldırgan tavırlara kendinizden emin bir şekilde karşılık verin. Ödemiş Rehberlik ve Araştırma Merkezi

16 Her Şeyi Bilenler: Bu kişilerle mücadele ederken iyi hazırlanmak gerekir. Asla meydan okumayın. Aksine yeteneklerini övün. Gerektiğinde hatalarını ortaya çıkaracak sorular sormaktan çekinmeyin. Ödemiş Rehberlik ve Araştırma Merkezi

17 Şikâyetçiler: Karşılarındakine güvenmezler.
Kendilerine olan güvenleri de çok değildir. Eksik olan özgüvenlerini saklamak için memnuniyetsiz, her şeyden ve herkesten şikâyet eden bir tavır içine girerler. Bu insanlara “Başkalarının göremediklerini görüyorsun” şeklinde onların güvenlerini arttıracak cümlelerle yaklaşın. Dinleyin ama asla tartışmaya girmeyin. Ona karşı savunmacı davranmayın. Ödemiş Rehberlik ve Araştırma Merkezi

18 Mağdurlar: İyi dinleyin, onu anladığınızı gösterin.
Soruna odaklanarak onu değişim için motive edin. Ödemiş Rehberlik ve Araştırma Merkezi

19 Gizlice Saldıranlar: Bu insanlara karşı ne kadar geri çekilirseniz o kadar üstünüze gelmeyi severler. Geri çekilmeyin. Şakaya vurun. Ödemiş Rehberlik ve Araştırma Merkezi

20 Öfkeli Bireyle İletişim
Çalışan öfkesini kontrol etmeli ve sakin olmalıdır. Hasta zarar verici davranıyorsa beden mesafesini korumalıdır. Öfkeli insanın kendini değersiz hissetmesini artırıcı buyrukçu küçümseyen tavır takınmamalıdır. Neler hissettiğini anlamak istediğini fakat bunun için sakinleşmesi gerektiği söylenir. Öfke yaşayan bireyin mümkünse ortamı değiştirmesi sağlanır. Birey sürekli öfke yaşıyorsa danışmanlık alması sağlanabilir. Ödemiş Rehberlik ve Araştırma Merkezi

21 Panik Yaşayan Bireyle İletişim
Soğukkanlı davranılmalı, bireye güvende olduğu hissettirilmelidir. Öncelikle bireyin yaşadığı paniği gidermek için sorunun ne olduğu anlaşılmalıdır. Gerekirse hastaya sorular sorulmalı, geribildirimde bulunulmalıdır Sorun tam olarak anlaşılmadan müdahale edilmemelidir Bireye sakin olması gerektiği telkin edilmelidir. Ödemiş Rehberlik ve Araştırma Merkezi

22 Travma Yaşayan Bireyle İletişim
Günlük düzeni bozan, ani ve beklenmedik bir şekilde ortaya çıkan, devam eden, endişe, kaygı ve panik yaratan, kişinin önceki deneyimleriyle anlamlandırma süreçlerini bozan olaylar travma olarak tanımlanabilir. Yangın, deprem ve sel gibi doğal afetler, fiziksel, cinsel ve psikolojik saldırıya uğrama, trafik kazaları, tecavüz ve tehlikeli bir olaya tanık olma, çocuk yaşta maruz kalınan cinsel, fiziksel, psikolojik şiddet unsurları ve aile içi şiddet gibi olaylar travmatik olay olarak adlandırılmaktadır. Yaşanan olay ile ilgili anıların devamlı hatırlanması Olayın bir anda göz önüne gelmesi ve tekrar tekrar olayı yaşıyormuş hissine kapılma İrkilme ve artmış duyarlılık Tahammülsüzlük ve çabuk sinirlenme Gelecekle ilgili plan yapamama Olayı hatırlatan durumlardan kaçınmadır Takıntılı düşünceler, saplantılı hareketler Yakın ilişkilerde sorunlar veya ayrılıklar yaşama Uyku ve yeme bozuklukları Alkol veya uyuşturucu maddelere eğilim Kendine zarar verme Ödemiş Rehberlik ve Araştırma Merkezi

23 Yaşlı Bireylerle İletişim
Her türlü iletişimde sevgi ve saygıyı ihmal etmemelidir Kendileriyle ilgili konularda fikirleri alınmalıdır Yemek ya da kıyafet seçiminde mümkün olduğunca tercihi yerine getirilmelidir Mümkün olduğu kadar tartışmaya girilmemeli, böyle ortamlarda ‘’düşüncenize saygı duyarım ama ben sizin gibi düşünmüyorum’’ diyerek kırmadan geçiştirilmelidir Ölüme dair korkularını paylaştığı zaman geçiştirilmemeli, dinlenmeli, yalnız olmadığını hissettirmeli, destek ve moral vermelidir Ödemiş Rehberlik ve Araştırma Merkezi

24 HASTA BİREYLE İLETİŞİM KURMA VE SÜRDÜRME
* Kendinizi tanıyın * İletişimle ilgili bilgi sahibi olun * Konuşmak için zaman ayırın * Hasta bireye ismiyle hitap edin * Geri bildirimden yararlanın * Konuşurken ve dinlerken empati yapın * Gerekirse fiziksel dokunmayı kullanın * Açık ve anlaşılır bir dil kullanın * Hastayla saygıya ve güvene dayalı bir iletişim kurun * İletişimde gizliliğe önem verin Ödemiş Rehberlik ve Araştırma Merkezi

25 HASTA BİREYLE İLETİŞİM KURMA VE SÜRDÜRME
* Hastaya önyargısız yaklaşın * Ekip elemanları ile ortak yaklaşım belirleyin, tedavi ve bakımla ilgili hasta ve ailesini bilgilendirin * Hastanın bakıma katılımını sağlayın * Halüsinasyonu olan hastaya ancak algılarını açıklamaya başladığı zaman doğruyu söyleyin * Gelen mesajın bireyden bireye algılanmasının değiştiğini kabul edin * Rutin işler sırasında iletişimin kopabileceğine dikkat edin * Hastanın bağımsız kararlar almasını destekleyin * Elde edilen gözlem ve bulguları kayıt edin * Bireyin kabul görmeyen davranışlarını desteklemekten kaçının. Ona bir birey olarak kabul edildiğini gösterin * İletişim sırasında duygusal gerginliğinizi, öfkenizi kontrol edin Ödemiş Rehberlik ve Araştırma Merkezi

26 Engelli Hastaya Yaklaşım
Engelli, doğuştan veya sonradan fiziksel, duygusal, zihinsel, ruhsal ve sosyal yeteneklerini çeşitli derecelerde kaybetmesi nedeniyle, toplumsal yaşama uyum sağlama ve günlük gereksinimlerini karşılama güçlüğü olan; korunma, bakım, rehabilitasyon ve destek hizmetlerine ihtiyaç duyan hastadır. “Bu kişilerin ihtiyaçları ile ilgili en iyi bilgi kaynağı kendileridir. Eğer herhangi bir engeli olan bir birey ile iletişime alışık değilseniz ve herhangi bir çekinceniz veya endişeniz varsa; sağduyunuzu dinleyin, kibar, düşünceli ve sabırlı olun” Ödemiş Rehberlik ve Araştırma Merkezi

27 Zihinsel Engelli Hasta Bireylerle İletişim
Zihinsel yetersizlik; doğum öncesi, doğum sırası ve doğum sonrasında çeşitli nedenlere bağlı, genel zihinsel işlevlerde normallerden önemli derecede gerilik ve bunun yanı sıra uyumsal davranışlarda da yetersizlik gösterme durumudur. Zihinsel engelli bireylerde davranış şekillendirme süresi, kişiden kişiye değişebilir. İyi bir davranış şekillendirmenin temel öğeleri arasında hastayla empati kurmak, onu cesaretlendirme ve ona güven duygusu aşılama, olumlu yönde etkileme sayılabilir. En iyi bilinen davranış şekillendirme yöntemi “anlat, göster, yap” tır. Ödemiş Rehberlik ve Araştırma Merkezi

28 Zihinsel Engelli Bireylerle İletişim
Zihinsel engelli bireylerle iletişim kurarken lütfen sabırlı ve anlayışlı olun. Zihinsel engelli bireyin bilgileri tam olarak anlamasına ve algılamasına izin verin, onu cesaretlendirin, teşvik edin. Yapmasını istediğiniz şeyleri basit bir dille anlatın, düşüncelerinizi her zaman kısa cümlelerle ifade edin. Kafa karıştırıcı ayrıntılı tariflerden kaçının, anlattıklarınızı gerektiğinde görsel örneklerle de destekleyin. Anlatamadığınız ya da anlayamadığı cümleleri değişik kelimeler kullanarak yeniden tekrarlayın. Engelli bireyin konuşmalarına ilgisiz kalmayın, iletişim sırasında göz teması kurun. Sözlü iletişime dikkat ettiğiniz kadar beden dilinize ve yüz ifadenize de dikkat edin. Zihinsel engelli bireylerin kendi kendilerine bir şeyler yapabilmelerini ve başarabilmelerini sağlamak için onlara şans tanıyın fırsat verin. Her zaman sevgi ve şefkat ile yaklaşın Ödemiş Rehberlik ve Araştırma Merkezi

29 Hastaneye müracaat eden zihinsel engelli Hasta bireye;
Yapılmak istenen işlemler önce anlatılmalıdır. Ne yapılacağı aynen gösterilmeli, açıklanmadan yapılacak her işlem onların korkmasına ve tedavileri reddetmesine neden olacaktır. Sözel ve sözel olmayan mesajların anlaşılabilmesi için basit, özel, dikkatle seçilmiş olması gerekir. Zihinsel engelli bireylerin kendilerini tam olarak ifade edebilmeleri için önyargı olmadan kabul edilmeleri gerektiğini hatırlayınız. Tam bilgi alabilmek için sorular dikkatli bir şekilde sorulmalıdır. Her soruyu farklı şekillerde tekrarlayarak cevapları doğrulayınız. Hastaya herhangi bir ayrım gözetmeksizin nazik, saygılı ve davranışlarına dikkat ederek yaklaşmak. Ödemiş Rehberlik ve Araştırma Merkezi

30 Hasta/engelli ile Konuşulurken Şunlara Dikkat Edilmeli:
Basit kelimeler ile kısa cümleler tercih edilmeli, hasta bebekmiş ya da orada yokmuş gibi konuşulmamalıdır. Çalışma yaparken(yemek yerken, giyinirken) hastanın/ engellinin ilgisini dağıtacak uyaranlar ve gürültüyü (örneğin TV, radyo) en aza indirmek yerinde olacaktır. Engelliyle konuşmaya başlamadan önce dikkatinin çekildiğinden emin olunup mutlaka göz teması kurmalı, bunun için aynı seviyede olmaya dikkat edilmeli, örneğin engelli oturuyorsa karşısında ayakta durulmamalıdır. Yanıt vermesi için zaman tanımalı, sözünü kesmemeye dikkat edilmelidir. Hastanın /engellinin bir kelimeyi bulmada zorlandığı fark edilirse kibarca uygun kelime söylenmelidir. Ödemiş Rehberlik ve Araştırma Merkezi

31 Otizmli Bireylerle İletişim
Otizmli bireyler, göz teması kurmaktan kaçınırlar, genellikle duygusal bağ kurmaları güçtür, öpülmeyi ve kucaklanmayı sevmezler, isimleriyle seslenildiğinde tepkisizdirler. Ekolali (çocuğun duyduğu kelimeleri, cümleleri, konuşmacının hemen arkasından veya daha sonra taklit etmesi) görülmektedir. Bu nedenle kızmak bağırmak ya da cezalandırmak yanlıştır. Anlayışlı ve sabırlı olun. Otizmli bireyle konuşurken onun göz seviyesine inin ve ona bakarak konuşun. Çevrede otizmli bireyin dikkatini dağıtacak uyaranların olmamasına dikkat edin. Onun dikkatini toplamasını kolaylaştırmak için abartılı mimikler, tonlamalar ve sesler çıkartmaktan kaçınmayın. Ancak sesinizi olumsuz tonda yükseltmemeye de dikkat edin. Ödemiş Rehberlik ve Araştırma Merkezi

32 Otizmli Bireylerle İletişim Kurarken
İletişimi başlatırken bunu ondan beklemeyin. İlk iletişimi siz başlatın. Onun sevdiği ya da ilgi duyduğu konulardan yola çıkarak iletişim kurmaya çalışın. Somut düşünen otizmli bireyler dili sadece sözcüklerin anlamına göre yorumlarlar. Koşturmayı bırak” yerine “Arkandan atlı mı kovalıyor” demek onlar için anlamsızdır. Deyimler, kinayeler, imalar onlar için anlamsız ve akıl karıştırıcıdır. Otizmli çocuklar genellikle çevrelerindeki tehlikelerin farkında değillerdir, bu nedenle onları korumak için daha dikkatli olun. (Çocuğun ince yüksek bir duvar üzerinde korkusuzca yürümesi, yoğun trafik olan bir caddeye çıkabilmesi, sıcak sobaya yaklaşması gibi davranışlar bu tür tehlikelere örnek verilebilir.) Özel korkular, nedensiz gülme ve ağlamalar gibi bazı duygusal tepkiler, otizmli çocuklarda sıklıkla gözlemlenir. Bu davranışların otizmin genel bir özelliği olduğunu bilin “Koşturmayı bırak” yerine “Arkandan atlı mı kovalıyor” demek onlar için anlamsızdır. Deyimler, kinayeler, imalar onlar için anlamsız ve akıl karıştırıcıdır. Çevresinde olup biteni onun anlayabileceği şekilde sade bir dille ona anlatın. Otizmli bireyin başarılarını takdir edin ve her zaman övün. Bu durum çocuğun kendisinden bekleneni doğru yaptığını anlamasına yardımcı olacaktır. Ödemiş Rehberlik ve Araştırma Merkezi

33 GÖRME ENGELLİLER Ödemiş Rehberlik ve Araştırma Merkezi

34 GÖRME ENGELLİ BİREY VE HASTALARLA İLETİŞİM
Bir görme engelliye rastladınız ve ona yardımcı olmak istiyorsunuz. Önce nazik bir dille yardıma ihtiyacı olup olmadığını sorun. Daha sonra ihtiyacı varsa yardım edin. Eğer görme engelli o anda ciddi bir tehlikeyle yüz yüze değilse, uzaktan komutlarla “Sağa git, sola git, düz git” şeklinde ona yardımcı olmaya çalışmayın. Çünkü bu tür ifadeler üst üste tekrarlandığında can sıkıcı hale gelir. Yardımcı olmak istiyorsanız yanına giderek yol gösterin.  Çoğu kimse sağı, solu karşısından gelene göre değil kendi konumuna göre düşünerek yanlış tarif etmektedir. Görme engelli kişinin daha çok şaşırmasına neden olan bu hususa dikkat edin. Eğer görme engelli bir kişiyle belli bir yere kadar birlikte yürüyecekseniz onun sizin kolunuza girerek yürümesi daha doğru olacaktır. Onu kolundan, omzundan, belinden, elbisesinden çekiştirerek yardım etmeye çalışmayın. İniş çıkışlarda her defasında “İniyoruz, çıkıyoruz” demenize gerek yoktur. İniş çıkışlara bir adım kala yavaşlamanız yeterlidir. Bu şekilde iniş veya çıkışa geldiğini kolayca hissedebilir. Ödemiş Rehberlik ve Araştırma Merkezi

35 Görme Engelli Birey Ve Hastalarla İletişim
Görme engelli kişiye oturacağı bir yeri gösteriyorsanız “Şuraya oturun, buraya oturun” şeklinde tarif etmeyin. Mümkünse elinden tutarak oturacağı sandalyenin arka kısmına dokunmasını sağlayın. Bir arabaya veya taksiye binmesinde yardımcı olurken de aracın kapısının ön veya arka kapı olduğunu belirtmeniz yeterlidir. Görme engelli bir kimseye herhangi bir içecek ikram ederken eliyle çarpıp dökmemesi için “Çayınızı veriyorum, suyunuzu veriyorum” şeklinde önceden söyleyin. Mümkün ise fincanı eline değdirin. Çay, kahve, su gibi içecekleri masanın kenarına çok yakın yerlere koymayın. Görme engelli bir kişinin elbisesi üzerinde bir leke varsa onu kendisine uygun bir ortamda uygun bir dille söylemekten çekinmeyin, parmağını o lekenin üzerine koyarak yerini gösterin. Kapıları kesinlikle yarım açık bırakmayın. Kapıların ya tam açık ya da tam kapalı olmasına dikkat edin.  Görme engelli bir kişiyle konuşurken yanından ayrılmanız gerektiğinde ona mutlaka bildirin. Görme engellilerin yardıma en fazla ihtiyaç duyduğu yerlerden biri de trafiğin yoğun olduğu caddelerden karşıya geçmektir. Uzaktan seslenerek “Şimdi karşıya geçebilirsiniz” demek yerine ona refakat ederek birlikte karşıya geçmesine yardımcı olun. Onunla küçümser tarzda bir ses tonuyla konuşmayın. Sanki işitme güçlüğü varmış gibi yüksek sesle hitap etmeyin Ödemiş Rehberlik ve Araştırma Merkezi

36 Görme Engelli Hastalar İle Çalışırken Dikkat Edilmesi Gerekenler:
Görme engelli hastalara tüm uygulamalar için sözlü bilgilendirme yapılmalı, Açıklamalarda hastanın zihninde resim çizmesine yardımcı olmaya çalışılmalı, Görme engelli bir kişiyle karşılaştığınızda (ihtiyaç olduğunu düşündüğünüz durumlarda) öncelikle yardım isteyip istemediğini sorulmalı, Görme engelliler ile yüksek sesle değil normal bir ses tonuyla konuşulmalı, Bu hastalara dokunmadan önce sözlü olarak bildirim yapılmalı (beklenmedik bir dokunuş onlarda ürkütücü olabilir ve anksiyeteyi arttırabilir.) Görme engelli bir kişi ile birlikte yürürken, onun personelin kolunu ya da dirseğini tutmasına izin verilmeli, Yönerge verirken açık ve net olunmalı (Sağ ve sol kelimelerini kullanabilirsiniz ama“orada”, “ileride” gibi ifadeler kullanmayın). Bulunulan ortamdan ayrılırken, görme engelli kişiye bilgi verilmeli, Görme engelli hastalar düşme riski açısından değerlendirilmeli ve izlenmelidir. Ödemiş Rehberlik ve Araştırma Merkezi

37 İşitme Engelli Bireyle İletişim
Konuşmaya başlarken önce bireyin dikkatini çekin. İhtiyaç halinde eline veya omzuna hafifçe dokunun. Göz teması kurduktan sonra konuşmaya başlayın. Açık, net ve rahatsız etmeyecek yükseklikte bir ses tonu ile konuşun. İşitme engelli bireyler, iletişim kurarken dudak okuma yöntemini de kullanabilecekleri için, bulunduğunuz ortamda ışığın yeterli olmasına dikkat edin. Konuşurken; sigara içmeyin, sakız çiğnemeyin, elinizle ağzınızı ve yüzünüzü kapatmayın. İşitme engelli bireyin konuşulanları anlayamaması halinde, aynı cümleyi tekrar etmek yerine başka kelimelerle yeni bir cümle kurun. İşitme engelli bireyin söylediklerini anlamadığınız durumlarda anlamış gibi davranmayın, tekrarlamasını isteyin. İstemedikçe yüksek sesle konuşmayın çünkü işitme cihazı kullanan bireyler için yüksek sesler parazitli hale dönüşür ve anlamayı daha da güçleştirir. Tercüman olması halinde konuşurken tercümana değil işitme engellinin kendisine bakarak konuşun. İşitme engelli olan bireylerle yazarak veya biliyorsanız işaret diliyle iletişim kurun. Ödemiş Rehberlik ve Araştırma Merkezi

38 İşitme Engelli Hastalarla İletişim
İşitme engelli hastalarla yüz yüze iletişim sağlanmalı, yazılı materyal,resim ve model kullanımı ile iletişim desteklenmeli, Bu hastalar genellikle dudak okur, bu yüzden iletişim esnasında sağlık personelinde maske varsa çıkarılmalı, İşitme engelli bir kişinin dikkatini çekmek için kibarca omzuna dokunabilir ya da el ile işaret edilebilir, Konuşurken yüz yüze bakıp normal bir ses tonu ile konuşulmalı, Birçok işitme engelli dudak okuduğundan, konuşurken el ile ağzınızı kapatmak ya da sakız çiğnemek gibi konuşmanın anlaşılmasını engelleyecek hareketler yapılmamalı, Tahmin etmeye çalışmak yerine, en iyi iletişim kurabileceği yöntem kendisine sorulmalı, (İşaret dili, çizimle anlaşmak, yazarak veya vücut diliyle.) İşitme engelli kişinin iletmek istediklerini anlamadığınız zaman, anlamış gibi davranmamak, Ameliyat öncesi ve vibrasyonlu işlemlerden önce hasta bilgilendirilerek işitme cihazı çıkartılmalıdır. Ödemiş Rehberlik ve Araştırma Merkezi

39 Fiziksel engelli Bireyler / hastalar ile çalışırken dikkat edilmesi gerekenler:
Bedensel engeli olan hasta fiziksel hareketleri kısıtlı olacağından; olumsuz benlik saygısı gelişebilir. Kişinin, geleceğe yönelik hedefler belirlenerek, yapamadığı aktivitelerde yapabildiklerini vurgulayarak, duygularını ifade etmesine fırsat vererek ve kişiye değerli olduğunu hissettirerek yardımcı olunmalıdır. Fiziksel engellilerin odalarının günlük ihtiyaçlarını karşılayacaklara alanlara yakın olmasına dikkat edilmeli, Tekerlekli sandalyelere yaslanmayın, dokunmayın ya da dinlenmek için oturmayın, ona sormadan sandalyesini hareket ettirmemeli veya itmemeli, Tekerlekli sandalyede oturan bir kişiden ceketinizi ya da içeceğinizi tutmasını istemeniz uygun bir davranış değildir. Ödemiş Rehberlik ve Araştırma Merkezi

40 Dil ve Konuşma Engelli Bireylerle İletişim
Konuşma engelli bireylerin söylediği kelimeler anlaşılmadığı zaman, “Bunu anlayamadım / kaçırdım lütfen benim için tekrar edebilir misiniz?” gibi ifadeler kullanın, kelimeleri hecelemesini isteyin. Konuşma engeli olan kişilerden söyleyeceklerini yazmasını da isteyebilirsiniz. Engelli bireyin anlattıklarını anlayıp anlamadığınızı teyit etmek için tekrarlayın ve doğruluğunun onaylanmasını bekleyin. Konuşma güçlüğü olan engellilerin cümlelerinin sonunu siz tamamlamaya çalışmayın, sabırla sonuna kadar dinleyin. Anlamadığınız bir cümleyi anlamış gibi davranmayın. Kısa cevap gerektiren sorularla onu anlamaya çalışın. Konuşması için onu cesaretlendirin, iyi bir dinleyici olun. Ödemiş Rehberlik ve Araştırma Merkezi

41 Konuşma engelli hastalar ile çalışırken dikkat edilmesi gerekenler:
Kişi konuşurken tüm dikkatinizi verin ve kendisini ifade etmesi için teşvik edin. Konuşma engelliler ile iletişim sürecinde sizden istenmedikçe yardımcı olmayın ve cümleleri onun yerine siz bitirmeyin. Konuşurken lafını kesmeyin, acele ettirmeyin ve sessiz ortamları tercih edin. Ödemiş Rehberlik ve Araştırma Merkezi

42 Algılama ve öğrenme güçlüğü olan hastalar ile çalışırken dikkat edilmesi gerekenler:
Öğrenme güçlüğü olan yetişkinlere çocuk gibi değil, yetişkin gibi davranın. Gerektiği kadar yardımda bulunmaya özen gösterin. Abartılı bir ilginin algılama/öğrenme güçlüğü olan kişileri rahatsız edeceğini unutmayın. Düşünmek için zamana ihtiyaç duyduklarında karar vermeleri için acele ettirmeyin ya da baskıcı bir şekilde yönlendirme yapmayın. Sözel övgüler kullanılır, pozitif destek sağlanır. Hastaya verilen eğitimler sık sık tekrarlanır, hastanın uygulaması sağlanır. Ödemiş Rehberlik ve Araştırma Merkezi

43 Epilepsi hastaları ile çalışırken dikkat edilecek Hususlar
Epilepsi hastası nöbet geçirirken; öncelikle sakin kalmaya çalışın. Soğukkanlılığınızı koruyamayacağınızı hissettiğiniz bir durumda yardım etmeye çalışmayın. Doktoruna bildirmek üzere zamanı, nöbetin süresini ve tipini kaydedin. Hastanın kafasının altına, zarar görmesini engellemek için yumuşak bir şeyler(ceket, hırka vb) koyun. Sadece, kişi tehlikeli bir yerdeyse yerini değiştirin, aksi takdirde nöbet bitene kadar kişiyi taşımaya çalışmayın. Durumu hemen servis sorumlusuna haber verin Astım hastaları ile çalışırken dikkat edilmesi gerekenler: Hastanın çevresine çok fazla insanın toplanmasını engelleyin, hastayı sakinleştirmeye çalışın ve temiz hava almasını sağlayın Hastanın ilacı olup olmadığını sorun ve ilacı varsa içmesine yardımcı olun. Ödemiş Rehberlik ve Araştırma Merkezi

44 Astım hastaları ile çalışırken dikkat edilmesi gerekenler:
Hastanın çevresine çok fazla insanın toplanmasını engelleyin, hastayı sakinleştirmeye çalışın ve temiz hava almasını sağlayın Hastanın ilacı olup olmadığını sorun ve ilacı varsa içmesine yardımcı olun. Durumu hemen servis sorumlusuna haber verin Ödemiş Rehberlik ve Araştırma Merkezi

45 Şizofreni Hastaları ile İletişim
Öncelikle hastanın varlığını ve hastalığı kabullenin. Bu rahatsızlığın bir suç ya da ceza değil biyolojik yönleri ağır basan ruhsal bir rahatsızlık olduğunu bilin ve bu hastalığın hastanın yeteneklerinde çeşitli kısıtlamalara yol açabileceğini kabul edin. Hastaların, çevrelerinde olup bitenleri algılamakta ve değerlendirmekte zaman zaman zorluk yaşadıklarını göz önünde bulundurun, anlaşılır ve net biçimde iletişim kurun. Örneğin onu seçenekler arasından tercih yapmaya zorlamak yerine, net 1 soru sormak veya istekte bulunmak iletişimi kolaylaştıracaktır. Kendi doğrularınızı hastaya ısrarla kabullendirmeye çalışmayın; hastayı ailece yapılan yemek yeme, misafir ağırlama gibi faaliyetlere katılmaya zorlamayın; onu tembellikle ve miskinlikle suçlamayın, sürekli eleştirmeyin ve öfkeli davranışlarda bulunmayın. Hastayla çok fazla ilgilenmek, yerine onun ihtiyacı kadar ilgi gösterin. Sorgulayıcı olmayın. “Ne düşünüyorsun” ,”Niye böyle yapıyorsun” Demeyin Takdir ettiğinizi gösterin. İlaçlarını düzenli almasını ve randevularına gitmesini hatırlatın, ancak zor kullanmayın. Bir şey söyleyip sonradan vazgeçmeyin. Neyi niçin yaptığınızı açıklayın. Ödemiş Rehberlik ve Araştırma Merkezi

46 Ödemiş Rehberlik ve Araştırma Merkezi

47 TEŞEKKÜRLER… HÜSEYİN KESGİN 2013 - ÖDEMİŞ
Ödemiş Rehberlik ve Araştırma Merkezi