Sunuyu indir
Sunum yükleniyor. Lütfen bekleyiniz
YayınlayanSeyma Kilicli Değiştirilmiş 9 yıl önce
1
SAĞLIK Yalnızca hastalık ya da sakatlığın olmaması değil; bedenen,
ruhen, sosyal yönden TAM BİR İYİLİK HALİ.
2
SAĞLIĞI ETKİLEYEN FAKTÖRLER
1- Kalıtsal 2- Çevresel Beslenme Fiziksel çevre (hava, barınma v.b.) Ekonomik koşullar Eğitim ve kültürel etmenler
3
Sağlığın sürdürülmesi, normal vücut yapısının sağlanması için
Beslenme Sağlığın sürdürülmesi, normal vücut yapısının sağlanması için gerekli olan enerji ve besin öğelerinin yiyeceklerle alınması, sindirilmesi, doku ve hücrelere taşınması (vücutta kullanılması) süreçlerinin tümüdür.
4
Besin Bitki ve hayvan dokularının yenebilen kısımları = Yiyecek = Gıda
Et, süt, yumurta, kurubaklagiller, meyveler, sebzeler, tahıllar vb.
5
Besin öğesi (elementi)
Besinleri oluşturan, insan vücut yapısının hammaddesi olan maddelerdir. Proteinler Karbonhidratlar Yağlar Vitaminler Mineraller Su
6
Yeterli Beslenme Kişilerin yaş, cins, yapı, aktivite, hastalık v.b. durumlarına göre gerekli besin öğelerini yeterli düzeyde alabilmesi. Vücut gereksinmesi düzeyinde besin elementi alınamaması durumuna Yetersiz Beslenme (undernutrition) denir.
7
Diyetin %55-60’ı CHO, %10-15’i protein, %25-30’u yağ olmalı
Dengeli Beslenme Gereksinilen besin maddelerinin belli bir oranda alınmasıdır. Örneğin; Diyetin %55-60’ı CHO, %10-15’i protein, %25-30’u yağ olmalı Alınan her 1000 kalori için 0.4 mg. B1 gerekli. Bu denge sağlanamazsa Dengesiz Beslenme olur.
8
Aşırı Beslenme : Gereksinimden fazla enerji alınırsa vücutta yağ şeklinde depolanır. Buna aşırı beslenme (overnutrition) denir. Malnütrisyon (Kötü Beslenme): Yetersiz ve dengesiz beslenme sonucu oluşan sağlık sorunlarının tümüne malnütrisyon denir.
9
BESLENME SAĞLIK İLİŞKİLERİ
Vücut yapısını normal düzeye ulaştırmak ve devam ettirmek yeterli ve dengeli beslenmeyle mümkündür. Vücudun her faaliyetini yapması için gerekli enerji ancak yeterli beslenme ile mümkündür. Vücudun her türlü yapım, yıkım, onarım ve enerji sağlama faaliyetlerini düzenleyen katalizör maddeler yeterli ve dengeli beslenme ile sağlanır.
10
Yapıtaşı Besin Öğeleri
Proteinler: Vücudun %18’i, Mineraller: Vücudun %4-5’i (Ca, P, Fe, I, Mg)
11
Enerji veren besin öğeleri
Karbonhidratlar: Vücutta %1, Yağlar: %18 (10-25) oranındadır. - 1 gr CHO : 4 kalori - 1 gr Yağ: 9 kalori - 1 gr Protein: 4 kalori enerji verir.
12
Düzenleyici besin öğeleri
Vitaminler: (A,D,E,K,C,B Grubu) Mineraller: (Na, K,Cl, SO4, PO4 ) Su (Vücudun % 59’u),
13
Ayrıca son yıllarda beslenme genomiği ya da nutri-genetik adı verilen bilim dalı ortaya çıkmıştır.
İnsanların genetik yapılarının farklı olması, besinlerin de etkisinin farklı olmasına yol açabilmekte. Buna göre belirli yiyecekler kalp-kanser vb hastalıklara karşı koruyucu genlerin etkisini arttırırken, bazıları genlerin etkisini baskılamaktadır.
14
Herkes için geçerli optimum bir diyet söz konusu değil!
Fark gözetmeden tüm insanları hedef alan beslenme rejimi dönemi artık kapanacak, Herkes için geçerli optimum bir diyet söz konusu değil! Önümüzdeki birkaç on yıl içinde hastaların genetik profilleri çıkarılarak tamamen kişiye özel beslenme rejimleri geliştirilecek, Genetik kökenli hastalıkların de beslenme yoluyla tedavisi mümkün olacak. Prof. Dr. Jose Ordovas Tufts Üni. Beslenme ve Genomik Lab Yöneticisi
15
Beslenme Bozukluğundan Etkilenen Mekanizmalar
Savunma sistemi: Deri ve mukoza bariyeri (epitel doku, salgılar, yağ asitleri, lizozim, laktik asit, oto-sterilizan etki) Fagositoz: (Lökosit, makrofaj, histosit) Antikorlar Sistemik yanıtlar: Hormon dengesi değişikliği, allerjik reaksiyonlar, ateş geç oluşur.
16
Karaciğer parankimi: Nekroz fibröz siroz
Mide: (Müsin salgılamanazsa (protein yetersizliği) asite karşı dayanıksızlaşır. Barsaklar: Atrofiye olur, epitel yenilenemez. Damarlar: Aterosklerotik oluşumlar Sinir sistemi: Özellikle B grubu vitaminlerin Kas-iskelet. Osteoporoz, osteomalasi, kas güçsüzlüğü Metabolizma: Diyabet, gut
17
YETERSİZ-DENGESİZ BESLENME SONUCU ORTAYA ÇIKAN SORUNLAR
I- Büyüme ve Gelişme Gerilikleri Fizik büyümede gerilik Fizyolojik gelişmede gerilik Mental gelişmede gerilik
18
II- Enfeksiyon hastalıklarına direncin azalması sonucunda bu hastalıklar;
Kolay yerleşir sık görülür ağır seyreder uzun sürer.
19
III- Primer Beslenme Hastalıkları ortaya çıkar.
a- Açlık b- PEM Marasmus Kuvaşiyorkor Marasmik kuvaşiyorkor
20
c- Avitaminozlar Keratomalasi (A) Raşitizm (D) Beriberi (B1)
Pellegra (Niacin) Megaloblastik anemi (Folik asit – B12 ) B2 eksikliği semptomları Pyridoksin eksikliği semptomları E vitamini eksikliği semptomları K vitamini eksikliğine bağlı kanamalar Skorbüt (C)
21
d- Mineral Eksiklikleri
Hipokromik anemi (Fe) Basit guvatr (I) Zn yetersizliği Cücelik- hipogonadizm Cu yetersizliği belirtileri Ca yetersizliği belirtileri Se yetersizliği belirtileri Flor yetersizliği sorunları
22
e- Aşırı beslenme hastalıkları
Obesite Aşırı A vitamini tüketimi bozuklukları Aşırı D vitamini tüketimi bozuklukları (Hiperkalsemi) Aşırı Flor tüketimi bozuklukları (Florosis) Aşırı demir tüketimi bozuklukları Aşırı alkol tüketimi bozuklukları
23
IV- Metabolik ve Dejeneratif (Kronik) Hastalıkların oluşumu kolaylaşır
Tip II diyabet Gut Hipertansiyon Ateroskleroz-KOAH-Felçler Safra yolları-Karaciğer hastalıkları- Siroz Sindirim sistemi hastalıkları-Ülser, Kolit, divertikülit İdrar yolları hastalıkları-taş oluşumu Kanserler
24
SONUÇTA; Toplumda bebek ölüm hızı, çocuk ve ana ölüm hızı yükselir.
Toplumda düzensizlikler artar (Ekonomik, kültürel, sosyal)
25
DSÖ’nün raporuna göre diyet ile kronik hastalıklar arasında kuvvetli ilişkiler var.
2001 yılındaki 56.5 milyon ölümün % 60’ı kronik hastalıklar nedeniyle Dünya nüfusunun % 46’sı kronik hastalıklı, bu oran 2020’de % 57 olacak. Kronik hastalıkların yarısı kardiovasküler hast., şişmanlık ve diyabet de hızla artıyor. 2020 ‘de dünyadaki tüm ölümlerin ¾’ü kronik hastalıklardan olacak. Mutlaka tüm dünya ülkeleri; toplumun beslenme alışkanlıklarını değiştirmesi ve fiziksel aktivitelerini arttırmaları için önlemler almalıdır!
26
Beslenme Alışkanlığında Değişme
Geleneksel doğal besinlerin yerini enerjisi yoğun, hazır, yarı hazır, hızlı tüketilen besinlerin alması Enerji alımı Tahılların saflaştırılması, şeker tüketiminin artması, baklagil ve sebze tüketiminin azalması, işleme yöntemleri diyetin glisemik indeksi
27
Glisemik İndeksi Yüksek Diyet
Hızlı Sindirim Glikoz İnsülin Alıcıları İnsülin İnsülin Direnci Metabolik Sendrom
28
Glisemik İndeksi Düşük Diyet
Diyabet riski Yavaş sindirim Glikoz Kolesistokinin salınımı İnsülin Mide boşalması yavaş İnsülin duyarlılığı Tokluk LDL-kolesterol Trigliserit Dislipidemi riski Besin alımı Obezite riski
29
İnsülin + leptin azlığı Besin alımını triglidserit
3- Mısır nişastasından früktoz içeriği yüksek şeker üretimi yapılıyor, içecek ve besinlerde kullanımı Früktoz Yağ sentezini İnsülin Leptin MSS Leptin üretimi İnsülin + leptin Besin alımını denetir İnsülin + leptin azlığı Besin alımını triglidserit Obezite riski dislipidemi riski AJCN 2004
30
4- Hazır, yarı hazır besinlerin tüketiminin artması Tuz tüketimi
Hipertansiyon riski Glikoz emilimi Diyabet riski 5- Çay, kahve, kolalı içecekler, çikolata, enerji içecekleri tüketimi kafein alımı insülin direncini metabolik sendrom riski AJCN 2004
31
6- Gelir düzeyinin yükselmesi, batı türü beslenme
Et tüketimi doymuş yağ doymamış yağ Yemeklerde katı margarin tüketimi trans yağ asidi alımı Bitkisel yağ tüketimi çoklu doymamış n-6 yağ alımı n-3 yağ alımı Yemek pişirmede kızartma yöntemi uygulanması, yağın uygunsuz ortamda saklanması Reaktif oksijen türleri SONUÇ enerji alımı LDL oksidasyonu trigliserit düzeyi obezite riski Dislipidemi riski
32
7- Dengesiz beslenme sonucu oluşan vitamin yetersizlikleri
Folat, B-12, B-6, B-2 Kanda homosistein Kalp damar hastalık riski A, E, C vitaminleri LDL oksidasyonu Dislipidemi riski
33
D vitamini yetersizliği
D vitamini besinlerle karşılanamaz. Güneşten uygun şekilde yararlanmama, ek D vitamini almama D vitamini yetersizliği - Tip I diyabet riski Hipertansiyon riski 1 yaşa değin günlük 3 ay süreyle UV’ye maruz 2000 IU D vit kalma hipertansiyon ilaçları - Tip I diyabet riskini kadar etkili bulunmuştur. %80 azaltmış İnsülin direnci AJCN 2004
34
Reaktif oksijen türlerini etkisizleştiren antioksidan alımı
8- Yetersiz sebze ve meyve tüketimi hatalı hazırlama ve saklama uygulamaları Reaktif oksijen türlerini etkisizleştiren antioksidan alımı LDL oksidasyonu - Folat, potasyum, magnezyum alımı SONUÇ Dislipidemi riski Homosistein Hipertansiyon riski
35
Yeterli enerji depolandığı
Genetik ve Hormonal Faktörler Leptin – (146, aa glikozlanmış protein) Obez gen Hipotalamus Sinyal Yağ dokusu Leptin Dolaşım Yeterli enerji depolandığı İştah Gen mutasyonu Enerji harcaması Leptin üretimi Çocuklukta başlayan aşırı obezite Dışarıdan leptin İyileşme
36
Genetik ve Hormonal Faktörler
2. İnsülin Yemeğe yanıt Pankreas hücreleri Dolaşım Leptin İnsülin ve leptin direnci Hipotalamus Özel Alıcılar Obezite Tokluk
37
Genetik ve Hormonal Faktörler
3. Adiponektin (244 aa protein) Beyaz yağ dokusu Dolaşım İnsülin duyarlılığı Adiponektin İnsülin direnci Gen mutasyonu Yağ kitlesi Diyabet Obezite riski
38
Genetik ve Hormonal Faktörler
4. Ghrelin (28 aa peptid) Mide yemeğe yanıt olarak Dolaşım Leptin karşıtı etkinlik Karbonhidrat kullanımı Yağ kullanımı Asit, motilite Açlığı önleyen hormon İlaçla baskılanması İştah Besin alımı
39
Peptid YY 3-36 Sindirim organı Gen mutasyonu Peptid YY 3-36 Dolaşım Hipotalamus Obezite Dışarıdan Peptid YY 3-36 Tokluk sinirleri İştah sinirleri SONUÇ Besin alımı Besin alımı Gen mutasyonları toplumdaki obezitenin %5-6’sından sorumlu Obezite erken yaşlarda başlar
40
Genetik Farklılıklar ve Dislipidemi
Apo E-4 taşıyıcılar toplumun %21’i, kolesterol düzeyleri Kolesterol düşürücü diyete iyi yanıt Apo E-4 taşıyıcılar toplumun %16’sı, Kolesterol düşürücü diyete dirençli İlaç tedavisi gerekebilir. Lipoprotein lipaz X mutasyonlu toplumun %17’si, HDL-kolesterol Trigliserit Bunlar mutlu azınlık 4. Taq I B gen mutasyonlu toplumda yaygın, HDL-kolesterol Hastalık riski
41
Yaşam Biçiminde Değişme Bedende yağ birikimi obezite
1. Teknolojinin gelişmesi Hareketsiz yaşam Enerjisi yoğun besin üretimi tüketimi Enerji Dengesi Harcama Alım Bedende yağ birikimi obezite BKİ hafif şişman > 30 obezite Bel çevresi E 94 cm K 80 cm E 102 cm K 88 cm Diyabet Dislipidemi Hipertansiyon Metbolik sendrom
42
2. Sigara İçimi LDL oksidasyonu İnflamasyon Dislipidemi Ateroskleroz 3 Günde 1 kadehten çok alkollü içki alımı metabolik sendrom riski
43
TEŞEKKÜRLER…
Benzer bir sunumlar
© 2024 SlidePlayer.biz.tr Inc.
All rights reserved.