Sunum yükleniyor. Lütfen bekleyiniz

Sunum yükleniyor. Lütfen bekleyiniz

Ege Üniversitesi Tıp Fakültesi

Benzer bir sunumlar


... konulu sunumlar: "Ege Üniversitesi Tıp Fakültesi"— Sunum transkripti:

1 Ege Üniversitesi Tıp Fakültesi
ERKEKTE OTOZOMAL KROMOZOMAL ANOMALİLER TANI VE TEDAVİSİNDE GÜNCEL YAKLAŞIMLAR Prof. Dr. Barış Altay Ege Üniversitesi Tıp Fakültesi Üroloji Anabilim Dalı

2 SAYISAL BOZUKLUKLAR YAPISAL BOZUKLUKLAR KROMOZOM BOZUKLUKLARI Delesyon
Duplikasyon İnversiyon İnsersiyon Ring kromozom İzokromozom Mozaisizm Translokasyonlar Robertsonian Resiprokal Poliploidi Anöploidi Cinsiyet kromozomları anöploidisi Otozomal kromozomların anöploidisi

3 KROMOZOM BOZUKLUKLARI
YAPISAL BOZUKLUKLAR Delesyon Duplikasyon İnversiyon İnsersiyon Ring kromozom İzokromozom Mozaisizm Translokasyonlar Robertsonian Resiprokal

4 Yapısal Bozukluklar Delesyon: Kromozonun küçük bir segmentinin kopmasıdır İnversiyon:Bir kromozonda meydana gelen 2 kırık arasındaki segmentin kendi etrafına 180 derece dönüp tekrar kaynaması ile oluşur Duplikasyon: Kırılma sonucu kromozomdan kopan bir segment kendi homolog kromozomuna yapışmasıyla oluşur.

5 Yapısal Bozukluklar

6 İnversiyon Tek bir kromozom üzerinde meydana gelen iki kırık sonucu
bir kromozom parçasının ters yönde oluşmasıdır. PERİSENTRİK 9 NOLU??? Diğerleri sonraki nesilde soruna yol açabilir. PARASENTRİK İnv 10

7 Perisentrik-inversiyon

8 Parasentrik-inversiyon

9 Translokasyon Kırılma gösteren 2 ayrı kromozomdan birinin kırılan parça üzerine yapışmasına denir. 1. Karşılıklı resiprokal translokasyon 2. Sentriolde birleşme Sağlam kromozom uçları birbirine yapışmaz. Yapışmayan kromozom bir sonraki mitozda bölünmeye katılamaz ve ortadan kaybolur.

10 Translokasyon

11 TRANSLOKASYON Bir kromozomdan diğer kromozoma genetik materyal geçişidir. Resiprokal (1/500) Toplam kromozom sayısı 46 11 ve 22 arası sıktır Robertsonyan (1/1000) 13 ve 14 arası sık Akrosentrikler arası Toplam kromozom sayısı 45

12 Görülme Sıklığı İnfertil erkeklerde %15 oranında gözlenen genetik bozukluklar kromozom aberasyonları ve tek gen mutasyonları şeklinde gözlenebilmektedir. Kromozom anomalileri infertil erkeklerde %8, azoospermik erkeklerde ise %15 oranında gözlenmektedir

13 Görülme Sıklığı Yenidoğanlarda Robertsonian ve resiprokal translokasyonlar 1/1000 ve 0.9/1000 oranında görülür. İnfertil erkeklerde bu görülme sıklığı sırasıyla 7 ve 9 kat artmaktadır.

14 Görülme Sıklığı Robertsonian translokasyon, infertil popülasyonda %2-3
Yineleyen düşük öyküsü olanlarda %9 oranında gözlenmektedir. Stern et al. Hum Reprod 1999

15 TRANSLOKASYON

16 Resiprokal translokasyon
Resiprokal translokasyon, 2 heterolog kromozom materyelinin yer değiştirmesi şeklinde gerçekleşir; diğer deyişle genetik materyelin miktarı değişmez ancak sırası değişir.

17 Resiprokal translokasyon

18 Dengesiz Resiprokal Translokasyon
Dengesiz formdaki resiprokal translokasyonlar genellikle mental retardasyon ve fiziksel sorunlarla eşlik ederken, dengeli resiprokal translokasyonlar taşıyıcılarında fenotipik etkiler görülmezken, sperm sayısına ait (oligospermi- azoospermi) sorunlar gözlenebilir

19 Translokasyonlarda genetik içerik bir kromozomdan diğerine aktarılır.
Genellikle dengeli translokasyonlarda fenotipte değişiklik, genetik materyelde artış veya azalış gözlenmez. Ancak mayoz sırasında haploid yapıdaki spermde DNA’da kayıp veya artış gözlenebilir.

20 Bitişik (adjacent) segregasyon

21 Alternatif (alternate) segregasyon

22 Resiprokal Translokasyon Taşıyıcıları
Resiprokal translokasyonda yer alan kromozonlar farklı yapıda kompleksler oluşturarak, alternatif, ardışık-1,2, 3:1 ve 4:0 şeklinde segreagasyonlarla 32 dengelenmiş veya dengelenmemiş farklı gamet oluşumuna yol açar. Ko et al. Am J Med Genet 2010 Erkeklerde en sık alternatif (alternate) segregasyon gözlenmektedir. Yine bitişik (adjacent) segregasyon-1 ve -2 kadınlarda daha az sıklıkla gözlenmektedir. Lledo et al. Hum Reprod 2010

23 Robertsonian Translokasyon
Yapısal reorganizasyonlar %20 de-novo ve %80 ailesel olarak karşımıza çıkmaktadır. Robertsonian translokasyonlar %65 maternal kökenliyken, de-novo yapısal yeniden düzenlemeler %84 paternal kökenlidir. Çoğu de-novo yapısal yeniden düzenleme dengeli olarak karşımıza çıkar ve yaşam şansları kromozomal olarak normal olan gebeliklerden farksızdır.

24 Robertsonian tip translokasyonlar
Robertsonian tip translokasyonlar iki akrosentrik kromozomun füzyonuna (kromozomlar 13,14,15,21 ve 22) bağlı gelişir. Kromozomun uzun kolu aynı kalırken, kısa kolda kayıp gözlenebilir ve 45 kromozon ile sonlanabilir. Genellikle bu tip translokasyonlar dengeli haldedir ve fenotipik değişiklikler gözlenmez, spermatogenetik değişiklikler ve kadınlarda hamilelik kayıpları ile karşımıza çıkar.

25 Robertsonian tip translokasyonlar

26 ROBERTSONİAN TRANSLOKASYON
Translokasyon tipi Down Sendrom 46,XY,-14,+t(14q21q)

27 Ejakülat ile inceleme Ejakülattan yapılan incelemelerde spermatozoadaki DNA fragmantasyonları, kaspaz aktivasyonları ve ultrastrüktürel değişiklikler sonrasında hücrelerdeki programlı hücre ölümüne benzerlik göstermektedir.

28 Ejakülat ile inceleme Bu görüşten yol çıkarak TUNEL yöntemi ile yapılan çalışmalarda Robertsonian translokasyon gösteren erkeklerde sperm sayı, hareket ve morfolojisinin, fertil erkeklere göre daha düşük olduğu gösterilmiştir DNA fragmantasyonun daha yüksek olduğu, immatür hücre sayısının daha fazla olduğu gösterilmiştir. Buna göre Robertsonian translokasyon tanımlanan erkeklerde kaspaza bağlı apoptozis spermatogenez üzerine olumsuz etkileri olduğu görüşü desteklenmektedir. Brugnon et al. Hum Reprod 2010

29 Translokasyon tipi Down sendromu (trizomi 21)
Fazla olan 21 nolu kromozom diğer kromozom üzerine eklenir. 2 akrosentrik kromozomun uzun kollarının birbiri üzerine translokasyonu söz konusudur. Sentromerde yapışma şeklinde ortaya çıkar.

30 Anormal segregasyona bağlı yeniden düzenlenmelerde komplet trizomi14 (yaşamla bağdaşmaz), trizomi13 (yaşam şansı %2.8) ve trizomi 21 (yaşam şansı %22.1) şeklinde kliniğe yansımaktadır. Down sendromu (21-trizomi) 1/800 13-trizomi ise / canlı doğumda görülmektedir.

31 DOWN SENDROMU Trizomi 21- İnsanlarda ensık rastlanılan kromozom anomalisi

32 Trizomi 13 Patau sendromu

33 Trizomi 18 Edwards sendromu

34 Karyotip Analizi Otozomal kromozomal anomalilerin rutin tanısında kullanılan yöntemdir. Klinik gerekliliklerde rezolüsyonu daha yüksek yöntemlerden yararlanılmaktadır.

35 Karyotip Analizi Karyotipler mayotik ve mitotik kromozomlara dayanır ve kromozom bantlama yöntemleri ile detaylı analiz yapılabilir. Kromozomlar genelde en büyükten en küçüğe doğru sıralanır.

36 Bir insan karyotipi

37

38 FISH ile Tanı Günümüzde flöresan in situ hibridizasyon (FISH), embriyodaki dengelenmemiş kromozom değişikliklerini tanımlamada kullanılan yöntemdir.

39 Kromozom tanımlama

40 Avantajları Hızlı sonuç Yüksek verimlilik
Yüksek sensitivite ve spesifisite Bölünmeyen veya bölünemeyen hücrelerde sitogenetik veri Kötü örneklerden sitogenetik veri

41 Dezavantajları Tespit edilen anomaliler problar ile sınırlı
Sadece bir veya çok az anomali birlikte incelenebilme Parafin kesitlerde veya solid doku frozen kesitlerinde daha zor sonuç elde edebilme Karanlık ortam, Flöresan mikroskop ve image analiz sistemi gerekliliği

42 Prob Centromerik Prob Tüm kromozom probu Lokus spesifik prob
“a” satellit tekrar probları Anöploidi tanısı Tüm kromozom probu Yeni düzenlemelerin tanısı Lokus spesifik prob Mikrodelesyon tanısı Subtelomerik prob İdiopatik mental retardasyonlarda kriptik delesyon Telomerik prob Telomerlerdeki delesyon,translokasyon, inversiyon

43 Uygulamalar Mikrodelesyon Delesyon Kromozomların tanımlanması
Subtelomerik delesyon Telomerik delesyon ve yeni düzenleme Rapid FISH Onkoloji

44 PGD için kromozomların FISH ile tanımlanması

45 PGD Geçmişte preimplantasyon genetik taramalarda maternal orijinli translokasyonlarda polar cisimlere uygulanan kromozom boyayan problar kullanılmaktaydı. Yakın zamanda FISH metoduna alternatif olarak PCR destekli PGD ile hem resiprokal hem de Robertsonian translokasyonlar değerlendirilebilmektedir.

46 PGD Rob. Translokasyon olanlarda (tekrarlayan düşük veya infertilite sorunu nedeniyle karyotip tayini yapılmamış) spontan hamilelik şansı değerlendirilmelidir. Tekrarlayan düşüklere bağlı psikolojik olarak sorunlar oluşan çiftlerde ve spontan gebelik için yaklaşık 2 yıl gibi bir süreç beklemek istemeyenler dikkate alınmalıdır Keymolen et al. Hum Reprod 2009

47 PGD Tekrarlayan düşüklere bağlı karyoptip tayini yaptıran taşıyıcılar PGD’e ait eve bebek götürme oranlarında artışla ilgili bilgilendirilmelidir. Bu konuda daha erken çocuk sahibi olma isteğinde olanlarda işlemin YÜT ile gerçekleştiği bilgisi verilmelidir. Keymolen et al. Hum Reprod 2009

48 PGD İnfertilite sorunu nedeniyle karyotip tayini yaptıranlarda, PGD ile daha yüksek eve bebek götürme oranları hakkında bilgilendirme yapılmalı Aynı şekilde infertilite nedeniyle uygulanacak ICSI tedavisine ek olarak PGD de programa alınmalıdır. Keymolen et al. Hum Reprod 2009

49 PGD etkinliği PGD ile ilk hamilelikte eve bebek götürme oranı %71.9, PGD uygulanmayanlarda ise %7.9 olarak verilmektedir Keymolen et al. Hum Reprod 2009 Resiprokal veya Rob. Translokasyon taşıyıcılarında aynı oranlar PGD ile %81.4 ve PGD olmaksızın %11.5 olarak bildirilmektedir Verlinsky et al. Reprod BioMed Online 2005

50 DELESYON Bir kromozomda parça kaybıdır.
Haploid kromozom kitlesinin %2’sinden fazlası yaşamaz. Işık mikroskopu, ya da FISH ile tanı konabilir.

51 MİKRODELESYON Prader Willi Sendromu

52 Halka-ring kromozom İnsersiyon r14

53

54 Duplikasyon

55 İzokromozom İsoX

56 FISH Fluoresan in situ hibridizasyon (FISH): Kromozomların belli bölümlerinin ya da tamamının fluoresan moleküllerle belirlenmesi Prensip: fluorokrom işaretli Timidin içeren oligonukleotidler (> 1Kb), Fluoresan mikroskop

57

58

59 Subtelomerik delesyon

60 Rapid FISH

61

62 SAYISAL BOZUKLUKLAR KROMOZOM BOZUKLUKLARI Poliploidi Anöploidi
Cinsiyet kromozomları anöploidisi Otozomal kromozomların anöploidisi

63 Poliploidi Her kromozom için iki kopyadan (öploidi) daha
fazla kromozom olması durumu Triploidi n (69) Tetraploidi n (92) Pentaploidi 5n (115) Hegzaploidi 6n (138) n: 23 monoploidi

64 MONOPLOİDİ VE POLİPLOİDİLER
YAŞAMLA BAĞDAŞMAZ Triploidi

65 CİNSİYET KROMOZOMU ANÖPLOİDİLERİ
45,X Turner 47,XXX, 48, XXXX Süper dişi? 47,XXY, 48, XXXY Klinefelter 47,XYY, 48, XXYY

66 MONOZOMİ 14 OTOZOMAL ANÖPLOİDİ OTOZOMAL KROMOZOM ÇİFTİNİN
VEYA ÇİFTLERİNİN İKİDEN EKSİK VEYA FAZLA SAYIDA OLMASIDIR. MONOZOMİ 14 Monozomiler yaşamla Bağdaşmaz Trizomilerden 13,18 ve 21 canlı doğar


"Ege Üniversitesi Tıp Fakültesi" indir ppt

Benzer bir sunumlar


Google Reklamları