BENLİK SAYGISI ERSİN SAF 4-B 07129045.

... konulu sunumlar: "BENLİK SAYGISI ERSİN SAF 4-B 07129045."— Sunum transkripti:

1 BENLİK SAYGISI ERSİN SAF 4-B

2 Son yıllarda psikolojinin gelişmesiyle birlikte tartışılmaya başlanan kavramlardan biri de benliktir. Benliğin ne olduğu nasıl oluştuğu nelerden etkilendiğiyle ilgili araştırmalar artmakta ve önem kazanmaktadır. Benlik hakkında günümüze kadar pek çok görüş ileri sürülmüş, araştırmalar yapılmış ve böylece çeşitli tanımlamalara ve kavramsallaştırmalara gidilmiştir (Cevher ve Buluş, 2007).

3 BENLİK NEDİR? Benlik, bireyin doğumuyla birlikte kendisi ve çevresiyle etkileşimi sonucu edindiği yaşantıları ile oluşan, kendisiyle ilgili görüş ve algı biçimidir (Yenidünya, 2005). Bir başka ifadeyle kendi kişiliğimize ilişkin kanılarımız ve kendi kendimizi görüş, düşünüş tarzımızdan oluşur. Bu bakımdan benlik kişiliğin "öznel yanı" olarak tanımlanabilir (Yenidünya, 2005).

4 Benlik kavramı, insanın kendi benliğini algılayış ve kavrayış biçimidir. Kişinin kendini nasıl görüp, nasıl değer biçtiğini anlatır. Benlik, bireyi oluşturan tüm özelliklerin karmaşık bir örüntüsü iken, benlik kavramı, kişinin kendisi hakkındaki görüşünü ifade etmektedir.

5 Rogers'ın benlik kavramı, kişinin kendini algılamasından oluşan gerçek benliği ve kişinin olmak istediği ve olması gerektiğine inandığı nitelikleri temsil eden ideal benliği içermektedir (Yenidünya, 2005).

6 Gerçek benlik, bireyin sahip olduğu zihinsel ve fiziksel özelliklerinin farkında olmasıdır (Cevher ve Buluş, 2007). İdeal benlik, bireyin olmak istediği benliği ifade eder. Bireyin, “Ben neyim?, Ben ne yapabilirim?” sorularının cevapları gerçek benliği; “Benim için neler değerlidir?”, “Hayatta ne istiyorum?” sorularının cevapları ise, erişilmek istenen moral düzeyini, gerçekleştirilmek istenen istek, özlem ve emellerini gösteren ideal benliği oluşturur (Baymur, 1985; Akt. Yıldız, 2006).

7 Benlik saygısından söz edebilmek için bireyde öncelikle bir benlik kavramının gelişmesi gerekmektedir. Benlik kavramı benliğin bilişsel yanı olarak, benlik saygısı ise benliğin duygusal boyutu olarak tanımlanmaktadır (Yenidünya, 2005). Benlik saygısı bireyin benlik imgesi ile ideal benliği arasındaki farkı değerlendirmesidir (Cevher ve Buluş, 2007).

8 Birey, kim olduğuyla ilgili belirli fikirlere sahip olmasının yanı sıra, kim olduğuyla ilgili belirli duygulara da sahiptir. Böylelikle benlik saygısı, bireyin kendi benliğini beğenme ve değerli bulma derecesi anlamına gelmektedir (Hamarta ve diğerleri, 2009).

9 Silverston ve Salsali (2003)’e göre psikolojik sağlığın en önemli parçası benlik saygısıdır çünkü zayıf bir kişisel benlik, psikolojik rahatsızlıklara da neden olmaktadır. Benlik saygısı düşük bir kişi başta anne-babası olmak üzere onun için önemli kişilerin, kendisini sevmediklerine, değer vermediklerine inanır. Bu türden değerlendirmeler bireyin gelecekteki değerlendirmelerini de etkileyip bilişsel çarpıtmalar ve bu çarpıtmalara bağlı olarak fonksiyonel olmayan tutumlar geliştirmesine neden olur (Hamarta ve Demirbaş, 2009).

10 Benlik saygısının kişilik özellikleri üzerinde güçlü bir etkisi vardır ve kişilik özelliklerinden de güçlü bir şekilde etkilenir. Kostelnik ve diğerleri benlik saygısının 3 boyutundan söz eder: Yeterlik, değer ve kontrol. Yeterlik, bireyin görevlerini başarmaya ve amaçlarına ulaşmaya olan inancıdır. Değer, kendine değer verme ve kendini sevme olan takdir duygusu olarak nitelenir. Kontrol, bireyin çevredeki olayları etkileyebilirliğini hissetme derecesidir (Cevher ve Buluş, 2007).

11 KURAMSAL ÇERÇEVE Rogers "Olumlu saygı" ve "Olumlu Benlik Saygısı" olmak üzere iki gereksinim üzerinde durur. Olumlu saygı, bireyin başkaları tarafından kabul ve saygı görmesi, sevilmesi ve başkaları tarafından beğenilmesi gibi yaşantıları içerir. Bu tür yaşantılara sahip olan kimse, kendisine de saygı duyar. Olumlu benlik saygısı, bireyin kendi benliğine karsı olan olumlu tutumudur. Başkalarının tutumuna bağlı değildir. Rogers' a göre katı ve reddedici, kendini ifade etmesine olanak sağlanmayan ortamdaki birey, düşük benlik saygısına; kabul edilen, esnek ve kendini ortaya koymasına olanak sağlanan ortamdaki birey ise yüksek benlik saygısına sahip olacaktır. Bu yolla birey kendine saygı duyar, sahip olduğu değerlerinin farkına varır ve kendine güvenmeyi öğrenir (Yenidünya, 2005).

12 A. Maslow, benlik kavramı alanında çalışmış ve benlik saygısını da kendini gerçekleştirme fikri çerçevesinde ele almıştır. Freud'un benlik saygısı seklinde bir değerlendirmesi olmamıştır. Fakat kendini suçlama ve kendinden nefret etme gibi güçlü duygularla ilgilenmiştir. Sullivan'a göre kişiler arası ilişkiler benlik saygısını belirlemektedir. Erik Erikson, bireyin 8 ayrı psikososyal gelişim döneminden söz ederken, benlik saygısının kökünün ilk basamaktaki temel güven ve güvensizlik duygularıyla kazanılan içsel ayrılık ve süreklilik duygusuna bağlı olduğunu söyler (Yenidünya, 2005).

13 A. Adler, Adleryan psikoloji, bir benlik saygısı psikolojisidir
A. Adler, Adleryan psikoloji, bir benlik saygısı psikolojisidir. Bu yaklaşım, davranışı anlamanın temeli olarak sosyal çevre üzerinde önemle durmuştur. İlk kavram, algılama kavramıdır. İnsanlar, kendileriyle ilgili olarak düşündüklerinde eksikliklerinin ve yetersizliklerinin farkına varırlar. Bunu alt etmek için de üstünlük çabasına girdiklerini belirtmiştir (Yenidünya, 2005).

14 Hümanist psikologlar, yüksek benlik saygısında gerçek benlik ile ideal benlik arasındaki uyuma işaret ederler. Rosenberg (1979) benlik kavramı ve ego kavramının sıklıkla birbirleri yerine kullanıldığını, ego kavramının; bireyin gerçeklerle baş etmesini sağlayan bir dizi entelektüel ve bilişsel süreçler içerdiğini ve benlik kavramından farklı olarak, benliği koruma ve geliştirme görevi olduğunu vurgulamaktadır (Yenidünya, 2005).

15 Benlik saygısı insanın kendini değerlendirme veya kendini olumlu değerlendirme ihtiyacı üzerinde odaklanmaktadır. Bunun anlamı kendini süper, mükemmel (sınırlamalar ve yanlış yapma konusunda özgür olduğuna inanmak) hissetmek değildir; daha çok kendini kabul etme, kimlik oluşturma ve başkaları tarafından kabul edilmedir (Uyanık-Balat ve Akman, 2004). Kişinin kendini beğenmesi ve kendi benliğine saygı duyması için üstün niteliklere sahip olması gerekmez. Çünkü benlik saygısı, kendini olduğundan aşağı yada üstün görmeden kendinden memnun olma durumudur. Kendini değerli, olumlu, beğenilmeye ve sevilmeye değer bulmaktır (Doğru ve Peker, 2004). Benlik saygısını üç boyutta ele alabiliriz: Bunlar;

16 1. İlişkisel/Sosyal Benlik Saygısı Bireyin yakın ilişki kurma ve sürdürme yeteneğine olan olumlu bakışı ifade eder. İlişkisel benlik saygısının gelişimi genel benlik saygısının gelişim süreci içerisinde şekillenir. Benlik saygısı, bireyin kendisine ilişkin genel bir değerlendirmeyi ifade ederken, ilişkisel benlik saygısı bireyin yakın ilişkiler içerisinde kendini nasıl algıladığını ifade etmektedir. Benlik saygısı aynı zamanda çocukların bir gruba ait olma hisleriyle ve bir grubun gereklerini yerine getirmeyle de ilişkilidir (Durmuşoğlu ve Doğru, 2004).

17 2. Akademik Benlik Saygısı
Akademik benlik saygısı, çocuğun diğer sınıf arkadaşları içinde kendi öğrenme yeteneğini nasıl gördüğü olarak tanımlanabilir. Akademik benlik saygısı, çocuğun okul ortamında çevreyle etkileşmesi ve çevreyi dikkatle incelemesi ve bu şekilde etkili bir biçimde değişikliklere uyum sağlayışını gösterir (Cevher ve Buluş, 2007).

18 3. Mesleki Benlik Saygısı
Bireyin tercih ettiği mesleğe karşı geliştirdiği değerlilik yargısı olarak ifade edilebilir. Mesleki benlik saygısı, bireyin kendi mesleğini ne kadar önemli ve değerli gördüğünü ortaya koyar. Mesleki benlik saygısı, mesleki uyum ve doyumun bir ön koşulu durumundadır (Arıcak ve Dilmaç, 2003; Akt.: Aslan ve Köksal-Akyol, 2006). Arıcak’a göre mesleki benlik saygısı ile mesleğe saygı birbirlerinden farklıdır. Mesleğe saygı genel bir tutumu ifade ederken mesleki benlik saygısı daha özel bir tutumu ifade etmektedir ve tamamen bireyseldir (Sayın, 2003).

19 BENLİK SAYGISIYLA İLGİLİ YAPILAN ARAŞTIRMALAR
Benlik saygısının tutarlı ve güçlü bir biçimde yaşam doyumunu yordadığı hemen hemen tüm kültürlerde (bireyci ve toplulukçu) yapılan çalışmalarda rapor edilmiştir. Bireyin benlik saygısının yüksek olması bireyin kendisini daha olumlu algıladığını, karsılaştığı herhangi bir olayla ya da durumla ilgili olarak kendisinin yetkinliğine olan inancının yüksek olması durumunda bireylerin yasam doyumlarının artacağı düşünülebilir (Çeçen, 2008).

20 Utangaç kişilerin en belirgin özellikleri kendilerine yönelik olarak geliştirdikleri olumsuz ve akılcı olmayan düşüncelerdir. Utangaç bireylerin kendileriyle ilgili olumsuz yargıları bu bireylerin düşük benlik saygısı geliştirmesine neden olmaktadır. Page (1989) de utangaç bireylerin düşük özsaygı geliştirme olasılıklarının utangaç olmayan bireylere göre daha yüksek olduğunu belirtmiştir (Hamarta ve Demirbaş, 2009).

21 Problem odaklı başa çıkma ile benlik saygısı arasında pozitif yönde anlamlı bir ilişkinin olduğu, öğrencilerin benlik saygısı düzeyleri arttıkça, problem odaklı başa çıkma davranışının arttığını ortaya koymaktadır (Hamarta ve diğerleri, 2009). Öğrencilerin benlik saygısı düştükçe yalnızlık düzeyi yükselmektedir. Benlik saygısının düşük olmasının, sosyal yaşamda ve insan ilişkilerinde yetersizliğe neden olduğunu belirtmektedir (Karahan, 2004).

22 Anne-babası boşanmış çocukların benlik saygı düzeylerinin, anne-babası boşanmamış olan çocukların benlik saygı düzeylerine göre daha düşük olduğu belirlenmiştir. (Bulut- Serin ve Öztürk, 2007). Şiddet gören kadınların benlik saygılarının şiddet görmeyen kadınlarınkinden daha düşük olduğu ve bu farkın istatistiksel olarak anlamlı olduğu, bu veriler dayanarak şiddete maruz kalmanın, kadınların benlik saygılarını olumsuz yönde etkileyen bir faktör olduğu söylenebilir (Kapcı, 2004).

23 Düşük benlik saygısı yeme patolojileri için önemli bir risk faktörü olarak kabul edilmektedir. Silverstone (1992) düşük benlik saygısının yeme bozukluklarında sık karşılaşılan bir belirti olduğunu ve bu belirtinin hem anoreksiya nevroza hem de bulimia nevrozada görüldüğünü belirtmiştir (Erol ve diğerleri, 2000).

24 Zorbalığın türü ne olursa olsun, buna maruz kalmanın benlik saygısını olumsuz yönde etkilediği görülmüştür. Vurgulanması gereken bir başka nokta da, zorbalığa maruz kalma, yalnızca benlik saygısını değil, hem durumluk ve sürekli kaygı ve hem de depresyon belirtilerini etkilemektedir. Bir başka bulgu da, duygusal zorbalığın, diğer tüm zorbalık türlerinden daha fazla oranda benlik saygısını, depresyonu ve durumluk kaygıyı etkilemesidir (Kapcı, 2004).

25 Lisansüstü eğitimi yapmak isteyen öğrencilerin benlik saygısı puan ortalamalarına bakıldığında, yapmak istemeyen öğrencilere göre daha yüksek olduğu belirlenmiştir. Bu sonuç benlik saygısı yüksek olan öğrencilerin gelişime daha istekli ve kendilerine daha güvenli oldukları şeklinde yorumlanabilir (Akboy, Argun ve İkiz, 1997).

26 KAVRAMIN PDR İLE İLİŞKİSİ
Literatürde benlik saygısı, genellikle yüksek ve düşük olarak açıklanmaktadır (Hamarta ve diğerleri, 2009). Yüksek benlik saygısı: Bireyin kendisi için başarılabilecek hedefler koyması ve bunları gerçekleştirmesi şeklinde ifade edilebilir. Düşük benlik saygısı: Çocuğun kapasitesinin altında başarılar hedeflemesidir. Buna göre kişi kendini değerlendirmede olumlu bir tutum içindeyse benlik saygısı yüksek; olumsuz bir tutum içindeyse benlik saygısı düşük olmaktadır (Hamarta ve diğerleri, 2009).

27 Düşük ve yüksek benlik saygısına sahip bireylerin özellikleri su şekildedir:
Yüksek benlik saygısına sahip bireyler, kendilerini daha iyi ve olumlu tanımlarken, düşük benlik saygısına sahip bireyler, kendilerini daha olumsuz tanımlama eğilimindedirler. Yüksek benlik saygısına sahip kişilerin kendilerine olan inançları ve güvenleri, düşük benlik saygısına sahip kişilerden içsel olarak daha tutarlıdır. Düşük benlik saygısına sahip kişiler, sosyal çevreye daha fazla bağımlıdırlar ve bu bireylerin benlik şemaları, dışsal bilgiyle oldukça tutarlıdır (Yenidünya, 2005).

28 Yüksek benlik saygısına sahip bir birey, kendine saygı duymakta ve kendini toplumda değerli bir kişilik olarak görmektedir. Düşük benlik saygısı ise, genel olarak kalıcı ve sürekli bir şekilde kişinin kendisini olumsuz değerlendirmesi anlamına gelmektedir (Hamarta ve diğerleri, 2009). Benlik saygısı yüksek olan bireyler otorite figürlerine karşı rahattır, kendilerini kontrol edebilirler ve eleştirildiklerinde savunmaya geçmezler. Benlik saygısı düşük olan bireyler ise eleştiride savunmaya geçerler ve dıştan kontrol edilirler.

29 Yüksek benlik saygısına sahip ve başarılarını kendi emeği ve becerisi olarak gören çocuk kendi duygularını kontrol eder ve başarısızlığa uğradığında daha iyisini yapmak için motive olur. Bu içsel güdülenme başarının anahtarıdır ve çocuğu harekete geçiren en önemli itici güçtür. Düşük benlik saygısı olan çocuklar başarısızlık kaygısı ile görevden, oyundan, ödevden kaçınır. Küçük bir hayal kırıklığında dahi yaptığı işten vazgeçer. Eleştirilere açık değildir. Okuldaki notları düşer veya tüm etkinliklere karşı ilgisini kaybeder.

30 Yüksek benlik saygılı çocuklar: Kolayca arkadaşlık kurabilirler
Yüksek benlik saygılı çocuklar: Kolayca arkadaşlık kurabilirler. Yeni aktivitelere ilgi gösterirler. İşbirliği yapabilir ve yaşına uygun rolleri gerçekleştirebilirler. Düşük benlik saygılı çocuklar ise: “Hiçbir şeyi iyi yapamam” “Biliyorum bunu yapamam”, “Biliyorum başarısız olacağım” “Kendimi sevmiyorum, keşke farklı biri olsaydım” gibi düşüncelere sahiptirler (Cevher ve Buluş, 2007).

31 Benlik Saygısını Yükseltmek Ve Desteklemek İçin Öneriler
Çocuklar büyüme sürecinde kendi akranlarının değerlendirmelerine giderek daha duyarlı olmaya başlarlar. Bundan dolayı aileler ve öğretmenler çocuklara kendi akranları ile sağlıklı ilişkiler kurmalarına yardım edebilir.

32 Çocuklar kendileri için önemli olan yetişkinlerden saygı gördüklerinde muhtemelen benlik saygıları beslenecektir: Çocuklar için saygı duymanın anlamı, onların görüş ve düşüncelerini ciddiye almak ve gerçekçi ve anlamlı geribildirimler almaktır.

33 Çocuğun eşsizliğini vurgulayarak ve karşılıksız sevgi vererek, onun değerli, sevilebilir olduğunu hissettirmek gerekir. Bu çocuğun her davranışını seveceğimiz ve onaylayacağımız anlamına gelmez. Kişiliğe saygı ile yanlış davranışı kabullenmeyi birbirinden ayırt etmek gerekir. Açık, anlaşılır ve tutarlı kurallar koyarak, yumuşak bir disiplin kurmak gerekir. Bu çocuğu sadece başarılı olduğunda değil; belli bir amaca ulaşmak için çaba harcandığında, olumsuz bir davranışta bulunmadığında ve hoş hareketler yaptığında onu pekiştirmek ve övmektir.

34 Ait olma duygusu. Çocuklar kendi ailesinden başlamak üzere, arkadaşları, okul arkadaşları, spor grupları veya toplum gibi diğer insan gruplarını kapsayacak şekilde başkaları tarafından kabul görmeye ve sevilmeye ihtiyaç duyarlar. Bu kabul edilme ve grup kimliği olmazsa kendini reddedilmiş, yalnız ve bir “evi”, “ ailesi “, veya “gruba” olmayan başıboş biri gibi hissedebilir. Amaç duygusu. Çocuğun kendisine amaç ve yön veren; enerjisini başarıya ve kendini ifade etmeye yönelten hedefleri olmalıdır. Çocuğun hedefler belirleyip onları uygulaması için ona yardımcı olunmalıdır.

35 Sorumluluk duygusu: Çocuğun neleri yapabildiğini görmesi için fırsat tanımak gerekir. Sürekli olarak kontrol edilmediği görevler almasına ve tek başına karar vermesine izin vermek gerekir. Eğer bir etkinliğe anlamlı bir şekilde katılması ve yardımda bulunması için fırsat verilirse, çocuk önem verildiğini görerek sorumluluk duygusu geliştirecektir.  Kendini kontrol etme ve disiplin duygusu: Çocuk kendi başına bir şeyler başarabileceğini hissetmeye yönelik ihtiyaç ve istek duyar. Ona kendisini deneyebileceği beklenti, yönlendirme ve imkanlar sunduğunuzda; kendini kolayca ifade edebilir, problem çözebilir ve seçebileceği davranışların sonuçlarını hesaba katabilir. Bu şekilde kendinin farkında olması gelecekteki gelişimi için önemlidir.

36 Cesaretlendirme, destekleme ve takdir duygusu
Cesaretlendirme, destekleme ve takdir duygusu. Çocuğunuz sadece başarmaya değil, olumlu geribildirime ve onaylanmaya da ihtiyaç duyar. Sadece belirlenmiş amacı başardığı için değil, aynı zamanda çabaları ve ufak çaplı değişim ve ilerlemeleri için bile onu cesaretlendirin ve ona övgüde bulunun. (“Sıranı bekleme şeklini beğeniyorum.” , “İyi bir çaba gösteriyorsun” , “Aferin.”) Benlik saygısını geliştirmek için en kısa zamanda geribildirimde bulunmak gerekir. Hataları ve başarısızlıkları kabullenme duygusu. Çocuğunuz hata yaptığında veya başarısız olduğunda, kendisini rahat, yenilgiye uğramamış hissetmeye ihtiyaç duyar. Bu engellerin ve aksiliklerin yaşamın ve öğrenmenin normal bir parçası olduğunu ve bunlardan çıkaracağı derslerin bulunduğunu açıklayın. Destekleyici, yapıcı geribildirimlerde bulunmanız, güdülenmesini ve umudunu artıracak, olası başarısızlık, suçluluk ve utanç duygularının üstesinden gelmesini sağlayacaktır. Olumsuz kişisel eleştiriden kaçının (“Ne kadar beceriksizsin.”, “Asla başaramayacaksın.”)

37 Ergenlikte, anne-babalarla birlikte arkadaşlardan da alınan sosyal destek benlik saygısının gelişiminde önemli rol oynamaktadır. Sosyal desteğin sadece benlik saygısını, kendine güveni ve benlik değerini yükseltmekle kalmayıp, kendini güvende hissetmek ile kendi ve çevre üzerinde kontrol yeteneğini arttırmada da etkili olduğu belirtilmektedir.

38 Öğrencilerin benlik saygılarının, karar verme ve stresle başa çıkma stillerini etkilediği bundan dolayı okul yıllarında öğrencilerin benlik saygısı düzeylerini geliştirici müfredat zenginliği sağlanmalı, böylelikle kararını daha özgüvenli verebilen, etkileşim becerisi geliştirebilen uyum düzeyi yüksek bireyler yetiştirilmeye çalışılmalıdır (Avşaroğlu ve Üre, 2006).

39 Çocuklara küçük yaşlardan itibaren gerçek sorumluluklar verilmeli ve kendi kendilerine bir şeyler yapabilme yeterliliğine küçük yaşlardan itibaren alıştırılmalıdırlar. Çocuklar tarafsızca değerlendirilmeli, önce olumlu görüşler daha sonra olumsuz olanları nedenleriyle birlikte iletilmelidir. Eleştiriler çocuğun var oluşunu zedeleyecek şekilde kişiliğine değil davranışlarına yöneltilmelidir. Her çocuk kendi özellikleri çerçevesinde sadece kendisi ile karşılaştırılabilir. Çocuğun başkalarıyla karşılaştırılmasından mümkün olduğu ölçüde kaçınılmalıdır (Cevher ve Buluş, 2007).

40 Çocukların gelişim düzeyine uygun davranma konusunda duyarlılık gösterilmeli, bu çerçevede, çocuğa yönelik söylem ve davranışlarda ben dili kullanılmalıdır. Yeterli ve güçlü olduğu konularda çocuğun yetişkine yardım etmesine fırsat verilmelidir. Çocuğun başarıları ve yetenekli olduğu alanlar ortaya çıkarılmalı ve çocukta bu yönde farkındalık oluşturulmalıdır (Cevher ve Buluş, 2007).

41 Benlik saygısı mücadele, heyecan, risk gerektiren alanlarda elde edilen başarılar sonucu daha da güçlenir. Bu çerçevede çocuğun özellikle toplum içinde konuşma yapma ya da tiyatro oyunlarında rol alma gibi etkinliklere katılmasına destek olunmalıdır. Hayal kırıklığı veya çatışma sırasında çocuğun düşen benlik saygısı, ona olan sevginin ve desteğin değişmediğini bilmesini sağlayarak, yükseltilmeye çalışılmalıdır (Cevher ve Buluş, 2007).

42 Ergenlik döneminde bedensel, duygusal ve sosyal açıdan meydana gelen değişimlerle ilgili olarak gençlerin bilgilendirilmesi, döneme uyum sağlamada faydalı olacaktır. Özellikle kız ergenlerin benlik saygılarını yükseltmeye dönük beden algılarına ilişkin gerçekçi farkındalıklar geliştirmeleri konusunda desteklenmeleri gerekir (Oktan ve Şahin, 2010).

43 Düşük benlik saygısını arttırmak, psikolojik iyi oluşu arttırır ve insan davranışlarında istendik değişiklikler üretir. Okullarda çalışan psikolojik danışmanlar benlik saygısını yükseltmeye dönük programlar düzenlemelidirler. Beden imajının sağlıklı gelişmesinde, bireylerin medyadan sağlıksız mesajları etkili şekilde değerlendirebilmesi için “medya okur-yazarlığı” kavramının kazandırılması gerekmektedir (Oktan ve Şahin, 2010).

44 Psikolojik yardıma ihtiyaç duyan öğrencilere dönük olarak, üniversite bünyesinde hizmet veren bir “Psikolojik Danışma Merkezi” kurulabilir. Üniversite bünyesinde gerçekleştirilen sosyo-kültürel etkinliklere öğrencilerin katılımı artırılabilir. Benlik saygısı düzeyleri düşük ve yalnızlık düzeyleri yüksek olan öğrencilere dönük olarak grupla ve bireysel psikolojik danışma hizmetlerine ağırlık verilebilir.

45 KAYNAKÇA Akboy, R., Argun, Y. ve İkiz, E. (1997). PDR lisans ve lisans üstü programında öğrenim gören öğrencilerin düşünme stilleri ve benlik saygılarının farklı değişkenler açısından incelenmesi. PDR Psikolojik Danışma ve Rehberlik Programı,   Aslan, D. ve Köksal-Akyol, A. (2006). Okul öncesi öğretmen adaylarının öğretmenlik mesleğine yönelik tutumları ve mesleki benlik saygılarının incelenmesi. Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsi Dergisi, 15(2), Avşaroğlu, S. ve Üre, Ö. (2006). Üniversite öğrencilerinin karar vermede özsaygı, karar verme ve stresle başa çıkma stillerinin benlik saygısı ve bazı değişkenler açısından incelenmesi. Selçuk Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 1(1), Balkıs, M. ve Duru, E. (2010). Akademik erteleme eğilimi, akademik başarı ilişkisinde genel ve performans benlik saygısının rolü. Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 27, Cevher, F. N. ve Buluş, M. (2007). Benlik kavramı ve benlik saygısı: önemi ve geliştirilmesi. Akademik Dizayn Dergisi, 1(2), Doğru, N. ve Peker, R. (2004). Özsaygı geliştirme programının lise dokuzuncu sınıf öğrencilerinin özsaygı düzeylerine etkisi. Uludağ Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 17(2),

46 Hamarta, E. ve Demirbaş, E. (2009)
Hamarta, E. ve Demirbaş, E. (2009). Lise öğrencilerinin utangaçlık ve benlik saygılarının fonksiyonel olmayan tutumlar açısından incelenmesi. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsi Dergisi, 21(1), Kapcı, E. G. (2004). İlköğretim öğrencilerinin zorbalığa maruz kalma türünün ve sıklığının depresyon, kaygı ve benlik saygısıyla ilişkisi. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Dergisi, 37(1), 1-13. Oktan, V. ve Şahin, M. (2010). Kız ergenlerde beden imajı ile benlik saygısı arasındaki ilişkinin incelenmesi. Uluslararası İnsan Bilimleri Dergisi, 7(2), 1-14. Saygın, Y. ve Arslan, C. (2009). Üniversite öğrencilerinin sosyal destek, benlik saygısı ve öznel iyi oluş düzeylerinin incelenmesi. Selçuk Üniversitesi Ahmet Keleşoğlu Eğitim Fakültesi Dergisi, 1(28), Sayın, S. (2003). Farklı programlarda okuyan öğretmen adayı üniversite öğrencilerinin empatik eğilimi, öğretmenlik mesleğine karşı tutum ve mesleki benlik saygısı. Burdur Eğitim Fakültesi Dergisi, 1(1), Uyanık-Balat, G. ve Akman, B. (2004). Farklı sosyo-ekonomik düzeydeki lise öğrencilerinin benlik saygısı düzeylerinin incelenmesi. Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 14(2), Yenidünya, A. (2005). Lise öğrencilerinde rekabetçi tutum, benlik saygısı ve akademik başarı ilişkisi. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Marmara Üniversitesi, İstanbul.