Halk Sağlığı (İş Sağlığı) Bilim Uzmanı

... konulu sunumlar: "Halk Sağlığı (İş Sağlığı) Bilim Uzmanı"— Sunum transkripti:

1 Halk Sağlığı (İş Sağlığı) Bilim Uzmanı
ERGONOMİK FAKTÖRLER Dr. A. Kadir Atlı Halk Sağlığı (İş Sağlığı) Bilim Uzmanı Dr. A. Kadir Atlı 1

2 Oturumun Amacı Ergonomi ve iş fizyolojisi konusunda temel kavramları bilmek ve önemini kavramak. Dr. A. Kadir Atlı Dr. A. Kadir ATLI

3 Öğrenim hedefleri Ergonomi tanımı, temel kavramları,
İşin insana uyumu, Ergonomik risklerin etkileri ve önlenmesi, İlgili mevzuat hakkında bilgi sahibi olmak. :35 Dr. A. Kadir Atlı Dr. A. Kadir ATLI

4 ergonomi Yunanca ”ergon = iş, çalışma”, “nomos = yasa” 09.04.2017
Dr. A. Kadir Atlı Dr. A. Kadir ATLI

5 ERGONOMİ; İnsanların anatomik özelliklerini, antropometrik özelliklerini, fiziksel kapasitelerini ve toleranslarını göz önüne alarak, endüstriyel iş ortamındaki tüm faktörlerin etkisi ile olabilecek organik ve psiko-sosyal stresler karşısında, sistem verimliliği ve insan-makine-çevre uyumunun temel yasalarını ortaya koymaya çalışan disiplini bir araştırma geliştirme aracıdır. :35 Dr. A. Kadir Atlı Dr. A. Kadir ATLI

6 ERGONOMİ: Araç-gereç, makine, sistem, iş, çalışma akış ve düzeninin;
insanlar tarafından rahat, etkili, verimli ve güvenli olarak kullanılmasını sağlamak için; insanların davranışı, yetenekleri, kısıtlılıkları ve diğer karakteristikleri ile ilgili bilgileri araştıran ve uygulayan bir bilimdir. (Chapanis) ERGONOMİNİN En geniş ve kapsamlı tanımı Chapanis yapmıştır. Buna göre; Araç-gereç, makine, sistem, iş, çalışma akış ve düzeninin; insanlar tarafından rahat, etkili, verimli ve güvenli olarak kullanılmasını sağlamak için; insanların davranışı, yetenekleri, kısıtlılıkları ve diğer karakteristikleri ile ilgili bilgileri araştıran ve uygulayan bir bilimdir. Bu ayrıntılı tanımdan da anlaşılacağı üzere ergonomi insanı inceleyen bir bilimdir. İnsanın davranışını yeteneklerini inceler, fiziksel ve psikolojik özelliklerini ortaya koyar, insanın kısıtlılıklarını araştırır ve bu verilere dayanarak insanın çevresini düzenlemeye çalışır. İnsanın çevresinin düzenlenmesindeki amaç insanın rahatı, verimliliği ve güvenliğidir. İnsan çevresinin düzenlenmesinden kkası; sadece araç, gereç ve mobilyalar değildir. İşyerindeki araç gereç başta olmak üzere makineler, çalışma sistemi, işin akışı ve düzeni gibi çalışan sağlığını etkileyen bütün ögeler kontrol altına alınamya çalışılır. Dr. A. Kadir Atlı

7 Ergonomi; insan kullanımına yönelik tasarım, çalışma ve yaşama koşullarının optimal hale getirilmesi çalışmalarının tümüdür. çevre – insan etkileşimi olarak tanımlanabilir. Ergonomi, insanların anatomik ve antropometrik özelliklerini, fiziksel kapasitelerini ve toleranslarını göz önüne alarak, endüstriyel iş ortamındaki tüm faktörlerin etkisi ile olabilecek organik ve psiko-sosyal stresler karşısında, sistem verimliliği ve insan-makine- çevre uyumunun temel yasalarını ortaya koymaya çalışan disiplinli bir araştırma geliştirme aracıdır. Ergonomi; insan kullanımına yönelik tasarım, çalışma ve yaşama koşullarının optimal hale getirilmesi çalışmalarının tümüdür. En kısa ve geniş tanımıyla çevre insan etkileşimi olarak tanımlanabilir. Dr. A. Kadir Atlı

8 Ergonomi; "çalışılan ve yaşanan çevrenin insan özelliklerine uygun olarak tasarımlanması çalışması" disiplini veya "insan ile çalışma yeri çevresi arasındaki ilişkinin bilimsel incelenmesi" olarak tanımlanabilir. Bir başka tanıma göre ergonomi; "çalışılan ve yaşanan çevrenin insan özelliklerine uygun olarak tasarımlanması çalışması" disiplini veya "insan ile çalışma yeri çevresi arasındaki ilişkinin bilimsel incelenmesi" olarak tanımlanabilir. Dr. A. Kadir Atlı

9 uyumluluk ERGONOMİNİN AMACI: mobilyalar, el araçları, ekipmanlar,
Temel ilke: Uyumluluk mobilyalar, el araçları, ekipmanlar, işin gereklilikleri işyeri çevresi insan ölçüleri, yetenekleri kısıtlılıkları beklentileri Ergonominin amacı ve temel ilkesi kısa tanımda ifade edildiği gibi insan çevre uyumunun sağlanmasıdır. Bu uyum sağlanmaya çalışılırken insan ölçüleri, Yetenekleri, kısıtlılıkları, Beklentileri gözlemlenir, insanın çevresindeki mobilyalar, el araçları, ekipmanlar, işin gereklilikleri, işyeri çevresi düzenlenmeye çalışılır. Özetle insanı gözlemleyip çevreye müdahele etme sanatıdır. Çevreye müdahele et İnsanı gözlemle Dr. A. Kadir Atlı

10 ERGONOMİK TASARIM Kullanımı kolay olmalı Kullanıcıya uygun olmalı
Rahatlığı arttırmalı ERGONOMİK TASARIM Performansı arttırmalı Sağlığı korumalı Ergonomik tasarım kullanıcıya uygun olmalı, kullanımı kolay olmalı, ve rahatlığı artırmalı, sağlığı ve güvenliği artırmalı. Bunlara ilaveten, hızlı, doğru ve hassaas çalışmayı sağlayarak performansı artırmalıdır. Hız Güvenlik Doğruluk, kesinlik, hassasiyet Dr. A. Kadir Atlı

11 Human factors engineering
Ergonomics Human factors Human engineering Human factors engineering : Ergonomi bir disiplin ve meslek haline gelmiştir. Radarlar, fabrikalar uçak tasarımı 1961 : İlk üniversite programı Ergonomi, batı ülkelerinde Ergonomics (ergonomi),ABD’de ise Human Factors veya Human Factors Engineering (İnsan Faktörleri Mühendisliği), TDK’a göre “İşbilim” adları ile anılmaktadır. Ergonomi Esas olarak II.Dünya Savaşı sırasında bir disiplin olarak çıkarken öncelikli olarak karmaşık askeri sistemlerle insan kullanıcıların etkileşimine ağırlık vermiştir. Savaştan sonra insan performansını ve iş fizyolojik yükünü azaltmaya yönelik çalışmalar ağırlık kazanmıştır. Daha sonra kapsamı genişlemiş ve daha güvenli ve ağlıklı çalışma çevreleri yaratmaya, çalışma yaşamının kalitesini artırmak kapsamı içerisine girmiştir. Çoğu kez teknolojik gelişmeye verilen önemin kimi zaman sosyal ve ekonomik faktörlerin göz ardı edilmesine neden olabilmektedir (5) Çoğu çalışmacı teknolojik ilerlemede estetik ve dinin etkisi üzerinde durmaktadır (6) Sanatçılar, komutanlar, işverenler ve sporcu eğitimiyle ilgilenenler öteden beri vücut yapısı ve performansı konu edinmişlerdir (7). İÖ 400 lerde Hipokrat dört vücut sıvısını tanımlamıştır. Leonardo da Vinci, Alfons Giovanni Borelli anatomi, fizyoloji, araç gereç tasarımına önemli katkılar yaparken sanatçı, bilim adamı ve mühendis olarak davranmışlardır. (7) Çağlar boyu insanoğlu amacına ve kullanımına uygun araçlar geliştirmeye yönelmiştir. Basit el araçları, barınaklar, buna örnek verilebilir lü yılların sonlarına doğru endüstri devrimi ve 1800 lerde insan yaşamına makine ve elektrik gücünün girmesi birçok konudaki yaklaşım ve uygulamayı değiştirmiştir. Dokumacılıkta olduğu gibi sürekli aynı hareketin tekrarlandığı uygulamalarda insan yerine makinenin konması belki de bu gelişim için geleceğe yönelik ergonomsel uygulamaların ilk örneğini oluşturmaktadır. Askerlik gereksinimlerinin artmasına bağlı olarak önemli gelişmeler ortaya çıkmaya başlamıştır. Askerlerin performansı , becerileri, donanımları ta ilk çağlardan başlayarak ilgi alanı oluşturmuştur (7) 1800 lü yılların başlarında Lavoisier, Duchenne, Amar ve Dumor tarafından çalışan insan vücudunun enerji kapasitesi üzerinde durulmuştur. Marey çalışırken insan hareketlerini değerlendirmeye yönelik bir yöntem geliştirirken (7) Bedaux iş ve ödeme sistemleri üzerinde durmuştur (7). Taylor ve Gilbert aynı çalışmayı 1900 lü yılların başında ABD de yapmışlardır. İngiltere’de “Industrial Fatigue Research Board” insan-iş ilişkisinin kuramsal ve pratik yönlerine ağırlık vermiş, İtalya’da Mosso yorgunluğun araştırılması amacıyla dinamometre ve ergo- metreleri geliştirmiştir (7) 1857:Polonya’da Prof. Wojciech Jastrzebowski ergonomi terimini kullandı.”Doğa Biliminden hareketle saptanan gerçeklerden yola çıkarak”felsefi yazısında bu terim ilk kez kullanılmıştır. İskandinavya’da Johannsson ve Trigerstedt “iş fizyolojisinin” bilimsel bir disiplin olarak gelişmesini sağlamıştır. (7) yılında Rubner, Almanya’da iş Fizyolojisi Enstitüsünü kurmuştur. (7) ABD de Benedict ve Cathcard 1913 yıllarında kassal iş etkinliğini tanımlamıştır lerde “Harvard Yorgunluk Laboratuvarı” kurulmuştur (7,8) lerin başında Frank ve Lillian Gilbreth hareket çalışmaları ve atölye yönetimiyle ilgili çalışmalarına başlamışlardır. Onların çalışmaları ergonomi alanında yapılan öncü çalışmaların başında sayılmaktadır (2) Gilbreth’lar beceri geliştiren işler, yorgunluk, iş istasyonlarının tasarımı sakatlar için araç-gereç üzerinde yoğunlaşmıştır. Hastane cerrahi ekiplerinin ameliyat sırasındaki davranışlarını ayrıntılı olarak değerlendirmişlerdir. O dönemlerde cerrahlar gerekli aracı büyük bir tepsiden seçip alıyor ve ameliyat alanına dönerek işlerini sürdürüyorlardı. Bu nedenle gözleri bir tepsiye, bir ameliyat alanına kayıyordu. Sonuçta ortaya çıkan uyum sorunları ameliyatla ilgili komplikasyonlarda önemli derecede etkili oluyordu.Gilbreth’lar cerrahların gerekli aracı tepsiden seçerek almaları yerine, sadece aracın adını söylemelerini, bu alanda yetişmiş bir yardımcı personelin aracın fonksiyonel biçimde ellerine yerleştirilmesini önermişlerdir. Sonuçta günümüz ameliyathanelerinde gördüğümüz vazgeçilmez uygulama gelişmiştir. Böylece cerrahın ameliyat alanından ve hastadan gözünü ayırmaksızın ameliyatı yapabilmesi sağlanmıştır (2) Ergonomi kavramı ilk olarak Polonyalı Profesör W. B. Jastrezebowski tarafından 1857 de yayımlanan bir makale ile bilim dünyasına tanıtılmıştır yılını Ocak ayının ünde İngiltere Cambridge de toplanan İngiliz araştırmacıları etkinliklerine yönelik olarak kurulacak yeni derneğin adını tartışırken diğer terimler arasında “ergonmics, ” terimi de önerilmiştir. 16 Şubat 1950 de yeni bir kurulun adı olarak kullanılmıştr (8,9,10 Dr. A. Kadir Atlı

12 (Anamnez alırken, mesleğin sorulması)
Hastalık nedenlerini iş ile ilişkili olarak inceleyen ünlü İtalyan hekim Bernardino Ramazzini olmuştur. “De Morbis Artificum Diatriba” adını taşıyan “çalışanların hastalıkları” kitabını yazmıştır. (Anamnez alırken, mesleğin sorulması) İşçilerin yanı sıra işyeri ve çevresinin de değerlendirilmesi gerektiğini ileri süren ilk kişi de Ramazzini’dir. Bernardino Ramazini ( ) Demorbis Artifucum Diatriba adlı kitabı ile kapsamlı olarak iş ve sağlık ilişkisini ortaya koyan ve iş sağlığının kurucusu kabul edilen bilim adamıdır. Ramazzini, işçi sağlığı ile ilgili hastalıkları ve olası zararları araştırırken günümüzde ergonominin yaptığına benzer yöntem ve yaklaşımları kullanmıştır. Kullandığı sistematik yaklaşımlar arasında her işin teknik analizinin yapılması, hastalık patolojisinin klinik yönlerinin değerlendirilmesi, kaynak taraması; işyeri ile ilgili düzenlemeler ve iyileştirmelerin yanı sıra tedavi ve iyileştirici müdahalelere de ağırlık vermiştir.Bunlar günümüzde ergonominin işyerleri ile ilgili yaklaşımlarına benzeyen yaklaşımlardır. Ramazzini çalışmalarında uzun süreli, şiddetli ve ağır fiziksel hareketlerin ve işçi vücudunun duruşuyla ilgili uzun süreli davranış biçimlerinin birçok ortak hastalığa yol açtığını da belirtmiştir. Duruş biçimi (postür), yineleme, ağır kaldırma ve özgül bazı hastalıklar arasındaki ilişkiyi vurgularken “ özellikle ekstremitelerin postürü yada vücudun doğal olmayan hareketleri nedeni gibi bazı nedenlerle belirli hastalık durumları geliştiğini” belirtmektedir. İşçilerin etkilenimlerinin kısıtlanması, aralıklı çalışma gibi önerilerinin yanı sıra işçilere “uzun süreli oturmanın etkisini azaltabilmek için yürüme ve egzersizi de tavsiye etmiştir. Ramazzini 1700 yılında “de Morbis Artificum” (İşçilerin hastalıkları) adıyla yayınladığı kitabında işle iskelet sistemi hastalıkları dahil olmak üzere travma ve hastalıklar arasındaki ilişkisinden ilk kez söz eden kişidir.. Dr. A. Kadir Atlı

13 Ergonomi işi gözlemlemektir.
Lilian&Frank Gilbreth 1900 lü yılların sonu ve 21 yy ın başlarında Lillian ve Frank Gilbreth Taylor’un “bilimsel yönetim” yaklaşımını “zaman hareket analizleri “ne sokmuştur. Amaçları işçilerin yorucu uygulamalardan korunarak daha etkin çalışmalarını sağlamaktı. Onlara göre araçlar,çalışma yöntemleri ve materyaller standardize edilecek olursa insan öğesi daha etkin olacaktı. Ergonominin tıpta uygulanması yine Lillian ve Frank Gilbreth tarafından sağlanmıştır. Cerrahi operasyon sürelerini kısaltmayı sağlayarak ergonomik bir çalışma ortamı düzenlemesinin etkinlik ve verimlilğini uygulamada göstermişlerdir. Asıl yaptıkları iş yine ergonominin teml prensibi olan gözlemdir. Cerrahın çalışmasını gözlemleyerek operasyon süresini kısaltmak amacıyla sadece cerraah tarafından yürütülen sürece bir yardımcı personel ilavesi ile işlemi hızlandırmışlardır. Dr. A. Kadir Atlı

14 Ergonomi biliminin amaçları:
1. İnsanlar tarafından kullanılan araç gereç ve düzeneklerin kullanım etkinliğinin artırılması 2. Günlük hayatta karşılaşılan insan kullanımına ve etkileşimine açık olan her şeyin insana uygun tasarımıyla: a. İnsan performansının artması b. İnsan güvenliğinin sağlanması c. İnsan sağlığının korunması ve iyileştirilmesi d. İnsan mutluluğunun ve doyumunun sağlanması amaçlanır. Ergonominin başlıca amaçları şöyle sıralanabilir: 1. İnsanlar tarafından kullanılan araç gereç ve düzeneklerin kullanım etkinliğinin artırılması 2. Günlük hayatta karşılaşılan insan kullanımına ve etkileşimine açık olan her şeyin insana uygun tasarımının sağlanmasıyla: a. İnsan performansının artmasını b. İnsan güvenliğinin sağlanması c. İnsan sağlığının korunması ve iyileştirilmesi d. İnsan mutluluğunun ve doyumunun sağlanması Dr. A. Kadir Atlı

15 Multidisipliner bir bilimdir.
Bu amaç(lar)a ulaşmak için ergonomi bilimi birçok bilimle iç içe çalışmak zorundadır. Multidisipliner bir bilimdir. Bu amaç(lar)a ulaşmak için ergonomi bilimi birçok bilimle iç içe çalışmak zorundadır. Multidisipliner bir bilimdir. Birçok bilimin katkısı ile faaliyetini yürüten bir bilim alanıdır. Bir iş yerinde, Ergonomik tasarım yapılacaksa, ergonomik riskler saptanacaksa veya herhangi bir ergonomik iyileştirme yapılacaksa antropometri, fizyoloji, tasarım mühendisliği, insan anatomi ve fizyolojisi, tıp, psikoloji vb birçok bilim alanının katkısı ile gerçek bir ergonomik faaliyet yürütülebilir. Dr. A. Kadir Atlı

16 Antropometri Fizyoloji ve Biyomekaniktir.
ERGONOMİYİ OLUŞTURAN BAŞLICA BİLİMLER Antropometri Fizyoloji ve Biyomekaniktir. Diğer katkıda bulunan bilimler: Fizyoloji, biyoloji Fizik Psikoloji Enformasyon bilimleri Adli tıp İstatistik İşletme yöntemleri Tasarım Yönetim İş psikolojisi Sosyoloji Mühendislik sistemleri Başta fizyoloji biyomekanik ve antropometri olmak üzere birçok bilim alanı katkıda bulunur böylece ergonomik bir uygulama gerçekleştirilebilir. Dr. A. Kadir Atlı

17 İnsan vücut ölçülerinin istatistiksel karakteristikleri ile ilgilenir.
Antropometri İnsan vücut ölçülerinin istatistiksel karakteristikleri ile ilgilenir. Antropometrik veriler elbise mobilya, makine, el aletleri ve tezgah dizaynı için çok önemli bilgiler sağlar. Dr. A. Kadir Atlı

18 Antropometri KULLANILDIĞI ALANLAR:
Raf yüksekliği : ABD için 189,4 cm. %5’lik alt dilim hariç Konveyör yüksekliği: “ Elektrik düğmesinin yerden yüksekliği: Ayakkabı üretimi : Eldiven üretimi : Çalışma masası/ sandalye üretimi Dr. A. Kadir Atlı

19 Bilgisayarla çalışma Bilgisayarla çalışmada bakış yönü belge – ekran – masa arasında sürekli değiştiğinde oturma yeri olarak eksenden dönebilen, yüksekliği ayarlanabilir, kolçaklı ve devrilmeye karşı güvenli 5 tekerlekli sandalyeler kullanılmalıdır. :35 Dr. A. Kadir Atlı Dr. A. Kadir ATLI

20 Oturarak çalışma Çalışma esnasında ayaklar ve bacaklar için yeterli hareket alanı bulunmalı ve çalışma yüzeyi yansıtma katsayısı % 30 – 50 olmalıdır. Çalışma masası sabit ise alt kenarının yerden yüksekliği 68 cm, ayarlanabilir ise cm arasında olmalıdır. Klavye ortasının yerden yüksekliği cm olmalıdır. Sandalye ve arkalık yüksekliği otururken kolayca ayarlanabilir olmalıdır. Oturma yüksekliği kolların mümkün olduğu kadar az gergin ve yatay olması sağlanmalıdır. Baldırın iç yüzeyine gelen basıncı azaltmak için de ayakların zemine veya ayak altlığına yeterince oturmasına dikkat edilmelidir. :35 Dr. A. Kadir Atlı Dr. A. Kadir ATLI

21 Dik oturma, omurgaya yaklaşık % 25 daha az yük binmesini sağlar ve bir çok sırt problemini önler. Bu sebeple personele doğru oturma pozisyonun önemi aşılanmalıdır. Bilgisayar ekranının görüntü kalitesi, göz sağlığı açısından çok önemlidir. Ekrandaki yazı karakterlerinin büyüklüğü 2.6 mm’ nin altına düşmemeli, ekran tozlu kalmamalı ve görüntüde titreşim olmamalıdır Ekrana bakış uzaklığı 50 – 70 cm. arasında olmalıdır. Işık yansımasını minimuma indirebilmek amacıyla ekranlar mümkünse pencerelere 90 derece dik olacak şekilde yerleştirilmelidir. Ekranlarda siyah fon kullanmak, personelde koyu bir tünele giriş etkisi yapabilir ve aydınlık ortamda göz kamaşma etkisini de arttırır. :35 Dr. A. Kadir Atlı Dr. A. Kadir ATLI

22 Antropometri 09.04.2017 09.04.2017 12:35 Dr. A. Kadir Atlı
Dr. A. Kadir ATLI

23 Antropometri Dr. A. Kadir Atlı

24 Antropometri Dr. A. Kadir Atlı

25 Ergonomi multidisipliner bir bilimdir.
Antropometri Dr. A. Kadir Atlı

26 Dr. A. Kadir Atlı

27 Antropometri Dr. A. Kadir Atlı

28 Ergonomi multidisipliner bir bilimdir.
Antropometri Dr. A. Kadir Atlı

29 Antropometri Dr. A. Kadir Atlı

30 Antropometri Dr. A. Kadir Atlı

31 Ergonomi multidisipliner bir bilimdir.
Ayak bileği çevresi Ayak bileği yüksekliği Bimalleolar genişlik En büyük ayak genişliği Dr. A. Kadir Atlı

32 Ergonomi multidisipliner bir bilimdir.
Ön boyun uzunluğu Koltukaltı yüksekliği Koltukaltı kol çevresi. Koltukaltı-bel uzunluğu. Dr. A. Kadir Atlı

33 Ergonomi multidisipliner bir bilimdir.
Kulaklar arası genişlik. 1. Kulak uzunluğu 2. Tragus üzeri kulak uzunluğu 1. Çene ucundan geçen traguslar arası yay 2. Alından geçen traguslar arası yay 3. tragusları birleştiren arka yay 4. tragusları alttan geçerek birleştiren yay 5. tragusları burnundan birleştiren yay 6. iniondan geçen traguslar arası yay. 1. Bigonial genişlik 2. traguslar arası koronal yay 3. traguslar arası baş genişliği 4. Bioküler genişlik 1. Göz dış köşesi baş arkası, 2. Kulak genişliği, 3. Göz dış köşesi baş üstü Dr. A. Kadir Atlı

34 (Algısal-Bilişsel Ergonomi): Asıl çalışma alanı gösterge dizaynıdır.
Cognitive Ergonomi (Algısal-Bilişsel Ergonomi): Asıl çalışma alanı gösterge dizaynıdır. Hata olasılığını en aza indirmek hedeflenir. Kumanda, kontrol düğmeleri, uyarı zilleri, sinyaller, joystickler, direksiyon ve araç-uçak göstergeleri Dr. A. Kadir Atlı

35 Dr. A. Kadir Atlı

36 İş Fizyolojisi: İşin gerekliliklerine kas iskelet sisteminin, solunum sisteminin ve Kalp-damar sisteminin yanıtı ne olacaktır? sorusuyla ilgilenir. Dr. A. Kadir Atlı

37 Biyomekanik: İnsan dokularının özellikleri ve mekanik streslere dokuların yanıtı ne olacaktır? sorusuyla ilgilenir. Makinede çalışan kişilerin olası zararlardan korunması için kask, eldiven maske vb. koruyucu ekipman üretimi biyomekanik desteğiyle başarılabilir Kronik ya da kümulatif bozuklukların oluşmaması için önlem almayı sağlar. Dr. A. Kadir Atlı

38 ANROPOMETRİK VERİLERDEN YARARLANILMAZ İSE:
KAS İSKELET SİSTEMİ İNJÜRİLERİ, YORGUNLUK .... SORUNLARI ORTAYA ÇIKAR. Dr. A. Kadir Atlı

39 Yorgunluk 09.04.2017 09.04.2017 12:35 Dr. A. Kadir Atlı
Dr. A. Kadir ATLI

40 Yorgunluk Konsantrasyonda azalma Algılamada yavaşlama, azalma
Fiziksel ve mental performansta azalma Küntlük, irritabilite duygusu Aynı çıktının sağlanabilmesi için daha fazla enerji harcanması-verimsizlik :35 Dr. A. Kadir Atlı Dr. A. Kadir ATLI

41 Dr. A. Kadir Atlı

42 ÇALIŞIRKEN ARA VERME Dr. A. Kadir Atlı

43 1. Sigara sarma sonra kesme, isteğe göre.
Wyatt ve Fraser (1928) elle sigara sarma işinde çalışanlarda yaptıkları bir araştırmada bu durumu değerlendirdiler. Önce sigara sarılmakta sonra sigaraların ucu makasla kesilmektedir. Beş farklı durum test edildi: 1. Sigara sarma sonra kesme, isteğe göre. 2. Bir saat sarma bir saat kesme 3. 1, 5 saat sarma, 1, 5 saat kesme 4. 3 saat sarma ve 3 saat kesme 5. Bütün gün kesmeksizin sigara sarma. En yüksek verimin 2 ve 3 uygulamasında olduğu 4 ve 5 uygulamalarında verimin düştüğü gözlenmiştir. Dr. A. Kadir Atlı

44 Kötü ergonomik tasarımın sonuçları
Discomfort  kronik ağrı Kaza  zedelenme-injüri Yorgunluk  kaza-hata olasılığı artışı C. Trauma  işe bağlı kas-iskelet sistemi hastalıkları (WMSDs) Carpel tunnel syndrome Cubital tunnel syndrome Thoracic outlet syndrome Raynaud’s syndrome Rotator cuff syndrome DeQuervain’s disease Bursitis Tendinitis Low back pain Tenosynovitis Trigger finger Ganglion cyst, Disk erosion Herniated discs Sciatic nerve impingement Dr. A. Kadir Atlı

45 İnsan makine ilişkisi İNSAN MAKİNE Dr. A. Kadir Atlı

46 İnsan makine ilişkisi Dr. A. Kadir Atlı

47 İnsan makine ilişkisi Dr. A. Kadir Atlı

48 Temel ilke süreçte gizlidir.
Ergonomi süreçtir... Temel ilke süreçte gizlidir. Dr. A. Kadir Atlı

49 Ergonomide ilk iş tehlikeleri belirlemektir.
Dr. A. Kadir Atlı

50 Riski saptayamazsan önlem alamazsın…
Dr. A. Kadir Atlı

51 Riski saptayamazsan önlem alamazsın…
Dr. A. Kadir Atlı

52 Riski saptayamazsan önlem alamazsın…
Dr. A. Kadir Atlı

53 Riski saptayamazsan önlem alamazsın…
Dr. A. Kadir Atlı

54 Riski saptayamazsan önlem alamazsın…
Dr. A. Kadir Atlı

55 Riski saptayamazsan önlem alamazsın…
Dr. A. Kadir Atlı

56 Riski saptayamazsan önlem alamazsın…
Dr. A. Kadir Atlı

57 Riski saptayamazsan önlem alamazsın…
Dr. A. Kadir Atlı

58 Riski saptayamazsan önlem alamazsın…
Dr. A. Kadir Atlı

59 Riski saptayamazsan önlem alamazsın…
Dr. A. Kadir Atlı

60 Riski saptayamazsan önlem alamazsın…
Dr. A. Kadir Atlı

61 Ergonomi stresi azaltma sanatıdır.
Dr. A. Kadir Atlı

62 Ergonomi stresi azaltma sanatıdır.
Dr. A. Kadir Atlı

63 Ergonomi stresi azaltma sanatıdır.
Dr. A. Kadir Atlı

64 Ergonomi stresi azaltma sanatıdır.
Dr. A. Kadir Atlı

65 Ergonomi stresi azaltma sanatıdır.
Dr. A. Kadir Atlı

66 Ergonomi stresi azaltma sanatıdır.
Dr. A. Kadir Atlı

67 Ergonomik iyileştirme
Ergonomi stresi azaltma sanatıdır. Ergonomik iyileştirme Hazard: Manual wire welding is a primary element in ship construction and repair.  The use of standard straight welding "whips" forces the worker to flex the wrist towards the little finger side.  Carpal Tunnel Syndrome may also be associated with the use of straight welding whips. Solution: A bent-tip wire-welding handle (see photo) allows the worker to maintain a more natural or neutral wrist posture than straight "whips."  In this manner, the tool, not the wrist is bent. ÖNCE SONRA Dr. A. Kadir Atlı

68 Ergonomi multidisipliner bir bilimdir.
UYUMLULUK mobilyalar, el araçları, ekipmanlar, işin gereklilikleri işyeri çevresi insan ölçüleri, yetenekleri kısıtlılıkları beklentileri Psikoloji Dr. A. Kadir Atlı

69 DUR GEÇ Ortamın ergonomik düzenlemesinde renkler 09.04.2017
Ergonomi insanı inceleyen bir bilimdir İnsanın fizik ve psikolojik yapısını inceler… Ortamın ergonomik düzenlemesinde renkler DUR GEÇ Dr. A. Kadir Atlı

70 Ergonomi insanı inceleyen bir bilimdir
İnsanın fizik ve psikolojik yapısını inceler… STOP GO Dr. A. Kadir Atlı

71 停止狀態 停止狀態 載入並執行 09.04.2017 Dr. A. Kadir Atlı
Ergonomi insanı inceleyen bir bilimdir İnsanın fizik ve psikolojik yapısını inceler… 停止狀態 載入並執行 停止狀態 Dr. A. Kadir Atlı

72 09.04.2017 Dr. A. Kadir Atlı Ergonomi insanı inceleyen bir bilimdir
İnsanın fizik ve psikolojik yapısını inceler… Dr. A. Kadir Atlı

73 09.04.2017 Dr. A. Kadir Atlı Ergonomi insanı inceleyen bir bilimdir
İnsanın fizik ve psikolojik yapısını inceler… Dr. A. Kadir Atlı

74 09.04.2017 Dr. A. Kadir Atlı Ergonomi insanı inceleyen bir bilimdir
İnsanın fizik ve psikolojik yapısını inceler… Dr. A. Kadir Atlı

75 Ergonominin bir amacı da kazaları önlemek ve rahatlıktır
Dr. A. Kadir Atlı

76 Ergonomik Programın Elemanları
TEHLİKE ÖNLEME VE KONTROL (Hazard Prevention and Control) İŞYERİ ANALİZİ (Workplace Analysis) BİLİNÇLENDİRME VE EĞİTİM (Education and Training) SAĞLIK HİZMETİ (Health Care Management) Given the spiraling numbers and costs of these disorders, you might be wondering how the AF Medical Service has responded. On March 6, 1998, an interim ergonomics policy was signed into effect by Gen Mabry, requiring implementation of integrated risk-based ergonomics programs “to specifically and prudently address WMSDs”. These programs must contain the elements shown in the slide. The program elements are typical of all effective occupational safety and health programs. PROGRAMI GÖZDEN GEÇİRME VE DEĞERLENDİRME (Program Evaluation and Review) Dr. A. Kadir Atlı 16 17 17

77 Ergonomi konusunun yer aldığı Mevzuat:
506 Sayılı Sosyal Sigortalar Kanunu 4857 Sayılı İş Yasası 1. İş Sağlığı ve Güvenliği Yönetmeliği 2. Ekranlı Araçlarla Çalışmalarda Sağlık ve Güvenlik Önlemleri Hakkında Yönetmelik 3. Titreşimli aletle çalışma Yönetmeliği 4. Elle Taşıma İşleri Yönetmeliği 5. İş Ekipmanlarının Kullanımında Sağlık ve Güvenlik Şartları Yönetmeliği 6. Çalışanların İş Sağlığı ve Güvenliği Eğitimleri ile İlgili Usul ve Esasları Hakkında Yönetmelik Given the spiraling numbers and costs of these disorders, you might be wondering how the AF Medical Service has responded. On March 6, 1998, an interim ergonomics policy was signed into effect by Gen Mabry, requiring implementation of integrated risk-based ergonomics programs “to specifically and prudently address WMSDs”. These programs must contain the elements shown in the slide. The program elements are typical of all effective occupational safety and health programs. Dr. A. Kadir Atlı 16 17 17

78 Etkin bir ergonomik programın elemanları
1. İşyerinde potansiyel kas-iskelet sistemi sorunlarının aramak (tekrarlı ve zorlayıcı çalışma gerektiren işlerin saptanması veya kas iskelet sisteminde ağrı vb. şikayetlerin izlenmesi) 2. Problemi çözebilmek için çalışanların katkısını alan sorumlu bir yöneticilik anlayışı 3. Potansiyel kas-iskelet sistemi sorunlarını inceleyebilmek için eğitim vermek 4. İş analizleri, tıbbi kayıtlar, kaza ve yaralanma kayıtları gibi veri kaynaklarının özellikle sorunlu iş kolları için mutlaka veri toplanmalıdır. 5. Kas iskelet sistemi injürilerini azaltıcı etkin tedbirlerin belirlenmesi ve daha önce kurulmuş sistemlerin etkinliğinin değerlendirilmesi 6. Hastalık ve sakatlığın önlenmesi için kas iskelet sistemi hastalıklarının taranması ve erken tedavisinin önemi işyeri sağlık birimi tarafından vurgulanmalı-uygulanmalıdır. 7. İşyerinde yeni işlem ve süreç değişikliği olduğu zaman Kas iskelet sistemi hastalıklarının risk faktörleri minimize edilmelidir. 1 LOOKING FOR SİGNS OF WMSDs 2 SETTING THE STAGE FOR ACTION 3 TRAINING-BUILDING IN-HOUSE EXPERTISE 4 GATHERING AND EXAMINING EVIDENCE OF WMSDs 5 DEVELOPING CONTROLS 6 ESTABILISHING HEALTH CARE MANAGEMENT 7 CREATING A PROACTIVE ERGONOMICS PROGRAM Dr. A. Kadir Atlı

79 DERİN VEN TROMBOZU (DVT)
1977, Symington EKONOMİK SINIF SENDROMU Dr. A. Kadir Atlı

80 EKONOMİK SINIF SENDROMU (DVT)
DVT için Riskli Gruplar: • Alkol kullananlar • 40 yaş üstü • Hamileler • Daha önce varis şikayeti olanlar • Yakın zamanda karın veya bacak ameliyatı geçirenler • Doğum kontrol hapı kullananlar • Sigara içenler • Şişmanlar ve susuz kalan kişiler DVT Belirtileri •Bacaklarda hassasiyet ve kızarıklık •Ağrı ve ateş •Pıhtı bacaktan kopup akciğerlere giderse, göğüs ağrı ve solunum sıkışması Dr. A. Kadir Atlı

81 EKONOMİK SINIF SENDROMU (DVT)
DVT Korunma •Yolculukta bol su içilmeli •Üç saatten uzun yolculuklarda koridorda yürüyerek ya da egzersiz yapılmalı •Sigara ve alkol kullanılmamalıdır. Dr. A. Kadir Atlı

82 KENDİ KENDİNİ DEĞERLENDİRME ÇEKLİST
OFİS ERGONOMİSİ KENDİ KENDİNİ DEĞERLENDİRME ÇEKLİST Bu çeklistin amacı sizin bilgisayar kullanımınızla ilgili olarak oluşabilecek risklei saptamak ve ne gibi iyileştirmeler yapılacağına yol göstermektir. BÖLÜM A: Nasıl bir bilgisayar kullanıcısısınız? Bilgisayarda ne tür işler yapıyorsunuz?  gönderme alma  Sürekli yazı  Grafik  Word işlemci  İnternet ve surf  Program  Veri girişi Bilgisayarla günde ne kadar çalışıyorsunuz?  3 saatten az  3-5 saat  5 saatten fazla Bu işte ne zamandan beri çalışıyorsunuz? …… Eğer 5 yılda az ise önceki işinizi tarif ediniz. : ………………. BÖLÜM B: Vücut Aşağıdaki vücut bölgelerinden herhangi birinde rahatsızlığınız var mı?  Boyun arkası  Omuz  Sırt  Dirsek  Ön kol  Bilek  Parmak  Gözler  Uyluk  Diz  Bacak  Ayak ve bileği Dr. A. Kadir Atlı

83 KENDİ KENDİNİ DEĞERLENDİRME ÇEKLİST
OFİS ERGONOMİSİ KENDİ KENDİNİ DEĞERLENDİRME ÇEKLİST BÖLÜM C: ÇEKLİST Bacak ve Sırt: Yeterli ayak boşluğunuz var mı ? Sandalyeniz ayarlanabilir özellikte mi? Ayaklarınız yere veya desteğe düz bir şekilde temas ediyor mu? Vücut uyluk açısı 90 dereceden fazla mı? Bel desteği var mı ve uygun kaviste mi? Sandalyenizle diz arkası arasında 3-10 cm. boşluk var mı? Baş ve boyun: Monitörünüz uygun yüksekliğe ayarlanmış mı? (göz seviyesinde veya hafifçe aşağıda olmalı) Monitör tam karşınızda ve bir kol boyu uzaklıkta mı? Dokuman tutacağı kullanıyorsanız bilgisayarın tam yanında mı yoksa monitörün önünde mi? Evet Hayır Evet Hayır Dr. A. Kadir Atlı

84 KENDİ KENDİNİ DEĞERLENDİRME ÇEKLİST
OFİS ERGONOMİSİ KENDİ KENDİNİ DEĞERLENDİRME ÇEKLİST Kol bilek ve el: Klavye ve mouse bilekten hafif aşağıya ayarlanmış mı? Mouse ve klavye kullanırken bileklerde zorlanma hissediyor musunuz? Bilek destekliği kullanabilirsiniz? Mouse klavye seviyesinde mi? Omuzlarınız çalışırken gevşek mi? Gözler: Monitörün konumu göz kamaştırıcı veya ışığı yansıtan bir yerde mi? Kullanılan fontlar net okumaya uygun mu? Ortamda yeterli aydınlatma var mı? Diğer konular: Sık kullandığınız araç gereç malzemeler kolay erişilebilir uzaklıkta mı? Gün boyunca yapabileceğiniz alternatif işleriniz var mı? Gün içinde küçük molalarla germe egzersizleri yapıyor musunuz? Ortam sıcaklık ve gürültü düzeyi uygun mu? Çalışma masası-birimi birden fazla kişi tarafından kullanılıyorsa kişiye göre ayarlanabilir mi? Diğer öneri ve görüşler: Evet Hayır Evet Hayır Evet Hayır Dr. A. Kadir Atlı

85 RİSKLİ OTURMA POZİSYONLARI
Sandalyede çok yüksekte oturmak (bel ve boyun injürisi), Başın öne eğilmesi, (Boyun injüri) Bel desteği olmadan oturmak (Bel ağrısı) Kollar yıkarda çalışmak (omuz travması) Bilek eğik pozisyonda çalışmak (bilek, omuz ağrısı) Önkol desteği olmadan çalışmak (bel-omuz ağrısı) Dr. A. Kadir Atlı

86 Küçük sandalye Yüksek masa
Bacaklara giden kan akımını engeller, venöz göllenmeye yol açar Oturma yerinde normalden fazla baskı yapar ve konforu bozar İç organlara baskıya neden olur Yüksek masa Bel desteğinin kullanılmasını engeller ve bel ağrısı ve injüriye neden olur Omugada oluşan gerilim nedeniyle sırtta gerilme ve injüriye neden olabilir Başı öne doğru zorladığı için boyun zedelenmelerine yol açabilir. Omuzu zorlar ve ağrıya neden olabilir. Genel vücut yorgunluğuna neden olabilir. Dr. A. Kadir Atlı

87 İdeal oturma pozisyonu:
Kalça, diz ve bilek açıları 90 ° daha fazla olmalı Beden açısı 30 ° den fazla olmamalı Üst kol yere 20 ° aşı yapmalı Dirsek açısı 90° ila 120° olmalı Önkol yere 20 °- paralel durmalı Ön kol desteği olmalı Dr. A. Kadir Atlı

88 Boy-ağırlık; beden kitle indeksi
:35 Dr. A. Kadir Atlı Dr. A. Kadir ATLI

89 ODİOMETRİ Dr. A. Kadir Atlı 89

90 Gaz Ölçüm Cihazı (Gas Detector)
Ölçülen gazlar; CH4, CO, H2S, O2 Ölçme sınırı; CH4 : % LEL O2 : % VOL CO : ppm H2S : ppm :35 Dr. A. Kadir Atlı Dr. A. Kadir ATLI

91 Vibrometre (Titresim Ölçüm Cihazı)
Hız Kademeleri: 200mm/s 0,50 ~ 199,9 mm/s 7.87 inch/s 0.02 ~ 7,879 inch/s vme Kademeleri: 200m/s² 0,5 ~ 199,9 m/s² 656ft/s² 2.0 ~ 656ft/s² :35 Dr. A. Kadir Atlı Dr. A. Kadir ATLI

92 Ses Düzeyi Ölçer (Sound level meter)
Frekans Bandı: 31,5Hz Hz, Ölçüm Sahası: A konumunda dB, C konumunda dB, Ölçüm Kademeleri: dB, 40-90dB, dB, dB, dB, dB, :35 Dr. A. Kadir Atlı Dr. A. Kadir ATLI

93 Gürültü Doz Ölçer (Dosimeter, dozimetre) Tes 1355
% ve TWA olarak zamana göre gürültü siddeti ve ses seviyesi ölçme özelligi, Ölçme aralıgı: dBA (+-1.5dB) % doz Kritik düzeyler: 80, 84, 85, 90 dB Esik düzeyleri: dB (1dB adım) Katlama faktörü: 3dB, 4dB, 5dB veya 6 dB Tepe degeri : 140 dB :35 Dr. A. Kadir Atlı Dr. A. Kadir ATLI

94 Nem, Sıcaklık Ölçer Ölçüm aralığı: Nem; 10% - 95% R.H.,
Sıcaklık; -20 0C C; -4 0F F, :35 Dr. A. Kadir Atlı Dr. A. Kadir ATLI

95 SFT Solunum fonksiyon testleri çok genel bir yaklaşımla akciğerlerin kapasitesini ve fonksiyonel durumunu objektif olarak ölçmeye yarar. :35 Dr. A. Kadir Atlı Dr. A. Kadir ATLI

96 Büyük Antropometre Küçük Antropometre 0.1cm hassasiyetle
0 - 60cm ölçüm aralığına sahiptir. Küçük Antropometre 0.1cm hassasiyetle 30cm' ye kadar ölçüm yapılabilir. :35 Dr. A. Kadir Atlı Dr. A. Kadir ATLI

97 Deri Kıvrımı Verniyesi ölçüm aralığı 0-100mm
Göğüs Derinliği Verniyesi ölçüm aralığı en az 0-50cm :35 Dr. A. Kadir Atlı Dr. A. Kadir ATLI

98 Işık Ölçer (Light Meter)
Işık ölçer, ışık kaynağı seçme özelliğine, Tungsten/Gün ışığı, Floresan, Sodyum ve Cıva ışıması için otomatik düzeltme faktörlerine sahiptir. 0' dan 5000 Fc (Foot Candle) ' ye ve 0' dan Lux' e kadar ölçüm yapabilir 10,764 fc (foot candle)= Lux (Lümen/metre2) :35 Dr. A. Kadir Atlı Dr. A. Kadir ATLI

99 Görüş Testi Cihazı 09.04.2017 09.04.2017 12:35 Dr. A. Kadir Atlı
Görüş testi cihazı insanın görsel performansının hızlı ve hassas olarak ölçülmesinde kullanılan bir cihazdır. -İki gözle bir cisme odaklanma testi - İki gözle uzak sekil içindeki detayları görebilme testi -Sağ/sol gözle uzak sekil içindeki detayları görebilme testi -Derinlik algılama testi - Renk ayırt etme testi -Yükseklik algılama testi -Yatay algılama testi :35 Dr. A. Kadir Atlı Dr. A. Kadir ATLI

100 Isısal Yüklenme Monitörü (Heat Stress Monitor)
İnsanda ısı gerilmesine tepki olarak oluşan bireysel vücut yüklemesini monitörlemek için kullanılır. Sıcaklık sensörünün ölçüm aralığı: °C ( °F) arasında, Kalp atışı ölçüm aralığı: BPM (beat per minute) arasındadır. :35 Dr. A. Kadir Atlı Dr. A. Kadir ATLI

101 EKG (Elektrokardiyograf) Cihazı
Kalp kasının ve sinirsel iletim Sisteminin çalışmasını incelemek üzere kalpte meydana gelen elektrik faaliyetinin kaydedilmesini sağlar. :35 Dr. A. Kadir Atlı Dr. A. Kadir ATLI

102 EMG-ENMG 09.04.2017 09.04.2017 12:35 Dr. A. Kadir Atlı
Sinir yaralanmaları Sinir sıkışmaları Bel ve boyun fıtıkları Kol ve bacaklarda uyuşma ve yanma tarzında ki tablolar Yüz felçleri Sinirlerin fonksiyonlarını bozan hastalıkların teşhisi (Metabolik hastalıklar: Şeker hastalığı, böbrek hastalığı gibi) Kas hastalıklarının teşhisi Kas erimeleriyle giden omurilik hastalıklarının teşhisi için yapılır. :35 Dr. A. Kadir Atlı Dr. A. Kadir ATLI

103 Beceri Testi Seti Bu test aleti bir boarddan, deliklerden, bir
takım çubuklar,somunlar, vidalardan ve baslıklardan oluşmaktadır. Testte çubuklar ve baslıkların monte işlemi için 3 dakika, conta ve somunların T çubuğuna dizilmesi için gerekli test süresi 40 saniyedir. Ayrıca her 2 el için ayrı ayrı 40 saniye de tutulabilir. :35 Dr. A. Kadir Atlı Dr. A. Kadir ATLI

104 Psikotekni (psikoteknik) Lab.
:35 Dr. A. Kadir Atlı Dr. A. Kadir ATLI

105 İlgi ve dikkatiniz için TEŞEKKÜRLER! Thank you for your attention!
Dr. A. Kadir Atlı 105