Avrupa Birliği Çevre Politikası Türkiye’ye Yansımalar

... konulu sunumlar: "Avrupa Birliği Çevre Politikası Türkiye’ye Yansımalar"— Sunum transkripti:

1 Avrupa Birliği Çevre Politikası Türkiye’ye Yansımalar
ve Türkiye’ye Yansımalar (1) Dr. Nuran Talu 28 Mart 2013 ATAUM, Ankara

2 Hukuk İlkeleri AB’nin Taraf Olduğu Uluslararası Antlaşmalar
Birincillik İlkesi (Birincil Hukuk*-İç Hukukun bir parçası) Antlaşmalar ve Topluluk ana kurumlarınca alınan önlemlerden kaynaklanan yükümlülükleri yerine getirmek zorunluluğu Avrupa Anayasasından (Lizbon) doğan yükümlülükler İkincillik ilkesi Ortak bir politikanın ortak amaçlarına ulaşmanın kendilerince en uygun aracını seçmek için üye devletlere bırakılan olanak Ülkelerin Kararları (Decisions), Yönergeleri (Directive) ve Tüzükleri (Regulation) ulusal hukuka aktarmada kendi ulusal koşullarını hesaba katmada takdir hakları Avrupa Birliği Adalet Divanı İçtihatları AB’nin Taraf Olduğu Uluslararası Antlaşmalar

3 Kararlar (Decisions) Doğrudan hukuki bağlayıcılığı vardır
İdari bir hüküm oluşturur Üye ülkelere, kurumlara, şirketlere ve hatta kişiye özgü kararlar alınabilir Sadece hitap ettiği tarafa hüküm getirir

4 Yönergeler (Directive) Tüzükler (Regulation)
Yönergeler/Tüzükler AB Konseyi ya da AP tarafından müştereken ya da sadece Komisyon tarafından yasalaşır/geçirilir. AB hukukunun en doğrudan şeklidir Ulusal kanunlarla eşit şekilde Üye Devletler üzerinde bağlayıcı kanuni güce sahiptir. Üye ülkelerin uyum için ulusal mevzuata aktarma zorunluluğu var Bir yada birden çok düzenleme ile karşılanabilir Belirlenen nihai hedefleri karşılamak bağlayıcıdır, ancak kullanılacak yöntemler üye ülkelerin yetkisindedir Uyum için belirli bir zaman verilir

5 AB – TÜRKİYE ÇEVRE POLİTİKALARI GEÇİŞLERİ

6 AB TÜRKİYE 1951 Paris Antlaşması
Avrupa Kömür ve Çelik Topluluğu’nu kuran Antlaşma Politika Yok 1957 Roma Antlaşması (Avrupa Ekonomik Topluluğu Antlaşması)* Başlangıçta Politika Yok Avrupa Atom Enerjisi Topluluğu Antlaşması (EUROTOM-nükleer enerjinin barışçı kullanımını denetleyen bir sistem kurmak, çevresel güvenlik) Ortak eylemlerin ve politikaların yürürlüğe konulması yoluyla, Avrupa Topluluğu’na, diğer görevlerinin yanısıra, çevre kalitesinin yükseltilmesi ve yüksek düzeyde korunmasını sağlamak görevini yüklemektedir (Madde 2). Topluluğun yasama kapasitesini ve Topluluk Çevre Politikası’nı yönetmede temel ilkeleri belirlemektedir (Madde 174). Sağlığın Korunması 1967 Tehlikeli Maddelerin sınıflandırılması nüfusu aşmayan yerlerde fabrikalar.. İstanbul’un sanayi sorunları için yabancı uzmanların İstanbul’a bölge planlaması tavsiyeleri.. Politika Yok 1959 Türkiye ile Avrupa Birliği'nin ilişkileri 31 Temmuz 1959'da Türkiye'nin Avrupa Ekonomik Topluluğu'na (AET) yaptığı ortaklık başvurusu ile başlar 1961 Anayasası Sağlığın Korunması 1963 1963 tarihli Ankara Anlaşmasından itibaren, AET ülkemizde yaşanan ekonomik, siyasi ve sosyal gelişmelerde en önemli referans noktalarından birini oluşturmuştur.

7 AB TÜRKİYE 1982 Anayasası, 1983 Çevre Kanunu
1972 Topluluk Paris Deklarasyonu Ekonomik kalkınmanın ekolojik sorunları; ortak politika ve eylem programları ihtiyacı (İlk somut adım) 1987 Avrupa Tek Senedi* Tek Senet ile çevre birincil bir Politika alanı oldu. Çevre alanında ilk kez yetki kazanıldı 1987 Tek Avrupa Senedi ile çevre konusu AT’nin temel yasalarına doğrudan girdi (Roma Antlaşmasında yasal zemin) Çevre; Topluluğun ortak politikalarına ve AT müktesebatına (aquis communaitaire) dahil edildi, Tek Avrupa Senedi, Roma Antlaşması’nın 130. maddesinde değişiklik yaparak “ kirleten öder” ilkesini ortaya çıkardı, 174. maddesinde değiş - çevre yasama ve yönetim konuları. 1992 Maastricht Antlaşması * (Avrupa Birliği Antlaşması) Çevre koruma, resmen ortak bir politika ve ortak karar statüsünde, (kirlenme karşıtı önlemler ortak pazarda rekabeti çarpıtır) çevre öncelikli hedef, çevre politikası ve sürdürülebilirlik ilkesi bir arada tanımlanıyor. Antlaşma ile çevre alanına politika statüsü verilmiş ve AB hukukunda “sürdürülebilir kalkınma kavramı resmen oluşturulmuştur. (Çevre ve İstihdam, Büyüme ve Rekabet) (Atıklar tüketimden değil, üretim süreçlerinden kaynaklanıyor, proses teknolojileri) 1978 Uluslararası faaliyetleri izleme ve kurumsallaşma ihtiyacı - Ulusal sorunların çözümünde devletin belirleyici rolü ve liderliği var. Çevreye ilişkin kararları idari hiyerarşinin tepesinden belirlemek de geleneksel Türk kamu yönetim sistemine uygun 1982 Anayasası, 1983 Çevre Kanunu 14 Nisan 1987 Tam üyelik müracaatı Çevre mevzuat uyumu başlıyor (Örn:1986 tarihli Hava Kalitesinin Korunması Yönetmeliğinin 47. maddesi “TSE standardı bulunmayan konularda bir belirleme yapılana kadar AET standartlarındaki değerler esas alınacaktır”.) 1992 Uluslararası çevre faaliyetlerine ilgi

8 AB TÜRKİYE 1997 (Haziran) Amsterdam Antlaşması* (Daha demokratik bir Avrupa Sürdürülebilir kalkınma kavramı AB anlaşmasına giriyor ve AB’nin ana hedeflerinden birisi artık (katılımcılık ve çevre) Gündem 2000 (Temmuz 1997) Çevre ve genişleme politikaları; i) genişlemenin çevresel faydalarını içeren maliyetler, ii) hem iç Pazar, hem dünya (Çevre ve Genişleme, Şeffaflık, Sektörel Entegrasyon, Özel Sektörün önemi) 1 Ocak 1996 Gümrük Birliği, Mali İşbirliği Deklarasyonu - Öncelikli alanlar arasında çevre var. Türk özel sektörü rekabete hazırlanıyor Mevzuat uyumu devam ediyor 1996-Katılımcı süreçler hızlanıyor (Habitat II...)

9 Gündem 2000 ve Genişleme Aday ülkelerden 4 önemli beklenti:
Çevrenin tüm temel politika alanlarına anahtar faktör olarak entegre edilmesi (sanayi, enerji, ulaştırma, tarım, turizm) “Yönet ve kontrol et” yaklaşımının hükümet, özel sektör ve halk arasında sorumlulukları paylaşarak “teşvik et ve özendir” mekanizmalarıyla harekete geçirilmesi "Her aday ülke, Topluluk müktesabatının tümünü ulusal hukuk düzeni içerisinde kabul edecek ve idari sistemini de buna uygun hale getirecektir.“ Şeffaflık, bilgi ve katılım *Çevre ve Üye Olma Stratejileri Komisyon Tavsiye Kararı, 1998

10 AB TÜRKİYE (% 46’sında mukabil düzenleme yok)
1998 Cardiff Süreci Lizbon 2000 Sratejsi (En dinamik, bilgiye dayalı, rekabetçi, nitelikli istihdam, çevreye daha fazla duyarlı olmak, sanayici açısından özellikle önemli) Göteborg, Haziran 2001) “Sürdürülebilir Kalkınma İçin Avrupa Stratejisi” öncelikli entegrasyon alanları: Tarım, Enerji, Ulaştırma Mevzuat uyumu devam ediyor… (% 46’sında mukabil düzenleme yok)

11 AB TÜRKİYE 1999 Helsinki “Sürdürülebilirlik 21”(Genişleme ve Çevre Konsey Tavsiye Kararı) 2000 Nice Antlaşması* Su kaynakları yönetimi, atık yönetiminde arazi kullanımı 1999 Helsinki (Aralık 1999 Helsinki, Türkiye’ye adaylık statüsü tanındı) Siyasal ve Yönetsel Reformlar Yeni kurumsal mekanizmalar Ekonomik etkinliklerin mekansal dağılma biçimlerinin yeniden şekillendirmesi (AB bölgesel kalkınma politikaları, kalkınma ajansları yaklaşımları) 2003 Avrupa Çevre Ajansına resmen katılım Aralık 2004 Müzakerelerin başlaması için karar 3 Ekim 2005 Müzakerelerin resmen başlaması

12 AB TÜRKİYE Çevre Faslı Aralık 2009
2009 Lizbon Antlaşması AB’nin 2003 yılından bu yana devam eden Anayasal sürecini sona erdiren Antlaşma. ( yürürlük) AB 2010 yılı itibariyle gelecek on yıla tek bir uluslararası tüzel kişilik kazanmış,karar alma sürecini hızlandırmış, kurumsal yapısını daha etkin hale getirmiş, ve dış politikadaki hareket kabiliyetini arttırmış olarak girdi) Lizbon ve Çevre: Birliğin 10 ortak yetki alanından biri “Çevre”. Dengeli ekonomik büyümeye dayanan, sürdürülebilir bir Avrupa kalkınması ve dünyanın sürdürülebilir kalkınmasına katkı. Bakanlar Konseyi çevre ile ilgili kararlarda her durumda Avrupa Parlamentosuna ve Birlik danışma organlarına danışır. Diğer Bazı alanlardaki Politikalar, Bölüm 10 – Enerji: Enerji verimliliği ve tasarrufu ile yenilenebilir enerji biçimleri geliştirilmesini teşvik edilmesini hedefler. Aralık 2009 Çevre Faslı

13 AB’nin 5 Yatay Politikası
Çevre Politikası Sosyal İlerleme Politikaları Vergi Politikası Bölgesel Kalkınma Politikası Rekabet Politikası

14 AB Çevre Politikasının Dayandığı 2 Esas
Ülkelerde Çevre ve Kalite Standartlarının Uygulanması Farklı, Bu Durum Ürün Maliyetlerinin Değişik Olmasına Neden Oluyor ve… AB’nin Serbest Rekabet Politikaları ile Mallarının Serbest Dolaşımı İstenen Düzeyde Uygulanamıyor Yaşam Kalitesi

15 AB’nin Sektörel Politikalarında Çevre
Enerji Tarım Ulaştırma AB Antlaşmaları, yukarıdaki ilk üç sektörde çevre ile ortak politika geliştirilmesini açıkça belirtir Sanayi Balıkçılık Araştırma ve Teknoloji

16 Örneğin; AB’nin Enerji Politikaları
AB’nin enerji sektöründeki temel politika eylemleri, daha çok enerji verimliliği, yenilenebilir enerji kaynakları, enerji-verimli üretim kuralları, enerji hizmetlerinin iyileştirilmesi ve bileşik ısı ve güç sistemleri üzerinde yoğunlaşmaktadır AB’nin yenilenebilir enerji kaynaklarının kullanılmasına büyük önem verdiği ve 2020 yılına kadar enerji üretimlerinin % 20’sini yenilenebilir enerji kaynaklarından sağlanmasını kararlaştırdıkları ve bu oranı sonradan % 30’a çıkardıkları bilinmektedir. Gereğinden fazla enerji üretimini zorunlu kılan enerji kayıp ve kaçaklarının azaltılması (kayıp ve kaçaklarda Türkiye’de oran % 20 civarında, AB’de bu oran % 4-5 civarında) İklim değişikliği stratejileri ve enerji politikası (sera gazı emisyonlarını 2020 itibariyle %20 azaltma – koşullara göre %30 azaltma)

17 Politikaların 2 Temel Amacı
Daha Az Kirleten Ürünler Maliyetin Sorumlulara Yansıtılması

18 AB ÇEVRE İLKELERİ Bütünleyicilik ilkesi: Çevrenin korunmasında Topluluk’un diğer politikalar içine entegre edilmesidir. Kirleten öder ilkesi: Topluluk’un temel hedefidir. Kaynakta önlem ilkesi: Atığın üretildiği yerin yakınında bertaraf edilmesidir. Kaynağında önceden önleme ilkesi: Zararın ortaya çıkmasından önce gerekli önlemlerin alınmasıdır. İhtiyatlılık ilkesi: Çevre açısından olumsuz sonuç oluşturacak belli bir fiilin bilimsel ispatını beklemeden önlem alınmasıdır. Komuta Kontrol ve Teşvik Et Özendir (Pazar ekonomisine ilişkin tedbirler için) Beşikten-mezara kontrol Yerellik/Hizmette halka yakınlık/Aşamalı Sorumluluk Çevre suçlarının ceza hukuku kapsamında ele alınması esası

19 AB Sürdürülebilir Kalkınma Politikaları (1997 Amsterdam, 2001 Gothenburg, 2003, 2006-2010)
İklim değişikliği ve temiz enerji (Azaltım+uyum) Sürdürülebilir ulaşım Sürdürülebilir üretim ve tüketim Halk sağlığına yönelik tehditler Doğal kaynakların daha iyi yönetilmesi (öncelikli alan su yönetimi) Sosyal katılım, nüfus ve göç Küresel yoksullukla mücadele

20 AB ve İklim Değişikliği
Yeşil Belge - AB Sera Gazı Salım Ticareti, Mart 2000 (Green Paper on greenhouse gas emissions trading within the EU, COM(2000)87) The First European Climate Change Programme ( ) 6. Çevre Eylem Programı ( ), (Öncelikli 4 eylem alanı: İklim Değişikliği, Doğa ve Biyolojik Çeşitlilik, Çevre ve Sağlık, Sürdürülebilir Doğal Kaynak Kullanımı ve Atık Yönetimi Avrupa Çevre Ajansı – EEA Raport: Impacts of Europe’s Changing Climate, 2004 The Second European Climate Change Programme, ( ) 2012 Sonrası Strateji (Towards a Post-2012 Climate Change Regime - Final Report, June 2005) (Azaltım + Uyum) Altıncı Çevre Eylem Programının Tematik Stratejileri (Toprağın Korunması için Tematik Strateji (COM(2006)231, Hava Kirliliği, Atık Yönetimi, Deniz Çevresi, Kentsel Çevre Stratejileri) Yeşil Belge – Adapting to climate change in Europe, options for EU action, June 2007 (Uyum) Beyaz Belge (White Paper- Adapting to climate change: Towards a European framework for action, 2009) Uyum 2012 sonrası kapsamlı bir iklim anlaşması konusunda AB tutumunun geliştirilmesine yönelik Konsey Sonuç Bildirgesi, Mart 2009 (Azaltım + Uyum) 2010 Kopenhag Sonrası Politika Belgesi, International climate policy post-Copenhagen: Acting now to reinvigorate global action on climate change, {SEC(2010) 261} Brussels, COM(2010) 86 final Cancun - Avrupa’da İstihdam kaybı endişesi. AB finans kaynağı yaratıyor – planı var AB sektörel politikaları (AB’de, iklim değişikliği kapsamında, Enerji, Konut ve Hizmet, Ulastırma, Sanayi,Tarım ve Ormancılık ve Atık Yönetimi sektörleri ve CZM, flood protection gibi bir çok konuda kabul edilen ve yürütülen çok sayıda ayrıntılı mevzuat, politika ve önlem)

21 Avrupa Birliği İklim ve Enerji Politikaları
2020 yılına kadar Sera Gazı Emisyonlarının %20 azaltılması (bir uluslararası anlaşma durumunda %30 oranında azaltılması) 2020 yılına kadar enerji verimliliğinin %20 artırılması 2020 yılına kadar yenilenebilir enerjinin toplam enerji tüketimindeki oranının %20 oranına getirilmesi.

22 AB Çevre Mevzuatı –Karar Alma Süreci
Ortak Karar Alma Usulü Avrupa Komisyonu Çevre Genel Müdürlüğü (40 genel müdürlükten biri) Yasa taslağını hazırlama yetkisi olan tek kurum Uluslararası çevre anlaşmalarının müzakerelerinde AB’yi temsil eder (Örn: UNFCCC’de) Internet üzerinden kamuoyu danışma süreci Yeşil Kitap –tartışma süreci / Beyaz Kitap –öneriler Etki Analizi Avrupa Birliği Bakanlar Konseyi Nitelikli Oy Çokluğu (255/345) = Oyların %74’ü, Nüfusun %62’sini karşılanması gerekiyor. Avrupa Parlamentosu ile Uzlaşma Komitesi kurulabilir. Avrupa Parlamentosu (mutlak çoğunluk) Çevre, Halk Sağlığı ve Gıda Güvenliği Komitesi (68 üye)

23 Avrupa Komisyonunun Rolü
Bugün, çevre sektöründe AB ülkelerinde yürürlükte bulunan yasal düzenlemelerin ortalama %90’ı Brüksel’de kararlaştırılmıştır. AB Çevre Müktesebatının uygulanmasının denetlenmesinden sorumlu Ön-araştırma yapılır Üye ülkenin konu ile ilgili görüşleri talep edilir Komisyonun gerekçeli resmi görüşü Üye ülkenin verilen zaman diliminde uyumu talep edilir Uyum sağlanmadığı takdirde; Avrupa Birliği Adalet Divanı

24 AB İkincil Hukuk Kaynaklarında Çevre
Tüzük/Kanun ülke kanunlarına uyarlanmaksızın geçerli. Yönerge-Direktif/ üye devlet kendi yöntemini seçer Karar bağlayıcıdır Ortak Karar (Ortak politikalar için çıkarılır/Avrupa Konseyi-Zirve ve AP tarafından yürürlüğe konur, yönlendiricidir. Tavsiye Kararı ve Görüş (kanuni bağlayıcılığı yoktur ancak bazı durumlarda önemli. Örneğin çevre denetiminde minimum kriterlere uyum, “tavsiye kararı” ile yapıyor.) Deklarasyon “Gelişme” ile ilgili olduğunda hemen hemen “Ortak Karar” gücünde, (Demokrasi Deklarasyonu vb) Beyaz Kitap (politika tartışma belgesi (Büyüme, İstihdam, Rekabet Politikaları, Çevre, iklim değişikliğine Uyum Beyaz Kitabı vb.) Yeşil Kitap (eylem programları duyuru belgesi, uygulama prensiplerini ortaya koyan dokümanlar, Örn: Sera gazı emisyonlarının salım ticareti ile ilgili Yeşil Kitap; Kyoto Protokolüne göre ülkelerin emisyon azaltma yükümlülüklerine en az maliyetle ulaşmak için yardımcı mekanizmalar için bir uygulama planı ve ülkeler için kolaylıklar sunmaktadır) Eylem Programları

25 Müktesabatın oluşmasında süreç...
Yasaların yürürlüğe girişi uzun yıllar alıyor… 27 ülkenin çıkarları, şirketlerin, sektörlerin, STKların ve diğer grupların girişimleri Örnek olarak bir süreç: AB’nin yeni kimyasallar stratejisi: REACH (Kimyasalların Kaydı, Değerlendirilmesi, İzni ve Kısıtlanması) düzenlemesi; Beyaz Kitap – 2001 (politikası oluşuyor) Yasa Taslağı Yasalaşması – 2006 Yürürlüğe Giriş Tarihi

26 AB Çevre Mevzuatının Yapısı
AB Çevre müktesebatı 80’i önemli direktif 18 Çerçeve Yönerge olan 270 yasal düzenlemeden (Tüzük ve Yönerge) oluşuyor, bu sayı bütün ekler ve teknik uyarlamalar dahil olunca 560’dan fazla (AB müktesebatı: AB Hukuk Sistemi (35 Fasıl) (Türkiye 33 Fasıl, sayfa)

27 AB Çevre Mevzuatının Yapısı
1. Yatay Mevzuat (Çevresel Bilgiye Erişim, Çevresel enformasyon, Avrupa Çevre Ajansı ve Çevresel Etki Değerlendirmesi, SÇD,LIFE, Raporlama mevzuatı vb.) 2. Hava Kalitesi (Hava Kalitesi Çerçeve Direktifi, vb.) 3. Atık Yönetimi (Düzenli Depolama, Tehlikeli Atık, Atık Yağlar, Ambalaj ve Ambalaj Atıkları, vb.) 4. Su Kalitesi (İçme Suyu, Kullanma Suyu, Yeraltı Suları, vb.) 5. Habitat/Doğa Koruma (Nesli Tehlikede Olan Canlılar, Habitat, vb.) 6. Endüstriyel Kirliliğin Önlenmesi ve Risk Yönetimi (Entegre Çevre Kirliliği Kontrol ve Önleme, Büyük Yakma Tesisleri, SEVESO, vb.) 7. Kimyasallar ve GDO’lar 8. Gürültü Kirliliği 9. Nükleer Güvenlik ve Radyoaktif Kirliliğin Önlenmesi

28 SU KALİTESİ ATIK YÖNETİMİ Rekreasyon amaçlı) banyo suyu direktif 1976/160/EEC Atıklara iliskin çerçeve direktif 1975/442/EEC Tehlikeli maddelerin suya bosaltımına iliskin direktifler 1976/464/EEC, 1980/68/EEC Tehlikeli atık direktifi 1991/689/EEC Arıtma çamuru direktifi 1986/278/EEC Ambalaj atıkları direktifi 1994/62/EC Kentsel atık su arıtma direktifi 1991/271/EEC Düzenli depolama direktifi 1999/31/EC Nitrat direktifi 1991/676/EEC Atık yakma direktifi 2000/76/EEC İçme suyu direktifi 1998/83/EC Su çerçeve direktifi 2000/60/EC HAVA KALİTESİ KONTROLÜ ENDÜSTRİYEL KİRLİLİK KONTROLÜ Yakıt kalitesi direktifleri 1993/12/EEC 1998/70/EC 1999/32/EC Seveso II (COMAH) direktifi 1996/82/EC Uçucu Organik Bilesikler (VOC) 1. asama direktifi 1994/63/EC Entegre Kirlilik Önleme ve Kontrolü (IPPC) direktifi 1996/61/EC Hava kalitesi çerçeve direktifi ve ilgili direktifler 1996/62/EC 1999/30/EC 2000/69/EC 2002/3/EC Solvent direktifi 1999/13/EC Büyük Yakma Tesisleri direktifi 2001/80/EC

29 AB, Uluslararası Sözleşmeler Türkiye (taraf değil)
Sınıraşan Suların ve Uluslararası Göllerin Korunması ve Kullanılması Sözleşmesi (AB 1995, Helsinki) Sınıraşan ÇED Sözleşmesi (AB 1997, Espoo) Çevresel Konularda Bilgiye Erişim, Çevresel Karar Verme Sürecine Halkın Katılımı ve Yargıya Başvuru Sözleşmesi (AB 2001, Aarhus)

30 Topluluk Ajansları Avrupa Birliği’nde ortak politikalar çerçevesinde karşılaşılan sorunlara farklı yöntemlerle çözüm arayan ve Birliğin faaliyetlerine ademi merkeziyetçi bir yaklaşım getiren ajanslar, AB hukukuna göre tüzel kişilik statüsündedir Türkiye’nin, adaylığının teyit edildiği Aralık 1999 tarihli Helsinki Zirvesi’nde Topluluk ajanslarına katılabileceği belirtilmiştir.

31 Topluluk Ajansları Avrupa Çevre Ajansı (Türkiye, onay 2003 –tam katılım) Avrupa Uyuşturucu ve Uyuşturucu Bağımlılığı İzleme Merkezi (Türkiye, imza 2006) Avrupa Irkçılık ve Yabancı Düşmanlığı İzleme Merkezi Avrupa Topluluğu Bitki Çeşitliliği Ofisi Avrupa Tıbbi Ürünleri Değerlendirme Ajansı Avrupa Mesleki Eğitimi Geliştirme Merkezi Avrupa İş ve Yaşam Koşullarını İyileştirme Vakfı Tek Pazarın Uyumlaştırılması Ofisi Avrupa İşyerinde Güvenlik ve Sağlık Ajansı Avrupa Mesleki Eğitim Vakfı Avrupa Birliği Organları Çeviri Merkezi Avrupa Yeniden Yapılandırma Ajansı Avrupa Gıda Güvenliği Ajansı Avrupa Deniz (Emniyeti) Güvenliği Ajansı Avrupa Hava Güvenliği Ajansı Avrupa Ağ ve Bilgi Güvenliği Ajansı Avrupa Hastalıkların Önlenmesi ve Kontrolü Merkezi Avrupa Demiryolu Ajansı Avrupa Kimyasallar Ajansı Dış Sınırlarda Operasyonel İşbirliğinin Yürütülmesi İçin Avrupa Ajansı Topluluk Balıkçılık Kontrol Ajansı Topluluk Bitki Çeşitliliği Ajansı Avrupa Temel Haklar Ajansı

32 Avrupa Çevre Ajansı Avrupa Çevre Ajansı (AÇA) Konsey Yönetmeliği EEC/1210/906 Avrupa ölçeğinde nesnel, güvenilir ve karşılaştırılabilir veriler sunarak çevre koruma amaçlı alınacak önlemlere yardımcı olmak Kamuoyuna çevre durumu hakkında bilgi vermek (Ürünlere konacak çevre etiketleri vb) EIONET (European Environment Information & Observation Network)

33 Avrupa’da Çevrenin Durumu (AÇA kaynakları)
Ekonomik kalkınma ve çevre üzerinde yarattığı baskılar (Doğal kaynakların istikrarlı bir şekilde kullanılması, Enerji, Taşımacılık, Turizm, Sanayi, Tarım, Ormancılık, Balıkçılık) Çevreyi ilgilendiren gelişmeler İklim Değişikliği, Stratosferdeki ozon tabakasının delinmesi, Hava Kirliliği,Tehlikeli Kimyasal Maddeler, Atıklar, Su, Toprak,Teknolojik ve Doğal tehlikeler, Biyolojik çeşitlilik, İnsan Sağlığı) Çevre yönetiminde gelişmeler, sektörlerarası entegrasyonun ilerlemesi Açığın kapatılması (Avrupa çevre değerlendirmelerini destekleyecek entegre izleme sistemine doğru)

34 Avrupa’da Çevrenin Durumu (AÇA kaynakları)
İLERLEMELER Ozon tabakasının delinmesine neden olan parçacıkların salımları ve havaya gönderilen salımlar önemli ölçüde azaltılmıştır. Hava kalitesi artırılmıştır. Suya salım yapan kaynaklar azaltılmış, su kalitesi artırılmıştır. Orta ve Doğu Avrupa ülkelerinde ve aday ülkelerde çevre ve sektörel politikaların entegrasyonunda politik altyapının geliştirilmesine yönelik çalışmalar hız kazanmıştır. Orta ve Doğu Avrupa ülkelerinde tarım ve sanayi sektörlerinin toprağa ve havaya yaydığı salımlar azaltılmıştır.

35 Avrupa’da Çevrenin Durumu (Kaynak: AÇA)
SORUNLAR Atık yönetiminde göreli olarak az ilerleme kaydedilmiş Doğal kaynakların kullanımının azaltılmasında istenilen ilerleme olmamıştır. Ekonomik büyümenin çevre üzerindeki baskısının azaltılmasına yönelik birkaç olumlu örneğin dışında, çevre ve sektörel politikaların entegrasyonunda önemli bir gelişme kaydedilmemiştir. Çevre alanında ekonomik yaptırımlar ve ihtiyari anlaşmalar Avrupa bölgesinde henüz yaygın olarak kullanılmamaktadır. AB’nin istikrarlı kalkınma hedeflerine ulaşılabilmesi için uygulanan politikalarda çevre entegrasyonu yetersizdir. Çevre politikalarının oluşturulması ve uygulanması teknolojik alandaki gelişmelerle doğrudan bağlantılıdır. İklim değişikliğinin önlenmesi için daha çok uzun bir yol var. İstihdamda sorun yaratır endişesi var. Çevre yönergelerinin uygulanması sorunları, gecikmeler ülkelerin sorumluluklarında yaşanan sorunlar

36 Avrupa’da Çevrenin Durumu (Kaynak: AÇA)
AB’NİN AZALTMAYA ÇALIŞTIĞI TEMEL KİRLETİCİLER Karbon dioksit (Birliğin iklim değişikliği konusundaki politikaları ile doğrudan ilgili) Ozon (troposferik ozon) Sülfür dioksit Karbon monoksit Kurşun ve kurşun bileşikleri

37 AB’nin havası pek temiz değil
Avrupa Çevre Ajansı'nın (EEA) hazırladığı raporda, havayı kirleten maddelerin her yıl AB ve komşusu ülkelerde 500 bin erken ölüme yol açtığı ve biyoçeşitliliğin kaybolmasına neden oldu. Buna göre AB kent nüfusunun % 95'i Dünya Sağlık Örgütü kılavuzundaki alt seviyenin çok üstünde ozona maruz kalıyor. Raporda 2020’de AB içinde havayı kirleten maddelerin insan sağlığı, ekosistem ve tarımsal açıdan maliyetinin 537 Milyar Euro olacağı da tahmin ediliyor. Kasım 2011

38 Türkiye AÇA 1999 Haziran Türkiye’nin Ajansa üyelik başvurusu
2000 Ekim tarihinde Anlaşmanın taraflarca Brüksel'de imzalanması AÇA ile ilgili Kanunun yürürlüğe girmesi (Kanun No: tarih ve sayılı RG.) 10 Konu: Hava Kalitesi, Hava Emisyonu, Doğa Koruma ve Biyoçeşitlilik, Su, Deniz ve Kıyı Ortamları, Toprak, Arazi Örtüsü, Veri Kaynakları Kataloğu, Atık, Ulaştırma. Türkiye’nin Katkı Payı: 1. yıl: Euro, 2. yıl: Euro idi. 3. yıldan itibaren Euro ödüyor (full cost) NOT:Türkiye'nin Ajansa üyeliği; Avrupa müktesabatına uyumun sağlanması yolunda Türkiye'nin kararlılığının önemli bir göstergesi Bu da çevre müzakerelerinin ötesinde, önemli bir politik inisiyatif olarak dikkate alınmalıdır.

39 Mevcut EIONET Konu Başlıkları
Yeni EIONET Konu Başlıkları Doğa Koruma ve Biyoçeşitlilik Doğa ve Biyoçeşitlilik Hava Emisyonları Hava Kirliliğinin Azaltılması ve İklim değişikliği Hava Kalitesi Su Emisyonları Yeraltı suyu Akarsular ve Göller Su Kullanımı ve Miktarı Toprak Arazi Örtüsü ve Mekansal Analiz Arazi Örtüsü Arazi Kullanımı ve Mekansal Planlama Atık Deniz ve Kıyı Ortamları Tarım Tarım ve Ormancılık Enerji Ulaştırma İklim Değişikliği İklim Değişikliğinin Etkileri, Hassasiyet ve Adaptasyon Gürültü Kimyasallar Çevre ve Sağlık Bilgi Sistemleri Çevre Bilgi Sistemleri iletişim İletişim Çevrenin Durumu Kaynak Kullanımı Sürdürülebilir Üretim -Tüketim ve Kaynak Kullanımı Politika Araçları ve Değerlendirme Politika Araçları ve değerlendirme Balıkçılık Denizcilik Geleceğe Dönük Bilgi ve Senaryolar Çevre ve Ekonomi

40 AÇA’nın Türkiye bölümünden...
Avrupa Çevre Ajansı’nın verilerine göre; Türkiye’de yerleşim alanları artmakta, tarımsal alanlar, ormanlar, sulak alanlar azalmaktadır. Kaynak: European Environment Agency website, (Accessed on 26 February 2013).

41 AB Politika Oluşum ve Uygulama Araçları: EYLEM PROGRAMLARI 22 Kasım 1973 yılında Konsey ve üye ülke temsilcileri kabul ederek Topluluk Bildirgesi haline geldi.

42 AB TÜRKİYE 1. ÇEP AT çevre politikasının genel prensiplerini ve hedeflerini belirlemiş ve uygulama için gerekli eylemleri tanımlamıştır (yaşam ve yerleşim kalitesi) 2. ÇEP İlkini izlemiştir. (ÇED başlangıcı) 3. ÇEP Eylem önceliklerini tanımlamakta ve entegrasyon temelleri ile önleyici yaklaşım ihtiyacının ortaya atmıştır. (temiz teknolojiler, ÇED Konsey Kararı-1985 Birinci Beş Yıllık Kalkınma Planı ( ) (hava kirliliği) İkinci Beş Yıllık kalkınma Planı ( ) (özel bir bölüm yok) 3. 5. Yıllık Kalkınma Planı ( ) (özel bir çevre bölümü var başlangıç) 4. 5. Yıllık Kalkınma Planı ( ) (“önleyici politikalar” başlıyor, yasal önlem başlıyor-Çevre Kanunu, kusursuz sorumluluk) 5. 5. Yıllık Kalkınma Planı ( ) (“önleyici politikalar” ve uluslararası taahhütlere yoğun olarak girildiği dönem DPT “BM Ortak Geleceğimiz” Raporunu sorgulattırıyor )

43 AB TÜRKİYE 4. ÇEP Daha geniş bir yorumlama ve diğer politikalar ile ilişkilendirme yolu ile çevre mevzuatını güçlendirmiş, korumacı yaklaşımda odaklanılmıştır. (Çernobil) 5. ÇEP “Sürdürülebilirliğe Doğru” 5 odak noktası: Çevrenin diğer politikalarla bütünleştirilmesi için eylemler (sanayi, enerji, ulaştırma, tarım, turizm) Destekleyici eylemler Çevre yönetiminde teknik, ekonomik ve sosyal araçların kapsamlı ve farklı modellerle kullanımı Önemli ve özel çevre konuları Uluslararası eylemde Topluluğun lider rolü (CO2 vergisi, Rio Rüzgarı) 6. 5. Yıllık Kalkınma Planı ( ) Çevre ilk kez bütün sektörel yaklaşım ve stratejilerde yer alıyor, SK, OECD 1. Çevre Performansı İncelemesi...) 7. 5. Yıllık Kalkınma Planı ( ) UÇEP-Çevre bir “yönetim” meselesidir, doğal kaynak yönetiminin sürdürülebilir kalkınma anlayışıyla ele alındığı ilk plan UÇEP ve OECD 2. Çevre Performans İncelemesi)

44 sürdürebilir kalkınma ve sorumluluğun paylaşılması
İlk 4 Çevre Eylem Programının temeli: kirliliğin önlenmesi 5. ve 6. Çevre Eylem Programlarının temeli: sürdürebilir kalkınma ve sorumluluğun paylaşılması

45 AB TÜRKİYE 6. Çevre Eylem Programı (2002-2012)
8. 5. Yıllık Kalkınma Planı ( ) (Kurumsallaşma politikaları , UÇEP in yenilenmesi ve AB uyumuna önem, üretim kalıpları politikaları-teknoloji gelişim politikaları, temiz teknolojiler, sürdürülebilir kalkınma göstergeleri) (Genel Ekonomik Hedefler ve Yatırımlar (2005) Ön Ulusal Kalkınma Planı ( ) (Ekonomik ve Sosyal Uyumda AB Mali Yardımları İçin Stratejik Bir Çerçeve-Ulusal Programın Eki) Doğal kaynakların korunması Su kaynaklarının korunması Kentsel çevre altyapı yatırımlarına öncelik Kurumsal kapasitenin ve verimliliğin artırılması Orta Vadeli Programlar 9. Kalkınma Planı ( ) )İklim değişikliğine vurgu; çevre yönetiminin araçları güçlendiriliyor, 6. Çevre Eylem Programı ( ) Öncelikli 4 eylem alanı: İklim değişikliği, Doğa ve biyolojik çeşitlilik, Çevre ve sağlık, Sürdürülebilir doğal kaynak kullanımı ve atık yönetimi

46 AB TÜRKİYE 7. Çevre Eylem Programı (7EAP/2013 -2023)
2013 Yılı Programı “İD, küresel düzeyde olduğu kadar Türkiye’nin gündeminde de önemli Vergi politikalarının belirlenmesinde ve uygulanmasında, iklim değişikliğiyle mücadele edilmesine ve enerji tüketiminde tasarruf sağlanması Ulusal İklim Değişikliği Stratejisi enerji verimliliği, yenilenebilir enerji, çevre dostu ulaşım yöntemleri, ormancılık, mera koruma projeleri yürütülecek, kuraklıkla mücadele sulama projelerinde planlamaların su kaynaklarının yetersizliği turizm aktivitelerinin yoğunlaştığı alanlar olarak beliren kıyı alanlarında, insan kaynaklı kullanımların etkileri, küresel iklim değişikliğinin yarattığı olumsuz koşullarla birleşerek sürekli bir baskı yaratmaktadır. Turizm yatırımları yeşil büyüme yaklaşımı çerçevesinde doğal, tarihi, sosyal ve kültürel çevreyi koruyucu ve geliştirici bir anlayışla ele alınacaktır. Kentler ne kadar çevreci ve yeşil? 7. Çevre Eylem Programı (7EAP/ ) Gelecek 10 yıl için hazırlanıyor (Europe Growth 2020 Strategy’sine uygun olarak) Ekonomik gelişmeye yeni bir yaklaşım getirmek, bu açıdan AB SK stratejisini yeniden formule etmek (araştırma, yenilikçilik, işgücü politikaları ile bağını kurmak vb.)

47 7. Çevre Eylem Programında 9 Adım
İlk 3 Öncelikli Tematik Amaç (Amaç): Doğayı Korumak ve Ekolojik Direnci Güçlendirmek (Natural Capital) Sürdürülebilir - verimli düşük karbon ekonomisini geliştirmek/ilerletmek Sağlık üzerine çevresel bozulmadan kaynaklanan tehditler için etkili bağlar kurmak

48 Bu 3 amaç için 4 Öncelikli Adım
Çevre mevzuatının etkin uygulanmasını desteklemek, teşvik etmek Bilim ve teknolojinin politikalara faydasını sağlamak/güçlendirmek Çevre ve iklim değişikliği politikalarını destekleyici gerekli yatırımları yapmak Diğer politikalar için çevresel ihtiyaçları ve duyarlılığı geliştirmek

49 Diğer 2 öncelikli Adım AB şehirlerinin sürdürülebilirliğini artırmak/geliştirmek Çevre ve iklim değişikliği ile ilgili bölgesel ve global tehditler için AB’nin etkinliğini geliştirmek

50 AB 7. Çevre Eylem Programı (süreç)
Avrupa Parlamentosu Nisan 2012’de 6. Çevre Eylem Programının sonuçlarını gözden eçiriyor ve 7. Programın önceliklerini belirliyor (politika düzeyinde ve bazen somut hedeflerle - Avrupa’nın (EU) Ekolojik Ayakizini gelecek 20 yılda % 50 oranında azaltmak gibi) Aralık 2012’de yeni EAP için teklif belgesi kamuoyuna açıklanıyor: “Living Well, Within the Limits of The Planet’ Yeni EAP; Kaynak Verimliliği Yol Haritası, 2020 Biyoçeşitlilik Stratejisi, Düşük Karbon Ekonomisi Yol Haritası, Su Planı (Water Blueprint , adopted in Nov. 2013), 2014’de hava kalitesine odaklanıyor.

51 Yeşil Büyüme (Yeşil Ekonomi)
Küresel Tehditler: 1 – Gıda; 2 – İklim Yoksulluk, dünya kaynaklarının hızla tükenmesi, kıtlık ve iklim değişikliği Küresel Fırsat: Yeşil Büyüme 2006’dan beri literatürde/yazında yeri var. Yeşil Ekonomi, özellikle sosyal ve çevresel sorunlara küresel ölçekte çözüm bulunmasını vurgulayan bir yaklaşım Yeşil ekonomi, dünyadaki ekolojik riskler ve kıtlıklar artarken riskleri en aza indirgeyerek sosyal eşitlik ile insan refahının sağlanabileceğini savunan görüş Yeşil ekonominin amacı karbon emisyonları (düşük karbonlu) ve kirliliği azaltmak, geliri ve istihdamı arttırmak, kaynak verimliliğini arttırmak, biyolojik çeşitlilik ve ekosistemi korumak, tüm bunları kamu ve özel sektör yatırımları ile gerçekleştirmektir. Hedeflenen yatırımların devlet politikasıyla da desteklenmesi gerekmektedir.  Yeşil Ekonomi ile genel iktisat teorisinin amacının ve içeriğinin yenilenmesi konusunda yeni bir yaklaşım ortaya konuyor Yeşil Ekonomi, "iktisadın yeniden yazılmasına" katkıda bulunacak mı?

52 Yeşil Büyüme kesişme noktaları

53 AB ve Yeşil Ekonomi (Yedinci Çevre Eylem Programının Özü)
Doğal kaynak etkin bir Avrupa Düşük Karbon Ekonomisi Esas AB üyesi ülkeler yaşadığı ekonomik krizden kurtulmak için atılması gereken adımın, yeşil ekonomiye tam anlamıyla geçilmesi olduğu ana fikrinde buluşuyorlar "Finansal kriz küresel ısınmaya karşı harekete geçmemek için bir neden olamaz. Tam tersine Küresel finansal krizle mücadeleye yönelik politikalar, istihdam yaratmak ve ekonomiyi canlandırmaya yönelik politikalarla çok fazla sayıda ortak noktaya sahip. “Küresel ısınmayı ekonomilerimizi yeşillendirmek, büyümeyi canlandırmak ve yeni teknolojilere yatırımı hızlandırmak için bir fırsat olarak görmeliyiz.“ diyorlar…  Yeşil ekonomi ile; sürdürülebilir üretim tüketim, enerji verimliliği ve yenilenebilir enerji kullanımı ile yeni iş imkanlarının yaratılması insan refahının artırılmasıyla yakından ilişkilidir.

54 Türkiye ve Yeşil Ekonomi
2023 hedeflerine sürdürülebilir kalkınma, yeşil büyüme ve insan merkezli gelişme ilkeleriyle ulaşacağız (Geleceği Sahiplenmek, T.C. Rio+20 Raporu, Haziran 2012); Türkiye, sürdürülebilir kalkınma hedeflerine ulaşmak için yeşil büyüme dahil ülke koşullarına uygun tüm araçlardan azami ölçüde faydalanacaktır (Geleceği Sahiplenmek, T.C. Rio+20 Raporu, Haziran 2012). 10. Kalkınma Planı, 46 ÖİK, 20 Çalışma Grubu... (2014 – 2018)

55 AB Çevre Fonları, Genel Çerçeve
Çevrenin Finansmanı AB Çevre Fonları, Genel Çerçeve

56 AB Kaynakları Topluluk çeşitli politikalarla, mali araçlarla, önlemlerle kendi programlarını finanse eder. (kalkınma yardımı, bölgesel politikalar, vergiler vb) Geleneksel uluslararası örgütler gibi (BM ve OECD gibi üye ülkelerin katkılarıyla değil) Mali ihtiyaçları personel ve faaliyet harcamaları tutarındadır.

57 AB Kaynakları Komisyon (Topluluk) Bütçe Kaynakları
Avrupa Yatırım Bankası Yapısal Uyum Fonları (ISPRA, SPARD, Avrupa Bölgesel Kalkınma Fonu, Avrupa Sosyal Fonu, Avrupa Tarımsal Yönlendirme ve Garanti Fonu) Üçüncü Ülkelerle Mali İşbirliği (Üçüncü Ülkelerle Mali İşbirliği için yeni modeller-Bölgesel Programlar) Akdeniz Programı (EUROMED)

58 AB Kaynakları ISPA (ulaştırma ve çevre)
Üçüncü Ülkelerle Mali İşbirliği AVICENNE Programı (sağlık araştırma projeleri, su kaynakları yönetimi araştırma projeleri ) PHARE Programı (Aday ülkelerin- özellikle Orta ve Doğu Avrupa ülkeleri - kurumsal kapasitesini güçlendirmek, PHARE Twinning. Akdeniz Programı (Euromed) MEDSPA Programı (Akdeniz Eylem Stratejisi ve Planı, ) METAP (EEC+WB+EIB) 1990 Yenileştirilmiş Akdeniz Politikası (Komisyon + AYB, ) Avrupa-Akdeniz Ortaklığı 1995, Mali Paketi MEDA Programı ISPA (ulaştırma ve çevre) SAPARD (tarımsal modernizasyon ve kırsal kalkınma) LIFE Programı (çevre ile doğrudan ilgili, 21 Mayıs 1992/Konsey Yönetmeliği) European Commission SMAP–Short and Medium Term Priority Environmental Action Programme (Multi-country programlardan biri) ve diğer bazı uluslararası kuruluşlar NOT: PHARE Yıllık Bütçesi: 1,5 milyar Euro SAPARD Yıllık Bütçesi: 500 milyon Euro ISPA Yıllık Bütçesi: 1 milyar Euro

59 Yeni LIFE Programı Yeni LIFE Programı, şimdiki çevre için finans aracının yerini alacak dönemi için 3.2 milyar Euro ayrılması planlanmış. Bu miktar, beş yıl önce onaylanan 2.1 milyar Euro'luk paketten % 52 daha fazla. Daha fazla kaynak verimliliği İklim projeleri Ekoloji projeleri Su ve toprak kirliliği gibi alanlarda tarım ve çevre politikalarında daha iyi koordinasyon Özel şirketlerin doğrudan faydalanacağı projelere paranın nasıl harcanacağı konusu açıklığa kavuşacak Hava kirliliği - Amerika'daki Temiz Hava Hareketi'ne benzer şekilde bir şemsiye toplanması Kaynakların kullanımında verimlilik kaçınılmaz. Ya yeşil büyüme olacak, ya da büyüme olmayacak

60 AB Finansman Mekanizmaları
Tütün ürünleri, alkollü içecekler, petrol ürünleri gibi belli ürünlerin tüketimini azaltmak için özel tüketim vergileri uyguluyorlar Dolaysız vergiler kapsamında vergi yapılarının çevreye daha fazla dost bir yönde gelişmesine uğraşılıyor. Dolaylı vergilerin uyumlulaştırılması (CO2) Vergi İndirimleri (Örnek: çevre yatırımının maliyeti birinci yıl %60, takip eden 5 yıl içerisinde tamamen vergiden muaf,Almanya’da sıkça kullanılan bir uygulama)

61 AB Finansman Mekanizmaları
İktisadi nitelikli teşvikler (Makro ve mikro ekonomik politikalar çevre maliyetlerinin pazara yansıtılmasını sağlamalıdır) Tarım ve Çevre Çiftçiye ödeme yaparak bazı toprakların biyoçeşitliliği bozmamak için üretimden çekilmesi teşvik (İngiltere) Çiftçi ile biyolojik çeşitliliği koruma amaçlı yönetime katılma sözleşmeleri yapılıyor (İngiltere) Üretime ortak olma; üreticiyle, çevre uyumlu üretim anlayışıyla üretirse işbirliği Doğal Kaynaklar Sulak alanların işletme ve gelişme haklarının bir oluşuma/şirkete devredilmesi Balık ve kara avcılığında mülkiyet hakları oluşturarak bir oluşuma devredilmesi (Bizde su ürünleri kooperatifleri!) Toplumsal nitelikli teşvikler (Destekleyici araçlar) Kamu eğitimi, bilinçlendirme, bilgilendirme

62 AB Finansman Mekanizmaları
“Ters teşvikleri” ortadan kaldırmak Fosil yakıtları ve enerjinin etkin kullanımına engel olan sübvansiyonları azaltmak yada ortadan kaldırmak Yenilenebilir enerji kaynaklarını teşvik etmek için vergi teşvikleri, düşük KDV oranları gibi ekonomik önlemler almak Temiz teknolojiler için teşvik mekanizmaları Örn:Termal güneş enerjisi için aktif teşvik ihtiyacı

63 AB FİNANSMAN - Türkiye I - HELSİNKİ ÖNCESİ DÖNEM (1963 – 1999)
A-Gümrük Birliği Öncesi ( ), 32 Yılda Mali Protokoller Çerçevesinde milyon ECU taahhüt, milyon ECU Kullanım B-Gümrük Birliği Sonrası ( ), 550,5 milyon ECU Kullanım II - HELSİNKİ SONRASI DÖNEM (1999 – 2006) dönemi 150 milyon EURO hibe, 450 milyon AYB kredisi, Katılım Öncesi Mali Yardım (Pre-Accession Financial Assistance) çerçevesinde 2004’de 250, 2005’de 300, 2006’da 500 milyon EURO III - MÜZAKERELERİN BAŞLANGICI ( ) Katılım Öncesi Enstrümanı “Instrument for Pre-Accession Assistance” (IPA) Tüzük 1085/2006

64 2007-2013 yeni mali yardım dönemi
HELSİNKİ SONRASI Genel Amaç: AB’ye Uyum geçiş dönemi yeni mali yardım dönemi

65 AB’nin katılım öncesi fonları, gerekli olan toplam yatırımların %10’undan daha azını karşılar

66 IPA Mali Yardım Bileşenleri
Geçiş Dönemi Desteği ve Kurumsal Yapılanma Bölgesel ve Sınır Ötesi İşbirliği Bölgesel Kalkınma (ISPA yerine) İnsan Kaynaklarını Geliştirme Kırsal Kalkınma

67 Çevre Projelerine Daha Çok Bütçe (Avrupa Komisyonu, Aralık 2011)
Çevre için kullanılan mevcut finans aracının yerini alacak olan yeni LIFE programına, dönemi için 3.2 milyar Euro ayrılması bekleniyor. Bu miktar, beş yıl önce onaylanan 2.1 milyar Euro'luk paketten yüzde 52 daha fazla. 1992 yılından beri yürürlükte olan LIFE Programı, AB'nin yanı sıra bazı aday ülkelerdeki çevre girişimlerinin finanse edilmesini sağlıyor. Yeni LIFE'ın, Avrupa Komisyonu'nun çevreden sorumlu üyesi Janez Potocnik'in daha fazla kaynak verimliliği ve AB tarafından finanse edilen iklim ve ekoloji projelerinde daha fazla uyum yönündeki politikalarını yansıtması bekleniyor. Ayrılan bütçenin dörtte birinin iklim değişikliğine adaptasyon için tahsis edilmesi bekleniyor. 'Kaynakların kullanımında verimlilik kaçınılmaz. Ya yeşil büyüme olacak, ya da büyüme olmayacak.'

68 Çevre Hakkı, Katılımcı Süreçler, Bilgiye Erişim
AB Çevre Demokrasisi Çevre Hakkı, Katılımcı Süreçler, Bilgiye Erişim

69 AB Vatandaşları Politikaları ve Çevre
Amsterdam Antlaşması; “Birlik Vatandaşlığı” Aralık 2001 Laeken Toplantısı Sosyal Ortakların Etkin Katılımı Tüketici Bilgilendirme Politikası Ombudsman’a başvuru (Halk denetçisi, uzlaştırıcı) Adalet Divanı çevre korumacı bir yargı politikası izler (risk konusunda bir belirsizlik varsa, ihtiyatlılık ilkesini çalıştıran karar almıştır-GDO için önemli) Zamanında, hedefli, ilgili, bağımsız ve güvenilir çevresel bilgi sağlamak (AVRUPA ÇEVRE AJANSI) AB Aarhus Sözleşmesine taraf AP Dilekçe Komisyonu (sosyal güvenlik ve çevre ağırlıklı)

70 G10 (The Green 10) European Environmental Bureau (Avrupa Çevre Bürosu-Çevre Gruplarının oluşturduğu en büyük çatı örgüt, 1974) Birdlife International (European Community Office) Climate Action Network Europe (CAN Europe) European Federation for Transport and Environment Friends of the Earth Europe (FOE Europe) Greenpeace Europe International Friends of Nature (IFN) WWF-EPO European Policy Office Central and Eastern European Bankwatch (CEE Bankwatch) EPHA Environment Network (EEN)

71 Uluslararası hukuk.. AARHUS SÖZLEŞMESİ Yürürlük: 30 Ekim 2001 UNECE
(Aarhus, Haziran 1998) Çevresel Konularda Bilgiye Erişim, Çevresel Karar Verme Sürecine Halkın Katılımı ve Yargıya Başvuru Sözleşmesi Yürürlük: 30 Ekim 2001

72 AB’de Aarhus Sözleşmesi ile ilgili enstrümanlar (80’ler)
Çevresel Etki Değerlendirmesi Konsey Direktifi 85/337/EEC Birincil Hukuk Kaynağı : Avrupa Tek Senedi 1987, Article 130s (Now Article 175)

73 AB’de Aarhus Sözleşmesi ile ilgili enstrümanlar (90’lar)
Bilgi Edinme Hakkı Konsey Direktifi 90/313/EEC Amaç: Kamu otoritelerinin elinde bulunan çevre ile ilgili bilgilerin yayımlanmasını ve kamunun bu bilgilere ulaşabilme hakkının güvence altına alınması. Maastricht 92 Directive on Freedom to Access to Information Sözleşmenin hazırlanması için ilk önemli araç oldu ya da 1992 bir daha check et. Avrupa Komisyonu ve Bakanlar Konseyi bilgiye ulaşma hakları konusunda rollerini tanımlıyor ve adopte ediyor code of conductlarla yapıyor. Treaty of Amsterdam 97, Madde 10 Bilgiye erişme ve transperency var ilk kez. AB Sözleşmeyi 1998 de imzalıyor Avrupa Parlamentosu Orta ve Doğu Avrupa Aday Ülkeleri Çevre İçin Katılım Stratejisi Kararı (Resolution) 15 Nisan 1999 çevre ,tüketiciyi koruma halk sağlığı, Gündem 21 in yerel taahütleri AB Genişleme ve Çevre Politikaları Konsey Kararları, Aralık 1999, Madde 16, Madde 17), Genişleme ve Çevre politikalarının 4 ana başlığından biri “Şeffaflık, Bilgiye Ulaşma ve Katılımcılık”.

74 AB’de Aarhus Sözleşmesi ile ilgili enstrümanlar (2000’ler)
Avrupa Temel Haklar Şartı, IV. Bölüm: Dayanışma Hakları (Çevre burada), Avrupa Parlamentosu Genel Kurulu, 2 Ekim 2000 Nice Treaty, 2000, Post Nice Directive 2001/42/EC Of The European Parliament And Of The Council On The Assessment Of The Effects Of Certain Plans And Programmes On The Environment (Strategic EA) Directive 2003/4/EC Of The European Parliament And Of The Council of 28 January 2003 On Public Access To Environmental Information And Repealing Council Directive 90/313/EEC (Genel Yorum: 313 den daha İlerde, ama Aarhus’dan geri. (ticari bilgiler konusunda) )

75 Avrupa Çevre Ajansı Konsey Yönetmeliği EEC/1210/906
Kamuoyuna çevre durumu hakkında bilgi vermek (Ürünlere konacak çevre etiketleri vb) EIONET (European Environment Information &Observation Network)

76 Çevre Derogasyonları

77 AB Çevre Mevzuatının Uyumu
Türkiye, üyelik ile birlikte AB çevre müktesebatının tümünü uyumlaştırmalı ve uygulamak zorundadır. Müzakere edilecek husus; mevzuata uyum takvimi, uygulama planı ile birlikte talep edilebilecek geçiş süreçleri ve derogasyonlardır.

78 Geçiş Süreçleri Sadece “ağır yatırım” ihtiyacı olan ve uyumun ancak belirli bir süreç içerisinde tamamlanabileceği alanlarda aşağıdaki şartların karşılanması ile mümkün olacaktır; Yatırım ve finansman planı Ara hedefler Teknoloji bilgisi Katılım anlaşmasının ekinde yer alır.

79 Süreç... Geçiş Süreçleri ve Düzenleyici Etki Analizleri
Ekonomik ve sosyal faydaların değerlendirilmesi Alternatif uygulama senaryolarına göre maliyet analizinin yapılması Yatırım önceliklendirilmesinin yapılması Finansman planının belirlenmesi

80 Müzakereyi Zora Koşacak Temel Hususlar
Aşağıdaki alanlarda hiçbir şekilde geçiş süreci talep edilemez; Mevzuatın tümü için (sadece mevzuata tabi olan işletmelerin bir bölümü için) AB mevzuatının iç hukuk ile uyumlaştırılması Çerçeve mevzuat Doğa koruma Avrupa Tek Pazarını ilgilendiren ürün-temelli düzenlemeler Yeni İşletmeler

81 Mevzuat Çek C. Est. Kıbrıs Let. Litv. Mac. Mal. Pol. Slovk. Slvn. 94/63/EC 2006 2008 2007 2004 2005 94/62/EC 2009 76/464/EEC ve bağlı Direktifler 91/271/EEC 2010 2012 2015 2000/76/EC 96/61/EC 2011 2001/80/EC * 2017 99/32/EEC 259/93/EEC 1999/31/EC 97/43/EC 98/83/EC 2013 79/409/EEC 2008* 94/67/EC 87/217/EEC 92/43/EC 2009*

82 Çeşitli ülkelerde istisnalara konu olmuş mevzuat (1)
Akaryakıtın istasyonlarda depolanmasından ve terminallerden servis istasyonlarına dağıtımı sırasında oluşan uçucu organik maddelerin kontrolüne ilişkin 20 Aralık 1994 tarih ve 94/63/EC sayılı Konsey Direktifi Ambalajlama ve ambalaj atıklarına ilişkin 20 aralık 1994 tarih ve 94/62/EC sayılı Konsey Direktifi Bazı tehlikeli maddelerin su ortamlarına deşarjının yarattığı kirliliğe dair 4 Mayıs 1976 tarih ve 76/464/EEC sayılı Konsey Direktifi Kentsel atıksu arıtımı konulu 21 Mayıs 1991 tarih ve 91/271/EEC sayılı Konsey Direktifi Atıkların yakılmasına ilişkin 4 Aralık 2000 tarih ve 2000/76/EC sayılı Avrupa Parlamentosu ve Konsey Direktifi Entegre kirlilik önleme ve kontrolü ile ilgili 24 Eylül 1996 tarih ve 96/61/EC sayılı Konsey Direktifi (IPPC) Büyük yakma tesislerinden havaya yayılan bazı kirletici maddelerin sınırlanması hakkında 23 Ekim 2001 tarih ve 2001/80/EC sayılı Avrupa Parlamentosu ve Konsey Direktifi Bazı sıvı yakıtların kükürt oranının azaltılmasına ve 93/12/EEC sayılı Direktifin değiştirilmesine dair 26 Nisan 1999 tarih ve 99/32/EC sayılı Konsey Direktifi Avrupa Birliği içinde veya dışında atıkların taşınımına dair 1 Şubat 1993 tarih ve 259/93/EEC sayılı Konsey Tüzüğü Atıkların düzenli depolanmasına ilişkin 26 Nisan 1999 tarih ve 1999/31/EC sayılı Konsey Direktifi Tıbbı olarak maruz kalmaya bağlı olarak iyonlama radyasyonunun tehlikelerine karşı bireylerin sağlıklarının korunması hakkında ve 84/466/Euratom sayılı direktifi kaldıran 30 Haziran 1997 tarih ve 97/43/Euratom sayılı Konsey Direktifi İnsani tüketim amaçlı suyun kalitesi ile ilgili 3 Kasım 1998 tarih ve 98/83/EC sayılı Konsey Direktifi Doğal yaşam ortamlarının yabani fauna ve floranın korunmasına dair 21 Mayıs 1992 tarih ve 92/43/EEC sayılı Konsey Direktifi Yabani kuşların korunmasına dair 2 Nisan 1979 tarih ve 79/409/EEC sayılı Konsey Direktifi Tehlikeli atıkların yakılmasına ilişkin 16 Aralık 1994 tarih ve 94/67/EC sayılı Konsey Direktifi Asbestten kaynaklanan kirliliğin azaltılması ve önlenmesi 19 Mart 1987 tarih ve 87/217/EEC sayılı Konsey Direktifi Dizel yakıt ve benzin kalitelerine ilişkin 13 Ekim 1998 tarih ve 98/70/EC sayılı Avrupa Parlamentosu ve Konsey Direktifi Tarımsal kaynaklardan gelen nitratın sebep olduğu kirliliğe karşı suların korunmasına ilişkin 2 Aralık 1991 tarih ve 91/676/EEC sayılı Konsey Direktifi

83 Çeşitli ülkelerde istisnalara konu olmuş mevzuat (2)
Organik solventlerin kullanımından kaynaklanan uçucu organik bileşiklerin (VOC) emisyonuna dair 1999/13/EC sayılı ve 11 Mart 1999 tarihli Direktif Yüzme sularının kalitesine dair 8 Aralık 1975 tarih ve 76/160/EEC sayılı Konsey Direktifi Tehlikeli maddeleri içeren büyük kaza risklerinin kontrolüne ilişkin 9 Aralık 1996 tarih ve 96/82/EC sayılı Seveso II Direktifi Balıkların yaşamını korumaya yönelik tatlı su kalitesine dair18 Temmuz 1978 tarih ve 78/659/EEC sayılı Konsey Direktifi Tehlikeli atıklar hakkında 12 Aralık 1991 tarih ve 91/689/EEC sayılı Konsey Direktifi Atık yağların bertaraf edilmesine ilişkin 16 Haziran 1975 tarih ve 75/439/EEC sayılı Konsey Direktifi Poliklorlu bifenil ve poliklorlu terfenillerin (PCB/PCT) ortadan kaldırılması hakkında 16 Eylül 1996 tarih ve 96/59/EC sayılı Konsey Direktifi Bazı tehlikeli maddeler ihtiva eden piller ve akümülatörlere ilişkin 18 Mart 1991 tarih ve 91/157/EEC sayılı Konsey Direktifi Ozon tabakasını inceleten maddeler ilişkin 15 Aralık 1994 tarih ve 3093/94/EC sayılı Tüzük Atıklara ilişkin 15 Temmuz 1975 tarih ve 75/442/EEC sayılı Konsey Direktifi Üye devletlerde içme suyu için kullanılacak yüzey suyu kalitesine dair 16 Haziran 1975 tarih ve 75/440/EEC sayılı Konsey Direktifi Hurda taşıtlara ilişkin 18 Eylül 2000 tarih ve 2000/53/EC sayılı Direktif

84 Geçiş Süreçleri (örnekler..)
Ülke Mevzuat Tarih Macaristan (2002) Kentsel Atık Su Arıtma 2015 Polonya Büyük Yakma Tesisleri Bulgaristan (2004) 2014

85 Geçiş Süreçleri (örnek: Macaristan)
Kentsel Atık Suların Yönetimine İlişkin 91/271/EEC Sayılı Direktif (31 Aralık 2015’e kadar 3 aşamada uygulanması 2008,2010,2015) Ambalajlama ve Ambalaj Atığına ilişkin 94/62/EC Sayılı Direktif (31 Aralık 2005’e kadar uygulanması) Değişiklik: 2004/12/EC Sayılı Direktif (2012’ye kadar) Tehlikeli Atıkların Yakılmasına İlişkin 94/67/EC Sayılı Direktif(30 Haziran 2005’e kadar) Büyük Yakma Tesislerinden Emisyonların Sınırlandırılmasına İlişkin 88/609/EEC Sayılı Direktif (31 Aralık 2004’e kadar) Elektrikli ve Elektronik Ekipman Atıklarına İlişkin 2002/96/EC Sayılı Direktif (31 Aralık 2008’e kadar) Elektrikli ve Elektronik Atığın Toplanması ve Yeniden Kullanılması İçin Sistem (31 Aralık 2006’ya Kadar) NOT: DEROGASYON İSTENİRKEN AYRINTILI BİR İDARİ VE MALİ UYGULAMA PLANI SUNULUR

86 Geçiş Süreçleri (örnek: Polonya)
Büyük Yakma Tesisleri Yönergesi, Polonya 36 işletme için 31 Aralık 2015 tarihine kadar kükürt ile ilgili “emisyon sınır değeri” uygulanmayacaktır. Ancak bu geçiş süreci içerisinde Polonya’da tüm işletmelerden kaynaklanan kükürt emisyonlarının 2008 yılında t/yıl 2010 yılında t/yıl 2012 yılında t/yıl geçmeyecektir. Polonya - Sonuç 1 Ocak 2008 / 1 Ocak 2012 tarihlerinde Polonya “geçiş süreci” alınan işletmeler için mevcut uyum durumunu, yatırım planı ve muhtemel tam uyum tarihlerini belirten bir raporu Avrupa Komisyonu’na sunacaktır.

87 Yaptırım AB, üye ülkelerini çevre mevzuatına uymadıkları için mahkemeye verebilir Güncel: İsveç ve Yunanistanı Şubat 2013’de ceza almaları için dava açtı. Yunanistan, yasadışı çöplüklerle ilgili kararlara uymadığı için; İsveç,büyük sanayi bölhelerini lisans altına almadığı için. Adalaet Divanı Kararları etkili. Para cezası.

88 TEŞEKKÜR EDERİM