SESTODLAR VE PARAZİTLİKLERİ

... konulu sunumlar: "SESTODLAR VE PARAZİTLİKLERİ"— Sunum transkripti:

1 SESTODLAR VE PARAZİTLİKLERİ
Dr. Erdal Polat

2 Cestodlar İnsanda Bazı cestodların erişkinleri ince barsakta
Larvaları ise değişik organlarda Dokularda parazit olarak yaşarlar

3 Cestodlar Yassı Şerit biçiminde Boyutları 2 mm - 25 m arasında değişir
Yumurtaları kapaksızdır (Diphyllobothriidae) Yumurtalarında 3 çift çengel var HERMAFRODİT’TİRLER

4 Cestodla Vücutları Baş (skoleks) skolekste çekmenler ve çengeller bulunur Boyun Halkalardan oluşur

5 Taenia saginata Sığır tenyası Sığır şeridi Silahsız şerit
Abdest bozan isimleriyle bilinir Boyu 5-10 m, bazen m olanlar var Eni 2-7 mm (1 500 – 2000 kadar halka var) Erişkinin skoleksinde rostellum ve çengeller yoktur (silahsız cestod veya şerit) Uterusdaki yan dalların sayısı dur

6 Taenia saginata Yumurtlama deliği olmadığından, yumurtalar ancak gebe halkaların parçalanmasıyla dışarı çıkabilir Yumurtaları kapaksız üç çift çengelli İnce barsakta yaşar ve ömrü 25 yıl kadardır Son konak insandır Ara konak sığırlarda (az sıklıkta manda), yumurtadan çıkan embriyon barsak duvarına yapışır

7 Taenia saginata

8 Taenia saginata Kan dolaşımı ile çiğneme kasları, kalp, dil kasları gibi çizgili kaslara yerleşir CYSTİCERCUS BOVİS İnsanlara bulaşması C. bovis’li etlerin pişirilmeden yenmesiyledir Boyun kısmından halkalar oluşmaya başlar ve erişkin formu gelişir, İnsanda hastalık erişkin forma bağlı gelişir

9 Patogenezi ve hastalıkları
Barsak mukozasının zedelenmesi ve konağın besin maddelerini alma sonucu, sindirim bozuklukları Kan tablosu değişiklikleri Sinirsel bozukluklar (burun/anüs kaşıntısı) Dışkıda yumurta aranmasının önemi yoktur halkaları tanıda önemlidir

10 Tedavi ve Korunma Niklosamid Prazinkuantel Albendozol
Sığır eti iyice pişirilmeli, çiğ köfte yemeden kaçınılmalı Hasta insanlar tedavi edilmeli, insan dışkısı gübre olarak kullanılmamalıdır

11 Taenia solium Domuz tenyası veya şeridi Silahlı şerit 2-5 m boyunda
Skoleksi yuvarlak (1 mm) Dört çekmeni ve rostellum üzerinde iki sıra halinde dizilmiş çengeller var Halka sayısı kadar Uterusda yan dallanmaları sayısı 8-13 İnsan barsağında 25 yıl yaşayabilir Yumurtalarına üç çift çengeli var

12 Taenia solium skoleksi ve halkası

13 T. saginata ve T. solium

14 Patogenezi ve Hastalıkları
İnsan hem son konak, hem ara konak olabilir Domuz gerçek ara konaktır Larvalar kan yolu ile dil, kalp kaslarına yerleşir Cysticercus cellulosae İyi pişmemiş domuz etini yenmesiyle bulaşır Erikşin forumu ince barsakta tıkayıcılık oluşur Ara konak insan C. cellulosae deri altına, beyin, göze, kaslar ve kalbe yerleşir Beyine yerleştiğinde üzüm salkımı gibi kitleler oluşturur

15 Tanı Dışkıda halkaları aranır, yumurta aramanın önemi yoktur
Halkada uterus yan dalları 8-13 tanedir C. cellulosae olgularından hazırlanan antijenle Presipitasyon K.B.D Deri alerjik testi yapılabilir

16 Hymenolepis nana İnsanda bulunan en küçük sestoddur 20 mm boyunda
0.6 mm enindedir 0.3 mm çapında yuvarlak olan baş kısmında dört çekmen ve bir sıra üzerinde dizilmiş çengel taşıyan bir rostellumu bulunur Boyundan uzak halkalar olgun halkalardır

17 Hymenolepis nana

18 Hymenolepis nana Yumurtaları Oval Şeffaf ve renksizdir
Yumurtadaki üç çift çengelli embriyo (onkosfer)’yu saran ve embriyofor olarak bilinen içteki zarın üst ve alt uçlarında kalınlaştığı noktalarda ince iplikçikler çıkar ve dış ve iç zarlar arasındadır

19 Hymenolepis nana

20 Hymenolepis diminuta

21 Hymenolepis nana Parazitin direkt ve indirekt evrimi vardır
Direkt evrimde dışkı ile dışarı atılan embriyonlu yumurtalar sindirim yolu ile alındığında ince bağırsakta embriyo açığa çıkar Bağırsaktaki villüs içine giren embriyon çengellerini kaybeder ve dört gün içinde gelişerek Serkosist denen kurtçuk şeklini alır

22 Hymenolepis nana Sistiserkoid barsak boşluğuna geçer Çengelleri gelişen baş kısmıyla ileum mukozasına yapışır İndirekt evrimde, yumurtaları alan gelişme halindeki pirelerin vücudunda; sistiserkoid oluşur ve bu pireleri yutan insanlarda erişkin helmint meydana gelir

23 Hymenolepis nana

24 Hymenolepis nana Bazı olgular asemptomatiktir
Klinik belirtilerin ortaya çıkması için helmintin barsakta çok sayıda olması gerekir Erişkin ve kurtçuk formunun metabolizma ürünlerine bağlı olarak toksemi gelişebilir Karın ağrısı, kanlı ishal gibi enterit tabloları görülebilir Çocuklarda anemi, MSS belirtileri baş dönmesi gibi belirtiler ortaya çıkabilir

25 Tanı Dışkıda yumurtaların görülmesi ile tanı konulur
Tedavisi tenyadaki gibidir Hasta insanlar tedavi edilmelidir

26 Diphyllobothrium latum
Pseudophyllidea grubunda yer alan parazit balık şeridi, Dibothricephalus latus isimleri ile de bilinir İnsan bağırsağında 3-12 mm uzunluğuna ulaşan parazitin eni 1-2 mm dir Skoleksiinde emme çukuru olarak biline iki derin oluk vardır

27 Diphyllobothrium latum
Parazitin yumurtaları kapalıdır Yumurtalarında embriyon gelişmesi için dışkıyla dışarı atılan yumurtaların suya karışması gerekir Yumurta içinde embriyofor adı verilen kiprikli onkosferler oluşur Kapağın açılmasıyla yumurtadan çıkan 6 çengelli, kirpikli embriyon korasidyum oluşur

28 Diphyllobothrium latum

29 Diphyllobothrium latum
Korasidyumlar siklops cinsi kabuklular tarafından yutulur ve evrimleri devam eder I. Ara konağın barsağında korasidyumun kirpikli örtüsü kaybolur ve proserkoid adı verilen kurtçuk oluşur. Birkaç hafta sonunda Proserkoidin, boyu 0.5 mm olup, 6 çengeli ve kuyruğu vardır.

30 Diphyllobothrium latum
Siklopsu yutan küçük balıklar veya bunları yutan tatlı su balıkları (II. Ara konak)’nın mezenter yağ dokusu, kaslar ve çeşitli organlarda yerleşen kurtçuk farklılaşarak pleroserkoid (sparganum) oluşur Pleroserkoidi taşıyan balıkların çiğ yada az pişmiş yenmesi sonucu, insanlara bulaşır

31

32 Diphyllobothrium latum
Pernisiyöz tipte hiperkromanemi B12 vitamini depolar Bazı hastalarda hipokrom yada normokrom anemide gelişebilir Barsak tıkanma olabilir Metabolizma ürünlerine bağlı toksemi gelişebilir Karın ağrısı, bulantı, kusma, ishal veya kabızlık, iştahsızlık, zayıflama gelişebilir

33 Tanı Dışkıda yumurtalarının görülmesi ile tanı konur Tedavide
Niklosamid Diklorufen Atebrin B12 vitamini verilir Çığ balık yenmemesi korunmada önemlidir

34 Echinococcus granulosis
Son konağı köpek ara konağı ise hayvanlar ve insanlar olan parazitin erişkini Boyu 2-6 mm Eni 0.6 mm olan küçük sestodur Yumurtaları embriyonludur

35

36

37 Echinococcus granulosus

38 Echinococcus granulosus
Son konağı Köpek Kurt Çakal gibi hayvanlardır Ara konağı Koyun Sığır gibi otçullar İnsanlardır

39 Echinococcus granulosus
Erişkinin halkalardan çıkan yumurtalar ara konak tarafından sindirim yoluyla alınır Embriyo yumurtadan çıkar, sindirim sisteminin duvarını delerek, damarlar yoluyla karaciğere, kalbe, akciğerlere ve genel dolaşıma geçerler Embriyo yerleştiği organlarda hidatik kist oluşturur

40 Echinococcus granulosus
Hidatik kistli hayvan organlarının köpekler tarafından yenmesi ile erişkin E. granulosus oluşur İnfekte köpek dışkısıyla kirlenmiş ellerle, besinlerle ile sindirim yolundan veya havada bulunan yumurtaların solunum yoluyla alınmasıyla insana bulaşır

41

42 Echinococcus granulosus
Dünyada ve yurdumuzda da genellikle görülen bir infeksiyondur Özellikle koyunculuğun geliştiği ülkelerde sık görülür Dokulara yerleşen embriyoya karşı konak yanıtı gelişir Kistin büyümesi ile çevre dokulara baskı oluşur

43 Echinococcus granulosus
Kistler cm çapına ulaşabilir Yerleştiği organın işlevi bozuklur Metabolizma ürünleri alerjik reaksiyonlara yol açabilir Hidaditozda bazen belirti olmayabilir Belirtiler yerel ve genel belirtiler şeklinde olabilir

44 Echinococcus granulosus
Bazen büyüyen kistler vücut içinde aniden yırtılır ve konak kolapsla ölür Hidatik kistin yerleştiği organlar Karaciğer Akciğer Deri ve deri altına Kaslar ve diğer organlardır Kemiklere yerleşen kistlerde genellikle kütikül gelişemez

45 Tanı Radyoloji Ultrasonografi ve sintigrafi
Kistlerdeki protoskoleksleri ve çengelleri görerek Serolojik yöntemler Moleküler yöntemlerden PCR Deri içi deneyi olarak Casoni

46 Casoni

47 Hidatik kist

48 Echinococcus granulosus hydatid cysts in section of lung