TIR KARNESİ HAMİLİNİN SORUMLULUĞU

... konulu sunumlar: "TIR KARNESİ HAMİLİNİN SORUMLULUĞU"— Sunum transkripti:

1 TIR KARNESİ HAMİLİNİN SORUMLULUĞU
TIR İŞLEMLERİ EĞİTİMİ TIR KARNESİ HAMİLİNİN SORUMLULUĞU Ruken MERMER Gümrük Uzmanı TIR ve Taşıt Dairesi

2 SUNUMUN İÇERİĞİ TIR Sistemi TIR Sistemine Giriş
TIR Karnesi Doldurulmasına İlişkin Esaslar TIR Karnesine Ekli Belgeler Taşıt Onay Belgesi Sorumluluk Kavramı TIR Sisteminde Yolsuzluklar Müeyyideler Yargı Kararları

3 TIR Sistemi TIR sisteminin amacı;
Ticareti ve taşımacılığı kolaylaştırmak, Taşıma maliyetini düşürmek, Sınır geçişlerini kolaylaştırmak, Uluslararası ticaretin gelişmesini teşvik etmek.

4 TIR Sistemi Türkiye 1966 yılından bu yana kesintisiz olarak TIR sistemini uygulamaktadır. Dünya genelinde dağıtılan toplam TIR karnesinin yaklaşık % 25’ini Türk firmaları kullanmaktadır. Türkiye TIR sisteminin en büyük ortağıdır.

5 Karayolu Taşımacılığı
2011 Haziran yıl sonu itibariyle ülkemizde TIR Karnesi kapsamında karayolu ile eşya taşımacılığı yapan nakliye firması vardır. Bu firmalara ait TIR filo sayısı ’dir. 2010 yılında TOBB tarafından Türk nakliye firmalarına adet TIR karnesi verilmiştir.

6 TIR Sistemine Giriş NAKLİYECİ GÜMRÜK MÜSTEŞARLIĞI ULAŞTIRMA TOBB
BAKANLIĞI TOBB Gümrükler Kontrol Genel Müdürlüğü

7 Ulaştırma Bakanlığı TIR sistemi altında, karayolu ile uluslararası eşya taşıması yapmak isteyen firmaların Ulaştırma Bakanlığından (C1), (C2), (C3), (E2), (L2), (M3) veya (R2) yetki belgesi almış olmaları zorunludur. Bu belgelere ilişkin düzenleme yapmaya Ulaştırma Bakanlığı yetkilidir. Gümrük idaresi ulaştırma mevzuatının düzenleyicisi değil, uygulayıcısı konumundadır. Çekici ile yarı römork, kamyon ile römork bir birim taşıt sayılır. Bununla birlikte, TIR Sözleşmesinin 2 numaralı ekinde belirtilen teknik özellikleri haiz kamyon, tanker, tanker kamyon, panelvan ve benzeri taşıtlar da bir birim taşıt olarak sayılır. (C2), (L2) ve (M3) yetki belgesi almış olanların taşıt listelerinde en az 300 ton istiap haddinde ve 10 birim taşıta sahip olmaları gerekmektedir. C Yetki Belgesi : Ticari amaçla uluslararası eşya taşımacılığı yapacak gerçek ve tüzel kişilere verilir. Taşımanın şekline göre aşağıdaki türlere ayrılır. C1 Yetki belgesi: Yetki belgesi sahibinin kendi adına ticari olarak kayıt ve tescil edilmiş taşıt veya taşıtlarla, sadece kendi esas iştigal konusu ile ilgili eşya taşımacılığı yapacak ve ticari maksatla taşımacılık yapmayacaklara verilir. C2 Yetki belgesi: Belirli bir zaman tarifesine göre ve/veya belirli bir zaman tarifesine uymaksızın eşya durumuna göre sefer düzenleyerek taşıma yapacaklara verilir. C3 Yetki belgesi : Ev ve büro eşyası taşıması yapacaklara verilir. E Yetki belgesi : Ticari amaçla yolcu ve eşya taşımacılığı yapacak kamu kurum ve kuruluşlarına verilir. E2 Yetki belgesi : Yurtiçi ve/veya uluslararası eşya taşımacılığı yapacaklara verilir. L Yetki belgesi : Ticari amaçla lojistik işletmeciliği yapacak gerçek ve tüzel kişilere verilir. L2 Yetki belgesi : Uluslararası lojistik işletmeciliği yapacaklara verilir. M Yetki belgesi : Ticari amaçla kargo işletmeciliği yapacak gerçek ve tüzel kişilere verilir. M2 Yetki belgesi : Yurtiçi kargo işletmeciliği yapacaklara verilir. M3 Yetki belgesi : Uluslararası kargo işletmeciliği yapacaklara verilir. R Yetki belgesi : Ticari amaçla yurtiçi ve uluslararasında taşıma işleri organizatörlüğü yapacak tüzel kişilere verilir. R2 Yetki belgesi : Uluslararası taşıma işleri organizatörlüğü yapacaklara verilir.

8 Ulaştırma Bakanlığı TIR Sözleşmesi hükümleri gereğince, TIR karnesi himayesinde eşya taşınacak karayolu taşıtları ve konterneyler için uygunluk belgesi şarttır. Ülkemizde bu belgeyi verme yetkisi Ulaştırma Bakanlığındadır. Yetki belgesinin iptali halinde firma tezkiyesi de iptal edilir. Ancak iptal işlemi Uluslararası TIR Veri Bankasına hemen işlenmez. Durum nakliyeciye yazıyla bildirilir ve 1 ay içinde yeni bir yetki belgesi veya ikame eden başka bir belge alarak TOBB aracılığıyla Gümrükler Kontrol Genel Müdürlüğüne bilgi vermesi istenir. Nakliyeci istenilen belgeyi sağlarsa aynı ID (kimlik) yeniden tezkiye edilir.

9 TOBB 1. TIR Sistemine Kabul Talepnamesi,
2. Noter tasdikli taahhütname, 3. Yetki belgesi fotokopisi, 4. TIR Sistemine kabul teminatı formlarının aslı,  5. Birlik Yönetim Kurulu tarafından belirlenen TIR Sistemine giriş ücretinin ödendiğini gösterir banka dekontu, 6. Ek taahhütname , 7. Karne hamili bilgi formu, 8. Oda kayıt sicil sureti, 9. Ticaret sicili gazetesi onaylı fotokopisi, 10. Karne hamili ortaklarının her biri için: - Resimli ve tasdikli nüfus hüviyet cüzdanı sureti ,  Resimli ve tasdikli ikametgah ilmühaberi,  Son altı ay içinde alınmış adli sicil kaydı ve adli sicil arşiv kaydı. Firma, yukarıda belirtilen belgelerin yer alacağı, TIR Sistemine kabul talebini, bir dilekçe ile bağlı bulunduğu odaya verir. Başvurunun yapıldığı oda tarafından, firmanın işletme merkezinde bizzat kontrol ve araştırma yapıldıktan sonra, bu belgelerin tamamı, firmanın taşıma kapasitesi, mali yapısı, kurumsal durumu ve yeterliliği, ortaklarının ve yetkililerinin ticari itibarı, mesleki yeterliği, banka ve finans kurumları nezdindeki mali itibarları hakkında gerekli araştırmalar yapılarak, hazırlanan rapor, oda yönetim kuruluna sunulur ve onaydan sonra bir yazı ekinde TOBB’a intikal ettirilir. Firma hakkında hazırlanan rapor, adayın TIR Sistemine kabulü sırasında değerlendirilecek, ancak herhangi bir bağlayıcılığı olmayacaktır. Firmaya TIR karnesi kullanma hakkı verilirse, firmanın tezkiyesi için, TIR Sistemine Kabul Talepnamesi, Noter tasdikli taahhütname, Yetki belgesi fotokopisi, Karne hamili bilgi formu, Oda kayıt sicil sureti, Ticaret sicili gazetesi onaylı fotokopisi, Karne hamili ortaklarının için gereken belgeler, Yetki belgesi çeşidine uygun mesleki yeterlilik belgesiyle GKGM’ye gönderilir.

10 Gümrük Müsteşarlığı (Gümrükler Kontrol Genel Müdürlüğü)
Firma tezkiyesi/tezkiye iptal işlemleri Adres/unvan/ortak değişiklikleri Vergi takibini gerektirebilecek durumları tespit edebilmek amacıyla karne kullanımının izlenmesi Hatalı veri düzeltilmesi TOBB’a firmalara ilişkin veri aktarımı Firma ihracı (geçici/kesin) TIR karnesi kapsamındaki taşımaların seyrinin TIR Transit Takip Programı ile takibi Genel Müdürlük olarak yalnızca firma kodları ve karne numaralarını düzeltebiliyoruz. Hatalı verileri genelde taşra düzeltiyor.

11 Gümrük Müsteşarlığı (Gümrükler Kontrol Genel Müdürlüğü)
TOBB’a yalnızca tespit edilen usulsüzlüklere ilişkin bilgi aktarılmaktadır. Usulsüzlükle ilgili nakliyeciye uygulanacak yaptırım TOBB’un takdirindedir.

12 TIR Karnesi Doldurulmasına İlişkin Esaslar
TIR karnesi, uluslararası eşya taşımacılığının 1975 tarihli TIR Sözleşmesi kapsamında yürütülmesini sağlayan ve IRU (Uluslararası Karayolu Taşımacıları Birliği) tarafından basılarak üye ülkelerin kullanımına sunulan belgedir. Dili Fransızca (Birinci kapak önyüzü hariç) Veriliş tarihinden itibaren 60 gün geçerli (Yabancı taşıyıcıya verilenler için 10 gün) Geçerlilik tarihi hiçbir koşulda değiştirilemez veya uzatılamaz. Gümrük hareket ve varış idarelerinin toplam sayısı en fazla 4 TOBB tarafından yabancı taşıyıcıya verilen TIR karneleri 10 gün geçerlidir. Bu durumda TIR aracı hangi ülkede kayıtlıysa o ülkenin kefil kuruluşunun onayı alınır. TIR karnesi, maddelerin İngilizce olarak da basıldığı birinci kapak önyüzü hariç Fransızca basılır. İkinci sayfada Fransızca olarak basılan ‘TIR Karnesinin Kullanılmasına İlişkin Kurallar’ üçüncü sayfada İngilizce olarak da basılır. Uygun olması halinde Onaylı Rapor, arka sayfasında Fransızca’dan başka bir dilde de yer alabilir. Tüm TIR karnelerinin (4, 6, 14, 20 yapraklı) geçerlilik süresi, TIR karnesinin veriliş tarihinden itibaren 60 gündür. Yabancı bir taşıyıcıya verilen bir TIR karnesinin geçerlilik süresi ise 10 gündür. TIR Karnesinin geçerlilik tarihi hiçbir koşulda değiştirilemez veya uzatılamaz. TIR Karneleri himayesinde yapılan nakliyat birden fazla hareket ve varış gümrük idarelerini kapsayabilir. Fakat, gümrük hareket ve varış idarelerinin toplam sayısı dördü geçmemelidir.

13 TIR Karnesi Örneği

14 Kefil Kuruluş TIR karnesi verilmeden önce kefil kuruluş personeli karne kapağının aşağıdaki bölümlerini doldurur: 1. Geçerlilik tarihi, 2. Karne veren kuruluşun adı, 3. Karne hamilinin unvanı, kimlik numarası ve adresi, 4. Karne veren kuruluşun mührü ve yetkilisinin imzası.

15 TIR Karnesi Örneği

16 TIR Karnesi Hamili TIR Karnesi hamili, taşımaya başlamadan önce;
Karne kapağının 6’dan 10’a kadar olan hanelerini doldurmak ve 12 no.lu hanenin imzalanmış olduğundan emin olmak, Sarı manifesto dahil olmak üzere bütün “üstkoçanlar”daki 2-12 no.lu haneleri doldurmak ve 14 ve 15 no.lu haneleri imzalamak ve tarih atmak, Zorundadır. “TIR Karnesi Hamili” ifadesiyle nakliyeci kastedilmektedir.

17

18 Manifesto üzerindeki bilgiler okunaklı olmalıdır.
Manifesto, gümrük yetkilileri bir başka dilin kullanılmasına izin vermedikçe hareket gümrüğü ülkesinin dili ile doldurulur. Manifesto üzerindeki bilgiler okunaklı olmalıdır. Manifestoda istenilen bilgileri kapsayan, manifestonun benzeri veya ticari belgeler şeklinde ayrı sayfalar ilave edilebilir. Manifesto: Geçilen ülkelerin gümrük yetkilileri manifestonun kendi dillerine tercüme edilmesini isteme hakkına sahiptirler. Bu talepten doğabilecek gecikmelerden sakınmak amacıyla taşıyıcıların, taşıtın sürücüsünü, talep edilebilecek tercümelerle teçhiz etmeleri tavsiye olunur. Manifesto üzerindeki bilgiler daktilo edilmeli veya bütün sayfalarda kolayca okunabilecek şekilde, arasına karbon kağıdı konularak yazılmalıdır. Okunamayan sayfalar gümrük yetkililerince kabul edilmez. Manifestoda istenilen bilgileri kapsayan, manifestonun benzeri veya ticari belgeler şeklinde ayrı sayfalar ilave edilebilir. Bu gibi durumlarda yapraklar aşağıdaki bilgileri içermelidir: i. Eklenen sayfaların sayısı (Bölüm 8) ii. Ekli sayfalarda listesi verilen kap veya eşyanın sayısı veya tipi ve brüt ağırlıkları (Bölüm 9-11)

19 TIR karnesine, eşya cinsi açıkça yazılmaksızın “Fatura muhteviyatı eşya”, “Liste muhteviyatı eşya”, “Elektronik eşya”, “Gıda maddesi” gibi muğlak ve genel ibarelerin yazılması, TIR sistemi suistimal edilmek suretiyle eşya kaçakçılığı yapılmasına ortam hazırladığından, TIR karnesinin 10 no.lu kutusunun mümkün olduğu ölçüde eşyanın tanımını içerecek şekilde doldurulmasına özen gösterilir. İhracat TIR karnesi işlemlerinde; parsiyel yüklemeler de dahil olmak üzere, TIR karnesi muhteviyatı eşya listesinin 10 no.lu kutuya sığmayacak kadar uzun olması vb. haller dışında TIR karnesinin 10 no.lu kutusunda, “Fatura muhteviyatı eşya”, “Liste muhteviyatı eşya”, “Elektronik eşya”, “Gıda maddesi” vb. ibarelere yer verilmez ve eşya cinsinin açıkça yazılması sağlanır. Bu hükme uygun doldurulmayan TIR karneleri işleme konulmaz.

20 İthalat işlemlerinde, giriş gümrük idaresinde; TIR karnesinin “eşya manifestosu” bölümüne eşya cinsinin açıkça yazılmamış olması ve beyan edilen fatura, yükleme listesi vb. belgenin hareket gümrük idaresince kulakçık yapılarak mühürlenmemiş olması hallerinde, TIR karnesi muhteviyatı eşya 5 veya daha az kalemden oluşuyorsa, tescil sırasında, Türkiye’de kullanılacak Volet-1 ve Volet-2 yapraklarının “eşya manifestosu” bölümüne yükümlü tarafından, eşyanın cinsinin karneye ekli fatura, yükleme listesi vb. belgeye uygun şekilde açıkça yazılması sağlanır. TIR karnesi muhteviyatı eşya 5 kalemden fazlaysa, TIR karnesi muhteviyatı eşyanın tamamının cinsini gösterir yükleme listesi, fatura vb. bir belge TIR karnesinin Türkiye’de kullanılacak tüm yapraklarına iliştirilerek kulakçık yapılır ve her bir yapraktaki kulakçığın üzeri mühürlenir. TIR karnesinin “eşya manifestosu” bölümüne eşya cinsinin; “fatura muhteviyatı eşya, liste muhteviyatı eşya, muhtelif eşya, gıda maddesi, elektronik malzeme” gibi muğlak ve genel ifadeler ile yazılarak açıkça yazılmamış olması ve beyan edilen fatura, yükleme listesi vb. belgenin hareket gümrük idaresince kulakçık yapılarak mühürlenmemiş olması hallerinde; TIR karnesi muhteviyatı eşya 5 veya daha az kalemden oluşuyor ise, tescil sırasında TIR karnesinin Türkiye’de kullanılacak Volet- 1 ve Volet- 2 yapraklarının “eşya manifestosu” bölümü 9, 10 ve 11 no.lu kutularına yükümlü tarafından, eşyanın cinsi, kap adedi ve ağırlığının karneye ekli fatura, yükleme listesi vb. belgeye uygun şekilde açıkça yazılması sağlanır. TIR Transit Takip Programı Volet 1 ekranında “Eşya cinsi” bölümüne de, TIR karnesine kaydedilen tüm eşya isimleri Türkçe olarak, Türkçesinin bilinmemesi halinde ise TIR karnesinde yazılı haliyle tek tek yazılır. ii. TIR karnesi muhteviyatı eşya 5 kalemden fazla ise, TIR karnesi muhteviyatı eşyanın tamamının cinsi, kap adedi ve ağırlığını gösterir yükleme listesi, fatura vb. bir belge TIR karnesinin Türkiye’de kullanılacak tüm yapraklarına iliştirilerek kulakçık yapılır ve her bir yapraktaki kulakçığın üzeri mühürlenir. Ekli belgenin adı, tarih ve sayısı ile kaç parçadan ibaret olduğu “Manifestoya ekli belgeler” başlıklı 8 no.lu kutuya yazılır.

21 İthalat işlemlerinde, varış/çıkış gümrük idaresinde; TIR karnesinin Volet-2 yaprağının “eşya manifestosu” bölümünde veya Volet-2 yaprağına ekli belgede kayıtlı eşya ile araçta yüklü eşya arasında uyumsuzluk tespit edildiği takdirde, mevzuat uyarınca yasal işlem yapılır ve konu hakkında giriş/hareket gümrük idaresine en seri şekilde bilgi verilir. Eşyanın, Volet-2 yaprağının “eşya manifestosu” bölümüne kaydedilmediği veya Volet-2 yaprağına iliştirilerek kulakçık yapılmış ekli belge bulunmadığı hallerde, giriş gümrük idaresinden Volet-1 yaprağı ve eki belge faks ile alınmadan işlem yapılmaz. i. TIR karnesinin Volet-2 yaprağının “eşya manifestosu” bölümünde veya Volet-2 yaprağına ekli belgede kayıtlı eşya ile araçta yüklü eşya arasında uyumsuzluk tespit edildiği takdirde mevzuat uyarınca yasal işlem yapılır ve konu hakkında giriş/hareket gümrük idaresine en seri şekilde bilgi verilir. ii. Eşyanın, Volet-2 yaprağının “eşya manifestosu” bölümüne kaydedilmediği veya Volet-2 yaprağına iliştirilerek kulakçık yapılmış ekli belge bulunmadığı hallerde ise; giriş gümrük idaresinden Volet-1 yaprağı ve eki belge faks ile alınmadan işlem yapılmaz.

22 TIR karnesi tek bir yolculuk için geçerlidir.
Her bir taşıt, konteyner veya yük kompartımanı için tek bir TIR karnesi düzenlenir. TIR karnesi doldurulurken eşya cinsi açıkça yazılmalıdır. Plastik eşya, tekstil eşyası, gıda maddesi, fatura muhteviyatı eşya vb. muğlak ve genel ifadelerden kaçınılmalıdır. Şoförün eşya muhteviyatına ilişkin yeterli bilgisi olmayabilir. Ancak TIR karnesini doldururken ihracat beyannamesi veya faturadaki bilgileri eşya cinsi bilgisi olarak yazabilir. Normal eşya ile ağır veya havaleli eşyanın tek bir TIR taşıması kapsamında taşınması durumunda, normal eşya ile ağır veya havaleli eşya için ayrı TIR karnesi düzenlenir.

23 Üzerinde silinti veya kazıntı bulunan ya da ilgili sayfasında daha önce işlem gördüğü gümrük idaresinin mührü bulunmayan TIR karneleri gümrük idarelerince kabul edilmez. TIR karnesinde yer alan bilgilerde hata olduğunun tespit edilmesi durumunda, hatalı yazının üzeri okunaklı olarak çizilerek doğru verinin yazılması ve bu değişikliğin düzeltme ve ilaveyi yapan kişi tarafından imzalanmasından sonra gümrük memuru tarafından resmi mühürle mühürlenmesi halinde bu TIR karnesi gümrük idaresi tarafından kabul edilir.

24 TIR karneleri ile ilgili olarak yapılacak takip işlemleri, giriş veya hareket gümrük idareleri tarafından yürütülür. Gerek gümrük idaresinden, gerekse nakliyeciden kaynaklanan eksiklikler nedeniyle yanlış doldurulmuş br TIR karnesinde, söz konusu eksiklikten dolayı nakliyeci sorumlu tutulur. Nakliyeci TIR karnesinde herhangi bir eksiklik fark ederse gümrük idaresini derhal uyarmalı ve eksikliğin giderilmesini sağlamalıdır. TIR karnesindeki eksiklikler kaçakçılığa teşebbüs olarak değerlendirilebilir ve bu durum firmanın risk puanını arttırır. TIR karnesindeki bilgiler ne kadar doğruysa gümrük idaresindeki işlem süreci o kadar hızlanır. Yanlış doldurulmuş TIR karneleri ise nakliyecinin aleyhine kullanılır ve işlem sürecini ciddi surette yavaşlatabilir.

25 TIR Karnesine Ekli Belgeler
TIR karnesi üzerindeki bilgiler ile ekli CMR, fatura, ladeliste vb. belgeler arasında uyum olmalıdır. Örneğin TIR karnesi ile bu karnenin doldurulmasına dayanak teşkil eden ihracat beyannamesinde yazılı bilgilerle uyumlu olmalıdır. Örneğin TIR karnesi ile CMR ve faturada yazılı ülkeler farklıysa, bu tür taşımalar ulaştırma mevzuatına göre 3. ülke taşıması olarak değerlendirilmektedir. Bu tür durumlarda gümrük idaresine 3. ülke geçiş belgesi veya UBAK izin belgesi ibraz edilmesi şarttır.

26 Taşıt Onay Belgesi Karayolu ile uluslararası eşya taşımacılığı yapılan taşıtların TIR Sözleşmesi hükümlerine uygun olarak imal edildiğini gösteren ve Gümrük ve Muhafaza Başmüdürlükleri tarafından yetki verilen gümrük idarelerince iki yıl süreyle geçerli olmak üzere TIR Sözleşmesi ekinde yer alan örneğe uygun olarak düzenlenen belgedir. Bu belgeyi vermeye Gümrük ve Muhafaza Başmüdürlüklerinin belirlediği gümrük idareleri yetkilidir. Transit beyannamesi kapsamında yapılan taşımalarda taşımayı yapacak taşıtlar için Karayolu Taşıtı Onay Belgesi aranmaz. Taşıt Onay Belgesi vermeye yetkili Gümrük ve Muhafaza Başmüdürlükleri: EDİRNE GÜM. VE MUH. BAŞMÜD. Kapıkule Gar, Tekirdağ, Çorlu Havalimanı Gümrük Müdürlükleri İZMİR GÜM VE MUH. BAŞMÜD. İzmir Tır, Manisa ve Denizli Gümrük Müdürlükleri SAMSUN GÜM. VE MUH.BAŞMÜD. Samsun, Ordu ve Ünye Gümrük Müdürlükleri HABUR GÜM.VE MUH.BAŞMÜD. İpekyolu,Diyarbakır ve Mardin Gümrük Müdürlükleri MERSİN GÜM. VE MUH. BAŞMÜD. Mersin ve Adana Gümrük Müdürlükleri

27 Taşıt Onay Belgesi TIR karnesi himayesinde uluslararası taşımacılık, TIR Sözleşmesinde öngörülen şartlara uygun olarak yapılmış taşıtlar ve/veya konteynerler ile yapıldığından, TIR sistemine dahil olmak isteyen nakliyeci firmaların bu belgeyi almaları zorunludur. İlk defa taşıt onay belgesi düzenlenecek bir taşıt için, taşıtın kayıtlı olduğu firmanın merkezinin bulunduğu yerdeki yetkili gümrük idaresine, yoksa bu yere en yakın yetkili gümrük idaresine başvurulur.

28 Taşıt Onay Belgesi Taşıt Onay Belgesi düzenlenirken, taşıtın "ön, arka, sağ ve sol" cephelerinden çekilmiş 18 x 24 cm. ebatlarında ikişer adet fotoğraf ile birden fazla gümrük mührünün tatbik edilmesinin gerekmesi halinde bu mühürlerin yerlerini gösterir kroki veya fotoğraflar tasdik edilir. Taşıtın üzerindeki logo, amblem, resim vb. unsurların değişmesi halinde, bu durumun Taşıt Onay Belgesi’ne yansıtılması gerekir.

29 Taşıt Onay Belgesi Taşıt onay belgesinin geçerlilik süresi belirlenirken Ulaştırma Bakanlığından alınan yetki belgelerinin geçerlilik süreleri dikkate alınmaz. Taşıt onay belgesinin yenilenmesi için geçerlilik süresinin bitimine en fazla otuz gün kala, yetkili bir gümrük idaresine başvurulur. Geçerlilik süresi içinde, taşıt onay belgesinin; a) Çalınması halinde ilgili kolluk birimleri veya adli makamlardan alınacak belgeler ile, b) Kaybolması halinde gazete ilanı ile, c) Tahrip olması halinde ise tahrip olan bu belge ile, taşıt onay belgesi düzenlemeye yetkili bir gümrük idaresine başvurulur.

30 TIR Karnesi Hamili ve Sorumluluk
“TIR karnesi hamili” deyiminden; TIR Sözleşmesi’nin ilgili hükümlerine uygun olarak kendisine TIR Karnesi verilen ve hareket Gümrük idaresinde eşyayı TIR rejimine tabi tutma isteğini belirten bir TIR Karnesi formunda adına beyanda bulunulan kişi anlaşılır. TIR Karnesi hamili, karayolu taşıtının, taşıt dizisinin veya konteynerin yükü ve bu yüke ilişkin TIR Karnesi ile birlikte hareket Gümrük idaresine, yol boyu Gümrük idaresine ve varış Gümrük idaresine sunulmasından ve TIR Sözleşmesi’nin diğer ilgili hükümlerine tam olarak uyulmasından sorumludur.

31 TIR Karnesi Hamilinin Sorumlulukları
TIR karnesi hamilleri gümrük idaresine karşı; TIR Sözleşmesi hükümlerine, Gümrük mevzuatı hükümlerine, Ulaştırmaya ilişkin ulusal ve uluslararası mevzuat hükümlerine, Türk Ticaret Kanunu hükümlerine, Uymakla görevli ve sorumludurlar. TIR Sözleşmesi hükümlerine, TIR Sözleşmesi Uygulama Esasları hükümlerine, Talepnameye, Firmaların TOBB’a, TOBB’un IRU’ya verdiği Taahhütnamelerin hükümlerine, TIR Karnesi Hamili El Kitabı hükümlerine, TOBB tarafından verilecek diğer talimatlara,

32 TIR Karnesi Hamilinin Sorumlulukları
4458 sayılı Gümrük Kanununun 11 inci maddesi; “Gümrük işlemleriyle doğrudan veya dolaylı olarak ilgili bulunan kişiler, Gümrük Müsteşarlığının veya gümrük idarelerinin talebi üzerine gümrük işlemleri ile sınırlı olmak kaydıyla belirlenen süreler içinde gerekli bütün belge ve bilgileri vermek ve her türlü yardımı sağlamakla yükümlüdür.” hükmünü amirdir. Dolayısıyla gümrük idaresinin nakliyeciden gümrük işlemleriyle alakalı her türlü bilgi ve belgeyi isteme hakkı vardır.

33 CMR Sözleşmesi Kapsamında Sorumluluk
MADDE 3 Bu Sözleşmenin uygulanması bakımından taşıyıcı, çalıştırdığı kişilerin ve taşımanın yapılması için hizmetlerinden yararlandığı diğer kimselerin görevleri sırasında hareket ve ihmallerinden sanki bu hareket ve ihmalleri kendisi yapmış gibi sorumlu olacaktır. MADDE 17 1. Taşıyıcı, yükü teslim aldığı andan, teslim edinceye kadar, bunların kısmen veya tamamen kaybından ve doğacak hasardan sorumludur. 3. Taşıyıcı taşımayı yapmak için kullandığı kusurlu taşıtları, bu taşıtı kiraladığı kişinin veya vekilinin yahut çalışanlarının hata ve veya ihmallerinden dolayı sorumludur. Nakliyeci, eşyayı devraldığı tarih ile teslim ettiği tarih arasındaki sürede eşyanın kaybı, zarar görmesi ya da gecikmesinden sorumludur. Ayrıca genel olarak hizmetlilerinin, acentelerinin ve taşeronlarının eylemlerinden de sorumludur. Eşyayla alakalı olarak meydana gelen bir zarar, kayıp ya da gecikme nedeniyle nakliyeciden alacak talebinde bulunanlar, bu zarar, kayıp ya da gecikmenin taşıma esnasında gerçekleştiğini ispatla yükümlüdür. Yasal açıdan, nakliyecinin, bu tür sonuçları önlemesinin mümkün olmadığını kanıtlamadığı sürece, olaydan sorumlu olduğu varsayılmaktadır.

34 Türk Ticaret Kanununda Sorumluluk
Taşıyıcının Sorumluluğu MADDE 875- (1) Taşıyıcı, eşyanın taşınmak üzere teslim alınmasından teslim edilmesine kadar geçecek süre içinde, eşyanın zıyaından, hasarından veya teslimindeki gecikmeden doğan zararlardan sorumludur. “Taşıyıcı” ifadesi yalnızca firma sahibini değil, aynı zamanda firma temsilcisini ve şoförü de kapsamaktadır.

35 Türk Ticaret Kanununda Sorumluluk
Tacir Olmanın Hükümleri Madde 20- Her tacirin, ticaretine ait bütün faaliyetlerinde basiretli bir iş adamı gibi hareket etmesi lazımdır. Taşıyıcının özeni MADDE 876- (1) Zıya, hasar ve gecikme, taşıyıcının en yüksek özeni göstermesine rağmen kaçınamayacağı ve sonuçlarını önleyemeyeceği sebeplerden meydana gelmişse, taşıyıcı sorumluluktan kurtulur. Araç arızası ve kiraya verenin kusuru MADDE 877- (1) Taşıyıcı, taşıma aracındaki arızaya, taşıtı kiraladığı kişinin onun temsilcilerinin veya çalışanlarının kusuruna dayanarak sorumluluktan kurtulamaz.

36 Türk Ticaret Kanununda Sorumluluk
Yardımcıların kusuru MADDE 879- (1) Taşıyıcı; a) Kendi adamlarının, b) Taşımanın yerine getirilmesi için yararlandığı kişilerin, görevlerini yerine getirmeleri sırasındaki fiil ve ihmallerinden, kendi fiil ve ihmali gibi sorumludur. Ara Taşıyıcılardan Dolayı Mesuliyet Madde 784- Taşıyıcı, taşınan eşyanın gönderilene teslimine kadar kendi yerine geçen bütün taşıyıcıların ve eşyanın taşınmasını kendilerine bıraktığı kimselerin fiil ve kusurlarından kendi kusuru gibi mesuldür.

37 Şoförün Sorumluluğu TIR Karneleri Himayesinde Uluslararası Eşya Taşınmasına Dair Gümrük Sözleşmesi Altında Karayolu Taşımacılığı Yapacak Firmaların Kefil Kuruluş TOBB’a Verecekleri Taahhütname Taahhütnameyi imzalayan TIR Karnesi sahibi; temsilcilerinin, hizmetinde çalışan kişilerin ve taşımanın yapılması için hizmetinden yararlandığı diğer kişilerin yerine getirirken yaptıkları davranış ve ihmallerden kendisininmiş gibi sorumlu olacağını taahhüt eder.

38 Şoförün Sorumluluğu 2006 yılından önce, TIR Sözleşmesinin 38 inci maddesinin birinci fıkrasına ilişkin açıklama notunda, ticari bir işletmenin, bu ticari işletmenin bilgisi dışında, sürücülerin birisi tarafından işlenen bir suç yüzünden TIR sisteminden men edilemeyeceği kuralı yer alıyordu. Ancak bu açıklama notu 09/10/2006 tarih ve sayılı Resmi Gazetede yayımlanan 2006/10922 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı ile yürürlükten kaldırılmıştır. Mevcut durumda nakliyeci şoförün her türlü eylem ve davranışından sorumludur.

39 Şoförün Sorumluluğu Nakliyeci, çalıştırdığı personelin kusurlarından ve şoförün eylemlerinden sorumludur. Yapılan usulsüzlüğe ilişkin herhangi bir bilgisi olmasa dahi sorumluluktan kurtulamaz. Bu durum nakliyeciye müeyyide uygulanmasına engel olmaz.

40 Kiralık Araç Çalıştırma
TIR karnesiyle yapılan taşımalarda tespit edilen usulsüzlüklerin çoğu kiralık araçlarla yapılmaktadır. Nakliyeci kiralık araç çalıştıracaksa bu araçları ve çalışacağı şoförleri iyice araştırmalıdır. Aracı kiralanan firma TIR Sözleşmesi kapsamında sorumlu değildir. TIR karnesi aracı kiralayan firmaya verildiğinden, sorumluluk kiralayan firmaya aittir. Kiralık araç şoförleri de nakliyecinin temsilcisi sayılmaktadır. Dolayısıyla herhangi bir usulsüzlüğün tespiti halinde nakliyeci bundan sorumlu tutulacaktır.

41 TIR Sisteminde Yolsuzluklar
1975 tarihli TIR Sözleşmesinin 38 inci maddesi; “Akit Taraflardan her biri, eşyaların uluslararası taşımacılığında geçerli Gümrük kanun ve yönetmeliklerini ciddi surette ihlal eden her kişiyi, bu Sözleşme hükümlerinden yararlanmaktan geçici veya devamlı olarak men etmek hakkına sahiptir.” hükmünü amirdir.

42 TIR Sisteminde Yolsuzluklar
TIR Sözleşmesi EK 9/Bölüm II - Gerçek ve Tüzel Kişilerin TIR Karnesi Kullanma İzni; Asgari koşul ve gerekler 1. TIR rejiminden yararlanmak isteyen kişilerin uyacakları asgari koşul ve gerekler şunlardır: (d) Gümrük ya da vergi mevzuatını ciddi ve mükerrer ihlallerinin olmaması, (e) Kişinin kuruluşa vereceği yazılı bir taahhütnamede, (i) Hareket, yol boyu ve varış noktalarındaki gümrük idarelerinde Sözleşme uyarınca gereken bütün gümrük işlemlerine uymayı üstlenmesi.

43 TIR Sisteminde Yolsuzluklar
Karşılaşılan yolsuzluklar: Ticari eşya kaçakçılığı, Uyuşturucu kaçakçılığı, İnsan kaçakçılığı, Akaryakıt kaçakçılığı, Alkollü içki, sigara, sigara kağıdı kaçakçılığı, Silah kaçakçılığı, Kültür ve tabiat varlıkları kaçakçılığı vb.

44 TIR Sisteminde Yolsuzluklar
Ülkemizde TIR sisteminde karşılaşılan yolsuzluklarda şoför ağırlıklı suçlar fazladır. Şoförün ülkeye girişte yanında getirdiği her türlü eşya (kullanılmış veya kullanılmamış) vergiye tabidir ve bu eşyalar beyan harici sayılmaktadır. Bu tür yakalamalar firmaların idare nezdindeki riskini yükseltmektedir. Beyan harici eşyalar şoför kabinine ve dorseye saklanmaktadır.

45 TIR Sisteminde Yolsuzluklar
Ceza hukuku açısından ceza sorumluluğunun şahsiliği esastır. TCK hükümleri gereğince tüzel kişiler hakkında ceza yaptırımı uygulanamaz. Ancak tüzel kişiler hakkında suç dolayısıyla kanunda öngörülen güvenlik tedbiri niteliğindeki yaptırımlar saklı tutulmuştur. Yani tüzel kişilerin ceza sorumluluğu bulunmamasına rağmen haklarında idari yaptırım uygulanabilecektir. Organ veya temsilcilik görevi yapan ya da organ veya temsilci olmamakla birlikte, tüzel kişinin faaliyeti çerçevesinde görev üstlenen kişinin bu görevi kapsamında işlemiş bulunduğu kabahatten dolayı tüzel kişi hakkında da idari yaptırım uygulanabilir.

46 Müeyyideler TIR sistemi, yalnızca belli koşulları taşıyan kişilerin belirli kolaylıklardan yararlanmasına imkan veren ve güven esasına dayanan bir sistemdir. Sistemin sağlıklı bir şekilde işleyebilmesi için GKGM tarafından çeşitli önlemler alınmaktadır. Bu kapsamda; Gümrükler Kontrol Genel Müdürlüğünce uygulanan müeyyideler: Firmanın uyarılması, Risk Birimine yönlendirme, Geçici ihraç, Kesin ihraç, Tezkiye iptali.

47 TIR Sisteminden İhraç Edilen Firma Sayısı ve Nedenleri
Müeyyideler TIR Sisteminden İhraç Edilen Firma Sayısı ve Nedenleri İhraç Nedenleri 2007 2008 2009 2010 2011 TOPLAM Uyuşturucu 5 12 17 7 53 Sigara/Sigara Kağıdı Kaçakçılığı - İnsan Kaçakçılığı Tarihi Eser Kaçakçılığı 2 Beyan Harici Eşya 1 3 21 4 30 Eşyanın Yurt İçinde Bırakılması 18 9 14 47 Silah Kaçakçılığı 24 16 54 23 141

48 TIR Sisteminden İhraç Edilen Yerli/Yabancı Firma Sayısı ve Nedenleri
Müeyyideler TIR Sisteminden İhraç Edilen Yerli/Yabancı Firma Sayısı ve Nedenleri İhraç Nedenleri Yerli Firma Yabancı Firma TOPLAM Uyuşturucu 31 22 53 Sigara/Sigara Kağıdı Kaçakçılığı 5 2 7 İnsan Kaçakçılığı - Tarihi Eser Kaçakçılığı Beyan Harici Eşya 8 30 Eşyanın Yurt İçinde Bırakılması 13 34 47 Silah Kaçakçılığı 75 66 141

49 Müeyyideler TIR Sözleşmesine üye ülkelerin, kendi ülkelerinde işlenen suçlar nedeniyle firmaların tezkiyesini iptal etme hakları vardır. Ancak gümrük suçu nedeniyle idaremiz tarafından uygulanacak kesin ihraç veya tezkiye iptali kararlarında, mahkemenin nihai kararı beklenmektedir.

50 Müeyyideler Müsteşarlığımız TIR Sözleşmesi ile tamamen kendisine verilmiş olan yetkiyi kullanma konusunda, hukukun hakkaniyet, ölçülülük gibi temel ilkelerine uygun olarak Teşkilat Kanunundan kaynaklanan kaçakçılığı men, takip ve tahkik etmek görevi ve kamu çıkarlarının korunması amaçları doğrultusunda hareket etmekte, bunun yanı sıra iyi niyetli taşıyıcıyı korumakta ve taşımacılık sektörünün çıkarlarını da göz önünde bulundurmaktadır.

51 Yargı Kararları İddia: Usulsüzlük firmanın bilgisi dışında araç şoförü tarafından gerçekleştirilmiş ve şoför hakkında ceza davası açılmıştır. Firmaya olayla ilgili sorumluluk yüklenemez. Karar: TIR aracıyla yapılan nakliye işlemlerinde, firma tarafından TIR Sözleşmesi ve gümrük mevzuatı hükümlerine aykırı eylemlerde bulunulmayacağı taahhüt edilmiştir. Firma tarafından imzalanan taahhütname ve TIR Sözleşmesi hükümleri uyarınca, firmanın bilgisi dışında, şoför tarafından yasal olmayan eşya taşınmasında firmanın sorumluluğu vardır.

52 Yargı Kararları İddia: Leasing yoluyla kiralanan araçların şoförleri tarafından, firmanın bilgisi dışında, araca eroin yüklenmiştir ve gümrük idaresi tarafından firmanın TIR sisteminden geçici ihracı mağduriyete yol açacaktır. Karar: TIR Sözleşmesinin 38 inci maddesi gereğince, uluslararası taşımacılıkta kullanılan araçlarda eroin maddesi bulunması gümrük mevzuatını ciddi surette ihlaldir. Bu araçlarla taşımacılık yapan firmalar, bu durumdan haberleri olmasa dahi sorumludurlar.

53 Yargı Kararları İddia: Araçta yakalanan yasadışı madde nedeniyle firmanın bir kusuru yoktur. Bütün sorumluluk (kiralık) aracın sahibi ve sürücüsü olan şahıstadır. Karar: Söz konusu araç ile taşınan eşya firmanın hamili olduğu TIR karnesi ile taşınmıştır. Firma tarafından TIR karnesi, karnede beyan edilen araç ve araçla yapılan taşıma işlemlerinde TIR Sözleşmesi ve gümrük mevzuatı hükümlerine aykırı eylemlerde bulunulmayacağı taahhüt edilmesine karşın yasadışı madde taşınarak Sözleşme hükümleri ihlal edilmiştir.

54 Yargı Kararları İddia: TIR aracında kaçak yolcu yakalanması olayında firmanın bir kusuru yoktur. Kaçak yolcular araca gizlice binmişlerdir. Karar: Firma tarafından imzalanan taahhütname uyarınca firma personelinin, temsilcilerinin ve görevlilerinin eylem ve kusurlarından kendi eylem ve kusurlarıymış gibi sorumludur. TIR Sözleşmesinin 38 inci maddesi gereğince eşyaların uluslararası taşınmasında geçerli mevzuat hükümlerini ciddi surette ihlal eden her kişi, Sözleşme hükümlerinden yararlanmaktan geçici veya devamlı olarak men edilebilir. Mahkemenin kararına rağmen insan kaçakçılığı suçu artık ihraç nedenleri arasında değildir. İdare firmaların mağduriyetini gidermiştir.

55 Yargı Kararları İddia: Nakliye firması taşıdığı yükten sorumlu değildir. Karar: Taşıyıcı firma TIR karnesinde beyan edilen eşyayı tam olarak teslim etmek zorundadır. Şoförün eylemlerinden taşıyıcı firma da aynı şekilde sorumludur.

56 e-posta: rmermer@gumruk.gov.tr
TEŞEKKÜRLER... e-posta: