AB ÇEVRE MÜZAKERELERİNDE TÜRKİYE

... konulu sunumlar: "AB ÇEVRE MÜZAKERELERİNDE TÜRKİYE"— Sunum transkripti:

1 AB ÇEVRE MÜZAKERELERİNDE TÜRKİYE
Utku Tuncay ANKARA,

2 GÜNÜN KONUSU AB ÇEVRE POLİTİKASI MÜZAKERELER-ÇEVRE TÜRKİYE’NİN UYUMU
Ekonomide Durum: Riskler ve Politika Öncelikleri GÜNÜN KONUSU AB ÇEVRE POLİTİKASI AB ÇEVRE MEVZUATI MÜZAKERELER-ÇEVRE TÜRKİYE VE MÜZAKERE POLONYA VE MÜZAKERELER TÜRKİYE’NİN UYUMU MALİYET ANALİZİ SONUÇLAR

3 AB ÇEVRE POLİTİKASI OLUŞUM SÜRECİ
Ekonomide Durum: Riskler ve Politika Öncelikleri AB ÇEVRE POLİTİKASI OLUŞUM SÜRECİ 1987-Single European Act (Tek Avrupa Senedi): Çevre bağımsız bir politika alanı olarak VII. Başlık altında Roma Antlaşması içindeki yerini almıştır. 1992 Maastcriht Antlaşması: çevre alanına politika statüsü verilmiş ve AB hukukunda “sürdürülebilir kalkınma” kavramı resmen oluşturulmuştur. 1997 Amsterdam Antlaşması, Sürdürülebilir kalkınma kavramı AB’nin ağırlıklı hedeflerinden birisi haline getirilmiştir.

4 2003 AB ANAYASASI Çevresel koruma ve sürdürülebilir kalkınma hedefleri
Ekonomide Durum: Riskler ve Politika Öncelikleri 2003 AB ANAYASASI Çevresel koruma ve sürdürülebilir kalkınma hedefleri Entegrasyon İlkesi Enerji politikası başlığına çevresel hedeflerin eklenmesi Katılımcı demokrasi ve şeffaflık Temel Haklar Şartı (Madde II Çevresel koruma)

5 ÇEVRE EYLEM PROGRAMLARI
Ekonomide Durum: Riskler ve Politika Öncelikleri ÇEVRE EYLEM PROGRAMLARI Çevre Eylem Programları, politika açısından belirli niyetleri ortaya koyan, Komisyon tarafından hazırlanan çalışmalardır. yılları arasında uygulanan dört Çevre Eylem Programı: kirliliğin önlenmesi... 1993 yılında kabul edilen 5. Çevre Eylem Programı: “towards sustainability” Hukuksal bağlayıcılığı yok

6 6. Çevre Eylem Programı; 2010: “our future, our choice”
Ekonomide Durum: Riskler ve Politika Öncelikleri 6. Çevre Eylem Programı; 2010: “our future, our choice” İklim Değişikliği: Sera gazlarında 2008’den 2012’ye kadar %8 indirim ve 2020’de küresel emisyonlarda %20-40 indirim... Doğa ve biyo-çeşitlilik: Avrupa genelinde farklı canlı türlerinin yaşamlarını tehdit eden unsurların ortadan kaldırılması, deniz biyo-sisteminin korunması, endüstriyel ve maden kazalarının önlemesi için önlemler Çevre ve sağlık: Birlik genelinde su kalitesinin korunması, gürültü azaltma, hava kalitesi için strateji belirleme... Doğal kaynakların sürdürülebilir kullanımı ve çöp yönetimi: Doğal kaynakların gereksiz israfını ve atık hacminin sürekli artışını sona erdirme, Geri dönüşümün artırılması, entegre ürün politikasıyla daha çok çöp çıkmasını önleme gibi...

7 TOPLULUK ÇEVRE POLİTİKASI İLKELERİ
Ekonomide Durum: Riskler ve Politika Öncelikleri TOPLULUK ÇEVRE POLİTİKASI İLKELERİ Topluluk çevre konusunda özen gösterme (oluşmadan önce), önleme (oluştukları anda-bilimsel-somut tehlike) kaynağında önleme (çevreyle dost teknolojiler ve mallar-genişledikleri anda) ve kirleten öder (oluştuktan sonra-zararın somutlaştırılması) ilkelerini Bütünleyicilik (entegrasyon) ilkesi (Art. 6), çevre koruma ilkelerinin diğer birlik politikalarına entegre edilmesi veya diğer politikalar saptanırken ve uygulanırken, çevrenin korunmasının gözetilmesi

8 Ekonomide Durum: Riskler ve Politika Öncelikleri
AB ÇEVRE MEVZUATI Yatay Mevzuat (çevresel etki değerlendirmesi, çevresel bilgiye erişim) Hava Kalitesi Su Kalitesi Atık Yönetimi Doğanın Korunması Endüstriyel Kirliliğin Kontrolü Kimyasallar ve GDO Gürültü Kontrolü Yönetimi Nükleer Güvenlik ve Radyasyondan Korunma

9 Ekonomide Durum: Riskler ve Politika Öncelikleri
1. Yatay Mevzuat Diğer çevre sektörlerini de ilgilendirdiği için yatay mevzuat adını alır. Yasal ilerleme, karar alma ve uygulamayı güçlendirmek için metodlar ve mekanizmalar geliştirir. Mevcut AB mevzuatı 6 ana grupta özetlenebilir: ÇED (Çevresel Etki Değerlendirme) Stratejik ÇED Çevresel bilgiye erişim (dosyaları kamuoyuna açarak insanların, sınai faaliyetler ve hükümet kararlarının çevresel etkilerini bizzat görebilmeleri) Raporlama Avrupa Çevre Ajansı (Görevi; zamanlı, hedefli, ilgili ve güvenilir çevresel bilgi sağlamak) Çevre için mali araç (LIFE) Türkiye’de uygulayıcı kurum Çevre ve Orman Bakanlığı’dır Uyumlaştırmanın maliyeti 430 milyon €.

10 2. Hava Kalitesi Yönetimi
Ekonomide Durum: Riskler ve Politika Öncelikleri 2. Hava Kalitesi Yönetimi Topluluk Stratejisi Kirleten emisyonların azaltılması (katalitik konvertör, yola uygunluk testi), Özel otomobillerin yakıt tüketiminin azaltılması (otomobil üreticileriyle işbirliği yapılarak), temiz araçların geliştirilmesi (vergi teşvikleri) / Türkiye'de kurşunsuz benzinin desteklenmesi AB mevzuatı 11 ana grup altında incelenebilir: Hava kalitesi çerçeve düzenlemesi (karbon monoksit, sülfür dioksit gibi kirleticiler için Direktiflerle alt limitlerin belirlenmesi amacıyla çerçeve) Yüzey atmosferik ozon Stratosferik ozon Petrol depolama ve dağıtımından kaynaklanan emisyonlar Sıvı yakıtların kükürt içeriği Trafik dışı hareketli araçlardan çıkan emisyonlar Atık yakma tesisleri (BELEDİYELER) Sanayi ve büyük yakıt yakma tesisleri Sera gazı emisyonları EMEP’in (Co-operative Programme for Monitoring and Evaluation of the Long-range Transmission of Air pollutants in Europe) uzun vadeli finansmanı Zararlı kimyasalların üretim ve kontrolü Uygulayıcı kurum Çevre ve Orman Bakanlığı’dır. Düzenlemelerin toplam maliyeti 2,9 milyar €

11 3. Atık Yönetimi Topluluk stratejisi:
Ekonomide Durum: Riskler ve Politika Öncelikleri 3. Atık Yönetimi Topluluk stratejisi: Ürün tasarımının iyileştirilmesi, atığın kaynakta önüne geçilmesi, atığın yeniden kazanımının ve kullanımının özendirilmesi, atığın yakılmasının sebep olduğu kirlenmenin azaltılması. AB mevzuatı 13 ana başlık altında toplanmaktadır: Atık yönetim politikası Titanyum dioksit sanayi atıkları Evsel atıkların yakılması Zararlı atıkların yakılması Atıklar için çerçeve yönetmelikler PCB/PCT bertarafı (elektrik donanımda kullanılması 1985 yılında yasaklanan organik bileşikler) Tehlikeli atıklar Kanalizasyon ve atık su çamurları Piller ve aküler Ambalaj ve ambalaj atıkları Atıkların sevkıyatı Atıkların düzenli depolanması Uygulayıcı kurum Çevre ve Orman Bakanlığı’dır. Atık yönetimi konusundaki düzenlemelerin mali tutarı 13,7 milyar €

12 4. Su Kalitesi ve Atık Su Yönetimi
Ekonomide Durum: Riskler ve Politika Öncelikleri 4. Su Kalitesi ve Atık Su Yönetimi Su kalite standartlarının (içme suyu, kullanma suyu) konulması ve kirletici emisyonların gözetimi konularında çok sayıda direktif: Kentsel atık su arıtımı (yerel yönetim ve sanayi yatrımları): tüm yerüstü ve kıyı sularının organik kirlilikten arındırılması Nitrat kirliliğinin önlenmesi (suların tarım alanlarından gelen nitratla kirlenmesi) Tehlikeli maddelerin su ortamına deşarjı Yüzme suları kalitesi İçme suyu için kullanılacak yüzey suları kalitesi İçme suyunun analiz sıklığı ve ölçüm yöntemleri Yeraltı suyu kirliliğinin önlenmesi Balıkların yaşamını korumaya yönelik tatlı su kalitesi Deniz kabuklularının ortamlarının kalitesi İçme suyu kalitesi Su politikası çerçeve yönergesi Deniz suyu kalitesi Uygulayıcı kurum başta Çevre ve Orman Bakanlığı olmak üzere Sağlık Bakanlığı, Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı, Tarım Bakanlığı, Turizm Bakanlığı, Başbakanlık Denizcilik Müsteşarlığı, DSİ Genel Müdürlüğü, İller Bankası Genel Müdürlüğü, Türk Standartları Enstitüsü, Deniz Kuvvetleri, Sahil Güvenlik, Kıyı Emniyeti ve Gemi Kurtarma İşletmeleri ile yerel yönetimlerdir. Uygulamada yetki ve karar çakışmasına yol açmamak için koordinasyonun tek bir organ tarafından sağlanması. Düzenlemelerin toplam maliyeti 37 milyar €

13 5. Doğanın Korunması 7 ana grup altında özetlenebilir:
Ekonomide Durum: Riskler ve Politika Öncelikleri 5. Doğanın Korunması 7 ana grup altında özetlenebilir: Habitat direktifi Yaban kuşları direktifi Fok yavrusu kürkleri direktifi Nesli tehlike altında olan türler yönetmeliği Balina türlerinin ithalatı yönetmeliği Bacak kapan tuzakla avlanma yönetmeliği Bonn Konvansiyonu değişiklikleri (Conservation of Migratory Species of Wild Animals) Uygulayıcı kurumlar; Çevre ve Orman Bakanlığı, Tarım ve Köy İşleri Bakanlığı, Kültür ve Turizm Bakanlığı ve Özel Çevre Koruma Kurulu Başkanlığı’dır.

14 6. Endüstriyel Kirlilik Kontrolü (IPPC) ve Risk Yönetimi
Ekonomide Durum: Riskler ve Politika Öncelikleri 6. Endüstriyel Kirlilik Kontrolü (IPPC) ve Risk Yönetimi AB mevzuatı: Büyük yakma tesislerinden kaynaklanan belirli kirletici emisyonların sınırlandırılması hakkında 88/609/EC Konsey Direktifi Endüstriyel tesislerinden kaynaklanan hava kirliliği ile mücadele hakkında 84/360 Konsey Direktifi Endüstriden kaynaklanan uçucu organik bileşiklerin emisyonları hakkında 99/13/EEC sayılı Konsey Direktifi Tehlikeli maddeler ile ilgili büyük endüstriyel kazaların kontrolü-SEVESO II hakkında 96/82/EC Konsey Direktifi Entegre kirlilik önleme ve kontrolü ile ilgili 96/61/EC Konsey Direktifi* Sanayi sektöründeki şirketlerin, bir topluluk eko-yönetim ve hesap-denetimi projesine gönüllü olarak katılımlarına izin veren 761/2001/EEC Konsey Direktifi Topluluk eko-etiket verilmesi sisteminin gözden geçirilmesine dair 1980/2000 Konsey Yönetmeliği Uygulayıcı kurumlar açısından bir karışıklık söz konusudur. Koordinasyonun tek bir organ tarafından sürdürülmesi. Çevre ve Orman Bakanlığı koordinasyonunda, Sağlık, Turizm, Sanayi gibi Bakanlıklarla birlikte çalışılmalıdır. Düzenlemelerin toplam maliyeti 14 Milyar €

15 7. Kimyasallar ve Genetik Yapıları Değiştirilmiş Organizmalar
Ekonomide Durum: Riskler ve Politika Öncelikleri 7. Kimyasallar ve Genetik Yapıları Değiştirilmiş Organizmalar Mevcut AB mevzuatı 8 ana grup altında incelenebilir: Hayvanların deney ya da diğer bilimsel amaçlarla kullanımına karşı korunması Genetik olarak değiştirilmiş organizmalar (GMO) Asbest, Tehlikeli maddelerin sınıflandırılması, etiketlenmesi ve ambalajlanması, Mevcut kimyasalların riskleri, Tehlikeli kimyasalların ithalat ve ihracatı, Ozon tabakasını inceltici maddeler (OTİM), İyi laboratuar uygulamaları (GLP). Uygulayıcı kurum Çevre ve Orman Bakanlığı olup birinci dereceden ilgili kuruluşlar: Tarım Bakanlığı, Saglık Bakanlığı, Çalışma Bakanlığı ile Dış Ticaret Müsteşarlığı'dir Düzenlemelerin maliyeti 152 milyon Euro.

16 8. Gürültü Kontrolü Yönetimi
Ekonomide Durum: Riskler ve Politika Öncelikleri 8. Gürültü Kontrolü Yönetimi Temel amaç; öteden beri bazı makinalardan (çim biçme makinaları, motosikletler, uçaklarda ve açık havada kullanılan donatım vb.) çıkan gürültüler için izin verilebilir azami düzeyleri kabul etmek. Ses Hızı Altındaki Uçaklar için Gürültü Emisyonları, Ses Hızı Altındaki Jet Uçakları için Gürültü Emisyonları Uçak işletmesi, Ev Eşyaları, Motorlu Araçlarda Egzos Sistemleri, Motorsikletler, Açık Havada Çalışan Aletler için Gürültü Emisyonları Uygulayıcı kurum Sanayi, Ulaştırma ve Çevre ve Orman Bakanlığı’dır. 79 milyon €

17 9. Nükleer Güvenlik ve Radyasyon Korunması Yönetimi
Ekonomide Durum: Riskler ve Politika Öncelikleri 9. Nükleer Güvenlik ve Radyasyon Korunması Yönetimi AB mevzuatı 9 ana grupta toplanabilir: Radyasyondan Korunma (Medikal maruziyet) Toplumun Bilgilendirilmesi (Radyolojik Acil Durum) Açıkta Çalışanların Radyasyondan Korunması Radyoaktif Atıkların Sevkiyatı Temel Güvenlik Standardları Yiyeceklerin Radyoaktivite ile Kirlenmesi Çernobil Sonrasında Zirai Ürünlerin ithalati Radyoaktif Maddelerin Sevkiyatı Nükleer Enerji 10 milyon €

18 MÜZAKERELER 3 Ekim’de başlayan yeni süreç Müzakerelerde
Ekonomide Durum: Riskler ve Politika Öncelikleri MÜZAKERELER 3 Ekim’de başlayan yeni süreç Müzakerelerde Yasal: 270’ten fazla düzenleme, yaklaşık 80 önemli Direktif Kurumsal: İdari yapılanmaların güçlendirilmesi: bakanlıklar, ajanslar, ve bölgesel, yerel uygulama ve yürürlüğe koyma kurumları Mali: Uyumun yüksek maliyeti

19 Sürecin Olumlu Sonuçları
Ekonomide Durum: Riskler ve Politika Öncelikleri Sürecin Olumlu Sonuçları Şeffaf prosedürler Çevresel iyileşme: vatandaşların sağlıklı yaşama koşullarının sağlanması Sağlıklı ve güvenli ürünleriyle modern, verimli ve rekabetçi endüstriler Maliyet-verimli ve sürdürülebilir çevresel altyapı Ekonominin yeni branşı olarak eko-hizmetlerin geliştirilmesi

20 EKONOMİK GETİRİLER Artı maliyetlerden veya zararlardan sakınma
Ekonomide Durum: Riskler ve Politika Öncelikleri EKONOMİK GETİRİLER Artı maliyetlerden veya zararlardan sakınma sağlık harcamalarının düşmesi, doğal kaynakların korunması, ekosistemin bozulmasının önlenmesi nedeniyle balıkçılığın, tarımın, turizmin zarar görmemesi Atık yönetimi-atıkların geri kazanımı, değerlendirilmesi ve yeniden kullanımı ve atıkların sağlıklı yöntemlerle bertarafı yaklaşık 12 milyar Euro ekonomik değer. Çevrenin korunmasına yönelik çalışmalar, çevre dostu ürün ve üretim teknolojiler yeni istihdam Su kalitesi ve hava kalitesi hastalıkların ve ölümlerin engellenmesi

21 Müzakere: GEÇİŞ SÜRELERİ
Ekonomide Durum: Riskler ve Politika Öncelikleri Müzakere: GEÇİŞ SÜRELERİ Müzakere Pozisyonu: Uygulama yöntemi, mevzuat uyumuna ve uygulamaya ilişkin takvim, uygulama için gerekli altyapının oluşturulması için izleyecekleri yöntemler Giriş: durum, mevzuat uyumu konusunda gelinen nokta, uygulanmasından sorumlu kurum ve kuruluşlar ile istenilen “geçiş” süreleri ve/veya derogasyonlar Gerekçe: Geçiş süreci/derogasyon konularının kapsamlaştırılması ve gerekçelendirilmesi

22 Ekonomide Durum: Riskler ve Politika Öncelikleri
ÇEVRE: Zorlu Süreç Çevre: en çok geçiş süreci talebi-yüksek maliyetli yatırımlar Aday ülkeler daha çok kentsel atıksu arıtımı, içme suyu ve yüzey sularına yapılan deşarjlar ile atık konularında geçiş süreci talep etmişlerdir. Örnek, uçucu organik madde emisyonları, yakıtlardaki kükürt miktarı, kentsel atıksu arıtımı, içme suyu, tehlikeli maddelerin su ortamına deşarjı, atıkların düzenli depolanması, asbest atıkları, atıkların taşınması, yabani kuşlar, büyük yakma tesisleri, tehlikeli atıkların yakılması, Geçiş sürelerinin verilmediği alanlar: çerçeve mevzuat doğa koruma iç pazar ile ilgili temel unsurlar (ürünlerle ilgili tüm mevzuat) için ve yeni tesislerle ilgili düzenlemeler. Sınıraşan etkilere neden olabilecek düzenlemeler konusundaki geçiş süreci tekliflerine üye ülkeler olumlu yaklaşmamaktadır. Geçiş süreci uzun zamana yayılması gereken altyapı adaptasyonları gerektiğinde

23 Ekonomide Durum: Riskler ve Politika Öncelikleri
POLONYA Polonya’da 1999’dan itibaren, çevreye ilişkin yapılanmanın idaresi yerel yönetimlere devredilmiştir. “Su kalitesi” ve “atık yönetimi” sektörlerinde geliştirilen projelerde yerel idare bütçesi, ağır yatırım gerektiren alanlarda yerel fonların yanı sıra merkezi bütçenin desteği. Polonya 40 milyona yaklaşan nüfus; Türkiye için en yakın örneği teşkil etmektedir. Çevre başlığında en fazla geçiş süresi almış ülke.

24 POLONYA-GEÇİŞ SÜRELERİ
Ekonomide Durum: Riskler ve Politika Öncelikleri POLONYA-GEÇİŞ SÜRELERİ Hava kalitesi: 94/63/EC sayılı, benzin depolamasından ve dağıtımından kaynaklanan uçucu organik bileşenlerin emisyonuna ilişkin Direktif; Direktifin 3, 4, 5 ve 6. maddesi ekinde yer alan terminallerde depolama tesisleri, taşınır konteynerlerin yüklenmesi ve boşaltılması, taşınır konteynerler ve benzin istasyonlarında bulunan depolama tesislerinin yüklenmesi uygulaması için 2005 sonuna kadar geçiş süresi elde edilmiştir. 1999/32/EC sayılı, bazı sıvı yakıtların kükürt oranının azaltılmasına ilişkin Direktif: Ağır yakıttaki kükürt içeriğine dair hükümlerin uygulanması sonuna kadar... Atık Yönetimi: 2557/2001/EC sayılı Tüzük ile değiştirilen 259/93/EEC sayılı, AB içinde veya dışında atıkların sevkiyatının kontrolü ve gözetimine dair Tüzük; geri kazanılmak üzere Polonya’ya sevkıyatının 30 Aralık 2012 tarihine kadar yetkililere bildirilmesi ve işleme koyulması öngörülmüştür. 94/62/EC sayılı, ambalajlama ve ambalaj atıklarına dair Direktif: Plastik malzemelerin dönüşümünde 2005 yılına kadar en az %15; metal malzemelerin dönüşümünde, 2005 yılına kadar %15; tüm ambalaj malzemelerinin geri kazanımında , 2006 yılına kadar %43 ve Direktifteki oranlara tam uyum için ise 2007 sonuna kadar geçiş süresi. 1999/31/EC sayılı, atıkların düzenli depolanmasına ilişkin Direktif: suyun kontrolü ve çözünür maddelerden temizlenmesine ilişkin faaliyetlerin yönetimi, toprağın ve suyun korunması, gaz kontrolü ve istikrarına dair hükümlerin, belediyeye ait tehlikeli veya endüstriyel atıklar dışında yer altı depolarına yönelik olarak uygulanması için 1 Temmuz 2012 tarihine kadar geçis süresi. Su Kalitesi: 91/271/EEC sayılı Kentsel Atıksu Arıtımına dair Direktifin uygulanması için gerekli maliyetin 8,9 milyar Euro olduğu belirtilmiş, 674 yerleşim bölgesi için 2005 sonu; 1069 bölge için 2010 sonu ve 1165 yerleşim bölgesi için 2013 sonuna kadar geçiş süresi (tüm yerleşim bölgelerinin kentsel atık su toplama sistemlerine sahip olması, bazı yerleşim bölgelerinde toplama sistemlerine sızan kentsel atık suların boşaltılmadan önce ikincil veya üçüncül bir işlemden geçmesi ve hassa bölgelere boşaltılacak atıkların daha sıkı bir işlemden geçmesi) Endüstriyel Kirlilik ve Risk Yönetimi: 96/61/EC sayılı, entegre kirlilik önleme ve kontrolü Direktifi (IPPC) ; Polonya mevcut tesislerin işletme izinlerine ilişkin hükümlerin uygulanması için 2010 sonuna kadar geçiş süresi almıştır. 2001/80/EC sayılı, büyük yakma tesislerinden havaya yayılan bazı kirletici maddelerin sınırlanması Direktifi; Direktif hükümleri, büyük yakma tesislerinden kaynaklanan dioksit kükürt ve toz emisyon sınırlarını düşürmeyi amaçlamaktadır. Polonya, düoksit kükürt emisyon sınırının 36 yakma tesisinde tam uyumunun sağlanması için 2015 sonuna kadra geçiş süresi almıştır. Nükleer Güvenlik ve Radyasyondan Korunma: 97/43/Euratom sdayılı, tıbbi nedenlerle iyonize radyasyona maruz kalmanın tehlikelerine karşı bireylerin sağlıklarının korunması hakkında Direktif; Polonya’ya Direktif’in 8. maddesinde yer alan teçhizata dair hükümlerin uygulanması için 2006 sonuna kadar geçiş süresi tanınmıştır.

25 TÜRKİYE VE ÇEVRE MÜZAKERELERİ
Ekonomide Durum: Riskler ve Politika Öncelikleri TÜRKİYE VE ÇEVRE MÜZAKERELERİ Çevre: Tarımla birlikte en zor müzakere başlığı. Uyumlaştırma (yetki karmaşası): Çevre ve Orman Bakanlığı, Sağlık Bakanlığı, Sanayi ve Ticaret Bakanlığı, Devlet Su İşleri Genel Müdürlüğü

26 TÜRKİYE’NİN ÇEVRE MEVZUATINA UYUM DURUMU
Ekonomide Durum: Riskler ve Politika Öncelikleri TÜRKİYE’NİN ÇEVRE MEVZUATINA UYUM DURUMU 2005 İlerleme Raporu 2005 KOB Belgesi Türkiye’nin Çevre Direktiflerine Uyum Durumu (Çevre ile İlgili Mevzuatın Analizi Projesi)

27 2005 İLERLEME RAPORU Ekonomide Durum: Riskler ve Politika Öncelikleri
Yatay Mevzuat: Türkiye henüz Kyoto Protokol’ünü onaylamamıştır. ÇED Yönetmeliği AB ÇED Direktifi ile pek çok alanda uyumlu iken Stratejik ÇED Direktifi’nin aktarılması henüz çok sınırlıdır. Hava Kalitesi: Çerçeve yasanın aktarılması konusunda yeterli ilerleme görülmemektedir. Bununla birlikte Endüstriyel Kirlilik Kontrolü alanındaki düzenleme kabul edilmiş, araçlardan kaynaklanan kirlilik alanında mevzuatın uyumunda önemli ilerleme gözlenmiş, Tüketici Bilgi Direktifi ve Petrol ve Disel yakıtların kalitesi ile ilgili Direktif de yasalara aktarılmıştır. (*)Atık Yönetimi: Özellikle tıbbi atıkların kontrolü yönetmeliği ve katı atık yönetmeliği değişiklikleri gerçekleştirilmiştir. Atık su arıtma alanında ise toprak kirliliği kontrolü uygulama yönetmeliği yürürlüğe girmiştir (mayıs 2005). Ulusal atık yönetimi planının hazırlanması gerekmektedir. Su Kalitesi: Nitratlar ve içme suyu direktifleri dışında ilerleme görülmemektedir. Su Çerçeve Direktifi, ve sınır ötesi su işbirliği alanlarında ilerlemeye ihtiyaç duyulmaktadır. Su alanında ciddi yatırımların yapılması gerekmektedir. (*)Doğa Koruma: Doğal hayatı koruma ve doğal hayat alanlarının genişletilmesi ve avlanma konularında düzenlemeler yapılmıştır. Bunun yanında Doğu Anadolu’da bir milli park ve üç uluslararası öneme sahip sulak alan (RAMSAR alanları) oluşturulmuştur. Doğa korumayla ilgili bir çerçeve yasası çıkarılmalıdır. Endüstriyel Kirlilik Kontrolü ve Risk Yönetimi: SEVESO (Tehlikeli maddeler ile ilgili büyük endüstriyel kazaların kontrolü) Direktifi gereksinimlerinin bazılarının aktarılması dışında bu alanda ilerleme kaydedilmemiştir. Kimyasallar: Hayvan Deneyleri Direktifi dışında ilerleme kaydedilmemiştir. Genetiği Değiştirilmiş Organizmalar: Bu alanda ilerleme kaydedilmemiştir. (*)Gürültü: Çevresel gürültü yönetimi ve analizi konusunda bir uygulama yönetmeliği (regulation) kabul edilmiştir. Mevzuat uyumunda ilerlendiği rapor edilirken uygulamaya daha fazla önem verilmesi, gürültü haritası ve eylem planının hazırlanması gerekliliği üzerinde durulmuştur. Ormancılık (forestry): Türkiye bu alanda gelişmiş bir yapılanmaya sahip olmasına rağmen uygulamada daha fazla adım atmalıdır.

28 Katılım Ortaklığı Belgesi- 2005
Ekonomide Durum: Riskler ve Politika Öncelikleri Katılım Ortaklığı Belgesi- 2005 Kısa Vade: -Müktesebata uyum için revize edilmiş bir programın benimsenmesi, yatırımın finanse edilmesi için plan geliştirilmesi -Müktesebat ile ilgili çerçeve yasası, uluslararası çevre sözleşmeleri ve çevrenin korunması ile ilgili kanun, su kalitesi, Entegre Kirlilik Önleme ve Kontrolü, Atık yönetimi uygulamaları alanlarındaki mevzuatın aktarılması ve uygulamasına devam edilmesi -Revize edilmiş Çevresel Etki Değerlendirmesi (ÇED) Direktifi’nin uygulanması -Çevresel politikanın, sektörel politikalara entegrasyonunun sağlanması -AB’nin taraf olduğu uluslararası sözleşmeler ve AB su çerçeve direktifi ışığında sınır ötesi su işbirliğinin geliştirilmesi Orta Vade: -Sürdürülebilir kalkınma prensiplerinin, sektörel politikaların tanımlanması ve uygulanmasına entegre edilmesi -Ulusal Atık Yönetimi Planı’nın benimsenmesi ve uygulanması -Revize edilmiş Stratejik ÇED Direktifi’nin tam olarak aktarılması ve uygulanmasının sağlanması

29 Türkiye’de Çevre ile İlgili Mevzuatın Analizi Projesi
Ekonomide Durum: Riskler ve Politika Öncelikleri Türkiye’de Çevre ile İlgili Mevzuatın Analizi Projesi MEDA destekli, Ocak 2002’de Çevre ve Orman Bakanlığı’nın koordinasyonunda tamamlanan “Türkiye’de Çevre ile İlgili Mevzuatın Analizi Projesi”. Çerçeve direktifler, yatay mevzuat, atık yönetimi, su kalitesi, doğanın korunması ve endüstriyel kirliliğin önlenmesi konuları üzerinde durulmuştur. Kamu sektörüne olan maliyeti 27 milyar Euro Şimdiye kadarki uyarlama %40’tır Bakanlık: müktesebatın uyumlaştırılması 2010 yılında tamamlanacak

30 Çevre Mevzuatına Tahmini Uyum Maliyetleri ve Yararları (milyar Euro)
Ekonomide Durum: Riskler ve Politika Öncelikleri Çevre Mevzuatına Tahmini Uyum Maliyetleri ve Yararları (milyar Euro) Direktif Kamu Sektörüne Maliyeti Yararları Büyük Yakma Tesisleri 6.6 IPPC (Integrated Pollution Prevention and Control) 0.48 İyi Hava Kalitesi 0.28 Seveso (Tehlikeli maddeler ile ilgili büyük endüstriyel kazaların kontrolü-SEVESO II) - İçme Suyu 1.1 1.5 Kentsel Atıksu 16.8 7.1 Çerçeve Su Kalitesi 0.19 Nitrat Kirliliği 0.03 Katı Atıklar 1.77 0.8-18 Doğal Yaşam Alanlarının Korunması 0.01 Hayvanların Korunması Toplam 27.26

31 Ekonomide Durum: Riskler ve Politika Öncelikleri
AB mevzuatı Uyum Durumu 1 2 3 4 YATAY ÇED Direktifi: 85/337/EEC, 97/1 1/EC ile değiştirilmiş haliyle Belirli plan ve programların çevreye etkilerinin değerlendirilmesi (SEA Direktifi) Bilgiye Erişim Direktifi: 90/313/EEC Raporlama Direktifi: 91/692/EEC HAVA KALİTESİ Hava Kalitesi Çerçeve Direktifi: 96/62/EC Troposferik Ozon Direktifi: 92/72/EEC (80/779, 82/884, 85/203 sayılı Direktifleri yürürlükten kaldıran) Havadaki Kükürtdioksit, Azotdioksit, Partikül Madde ve Kurşun Sınır Değerleri ile ilgili Direktif: 1999/30/EC Havadaki Benzol ve Karbonmonoksit için Sınır Değerlere ilişkin Direktif: 2000/69/EC Bazı Atmosfer Kirleticileri İçin Ulusal Emisyon Limiti ile ilgili Direktif: 2001/81/EC Yeni Tip Binek Otomobillerinin Satışı Esnasında Karbondioksit Emisyonu ve Yakıt Tüketimi Konusunda Tüketici Bilgilerinin Hazır Bulundurulması Direktifi: 1999/94/EC

32 Ekonomide Durum: Riskler ve Politika Öncelikleri
AB mevzuatı Uyum Durumu 1 2 3 4 Petrolün Depolanmasından Kaynaklanan Uçucu Organik Bileşikler Direktifi: 94/63/EC (85/210, 85/536 ve 87/441 sayılı Direktifleri yürürlükten kaldıran) Benzin ve Dizel Yakıtları ile ilgili Direktif: 98/70/EC, değiştirilmiş haliyle Sıvı Yakıtların Kükürt İçeriğinin Azaltılması ile ilgili Direktif: 1999/32/EC Kara Taşıtı Olmayan Araçlardan Kaynaklanan Emisyonlar ile ilgili Direktif: 97/68/EC ATIK YÖNETİM Atık Çerçeve Direktifi:75/442/EEC, değiştirilmiş haliyle Tehlikeli Atıklar Direktifi: 91/689/EEC, değiştirilmiş haliyle Avrupa Atık Kataloğu Kararı: 2000/532 Ambalaj Atıkları Direktifi: 94/62/EC Atıkların Yakılmasına ilişkin Direktif: 2000/76/EC Atıkların Düzenli Depolanması Direktifi: 99/31/EC Arıtma Çamuru Direktifi: 86/278/EEC, değiştirilmiş haliyle. Titanyumdioksit Atıkları Direktifi: 78/176/EEC Titanyumdioksitin Azaltılması Programları Direktifi: 92/112/EEC Atık Yağların Bertaraf Edilmesi Direktifi: 75/439/EEC, değiştirilmiş haliyle

33 Ekonomide Durum: Riskler ve Politika Öncelikleri
AB mevzuatı Uyum Durumu 1 2 3 4 PCB/PCT Direktifi: 96/59/EC Piller ve Akümülatörler Direktifi: 91/157/EEC, değiştirilmiş haliyle Pil ve Akümülatörlerin Etiketlenmesi Direktifi: 93/86/EC Hurda Taşıtlar Direktifi: 2000/53/EC Elektrikli ve Elektronik Ekipman Atıkları Direktifi SU KALİTESİ Su Çerçeve Direktifi: 2000/60/EC Kentsel Atıksu Arıtımı Direktifi: 91/271/EEC, değiştirilmiş haliyle Nitrat Direktifi: 91/676/EEC Tehlikeli Maddelerin Suya deşarjı Direktifi: 76/464/EEC, değiştirilmiş haliyle ve ilgili direktifler Yüzme Suyu Direktifi: 76/160/EEC İçme Suyu Kalitesi Direktifi: 98/83/EC İçme Suyu İçin Ayrılmış Yüzey Suyu Direktifi: 75/440/EEC ,değiştirilmiş haliyle İçme Suyu Ölçümleri Direktifi: 79/869/EEC, değiştirilmiş haliyle Yeraltı Suyu Korunması Direktifi: 80/68/EEC Kabuklu Canlıların Yaşadığı Sular Direktifi: 79/923/EEC Balık Üretimi İçin Elverişli Sular Direktifi: 78/659/EEC DOĞANIN KORUNMASI Doğal Yaşam Alanları Direktifi: 92/43/EEC, değiştirilmiş haliyle

34 Ekonomide Durum: Riskler ve Politika Öncelikleri
AB mevzuatı Uyum Durumu 1 2 3 4 Yabani Kuşlar Direktifi: 79/409/EEC, değiştirilmiş haliyle     Hayvanat Bahçelerindeki Yabani Hayvanlar Direktifi: 1999/22/EC Fok Yavrusu Derileri Direktifi 83/129/EEC, değiştirilmiş haliyle ENDÜSTRİYEL KİRLİLİK KONTROLÜ Büyük Yakma Tesislerinden Kaynaklanan Hava Kirliliğinin Önlenmesi Direktifi: 2001/80/EC Entegre Kirliliği Önleme ve Kontrol Direktifi: 96/61/EC Büyük Kazalara İlişkin Direktif: 96/82/EC Uçucu Organik Bileşikler Direktifi: 1999/13/EC KİMYASALLAR VE GENETİK YAPISI DEĞİŞTİRİLMİŞ ORGANİZMALAR Tehlikeli Maddelerin Sınıflanması, Ambalajlanması ve Etiketlenmesi Direktifi: 67/548/EEC, değiştirilmiş haliyle Tehlikeli Bileşiklerin Sınıflanması, Ambalajlanması ve Etiketlenmesi Direktifi 1999/45/EEC, değiştirilmiş haliyle Tehlikeli Madde ve Bileşiklerin Kullanım ve Pazarlanmasına Getirilen Sınırlamalar Direktifi: 76/769/EEC, değiştirilmiş haliyle Genetik Olarak Yapıları Değiştirilmiş Organizmaların Çevreye Bırakılması Direktifi: 2001/18/EC (90/220/EEC'yi yürürlükten kaldıran) Genetik olarak Yapıları Değiştirilmiş Organizmaların Sınırlı Kullanımı Direktifi: 90/219/EEC, değiştirilmiş haliyle

35 Ekonomide Durum: Riskler ve Politika Öncelikleri
AB mevzuatı Uyum Durumu 1 2 3 4 Hayvanlar Üzerinde Yapılan Deneyler Direktifi: 86/609/EEC Asbest Kirliliği Direktifi: 87/217/EEC Biosidal Ürünler Direktifi: 98/8/EC NÜKLEER GÜVENLİK Temel Güvenlik Standartları Direktifi: 96/29/EURATOM Tıbbı Nedenlerle Maruz Kalınan İyon Radyasyona Dair Direktifi: 97/43/EURATOM Kamunun Bilgilendirilmesine İlişkin Direktif: 89/618/EURATOM Dışarıda Çalışanların Korunması Direktifi: 90/614/EURATOM Radyoaktif Atıkların Taşınması Direktifi: 92/3/EURATOM GÜRÜLTÜ Açık Alanda Kullanılan Teçhizat Tarafından Oluşturulan Çevredeki Gürültü Emisyonu Direktifi: 2000/14/EC Ev Aletlerinden Çevreye Yayılan Gürültüye dair Direktif: 86/594/EEC Kaynak: Türkiye'deki Çevre İle İlgili Mevzuatın Analizi Projesi Final Raporu, (MEDA/TUR/ENLARG/D4-01), Carl Bro Global Environment Consortium, Ocak 2002, sf

36 EHCIP (Yüksek Maliyetli Çevre Yatırımlarının Planlanması Projesi)
Ekonomide Durum: Riskler ve Politika Öncelikleri EHCIP (Yüksek Maliyetli Çevre Yatırımlarının Planlanması Projesi) 2005- OECD kaynaklı bir yazılımla (FEASIBLE) ekonomik modelleme. 2024 yılına kadar toplam maliyet. Tüm sektörlerde 68 milyar € dolayında yatırım maliyeti. 18 milyar € özel sektör, 50 milyar € kamu sektörü “İçme Suyu ve Atık Su”; 35 milyar €: küçük yerleşimlerin kentsel atıksu arıtımı Direktifi maliyetini üstlenebilmeleri; coğrafi olarak il alanlarından sorumlu su ve atıksu idarelerinin kurulması ve şehirlerin finansman fazlası ile küçük yerleşimlerin ihtiyaçlarının karşılanması; merkezi idareden ihtiyaçları karşılayacak düzeyde transfer. Büyükşehirler tarifelerini GSMH’ya orantılı olarak artırırlarsa işletme, bakım ve amortisman giderlerini karşılayabilecekler “Endüstriyel Kirlilik”; 14 milyar € “Atık Yönetimi” yaklaşık 14 milyar € Toplam yatırımın 10-15% kadarı AB’den proje karşılığı alınabilecek.

37 Kamu ve Özel Sektörün Üstlenmesi Gereken AB Uyum Yatırımları
Ekonomide Durum: Riskler ve Politika Öncelikleri Kamu ve Özel Sektörün Üstlenmesi Gereken AB Uyum Yatırımları Kamu sektörü 50 İçme suyu ve atıksu 35.0 Katı atıklar 13.0 Hava 2.0 Özel sektör 18 Endüstriyel atıksu 01.Tem Hava kirliliği 0.8 Entegre kirlilik önleme ve kontrol 14.0 Çiftlikler 1.0 TOPLAM 68

38 TD (teknik destek) maliyeti1,3 Toplam uygulama maliyeti
Ekonomide Durum: Riskler ve Politika Öncelikleri Yatırım Maliyeti Sektör milyon € Personel maliyeti1,2 TD (teknik destek) maliyeti1,3 Yatırım maliyeti Toplam uygulama maliyeti Yatay Mevzuat 5.0 37.8 n.a. 43 Hava Kalitesi 46.3 101.6 2,746 2,894 Atık Yönetimi* 343 22.0 13,338 13,703 Su Kalitesi* 0.9 16.1 37,629 37,646 Doğa Koruma 420.5 1,314.6 1,735 Endüstriyel Kirlilik* 30.8 16.9 14,26 14,308 Kimyasallar 123.3 28.9 152 Nükleer Güvenlik 1.7 8.1 10 Gürültü Kontrolü Yönetimi 28.8 7.5 42 79 Toplam 1,000.5 1,553.5 68 70,569 1Carl Bro projesi çerçevesinde değerlendirilen maliyetler, Çevre ve Orman Bakanlığı 2004 2Maliyetler 20 yıllık bir süre için hesaplanmıştır. 3Bu TD maliyetleri sadece mevzuat uyumlaştırılması ve kurumsal kapasite gelişimi maliyetlerini içermektedir. TD ile ilgili yatırım projelerinin maliyetleri yatırım maliyetinin bir parçasıdır.

39 Yıllara Göre Dağılım Ekonomide Durum: Riskler ve Politika Öncelikleri
Sektör milyon € 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 Yatay Hava 185 130 139 148 158 162 165 168 72 75 Atık 232 300 418 386 555 465 538 716 854 1,115 Su 1,118 1,543 1,632 1,736 1,812 1,869 1,912 1,967 1,848 2,046 Doğa Endüstri 414 450 488 528 570 614 660 708 759 1,101 Kimyasallar Nükleer Gürültü Toplam 1,950 2,425 2,678 2,800 3,097 3,110 3,276 3,560 3,534 4,340

40 Uygulama için 2014 Yılından İtibaren Geçiş Süreleri*
Ekonomide Durum: Riskler ve Politika Öncelikleri Uygulama için 2014 Yılından İtibaren Geçiş Süreleri* Tehlikeli Atıklar Direktifi 14 yıl Düzenli Depolama Direktifi 9 yıl Ambalaj Atıkları Direktifi 6 yıl Kentsel Atıksu Arıtma Direktifi 10 yıl İçme Suyu Direktifi Su Çerçeve Direktifi en az 10 yıl Endüstriyel Kirlilik Kontrolü Direktifi 7 yıl Geçiş süreleri Türkiye’nin 2014 yılında tam üye olacağı varsayımına dayanmaktadır. *Bakanlık verileri; Prof. Dr. Hasan Z. SARIKAYA, Müsteşar (sunum)

41 Yatırım Maliyeti (kişi başı)
Ekonomide Durum: Riskler ve Politika Öncelikleri Yatırım Maliyeti (kişi başı) Ülke Yatırım Maliyeti (Milyon EURO) Nüfus Kişi başı maliyet Bulgaristan 8.610 1.150 EURO Çek Cumhuriyeti 6.600 – 9.400 EURO Estonya 4.406 3.400 EURO Macaristan 4.118 – EURO Latvia EURO Lituanya 1.600 450 EURO Polonya – EURO Romanya 22.000 1.000 EURO Slovakya 4.809 900 EURO Slovenya 2.430 1.200 EURO TURKİYE – EURO Prof. Dr. Hasan Z. SARIKAYA; Müsteşar (sunum)

42 Ekonomide Durum: Riskler ve Politika Öncelikleri
SONUÇLAR Türkiye, çevre alanında tarihinin en büyük değişimini ve en zor dönemini yaşayacağı bir sürece girmektedir. Çevre başlığı, müzakerelerde Türkiye’nin en çok başını ağrıtacak başlıktır. Özel sektörün bu yükü kaldırılabilmesi için hükümet, teşvik edici önlemler almalıdır. Çevre yatırımları için bir strateji geliştirilmelidir. Türkiye bu aşamada AB Çevre fonlarından en verimli şekilde faydalanmalıdır. Kurumsal: Çevre müktesebatının üstlenilmesine ilişkin idari kapasite bir an önce oluşturulmalıdır. Çevre ve Orman Bakanlığı’nın, ve uygulamada etkin olabilecek bölgesel ve yerel otoritelerle diğer kurumların kapasiteleri geliştirilmelidir. Bu kadar yüksek maliyetli yatırımları koordine edebilecek bir yapılanmaya gidilmelidir. Uygulamada katkıda bulunabilecek Sivil Toplum desteklenmelidir. En önemlisi çevresel uyumun Brüksel için değil Türkiye için yapıldığı unutulmadan, başlığı kapatmak için değil yüksek çevre standartlarını yakalayabilmek için gerçekten uygulamaya yönelik adımların atılmasının unutulmamasıdır (ortak bilinç-motivasyon)

43 Yararlanılan Kaynaklar
Ekonomide Durum: Riskler ve Politika Öncelikleri Yararlanılan Kaynaklar Avrupa Birliği Çevre Mevzuatına Uyum Süreci, TÜSİAD, İstanbul, Eylül 2002. Avrupa Birliği ile Katılım Müzakereleri Rehberi, İktisadi Kalkınma Vakfı Yayınları No: 184, İstanbul, Şubat 2005. Budak, Sevim. Avrupa Birliği ve Türk Çevre Politikası, Avrupa Topluluğu’nun Çevre Politikası ve Türkiye’nin Uyum Sorunu, İstanbul, Aralık 2000. Durmaz, Burcu. Avrupa Birliğinde Çevre Politikası Alanında Muhtemel Müzakere Sürecine Yönelik Gerekli Hazırlıkların Örneklerle Çalışılması, Avrupa Birliği Genel Sekreterliği Uzmanlık Tezi, Ankara, Mayıs 2004. Sarıgül, Gürdoğar, Uyumlaştırma Sürecine Genel Bir Bakış, Konferans: Türkiye’de AB Fonları ve Çevre, Ankara, 1 Aralık 2005. TEPAV|EPRİ, 2005 KOB Müktesebat Başlıklarına göre Ön Değerlendirme. European Commission, Turkey 2005 Progress Report,

44 Ekonomide Durum: Riskler ve Politika Öncelikleri
Teşekkür ederiz...