Sunum yükleniyor. Lütfen bekleyiniz

Sunum yükleniyor. Lütfen bekleyiniz

CÜMLE ÇEŞİTLERİ.

Benzer bir sunumlar


... konulu sunumlar: "CÜMLE ÇEŞİTLERİ."— Sunum transkripti:

1 CÜMLE ÇEŞİTLERİ

2 1. ANLAMINA GÖRE CÜMLELER
Anlamlarına göre dört çeşit cümle vardır: A) Olumlu cümle B) Olumsuz cümle C) Soru cümlesi D) Ünlem cümlesi

3 A. OLUMLU CÜMLE: Yüklemde bildirilen iş ya da hareketin yapıldığı, oluşun gerçekleştiği anlamını taşıyan cümlelerdir: Kar bütün yolları kapatmıştı. Tabiatın sessizliğini dinlemek için kırlara çıktı. Sonunda okula gitmeye karar verdi. Günlerdir beklediği haberi nihayet almıştı. Annesi eve gelecek ve bütün yemekleri yapacaktı.

4 OLUMLU CÜMLE İLE İLGİLİ ÖZELLİKLER
a) Anlamca olumsuz bir cümle, “değil” edatıyla birleşirse, anlamına göre olumlu olur. Bunu matematikteki “Eksi ile eksinin çarpımı artı olur.” yargısına da benzetebiliriz: Yalan söylediğini bilmiyor değilim. (biliyorum) Bu kitapları biz de okumadık değiliz.(okuduk)

5 b) “yok” adının “değil” edatıyla birleştiği cümleler de anlamca olumludur:
Müzik hakkında bilgisi de yok değildir.(var) Tatile ayıracak parası da yok değil. (var) c) “değil” edatının “-den başka” kalıbıyla birleştiği cümleler olumludur: İstediği çalışmaktan başka bir şey değildi. Yaptığı iş, televizyon seyretmekten başka bir şey değil.

6 d) Yüklemi olumsuz anlam taşıyan soru cümleleri de anlamca olumludur
d) Yüklemi olumsuz anlam taşıyan soru cümleleri de anlamca olumludur. Ancak, bu tarzdaki cümlelerde soruya cevap istenmemelidir: Vatan, bayrağın dalgalandığı yer değil midir? Kuşlar beni görünce ürküp kaçışmıyorlar mıydı? e) İçinde, “-den başka” sözünün bulunduğu soru cümleleri de anlamca olumludur: Çalışmak, başarıya ulaşmak isteğinden başka nedir? Yaptığı iş, gevezelikten başka nedir?

7 B. OLUMSUZ CÜMLE Yüklemde bildirilen iş ya da hareketin yapılmadığı, oluşun bulunmadığı anlamını taşıyan cümlelerdir.

8 OLUMSUZ CÜMLE İLE İLGİLİ ÖZELLİKLER
a) Yüklemi çekimli fiil olan cümlelerde olumsuzluk, “-ma-, -me-“ fiilden fiil yapım ekiyle yapılır: Arkadaşlarını bir türlü bulamadı. Dersin bitmesini bekleyemedi. Sözünü tutacağına inanmıyorum. İnsanları dinlemeden onlar hakkında karar vermeyin.

9 b) Geniş zamanın olumsuzu olan “-maz,-mez” ekleri de cümleyi olumsuz yapar:
Aradıklarınızı burada bulamazsınız. Balık tutmaktan hiç hoşlanmaz. c) Yüklemi isim ve isim soylu cümlelerde olumsuzluk; “değil”, “yok” sözcükleriyle yapılır: Her insan aynı değildir. İnsanları düşüncelerinize inandırmak kolay değildir. Bütün işleri bir günde bitirmek yok. Bu günden itibaren dinlenmek yok.

10 d) ne ... ne” bağlaçları da cümlenin anlamını olumsuz yapar:
Ne giyeceği bir elbisesi, ne de parası vardı. Ne mezarlıkta uyu, ne korkulu rüya gör. Ne yanar kimse bana ateş-i dilden özge Ne açar kimse kapım bad-ı sabadan gayrı Fuzuli

11 e) Soru edatı da eklendiği bir cümleye olumsuzluk anlamı katabilir:
Size ayıracak boş vaktim mi var? (yok) Seninki de çekilecek dert mi? (değil) Herkes başarılı olacak, diye bir kural mı var? (yok)

12 C. SORU CÜMLESİ Yüklemde bildirilen iş, oluş ya da hareketin yapılıp yapılmadığını soru yoluyla belirten cümlelerdir. Soru cümleleri, olumlu ya da olumsuz olabilir. Doğruyu söylediğine neden inanmıyorsun? Derdini bundan sonra kime anlatabilir? Geldiğinizi Burak’a haber vereyim mi? Toplantıya kaç kişi katıldı?

13 D. ÜNLEM CÜMLESİ Bir duyguyu, heyecanı, sevinci şiddetli ifade eden cümlelerdir. Ünlem cümlelerinin sonuna ünlem işareti (!) konur: Nerede o eski arkadaşlıklar! Ne zaman kıymetimiz bilindi, sanki! Bunu senden hiç beklemezdim! Ne çabuk okudun bu kitabı!

14 ÖRNEK SORU Aşağıdakilerden hangisi bir ünlem cümlesidir? Ne kadar da yaramaz bir çocuk Havalar yavaş yavaş ısınıyor Bu kitabı yeni aldım Yemeğimi henüz yemedim Yarın geziye çıkabiliriz 1993 ÖSS

15 ÇÖZÜM: Ünlem cümlelerinde, özellikle bir duygu vurgulanır. Seçeneklerdeki cümlelere bu açıdan baktığımızda, A seçeneğinde, çocuğun yaramazlığı “hayret, şaşırma” duygusuyla vurgulanmıştır. Cevap; A

16 2. ÖĞE DİZİLİŞİNE GÖRE CÜMLELER
Cümleler, öğe dizilişine göre, ikiye ayrılır: A) Kurallı (düz) Cümle B) Kuralsız (devrik) Cümle

17 A) KURALLI (DÜZ) CÜMLE:
Yüklemi sonda bulunan cümledir: Ahmet, başarılı bir öğrencidir. Yüklem Bu kitabı siz de okumalısınız. Yukarıdaki örnek cümleler, yüklemleri sonda bulunduğu için “kurallı”dır.

18 ÖRNEK SORU Aşağıdaki dizelerden hangisi, öğelerinin dizilişi yönünden kurallı bir cümledir? Bahar erdi, güller açtı burada. Bahar çiçek çiçek gelince güzel. Gözlerim yollarda geçti kaç bahar. Ömrümüzün son demi, sonbaharıdır artık. Bir ilkbahar sabahı güneşle uyandın mı hiç? 1991 ÖYS

19 ÇÖZÜM: Kurallı cümlelerde, yüklem sonda bulunur. Seçeneklerdeki “açtı, geçti, sonbaharıdır, uyandın mı” yüklemleri ait oldukları cümlelerin sonunda bulunmadıkları için, kurallı değildir. “Bahar çiçek çiçek gelince güzel (-dir)” cümlesinde yüklem; “güzel (-dir) sözcüğüdür ve sonda bulunmaktadır. Cevap; B

20 Sabah olunca, güneşin ilk ışıkları dağların doruklarını aydınlattı.
ÖRNEK SORU Sabah olunca, güneşin ilk ışıkları dağların doruklarını aydınlattı. Aşağıdakilerden hangisi, öğeleri ve öğelerinin sıralanışı bakımından bu cümleye benzemektedir? Zaman, onun için çok önemlidir. Kardeşinin yerinde şimdi o çalışıyor. Evde yalnız kalınca müzik dinler. Babasının arkasından o da işe gitti. İki saat sonra su, depoyu doldurur. 1998 ÖSS

21 “Sabah olunca güneşin ilk ışıkları Zarf tümleci Özne
ÇÖZÜM: Örnek cümle, yüklemi sonda bulunduğu için kurallı bir cümledir. Öğelerinin sıralanışı ise; “Sabah olunca güneşin ilk ışıkları Zarf tümleci Özne dağların doruklarını aydınlattı.” şeklindedir. Nesne Yüklem

22 Seçenekleri teker teker incelediğimizde;
Zaman / onun için çok önemlidir. Özne Yüklem Kendisinin yerinde / şimdi / o / çalışıyor. Dolaylı tümleç Z. tüml. Özne Yüklem Evde / yalnız kalınca / müzik dinler. Dol. Tüm. Zarf tüml Yüklem Babasının arkasından / o / da / işe / gitti. Zarf tümleci Özne C.d.u. D.t. Yüklem İki saat sonra / su / depoyu / doldurur. Zarf tümleci Özne Nesne Yüklem

23 İki saat sonra / su / depoyu / doldurur.
Zarf tümleci Özne Nesne Yüklem E seçeneğindeki cümle, örnek cümleyle aynı öğeleri almıştır ve öğelerinin sıralanışı yönünden de ortaktır. Cevap; E

24 Uyarı: Türkçemizin cümle yapısının temel özelliği, yüklemin sonda bulunmasıdır. Devrik cümleleri şiirde ve söyleyişimize anlam ayrılığı katmak için konuşma ve düzyazıda kullanırız.

25 B) KURALSIZ (DEVRİK) CÜMLE
Yüklemi sonda olmayan cümledir. Yüklemin başta ya da ortada bulunması gibi bir şart yoktur. İndiler gökten melekler saf saf Yüklem Süleyman Çelebi

26 Ellerinizi yıkamalısınız yemekten önce.
Yüklem Tarık Buğra, Akşehir’i anlatır, (Küçük Ağa’dan) Yüklem Geç fark ettim taşın sert olduğunu. Yüklem Cahit Sıtkı

27 Devrik cümleye genellikle şiirde rastlanır
Devrik cümleye genellikle şiirde rastlanır. Ancak, atasözlerinde ve anlam ayrıntıları vermek için günlük konuşmalarda da devrik cümle kullanılır: Gel, bir öpeyim seni Yüklem Görmeliydin beni, anne! Arayacak mısın beni bu akşam?

28 ÖRNEK SORU (I)Telefonda sesini işitmiştik; ama yüzünü görmemiştik. (II) İşte karşımızdaydı. (III) Sarıldık, kucaklaştık kırk yıllık dostlar gibi. (IV) Karac’oğlan’ın hemşehrisidir o. (V) İyilik ve esenlik dağıtır Toros insanlarına, bu gül ile nar ülkesinde, Gülnar’da. Bu parçada numaralanmış cümlelerle ilgili olarak aşağıdaki yargılardan hangisi yanlıştır? I. devrik cümledir. II. ad cümlesidir. III. nün yüklemleri türemiş fiildir. IV. yüklem ve özneden oluşmuştur. V.nin üç dolaylı tümleci vardır. 2002 ÖSS

29 ÇÖZÜM: I. cümledeki “işitmiştik” ve “görmemiştik” yüklemleri bağlı oldukları cümlelerin sonundadır, dolayısıyla cümleler devrik değildir. Diğer seçenekleri incelersek; B seçeneğindeki “karşımızdaydı”, ad; C seçeneğindeki “sar-ı-l-“ ve “kucak-la-ş-“ fiilleri ayrı gösterilen eklerden dolayı türemiş; D seçeneğindeki cümle, aşağıda görüldüğü gibi, “ O, Karac’oğlan’ın hemşehrisidir.” Özne Yüklem iki öğeden oluşmuştur. E seçeneğindeki cümlede, “Toros insanlarına”, “bu gül ile nar ülkesinde”, “Gülnar’da” olmak üzere üç dolaylı tümleç vardır. Cevap; A

30 ÖRNEK SORU Aşağıdaki cümlelerin hangisi, yapısına göre basit, söz dizimine göre devrik bir fiil cümlesidir? Bu opera, eski bir müzik öğretmeninin hayat hikayesine ilişkinmiş. Aynı romanın birçok çevirilerinin yapıldığını biliyoruz. Bütün bu iddialar, bir tek şeyi ortaya koyuyor bence. Son okuduğum romanda olay örgüsü karmaşık. O anda vereceği yanıtı düşünüyordu galiba. 1990 ÖYS

31 ÇÖZÜM: Basit cümle, içinde tek bir yargı bulunduran; devrik cümle, yüklemi sonda olmayan; fiil cümlesi, yüklemi çekimli bir fiil olan cümledir. Seçeneklerde bu özellikleri taşıyan cümle; “Bütün bu iddialar, bir tek şeyi ortaya koyuyor bence.” cümlesidir. Cevap; C

32 YÜKLEMİN TÜRÜNE GÖRE CÜMLELER
Cümleler, yüklemlerinin türüne göre ikiye ayrılır: İsim (Ad) Cümlesi Fiil (Eylem) Cümlesi

33 A) İSİM CÜMLESİ: Yüklemi isim ya da isim soylu sözcüklerden oluşan cümlelere “isim cümlesi” denir. İsim ve isim soylu sözcükler “i-” ek-fiilini alarak cümlede yüklem olur. Toplantıdaki konuşmanız oldukça başarılıydı. Yüklem Yukarıdaki cümlede “başarılı” sıfatı, “i-“ ek-fiilini alarak cümlenin yüklemi olmuştur (başarılı idi).

34 ÖRNEKLER: İntibah romanının yazarı Namık Kemal’dir. (Yüklem, isim) Bu şehirde tanımadığım kimse yoktu. Küçük çocuk, bahçenin ortasındaydı. (Yüklem, isim tamlaması) Bu kasabadaki dükkanların çoğu küçüktür. (Yüklem, isimleşmiş sıfat) Aradığınız kitap bendeydi. (Yüklem, zamir) İyi insanların hakkı güzel yaşamaktır. (Yüklem, sıfat tamlaması)

35 Bu düşünceler, hâlâ kitaplara konu olmaktadır.
(Yüklem, isim-fiil grubu) Onun hayatı şiir gibiydi. (Yüklem, edat grubu) Burada ilk tanıştığım insan, Fatma Hanım’dı. (Yüklem, unvan grubu) Sınıftaki öğrenci sayısı otuz beştir. (Yüklem, sayı grubu) Bütün çocuklar çiçektir. (Yüklem, isim)

36 ÖRNEK SORU Aşağıdaki dizelerden hangisinin yüklemi ad soylu bir sözcüktür? Ben köy öğretmeniyim, bir bahçıvanım. Bütün köy çocuklarını getirin buraya. Yalnızlıktan açarlar kimse bilmez onları Kaya diplerinde açmış çiğdemlere benzer Toprağı nasıl örterseniz öylece örtün beni 1991 ÖSS

37 ÇÖZÜM: A seçeneğindeki cümlede “köy öğretmeni” ve “bir bahçıvan” sözcük grupları kişi ekleri alarak yüklemleşmiştir. Diğer seçeneklerde, sırasıyla, “getirin, açarlar, benzer, örtün” fiilleri yüklemdir. Cevap; A

38 ÖRNEK SORU Aşağıdaki dizelerin hangisinde yüklem, kelime çeşidi bakımından ötekilerden farklıdır? Sen de çiçek açtın erkenden / Küçük zerdali ağacım Kar yine başladı yağmaya / Küçük zerdali ağacım Daha maviydi damarların / Küçük zerdali ağacım Bak kalın yapılı ağaçlara / Küçük zerdali ağacım Şimdi okşar hafif hafif rüzgar / Küçük zerdali ağacım 1987 ÖYS

39 ÇÖZÜM: Seçeneklerdeki yüklemler ve çeşitleri, sırasıyla, “açtın (fiil)”, “başladı (fiil)”, “maviydi (isim)” , “bak (fiil)”, “okşar(fiil)”dır. Cevap; C

40 İSİM CÜMLELERİ İLE İLGİLİ ÖZELLİKLER
a) İsim cümlelerinde olumsuzluk, “değil” sözcüğüyle yapılır ve yüklemle birlikte gösterilir: Bu, çekilir bir dert değildi. Kendinizi bu kadar yıpratmak doğru değildir. Ölümden kaçmak kolay değildir.

41 Bu çocuğun kapkara gözleri var.
b) İsim cümleleri nesne taşımaz. Yükleme sorduğunuz “Ne?, Neler?” sorularına aldığınız cevaplar, size “özne”yi bildirir: Bu çocuğun kapkara gözleri var. Yüklem (Ne var?) “bu çocuğun kapkara gözleri” : Özne Bu kitaplar, kütüphaneye aittir. (Neler aittir?) “bu kitaplar”: Özne

42 c) İsim cümlelerinde ek-fiil söylenmeyebilir
c) İsim cümlelerinde ek-fiil söylenmeyebilir. Ek-fiilin söylenmemiş olması, o sözcük ya da sözcük grubunun yüklem olmasını değiştirmez: Vefasız Aslı’ya yol gösteren bu (-dur), Kerem’in sazına cevap veren bu (-dur), Kuruyan gözlere yaş gönderen bu (-dur) .... Sızmazdı bahçeye çoban çeşmesi Faruk Nafiz Bu bahçe bizim (-dir) Hem suçlu (-dur), hem güçlü (-dür) İşin kötü tarafı da şu (-dur) Derslerden şikayet etmeye hakkın yok (-tur)

43 B) FİİL CÜMLESİ: Yüklemi çekimli bir fiil ya da birleşik fiil olan cümlelerdir. Sınıfa girince kitaplarını çantasından çıkardı. Kapı ansızın açılıverdi. Evden artık çıkabilirsin. Yolculuğunuz nasıl geçti? Aptalın korkağı taşın büyüğüne sarılır.

44 ÖRNEK SORU Aşağıdaki atasözlerinden hangisi yüklemine göre ötekilerden farklıdır? Gönül kimi severse güzel odur. Göz görür, gönül ister. Her damardan kan alınmaz. Azı bilmeyen çoğu hiç bilmez. İşten artmaz, dişten artar. 1995 ÖSS

45 ÇÖZÜM: Cümlelerdeki yüklemlere sırasıyla baktığımızda; “odur” yüklemi zamir; “görür”, “ister” yüklemleri fiil; “alınmaz” yüklemi fiil; “bilmez” yüklemi fiil, “arar” yüklemi fiildir. Cevap;A

46 4. YAPISINA GÖRE CÜMLELER
Cümleler, yapı bakımından dörde ayrılır: A) Basit Cümle B) Sıralı Cümle C) Bağlı Cümle D) Bileşik Cümle

47 A) BASİT CÜMLELER: İçinde tek yargı bulunduran cümlelerdir. Yola gece çıktık. Dünya hızla değişiyor. Bütün odayı gül kokuları sarmıştı. Yazar, toplumsal sorunlara bu kitabında da değinmiştir.

48 Aşağıdakilerden hangisi yapı yönünden basit cümledir?
ÖRNEK SORU Aşağıdakilerden hangisi yapı yönünden basit cümledir? Sonunda her şeylerini satıp kente taşındılar. Bin bir güçlükle tepeyi aşıp ormana ulaştılar. Bu toprakları babalarından kaldığı için elden çıkarmak istemiyorlardı. Sokağın başındaki iki katlı, büyük evi onlar aldı. Gece geç saatlere kadar çalıştığı zamanlar uyumakta zorluk çekiyordu. 1998 ÖYS

49 ÇÖZÜM: İçinde tek yargı bulunduran cümlelere “basit cümle” denir. A seçeneğinde iki yargı, “satıp” ve “taşıdılar”; B seçeneğinde “aşıp” ve “ulaştılar” yargıları; C seçeneğinde “kaldığı”, “çıkarmak” ve “istemiyorlardı” yargıları; E seçeneğinde “çalıştığı”, “uyumakta” ve “zorluk çekiyorlardı” yargıları, ait cümleleri bileşik yapmıştır. İçinde “aldı” yargısı bulunduran D seçeneği basit cümledir. Cevap; D

50 ÖRNEK SORU I. Masallardan çekerdik dizeleri, bir tülbent gibi. II. Biz kaldık, koyup gitti bahar. III. Yıldızlarda çobandık, değirmenlerde su IV. Akıyor zaman, ağır, kendi gönlünce Yukarıdaki dizelerin hangilerinde birden çok yargı vardır? A) I. ve II B) I. ve III C) II. ve III. D) II. ve IV E) III.ve IV. 1994 ÖSS

51 ÇÖZÜM: Dizelerdeki yargıları incelersek, birinci dizede tek yargı, “çekerdik”; ikinci dizede iki yargı “kaldık” ve “gitti”; üçüncü dizede iki yargı, “çobandık” ve “su(-yduk)”; dördüncü dizede tek yargı “akıyor” vardır. Buna göre; Cevap; C

52 ÖRNEK SORU Aşağıdaki cümlelerin hangisi, yapısına göre basit, söz dizimine göre devrik bir fiil cümlesidir? Bu opera eski bir müzik öğretmeninin hayat hikayesine ilişkinmiş. Aynı romanın birçok çevirilerinin yapıldığını biliyoruz. Bütün bu iddialar, bir tek şeyi ortaya koyuyor bence. Son okuduğum romanda olay örgüsü karmaşık. O anda vereceği yanıtı düşünüyordu. 1990 ÖYS

53 ÇÖZÜM: Bu soru “Devrik Cümle” konusunda da incelenmişti. Ancak, yapı açısından cümlenin çözümünü yinelemekte fayda vardır: Basit cümlenin, tek yargı bildiren cümle olduğunu; devrik cümlenin de yüklemi sonda bulunmayan cümle olduğunu biliyoruz. A, B ve D seçeneklerindeki cümleler, yüklemleri sonda bulunduğu için kurallı (düz) cümlelerdir. E seçeneğindeki cümle; yüklemi fiil (düşünüyordu), ancak yapısına göre “vereceği” sıfat-fiilini aldığı için bileşik cümledir. C seçeneğindeki cümle, tek yargı bulundurduğu için basit, yüklemi (ortaya koyuyor) sonda olduğu için devrik bir fiil cümlesidir. Cevap; C

54 B) SIRALI CÜMLE: Basit cümlelerin bir anlam bütünlüğü içinde, noktalama işaretleriyle sıralanmasından oluşan cümlelerdir. Kapıyı açtı, ayakkabılarını giydi. I. cümle II. cümle Mehmet hiç cevap vermiyor, önüne bakıyordu. I. cümle II. cümle

55 Sıralı cümleler, ikiye ayrılır:
Bağımsız Sıralı Cümleler Bağımlı Sıralı Cümleler

56 1. Bağımsız Sıralı Cümleler:
Hiçbir öğesi ortak olmayan, sadece noktalama işaretleriyle tek cümleden oluşan söz dizileridir. Kağıdı kalemi getirdim, yazmaya başladı. I. cümle II. cümle Yukarıdaki cümlelerin arasında ortak kullanılan bir öğe yoktur ve iki farklı yargı bildirilmiştir.

57 2. Bağımlı Sıralı Cümle: En az bir öğesi ortak olan cümledir. Ahmet sabaha kadar çalıştı, hiç uyumadı. I. cümle II. cümle Yukarıdaki cümlede “Ahmet”, “çalıştı” ve “uyumadı” yüklemlerinin ortak öznesidir. Bu nedenle iki farklı yargı ortak bir özne ile bir araya getirilmiştir.

58 ÖRNEK SORU Aşağıdakilerden hangisi, öznesi ortak sıralı bir cümledir? Radyo çalıyor; oturanlar onu ilgiyle dinliyordu. Evden sessizce çıktık; sokakta lambalar yanmıyordu. Konuşa konuşa geldiler,evin önünde durdular. Kentin güneyine bakıyorum; evler sisten gözükmüyor. Gürültüler artıyor; kimse kimseyi duymuyordu. ÖYS

59 ÇÖZÜM: Bütün seçeneklerdeki cümleler, noktalı virgülle ayrılmış sıralı cümlelerdir. A seçeneğinde “radyo” ve “oturanlar”; B seçeneğinde “biz” ve “lambalar”; D seçeneğinde “ben “ve “evler”; E seçeneğinde “gürültüler” ve “kimse” farklı öznelerdir. C seçeneğinde ise her iki cümle de “onlar” ortak gizli öznesine bağlanmıştır. Cevap;C

60 ÖRNEK SORU Bağımlı sıralı cümlelerde özneler, tümleçler ya da her ikisi de ortak olabilir. Aşağıdaki cümlelerden hangisi bu açıklamaya uygun bir örnektir? Adam adamdan korkmaz, utanır. Gel demesi kolay, git demesi güçtür. El el üstünde olur, ev ev üstünde olmaz. Ak gün ağartır, kara gün karartır. İnsanın alacası içinde, hayvanın alacası dışındadır. ÖSS

61 ÇÖZÜM: Açıklama cümlesine göre bizden istenen; hem öznesi hem de tümleci ortak olan bağımlı sıralı cümledir. A seçeneğindeki “adam” öznesi ile “adamdan” dolaylı tümleci, “korkmaz” yüklemi ile “utanır” yüklemlerinin ortak öğeleridir: Adam adamdan korkmaz, adam adamdan utanır. Cevap; A

62 ÖRNEK SORU Aşağıdaki cümlelerin hangisinde nesne ortaklığı söz konusudur? İşi çok çabuk kavramış, zamanı iyi kullanmasını öğrenmişti. Erkenden uyandı, yıkandı, giyindi, dışarı çıktı. Annem sabahleyin erkenden kalkar, kahvaltıyı hazırlardı. Gömleğini yıkadı, kuruttu, ütüledi, yerine astı. Okuldan gelince ödevlerini yapar, akşam da erkenden yatardı. ÖSS

63 ÇÖZÜM: Cümlelerde nesneyi bulmak için yükleme “Ne?, Neyi?, Kimi?” sorularından uygun olanı sorulur. A seçeneğinde, “işi” ve “zamanı iyi kullanmasını” nesneleri farklı yüklemlere bağlanmış; B seçeneğinde yüklemler nesne almamış (geçişsiz); C seçeneğinde “kalkar” yüklemi nesnesiz (geçişsiz), “hazırlardı” yüklemi ise “kahvaltıyı” nesnesini almıştır. E seçeneğinde “yapar” yüklemi, “ödevlerini” nesnesini almış, ancak cümlenin ikinci yüklemi “yatardı”, nesnesiz (geçişsiz) dir. D seçeneğinde ise, “gömleğini” nesnesi, “yıkadı”, “kuruttu”, “ütüledi”, “astı” yüklemlerinin ortak nesnesidir. Cevap; D

64 Aşağıdaki sıralı cümlelerin hangisinde özne ortaktır?
ÖRNEK SORU Aşağıdaki sıralı cümlelerin hangisinde özne ortaktır? Hava soğumuştu, kar yağmaya başlamıştı. Yol çok uzundu, yürümekle bitecek gibi değildi. Aradan üç yıl geçmişti, kimse arayıp sormamıştı. Soluk benizliydi, başında eski bir kasket vardı. Yaşlı biriydi, mahallede herkes onu seviyordu. ÖYS

65 ÇÖZÜM: A seçeneğindeki cümlede “hava” ve “kar”; C seçeneğinde “üç yıl” ile “kimse”; D seçeneğinde “o” gizli özne ile “herkes” cümlelerin özneleridir. “uzundu” ile “bitecek gibi değildi” yüklemlerinin ortak öznesi “yol” sözcüğüdür. Cevap; B

66 C) BAĞLI CÜMLE Aralarında bağlaç bulunan birden çok cümlenin bir özneye bağlanmış şeklidir: Okula gidiyorsunuz, fakat derslere katılmıyorsunuz. Yüklem Bağlaç Yüklem Yukarıdaki cümlede “siz” gizli öznesi, “gidiyorsunuz” ve katılmıyorsunuz” yüklemlerinin ortak öznesidir ve iki cümle birbirine “fakat” bağlacıyla bağlanmıştır.

67 Aşağıdaki cümleler, yapısına göre bağlı cümlelerdir:
Buraya geldi, ama geldiğine sevinmedi. Horoz ölür, fakat gözü çöplükte kalır. Ne anlatılanları dinliyor, ne de konuşuyor. Kapıyı bu gün temizledim ve boyadım. Annesini özlemişti ve onu görmek istiyordu. Arkadaşını aradı ama bulamadı. Gözleri kapanacak ve nefesi duracak.

68 Bileşik cümleler, dört grupta toplanır:
D) BİLEŞİK CÜMLE Bileşik cümleler, dört grupta toplanır: Fiilimsilerle Kurulan bileşik cümle Şartlı Bileşik Cümle Ki’li Bileşik cümle İç İçe Bileşik Cümle

69 1. FİİLİMSİLERLE KURULAN BİLEŞİK CÜMLE:
İçinde birden çok yargı bulunduran cümlelerdir. Bu cümlelerde “temel cümle” ve ona bağlı “yardımcı” cümle ya da cümleler bulunur.

70 ÖRNEK: Çocuklar gülerek geliyorlardı. Yukarıdaki cümlede iki farklı şey anlatılmaktadır: Çocuklar gülüyorlardı. Çocuklar geliyorlardı. Bu iki cümleden birincisinin yüklemi “gülerek” fiilimsisi olunca, iki cümle birbirini tamamlayan, bütünleyen tek bir cümle olmuştur. Bunlardan “geliyorlardı” fiiliyle kurulan cümle “temel cümle”, “gülerek” fiilimsisiyle kurulan cümle de “yan cümle” dir.

71 TEMEL CÜMLE VE YERİ Her bileşik cümlede bir tek temel cümle bulunur. Bileşik cümlelerde; çekimli fiillerle ya da ek-fiil alarak yüklemleşmiş isim ve isim soylu sözcüklerle kurulan cümleye “temel cümle” denir. Kurallı cümlelerde temel cümle, sonda bulunur.

72 YAN CÜMLECİK (YARDIMCI CÜMLE)
Başlı başına bir cümle olmayıp başka bir cümleyle tamamlanarak bileşik cümle kurmaya yarayan söz dizisidir. Fiilimsilerle ve şartlı fiillerle kurulabilen yan cümlecik, temel cümlenin öznesi, nesnesi, dolaylı tümleci ya da zarf tümleci görevini üstlenebilir.

73 Havaların düzelmesini dört gözle bekliyorlarmış.
ÖRNEK SORU Aşağıdaki cümlelerin hangisinde yan cümlecik, temel cümleciğin belirtili nesnesidir? Havaların düzelmesini dört gözle bekliyorlarmış. Sonunda, istedikleri gibi güzel ve ucuz bir eve taşınmışlar. Toplantı salonunda bir köşeye çekilip uzun uzun konuşmuşlardı. Okullar açılınca yine Ankara’ya geleceklermiş. Tatillerinin bir bölümünü yaylada geçirmeye karar vermişler. 2002 ÖSS

74 ÇÖZÜM: Nesneyi bulmak için sorduğumuz “Ne. , Neyi. , Kimi
ÇÖZÜM: Nesneyi bulmak için sorduğumuz “Ne?, Neyi?, Kimi?” sorularına B, D ve E seçeneklerindeki yüklemler, cevap vermediği için geçişsiz fiillerdir, dolayısıyla nesne aranmaz. C seçeneğindeki “konuşmuşlardı” yüklemi, sorulara cevap verebilmektedir (konuyu, kitabı, tatili...), ancak cümlede nesne bildirilmemiştir. A seçeneğindeki cümlede “bekliyorlarmış” yüklemine belirtili nesneyi bulmak için sorduğumuz “Neyi?” sorusuna alınan “havaların düzelmesini” sözcük grubundaki “düzel-me-sini” sözcüğü bir isim-fiil olduğu için, temel cümlenin yan cümleciğidir. Cevap; A

75 Bu cümlede kaç yan cümlecik vardır? A) 2 B) 3 C) 4 D) 5 E) 6
ÖRNEK SORU Yurdumuzun bozkırlaşan ovalarını yeniden ormanlaştırmak, bu toprakları güzelleştirip zenginleştirmek, hepimiz için ulusal bir görevdir. Bu cümlede kaç yan cümlecik vardır? A) 2 B) 3 C) 4 D) 5 E) 6 1996 ÖYS

76 ÇÖZÜM: Cümledeki yan cümlecikleri belirlemek için fiilimsileri görmek gerekir: “bozkırlaşan” sıfat-fiil, “ormanlaştırmak” isim-fiil, “güzelleştirip” bağ-fiil, “zenginleştirmek” isim-fiil. Cevap; C

77 ÖRNEK SORU Aşağıdaki cümlelerin hangisinde yan cümlecik belirtili nesne görevindedir? Bulduğunuz kalem benimkine benziyor. Bu yaptıklarınızı hiç beğenmiyorum. Söylediklerinizin hiçbirine katılmıyorum. Tartıştığınız konu beni ilgilendirmiyor. Bugünlerde eğlendirici bir kitap okumak istiyorum. 1988 ÖSS

78 ÇÖZÜM: Seçenekleri sırasıyla incelersek, A seçeneğindeki yan cümlecik olan “bulduğunuz kalem” özne; C seçeneğindeki “söylediklerinizin hiçbirine” yan cümleciği dolaylı tümleç; D seçeneğindeki “tartıştığınız konu” yan cümleciği belirtisiz nesne; E seçeneğindeki “bugünlerde eğlendirici bir kitap okumak” yan cümleciği belirtisiz nesne görevindedir. B seçeneğindeki “bu yaptıklarınızı” yan cümleciği ise belirtili nesnedir. Cevap; B

79 ÖRNEK SORU Aşağıdaki cümlelerin hangisinde isim fiille kurulmuş bir yan cümlecik, temel cümleciğin nesnesi görevindedir? Öğretmenimizin şiir okuyuşunu çok beğeniyorum. Onun şiir okuyuşundan sen de hoşlanırsın. Güzel şiir okumak bir yetenek işidir. Şiir okumaktan hoşlanmayanlar da olabilir. Şiir okumanın da bazı kuralları vardır. 1991 ÖYS

80 ÇÖZÜM: İsim cümleleri ve geçişsiz fiillerin yüklem olduğu cümleler nesne almaz. Buna göre, B ve D seçeneklerindeki “hoşlanırsın”, “olabilir” fiilleri geçişsiz oldukları için nesne almaz. C ve E seçeneklerindeki cümlelerin yüklemleri ise isimdir. “Öğretmenimizin şiir okuyuşunu beğeniyorum.” Cümlesinde “-iş” ekiyle türetilen “okuyuş” isim-fiilinin kurduğu “öğretmenimizin şiir okuyuşunu” yan cümleciği, “çok beğeniyorum” temel cümlesinin nesnesidir. Cevap; A

81 ÖRNEK SORU Aşağıdaki cümlelerin hangisinde yan cümlecik, temel cümleciğin öznesi durumundadır? Öğretmen sınava girecekleri bahçede topladı. Sabahları bir süre yürümek sağlığa yararlıdır. Müşteri gelince elindeki işi bırakır. Her ay bir kitap okumayı alışkanlık edinmişti. Okulunu bitirince iyi bir işe girmek istiyormuş. 1996 ÖYS

82 ÇÖZÜM: Yükleme sorulan “Kim?” ve “Ne?” soruları cümlenin öznesini bildirir. Buna göre A seçeneğinin öznesi “öğretmen”; C, D ve E seçeneklerinin özneleri “o” gizli öznedir. B seçeneğinin öznesi ise “yürümek” isim-fiiliyle oluşturulmuş “sabahları bir süre yürümek” yan cümleciğidir. Cevap; B

83 ÖRNEK SORU Dağ, sonsuz yaratma gücünün simgesidir Anadolu’da. Anadolu insanının erdemi de, dağ gibi, yaklaştıkça görkemini, sonsuzluğunu kavratır bize. Üzerinde bunca insan barındırmış Anadolu, bir erdemler uygarlığıdır. Kıvrım kıvrım yolları tırmanıp o güzel insanlara kavuşunca erdemin, beğeninin ne olduğunu anlıyoruz. Bu parçada aşağıdakilerden hangisine örnek yoktur? A) Sıralı cümle B) Bileşik cümle C) Fiil cümlesi D) İsim cümlesi E) Devrik cümle 1996 ÖYS

84 ÇÖZÜM: Parçanın ilk cümlesi, yüklemin yerine göre devrik, yüklemin cinsine göre de ( ... simgesidir) isim cümlesidir. Son cümledeki “tırmanıp (bağ-fiil)”, “kavuşunca (bağ-fiil)” ve “olduğu (bağ-fiil)” fiilimsileri cümleyi bileşik cümle yapmıştır. Yine son cümlenin yüklemi de (anlıyoruz) fiildir. Parçada sıralı cümle yoktur. Cevap; A

85 2. ŞARTLI BİLEŞİK CÜMLE İçinde şart kipi (-sa, -se) barındıran yardımcı cümleyle oluşmuş bileşik cümledir. Şart kipinin bulunduğu cümlecik önce, asıl cümle ise sonra gelir. Otobüs gelirse, önce biz binelim. Yan cümlecik Temel cümle Bu cümlede, yan cümlecik, temel cümlenin “zarf tümleci”dir: Otobüs gelirse önce biz binelim. Zarf tümleci Zarf t. Özne Yüklem

86 ÖRNEKLER: İşini zamanında yaparsan iyi olur. Bahçeye giderseniz kardeşinizi de götürün. İşten erken çıkarsan iyi olur. Çok çalışmışsa sınavı kazanır. (Şartlı cümleye aşağıdaki dizeler son derece güzel örneklerdir) Eğer şairsem, beni tanırsan Yağmurdan korktuğumu bilirsen Gözlerim aklına gelirse Elimden tut düşeceğim Atilla İLHAN

87 3. Kİ’Lİ BİLEŞİK CÜMLE “ki” bağlacıyla birbirine bağlanmış cümlelerdir. Bu cümlelerde temel cümle başta, yardımcı cümlecik ise sonda bulunur: ÖRNEK: O kadar koştu ki nefes nefese kaldı. Temel cümle Yan cümlecik

88 ÖRNEKLER: Duydum ki unutmuşsun gözlerimin rengini İşittim ki yeni bir iş bulmuşsun. Anladım ki bu kitabı okumak zaman alacak. Gördüm ki benden başkası bu filmi izlememiş. Sormadın ki söyleyeyim.

89 4. İÇ İÇE BİLEŞİK CÜMLE Bir düşünce, bir duygu ya da bir haberi başkasına aktarma biçimi taşır. Bu çeşit bileşik cümlelerde iki cümlecik birbirinin içine girmiştir: ÖRNEK: Şoför, “Bu durakta inecek var mı?” diye sordu. Yan cümlecik |______________________________________| Temel cümle

90 İç içe bileşik cümlelerde yan cümlecik, yüklem dışında, temel cümlenin herhangi bir öğesi görevindedir: Zamanla unutursun, dedi. (Ne dedi?) Yan cümlecik Temel cümle (Yan cümlecik, temel cümlenin nesnesi görevindedir.) Buna, görünmez kaza, derler. (Ne derler?) Yan cümlecik

91 DENEME SINAVI (CÜMLE)

92 1. Aşağıdaki cümlelerden hangilerinin yüklemi diğerlerinden farklıdır?
Sahnedeki oyun seyirciler tarafından beğenildi. Biraz gezip dolaşsanız iyi olacak. Bu kitap, halkın konuşma dilini inceliyor. Geleneklere bağlı bir yönü var. Yorgunluktan ayakta duracak halim kalmadı.

93 2. Aşağıdaki cümlelerin hangisinin yüklemi diğerlerinden farklıdır?
Burada çok iyi vakit geçirirsiniz. Bahçe bugün çok tenhaydı. Kardeşinin neye güldüğünü anlayamadı. Toplantıya yemekten sonra devam edilecek. Neden karanlıkta yalnız oturuyorsun?

94 3. Aşağıdaki cümlelerin hangisi yapıca diğerlerinden farklıdır?
Çayı demlediğinde bizi de çağır. Sınav sonuçlarının birkaç gün sonra açıklanacağını söyledi. İşine kimseyi karıştırmak istemez. Bu cesaretinle her şeyin üstesinden gelebilirsin. Böyle beklemekle bir şey kazanılmaz.

95 4. Aşağıdaki cümlelerden hangisi yükleminin yerine göre diğerlerinden farklıdır?
Alıştığımız bir şeydi yaşamak. Bir süre ortadan kaybolsan iyi olur. Bu alaylı gülüşünle neyi anlatmaya çalışıyorsun? Bu sınavdan iyi not alabileceğimi sanmıyorum. Sportif çalışmalar, yalnızca gençlere yönelik olmamalıdır.

96 5. Aşağıdaki cümlelerin hangisi “Yaşlı adam köşedeki sandalyeye oturdu
5. Aşağıdaki cümlelerin hangisi “Yaşlı adam köşedeki sandalyeye oturdu.” cümlesinin öğeleriyle özdeştir? Otobüsten inenler, taksi durağına yöneldi. Çocuklar piknik sepetlerine yiyeceklerinin doldurdu. Akşamki kaza herkesi yasa boğdu. Daha çok, çalışan kadınlar çocuklarını kreş ve anaokullarına gönderiyor. Düşüncelerindeki dağınıklığı çalışma masasına da yansıtıyor.

97 6. Aşağıdaki cümlelerin hangisi anlamca olumsuzdur?
Yemeği dışarıda yiyeceğimizi sanıyorsan aldanıyorsun. Böyle konularda daha dikkatli olmalısın. Çevrendeki insanların önerilerini dikkate almalısın. Son kararı verecek kişinin kendisi olduğunu biliyor. Bir sorunu çözebilmenin öncelikli yolu, sorunun kendisini tanımaktır.

98 7. Aşağıdaki cümlelerin hangisi anlamca olumludur?
Onun böyle bir görevi kabul edebileceğini sanmıyorum. Bahçedeki çiçekleri koparmayınız. Bugüne kadar tutmadığı söz olmamıştır. Ne yüzü gülüyor, ne de bizimle görüşmek istiyor. Yeni bir çevreye kolayca uyum sağlayamaz.

99 8. Aşağıdaki cümlelerden hangisi yapıca basittir?
Çocuğu yarınlara hangi güvenilir köprülerden geçirterek yolluyoruz? Çocuklara yönelik ticari yayınların eğiticiliğinden söz edemeyiz. Böyle yayınlar, çocukları eğitmek yerine, oyalamayı seçiyor. Aslında televizyon tembeli haline gelen bu genç beyinlerin ciddi yayınlara ihtiyacı var. Çocukları hedef alan her kitabın önce eğitimciler tarafından incelenmesi şarttır.

100 9. Aşağıdaki cümlelerden hangisi yüklemine göre ötekilerden faklıdır?
Tanıştığın insanlar hakkında hemen karar verme. Arkadaşlarının hepsine telefon etti. Yeni aldıkları evden bize de söz etmişti. Bu kadar yükseğe tırmanabileceğini mi sanıyorsun? Hayatından pek memnun değildi.

101 10. Aşağıdaki cümlelerden hangisi, öğelerinin dizilişi yönünden diğerlerinden farklıdır?
Uçağa ilk defa bineceği için çok heyecanlıydı. Koca sandığı çatıya taşıdılar. Burası geçen yıl gördüğümüz yere benzemiyor. Bari, bunu çok görmeyin bana. Bakıcısı her sabah erkenden gelir.

102 11. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde nesne yoktur?
Otobüste boş yer bulamadı. Sokağın köşesine yeni bir market açtılar. Dört duvar arasında süren renksiz bir hayatı vardı. Öğle yemeğinde eve gideceğini söyledi. Çocukluğunda dilinden düşürmediği şarkıyı hatırladı birden.

103 12. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde yüklem, ötekilerden farklıdır?
Ağlamaktan gözleri kanlanmıştı. Senden bunları mı duyacaktım? Söylediklerine kimseyi inandıramadı. İstediği yemeğin geç gelmesi sabrını taşırdı. Arkadaşlarından sadece birinde konser bileti vardı.

104 13. Aşağıdakilerden hangisi iki öğeli bir cümledir?
Günümüz eğitim sisteminden beklenen, belirli bilgi ve becerilerin öğrencilere aktarılması değildir. Öğrencilerin birbirlerinden farklı oldukları unutulmamalıdır. Öğretmenin bilgisiyle sınırlı bir öğrenmenin yeterli olduğuna inanmamız beklenemez. Öğrenciler de her yenilik ve değişikliği tanıyabilecek yapıda olmalıdır. Böylece eğitim sistemimizdeki birçok sorunu çözebiliriz.

105 14. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde sözde özne vardır?
Bu işte gayet ciddiler. Yaptıkları araştırmanın güvenilir olduğuna inanıyorlar. Araştırmanın niteliğiyle ilgili soruları içtenlikle cevaplıyorlar. Birisi, özellikle teknik konulara değiniyor. Dinleyiciler, bu konuşmalardan etkileniyor.

106 15. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde dolaylı tümleç yoktur?
Gecenin karanlığında şehrin ışıkları yanmıştı. Yorgun argın evlerine dönenler, televizyonun başında dinleniyor. Bu kapıyı tamir ettirmek bize kaça mal olur? Doktora yarın da gidebilirsin. Seni ancak evden arayabilirim.

107 16. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde zarf tümleci yoktur?
Bu suyun tadını hiç beğenmedim. Aradığınız öğrenciyi birazdan getirirler. Bugünlerde elektrikler ikide bir kesiliyor. Bu kağıtlar düzgün katlanmamış. Tatil sevinci büyüklere de bulaştı.

108 Bu kadar yolu yürümek kimsenin harcı değildir.
17. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde yan cümlecik temel cümlenin öznesi durumundadır? Bu kadar yolu yürümek kimsenin harcı değildir. İkide bir etrafındakilere bakıyor. Terzi kendi söküğünü dikemez, demişler. Böyle konuşmakla bir yere varamazsın. Bu harcamaları şirket yetkilileri ödüyor.

109 18. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde nesne yoktur?
Dergimizin adı hakkında zaman zaman farklı yorumlar yapılıyordu. Okuyucularımızın bu konudaki düşüncelerini öğrenmek için bir anket hazırladık. Anketimizi derginin Ocak sayısında başlatmıştık. Anketi yanıtlayanların çoğu, derginin isminin değiştirilmemesini istedi. Katılımcılara ankete gösterdikleri ilgi nedeniyle teşekkür ediyoruz.

110 19. (I) Hiç sormadan yürüdü. (II) Henüz bir şey bilmiyordu
19. (I) Hiç sormadan yürüdü. (II) Henüz bir şey bilmiyordu. (III) İçinde hafif bir sevinç... (IV) Daha çok, az önce yağan yağmurun ıslattığı yollara dikkat ediyordu. (V) Bir de arabanın tekerleklerinin ıslak yolda dönerken çıkardığı kaygan sese... Yukarıdaki numaralandırılmış cümlelerden hangileri eksiltili cümledir? A) I. ve II B) II. ve V C) I. ve IV. D) III. ve V E) I. ve III.

111 20. (I) Aradan bir yıl kadar geçti
20. (I) Aradan bir yıl kadar geçti. (II) Bıraktığım işi tekrar yapmak istemedim. (III) Haziran sıcakları yeni yeni başlıyordu. (IV) Çarşıya çıkabilmek için akşamı beklemelisin. (V) Bu güven verici tavrıyla bizi de kendine bağladı. Yukarıdaki numaralandırılmış cümlelerin hangilerinde birden çok yargı vardır? A) I. ve II B) II. ve IV C) I. ve IV. D) III. ve V E) I. ve III.

112 21. “Sait Faik’le ilgili incelemem önceki yıl basıldı
21. “Sait Faik’le ilgili incelemem önceki yıl basıldı.” cümlesinin öğeleri ile ortak cümle, aşağıdakilerden hangisidir? Bu çalışma öğrencilik yıllarımdayken hazırlanmıştı. İlk öyküm bir dergide yayınlanınca çok sevindim. Konuyu ele alış biçimi önceki sanatçılardan farklı olduğunu gösteriyor. Sanatçının kişiliğinden çok eserlerindeki anlatıma bakıyor. Öykülerindeki kahramanları, yaşadığı çevrenin insanlarından seçmeye önem veriyor.

113 22. Aşağıdaki cümlelerden hangisinin yüklemi ad soylu bir sözcüktür?
Şimdi de kendini okumaya veriyor. Geçen yıl diktiği fidanlar büyümüş. Törene katılacağı için çok heyecanlıydı. Zayıflama ilaçları bilinçsizce kullanılıyor. Şehrin kalabalığına alışmak için çok zorlandı.

114 23. Aşağıdaki cümlelerin hangisi anlamca olumludur?
Bu duruma üzülmemek elde değil. Ne halden anlayan var, ne de bir şey soran. Onun bu kadar anlayışlı olacağını bekleme. Kardeşinden başka kimseye güvenmez. Düşündüğün kadar çalışkan biri değil.

115 24. Aşağıdaki cümlelerden hangisi söz dizimine göre devrik bir fiil cümlesidir?
Usulca sallandı ağaçlarda yapraklar. Kimse yerinden bile kıpırdayamadı. Martılar çığlık çığlığa uçuştular. Bir yağmur vardı herkesi kuşatan. Kuşlar tellere sıra sıra dizilmişti.

116 25. I. Ders çalışmayı o da istemiyor.
II. Anlattığı olay gerçek değildir. III. Gençken birçok yarışmaya katılmış. IV. Bu tür hastalıklar bulaşıcıdır. Yukarıdaki numaralanmış cümlelerden hangileri öğelerinin sıralanışı yönünden benzerlik göstermektedir? A) I. ve III B) II. ve III C) II. ve IV. D) I. ve III E) III. ve IV.

117 CEVAP ANAHTARI CÜMLE BİLGİSİ
1-D 2-B 3-D A A A 7-C 8-B 9-D 10-D 11-C 12-E 13-A 4-E 15-A 16-E 17-A 18-E 19-D 20-B 21-A 22-C 23-A A D


"CÜMLE ÇEŞİTLERİ." indir ppt

Benzer bir sunumlar


Google Reklamları