Somatoform Bozukluklar

... konulu sunumlar: "Somatoform Bozukluklar"— Sunum transkripti:

1 Somatoform Bozukluklar

2 Somatizasyon bozukluğu
Konversiyon bozukluğu Hipokondiyazis Beden dismorfik bozukluğu

3 Somatizasyon Bozukluğu
Tıbbi olarak açıklanamayan, kişinin yaşamında önemli kısıtlamalara yol açan birden fazla fiziksel yakınmalar tariflenir 30 yaşından önce başlamış olması bir tanı kriteri En az 4 farklı bölge ya da işlevle ilgili ağrı öyküsü. Ağrı dışında en az 2 gis. 1 güs. ve 1 psödonörolojik belirti bulunmalıdır.

4 Tedavi Eklektik olmak ve hastaya göre göre tedavi planlanmak en uygun yaklaşım olarak görülmektedir. Kısa dönemde bütün belirtilerin düzelmesini amaçlamak gerçek dışı bir hedef olacaktır. Klinik tabloya oldukça sık eşlik eden aleksitimi farkındalıkta bozukluk olarak tedaviyi olumsuz yönde etkiler. Farkındalığın gelişmesi ve yaşamdan zevk alabilmenin sağlanması tedavide uzun dönem hedefleri olarak belirlenir.

5 Hastaların pasif bir biçimde tedavi edilme beklentileri gerçek dışıdır ve bu beklenti azaltılmalıdır. Almakta olduğu ilaçlara ek olarak, yaşam tarzını değiştirebilecek sorumluluğu alabilmesi sonucunda daha gerçekçi ve aktif bir tedavi gerçekleşebilecektir. Kişiye hastalığıyla ilgili bilgi, terapi ancak stabil bir düzeye ulaştığında, ayrıntılı bir şekilde verilmelidir. Hasta gereksiz tıbbi işlemlerden korunmalıdır.

6 Hastanın fiziksel yakınmaları sakin ve tepkisiz bir ifadeyle dinlenmelidir.
Yüzeysel bir düşünme tarzının sonucu olan yetersiz farkındalık fiziksel ve sezgisel duyumları da köreltmektedir. Bu duyumları uyandırmak için doğada birlik egzersizi denilen yarım saat süren bir meditasyondan faydalanılabilir. Dokunma, tat alma, koku duyusu, işitme ve görmenin adım adım uyarılmasıdır.

7 Harmonik müzik dinlenmesi, seçilmiş filozofların yazılarının okunması önerilebilir. (Hegel, Gandhi, Spinoza) Bunlar artistik üretimler olarak adlandırılır. Bach, Mozart ve Schubert gibi bestecilerin çalışmaları sıklıkla duygudurumu, dikkati ve entegre düşünmeyi geliştirmektedir. Yüksek oranda baskı altında kalmış kişiler meditasyona ve artmış artistik üretimler yaşamaya başladıklarında hislerde canlanma, yeni hisler ve anksiyeteyle karşılaşabilir.

8 Hastalar rahatsızlık hissederse geçici olarak egzersize ara verebilecekleri konusunda bilgilendirilmelidir. Bu yaşantıların farkındalığı arttırma işleminin bir parçası olduğu konusunda bilgilendirilmelidirler. Anksiyetenin üstesinden gelinmesi için basit gevşeme egzersizleri verilebilir. Krizlerle uğraşırken dahi tutarlı yaşamanın genel prensipleri hastaya tanıtılmalıdır. Kendi kendini memnun etme ile aşırı uğraşma yerine diğerlerine yardımcı olması için cesaretlendirilmelidir.

9 Nasıl somatik yakınmalar psişenin çatışmalarını somaya yönlendiriyorsa, terapi de semptomlara ve problemlere odaklanmayıp egoyu güçlendirerek farkındalık düzeyini arttırmalıdır. Nihayetinde psikoterapi sadece hastalığı tedavi etme tekniği değil, mutlu olmanın da bir yoludur.

10 Konversiyon Bozukluğu
Genellikle bir veya daha fazla sebebi tanımlanamayan nörolojik defisitleri taklit eden bir bozukluktur. Bu belirtilerin psikolojik bir çatışma ya da ihtiyacı açığa vurmak ya da çözümleme çabası sonucunda açığa çıktığı düşünülür. Belirtiler öncesinde çatışmalar ve stres etkenlerinin olması gerekir. Çoğunlukla stresör etken kolaylıkla bulunur.

11 Dinamik açıdan ifade edilemeyen kaygı kaynağı olan duygu ve düşüncelerin sembolik bir aktarımıdır.
(Kayınvalidesine gitmek için hazırlanırken bacakların tutmaması, amirinin fırçasından sonra bayılan memur, ailesinin erkek arkadaşı olduğunu öğrendiğinde konuşamayan ergen) Konversif nöbetin semptomu anksiyeteden kurtulmasını sağlar ve bu durum birincil kazanç olarak adlandırılır. Semtomun bazı sorumluluklardan kurtulmasına hizmet etmesi ise ikincil kazançtır.

12 TEDAVİ Öncelikle tam bir tıbbi değerlendirme gerekir. Özellikle ilk nöbetten sonra nörolojik açıdan dikkatli bir inceleme gerekir. Değerlendirme, teşhis ve hastayla işbirliği sağlandıktan sonra ilk yapılması gereken şey psikoeğitim verilmesidir. Hastanın ve ailenin sosyokültürel düzeyine uygun bir psikoeğitim verilmelidir.

13 Psikoeğitimde konversiyon bozukluğunun özellikle ülkemizde sık görülen bir ruhsal rahatsızlık olduğu, Bu hastalarda yapılan bütün tetkik ve incelemelere rağmen bu belirtilere neden olabilecek bir bedensel hastalık bulunmadığı Çeşitli ruhsal sıkıntıların (üzüntü, korku, utanç, öfke) Bedensel sorunlara dönüşmesi anlamına geldiği vurgulanmalıdır. Konversiyon çeşitli ruhsal zorlanmalar karşında bazı bireylerin tepki verme biçimi olarak tanımlanıp tepkinin kendisi normalize edilmelidir.

14 Konversif tepkinin sıkıntı karşısında ağlamak, konuşmak, susmak, bağırmak gibi bir tepki türü olduğu vurgulanmalıdır. Bazı hastalarda görülen disosiyatif veya konversif bayılmalar kişinin yoğun olumsuz duygulardan geçici olarak uzaklaşmasını sağlayan bir korunma düzeneği olarak çerçevelenmelidir. Bu bayılmalar, elektronik devrelerin kısa devre yapmasına benzetilerek anlaşılır kılınabilir.

15 Ayrıca özellikle ülkemizde bazı acil servis çalışanları ve ailenin hastayı ve hastalık belirtilerini değersizleştirmeleri (hastanın belirtileri bilinçli olarak oluşturduğunu düşünme, suçlama, yargılama) konusunda da gerek duyulduğunda aileye bu konuda ek açıklamalar yapılmalıdır. Aile desteğinin sağlanması ve çevre koşullarının düzeltilmesi konversiyon bozukluğunun tedavisinde çok etkili olacaktır. (hastaya balık tutmayı öğretmek yerine balık vermekle eşdeğer olduğu unutulmamalıdır)

16 Freud bozukluğun çözüm yolunu 2 kelimeyle göstermektedir: ‘‘kaderle yüzleşme’’
‘‘Uçurum kenarında deve sırtında ilerlerken karşısına aslan çıktığında, aslanla mücadele etmek yerine tekrar tekrar uçurumdan atlamayı tercih etmeye benzetmektedir’’ Hastanın egosunu güçlendirecek her türlü müdahale konversif tablonun düzeltilmesi için bir adımdır.

17 Alternatif davranış ve düşünce yöntemlerinin farkına varılması,
Yeni yetenekler edinip kendini geliştirmesi Birey olarak kendi kararlarını verebilme yetisi ve iyisiyle kötüsüyle kararlarının sonuçlarını kabullenebilme. Yanlış olduğu düşünülen kararlar veya yaşam olaylarını tecrübe hanesine yazabilecek kadar olgun olabilme Yeni koşullar ve yaşam olayları karşısında esneklik Ekonomik özgürlüğün sağlanması, kanuni haklarından haberdar olması … gibi kazanımlar konversif tablonun önüne set çekecektir.

18 Hipokondriyazis (Hastalık Hastalığı)
Yeterli tıbbi değerlendirme yapılmasına ve güvence verilmesine rağmen kişinin vücut semptomlarını yanlış yorumlamasına bağlı olarak ciddi bir hastalığı olacağı korkusunu ya da ciddi bir hastalığı olduğu düşüncesini taşıyıp durmasıdır. Vücudun normal çalışmasına ait bir takım belirtilere, anormal gözü ile bakılmakta ve yanlış anlamlar yüklenip, hastalık belirtisi olarak düşünülmektedir.

19 3 temel özelliği Hastalık korkusu
Hastalık inancı Bedeni ile zihnen meşgul olmak Daha çok erken erişkinlik döneminde başlar. Hekimin verdiği güvenceler hastayı ancak kısa bir süre için rahatlatır. Belirtinin kensinden çok anlamı ve sonuçları rahatsızlık verir. ‘‘Aşırı değer verilmiş düşünce’’ vardır.

20 Hekim hekim dolaşırlar. Hep doktorun yanında olmak ister
Hekim hekim dolaşırlar. Hep doktorun yanında olmak ister. Yıldırıcı olabilirler. Düşünce içerikleri, hasta oldukları veya olabilecekleri kaygısıyla yoğunlaşmış fikirlerle doludur. Bu yüzden başkaları veya başka konularla pek ilgilenmezler. Dikkat ve algılamaları bedensel duyumlara karşı hassaslaşmıştır. Ellerinde bir tomar reçete, bir torba ilaç bulunur.

21 Dinamik olarak bilinç dışı çatışmaların yer değiştirerek bedene yansıtıldığı düşünülür.
Hastalık başlamadan önce uzun süren bir anksiyöz dönem olduğu bilinmektedir. Anksiyete egonun represe edemediği temel çatışmanın gün yüzüne çıkmaya başladığının sinyalidir. Kastrasyon anksiyetesinin başka bir organa aktarıldığı düşünülmektedir.

22 Çoğu zaman kronik, tedaviye dirençli bir bozukluktur.
Ancak hastaların yaklaşık üçte birinde belirtiler bir yılın sonunda kendiliğinden yatışır. Tedavide: Hekim hekim dolaşan hastayla son muayene kontratı yapılarak başlanır. Hastalığı uygun bir şekilde açıklanır. Hastanın ailesinden ve başvurduğu hekimlerden en çok duyduğu şey; ‘‘ sende hiç bir şey yok’’ açıklamasıdır. Hastaya bedensel hastalığının olmadığı ancak yıllar boyunca yaşadığı sıkıntılar sebebiyle ruhsal-sinirsel bir hastalığının olduğu söylenmelidir.

23 Hekim hekim dolaştığı sürece rahatsızlığının uzayabileceği söylenmelidir.
Eğer gerçekten iyileşmek istiyorsa hekim hekim dolaşmayı bırakması kesin bir dille söylenir. İstirahat raporları alıyorsa engellenmeli, mutlaka çalışması en azından kendine uğraşlar bulması gerekir. Bunun da yararları hastaya mutlaka anlatılır,

24 Davranışsal yöntemler tipik olarak maruz bırakma ve cevap önlemeye odaklanır.
Kişinin kendi bedenini kontrol etmesi Güven arayışını durdurma Hastalığı hatırlatan iç ve dış uyaranlarla yüzleşme.

25 Maruz bırakılacak şeylerle ilgili bir hiyerarşi oluşturulur
Maruz bırakılacak şeylerle ilgili bir hiyerarşi oluşturulur. Seanslar esnasında ve ev alıştırmalarıyla sistematik olarak bunlar ele alınır. Hastalıklarla ilgili videoların izlenmesi, korkulan hastalıklarla ilgili görüşmeler yapılması, hastane veya mezarlıkların ziyaret edilmesi, hasta tarafından korkutucu olarak düşünülen fiziksel belirtileri indükleyebilecek fiziksel egzersizler planlanarak bu yüzleşmeler sağlanabilir. Bu uygulamalara progressif gevşeme teknikleri de eklenebilir.

26 Beden Dismorfik Bozukluğu (Dismorfofobi)
Kişinin vücudundaki görünümle ilgili hayali bir kusur ile uğraşıp durmasıyla belirgin bir klinik görünümdür. Hastada küçük bir kusur varsa bile, ortaya çıkan sıkıntı kusura oranla çok şiddetlidir. En sık üzerinde durulan vücut bölgeleri, görülme sıklığına göre cilt, saç, burun, yüz ve gözlerdir. Kusurlu olduğuna ilişkin kaygı duyulan vücut bölgeleri zamanla değişebilir

27 Sürekli aynada kusurlu bölgesini inceleme,
kusurunun önemli olmadığına dair onay beklentileri Vücudunun yansımasını gösteren yüzeylere bakmaktan, toplumsal faaliyetlerden kaçınma ve hayali kusuru aşırı makyaj, giyim tarzını değiştirme gibi çabalarla saklama girişimleri vardır. Ergenlerde dismorfofobik belirtiler oldukça sık görülür.

28 İlk başvurular genellikle plastik cerrah veya dermatoloji uzmanına olur.
Kusur yaşama hakim olur İlk başlarda sürekli aynalara bakıp çözümler ararken sonrasından aynalardan kaçma, toplumdan kaçma hatta intihar girişimleri olabilir.

29 Tedavide: Öncelikle hastayla terapötik işbirliği sağlanmalıdır bu oldukça güç olabilir. Çünkü düşünceler sanrıya yakın düzeydedir. Hastanın görünüm kaygıları ciddiye alınmalıdır. Ancak kendi görünümleriyle ilgili bakış açılarını da uygun bir şekilde kabul etmemek gerekir. Yargılayıcı olmayan empatik bir tutumla psikoeğitim verilmelidir.

30 BDT ‘nin bu bozukluktaki en önemli komponenti bilişsel yeniden yapılandırma olarak görülmektedir.
Hastanın kendi görünümüyle ilgili negatif düşünce ve inanışlarının tanımlanması ve değerlendirilmesini ve bilişsel hataların (hep ya da hiç biçiminde düşünme zihin okuma, etiketlendirme gibi…) tanımlanmasını öğretmeye yardımcı olur. Doğru ve yardımcı inanışlar geliştirmesine yardım edilir.

31 Bilişsel yeniden yapılandırmanın ardından yeni bilişlerin desteklenmesi için alıştırmalar planlanır.
Örneğin bir mağazada insanların çok kötü göründüğü için kendisinden 5 saniye içinde uzaklaşacağı düşüncesi test edilir. Aynaya bakarken detaylara inmeden tüm yüze ve tüm vücuda bakılması sağlanıp, objektif değerlendirme yetisi kazanılmasına yardımcı olunur. Alıştırmaların başarılı olanları bilişsel argümanlarla pekiştirilirip daha zorlayıcı olanı planlanırken, başarılı olmayan uygulamalar ya tekrar edilir ya da daha makul bir alıştırmayla değiştirilir

32 Tedavinin sonlandırılması işlevsellik düzeyinin kabul edilebilir seviyelere ulaşması, aşırı değerlendirilmiş düşüncelerin zihindeki etkinliğinin kaybolması veya önemli oranda gerilemesi(encapsüle olması) sağlandığında düşünülebilir.

33 Ağrı Bozukluğu Bedensel bir hastalık olmamasına rağmen, hasta sürekli ve şiddetli ağrılarından yakınır; öyle ki ağrılar klinik açıdan değerlendirmeyi gerektirecek ölçüde şiddetlidir. Stres ve çatışma, ağrının başlaması ve alevlenmesi ile yakından bağıntılıdır.

34 Ağrılar, anestezi (dokunma ve ağrı hissinin olmaması) ve parestezi (karıncalanma gibi hisler) gibi semptomlarla birlikte olabilir. Depresyon belirtileri de sıklıkla ağrıya eşlik eder. Genellikle 30-40’lı yaşlarda ortaya çıkar ve kadınlarda daha çok görülür.

35 Tedavisinde Gevşeme teknikleri Hipnoz Farmakolojik ajanlar Akupunktur TENS uygulanabilmektedir.