Sunuyu indir
Sunum yükleniyor. Lütfen bekleyiniz
1
EĞİTİCİ OYUNCAKLAR Arş. Gör. Erdoğan ÖZEL
2
EĞİTİCİ OYUNCAĞIN TANIMI VE ÖNEMİ
Demiral (1987) eğitici oyuncağı “Çocukların daha çok zihinsel gelişimlerine katkıda bulunan, onların bazı kavramları geliştirmelerine ve oynayarak öğrenmelerine yardımcı olan masa oyuncakları" olarak tanımlamaktadır. Ancak eğitici oyuncaklara yalnız çocukların zihinsel gelişimlerine katkıda bulunan masa oyuncakları olarak bakılmaması, eğitici oyuncakların diğer gelişim alanlarına olan yararlarının da vurgulanması gerekmektedir.
3
Bu görüş doğrultusunda eğitici oyuncaklar; çocukların bilişsel, dil ve özbakım becerisini desteklemek amacıyla sistemli bir şekilde geliştirilmiş, ancak sosyal, duygusal ve motor becerilerinin gelişimine de katkısı olan, çocukların oynayarak öğrenmesi esasına dayanan masa üstü oyuncakları olarak tanımlanabilir (Oğuzkan ve diğ ).
4
Yeteneklerin gelişmesinde ve yenilenmesinde çocuğun değişik aktivitelere katılımı önemlidir. Bunun için eğitim materyallerinin görsel ve eğlendirici özellikte olması, çocuğun dikkatini çek nesi, çocukta katılımcılık arzusu uyandırması gerekmektedir (Atalay ve jiğ. 2001).
5
Çocuklar bu oyuncaklarla oynarken oyuncağın amacına uygun belli yönergelere uyma ve belli bir süre bir etkinliği sürdürebilme gibi davranışları kazanırlar. Bu oyuncaklarla, olaylar ve objeler arasında neden- sonuç, benzerlik, parça-bütün gibi ilişkiler kurarak veya onları belli bir özellik ya da oluş sırasına göre sıralayarak veya gruplayarak zihinsel yeteneklerini geliştirirler.
6
Eğitici oyuncaklarla oynanan oyunlar çocuğun al gılamasını, bir konuda belli bir süre dikkatini toplayabilmesini, problemlere deneme-yanılma yoluyla çözümler bulmasını sağlamaktadır. Grupla oynanan eğitici oyuncaklar ise çocukların birbirleriyle iletişim kurmalarına işbirliği içinde bir oyunu sürdürebilmelerine fırsat verdiği için dil gelişimi ve sosyal gelişimi açısından da önemlidir. Ayrıca bu oyuncaklar el-göz koordinasyonunu ve küçük kas gelişimini de desteklemelidir (Aral ve diğ. 2000, Atalay ve diğ. 2001).
7
EĞİTİCİ OYUNCAK HAZIRLANIRKEN VE SATIN ALINIRKEN DİKKAT EDİLMESİ GEREKEN ÖZELLİKLER
Oyuncağın sunulacağı çocuk/çocukların yaşı ve gelişim düzeyi dikkate alınmalıdır. Hazırlanacak ya da satın alınacak eğitici oyuncak, hem içerdiği kavram açısından hem de oynayış şekli (kuralları) açısından çocuk/çocukların yaş ve gelişim düzeyine uygun olmalıdır.
8
Oyuncak, oynanış şeklinde küçük değişiklik yapılarak farklı yaş gruplarının da oynayabileceği özelliklere sahip olmalıdır.
9
Eğitici oyuncak, çocukların ilgi ve gereksinimlerine uygun olmalıdır
Eğitici oyuncak, çocukların ilgi ve gereksinimlerine uygun olmalıdır. Bu, oyuncaktan beklenen eğitimsel yararın sağlanabilmesi açısından çok önemlidir. Çocuk için hazırlanan ya da satın alınan oyuncak, onun ilgisini çeken ve oynarken onları eğlendiren niteliğe sahip olmalıdır. İlgi çekici ve eğlendirici olma kriteri, oyuncağın saklandığı kutudan resimlere ve oynanış kurallarına kadar oyuncakla ilgili tüm ayrıntılar için geçerlidir.
10
Eğitici oyuncaklar çocuğa, bilinenden- bilinmeyene, basitten karmaşığa doğru bir sıra içinde sunulmalıdır. Amaca ulaşmak için oyuncak hazırlanırken oyuncağın basamaklandırılması gerekir. (Eşleştirme, ilişki kurma, gruplama, sıralama, serileme) Böylece çocuklar, planlanan amaca başarıyla ulaşabilirler. Hazırlanan ya da alınan oyuncak güvenli olmalı, çocukların oy narken zarar görebileceği unsurlar içermemelidir.
11
Oyuncak hazırlanacaksa malzemesi ekonomik olmalı, kurum ve anne-babaları maddi olarak zorlamamalıdır. Oyuncak malzemesinin dayanıklı olması, oyuncağın uzun süre birçok çocuk tarafından oynanabilmesi açısından önemlidir. Eğitici oyuncak çok iyi tasarlanmış ve tasarlandığı gibi gerçekleştirilmiş olmalıdır, örneğin, yap-bozun tüm parçalarının birleşebilmesi, tombala ya da domino kartlarının tüm parçalarının eksiksiz olması gerekir.
12
Eğitici oyuncağın esnek bir şekilde kullanılabilmesi de önemli bir husustur. Esneklik ilkesine uyularak hazırlanan bir eğitici oyuncak ile aynı amaca yönelik bir çok farklı oyun geliştirilebilir (Avcı 1999, Atalay ve diğ. 2001, Dinçer 2004).
13
EĞİTİCİ OYUNCAK KULLANIMINDA DİKKAT EDİLECEK NOKTALAR
Eğitici oyuncaklar çocuğa hazır olduğu dönemlerde sunulmalıdır. Eğitici oyuncaklar tek çocuk ya da iki-üç kişilik gruplar hâlinde oynanacak şekilde planlanmalıdır. Büyük gruplarda başarı düşebilir. Öğretmen bu tür oyuncakları sunarken, çocuklar arasında bireysel ayrılıklar olduğunu unutmamalıdır. Her çocuk kendi gelişim düzeyinde çalışmaya teşvik edilmelidir. Çocukları başka çocuklarla kıyaslamak çocuğa zarar verebilir. Ayrıca planlanan grup oyunlarında rekabete ve yarışmaya yer verilmemeli, bu gibi davranışlardan kesinlikle kaçınılmalıdır.
14
Çocuklar eğitici oyuncakla oynamaya başlamadan önce eğitimci oyunun amaçlarını ve kurallarını açıklamalıdır. Çocuklar kendilerinden ne beklendiğini bilmelidirler. Bu davranışlar oyun cakların gelişigüzel oynanmasını önler. Çocuk, bir oyuncakla oynadıktan sonra oyuncağın parçalarını kutusuna yerleştirmeli ve sınıfta bu oyuncaklar için ayrılan dolaba kaldırmalıdır.
15
Çocuklar, oyun sırasında özgür olmalıdır
Çocuklar, oyun sırasında özgür olmalıdır. Eğitici oyuncaklarla oynayan çocuklara sürekli yön vermeye çalışmak, ilgisinin kaybolmasına sebep olabilir. Çocukların eğitici oyuncakla oynama süreleri yaş düzeylerine, dikkatlerini belli bir konu üzerinde yoğunlaştırma yeteneklerine bağlıdır. Bunun için çocuklar zorlanmamalıdır.
16
Öğretmen eğitici oyuncakla oynayan çocukları desteklemeli, buluşlarından ve becerilerinden dolayı övmelidir. Eğitici oyuncaklarla oynayan çocuğa gerekli ipuçları uygun zamanlarda verilmelidir.
17
Öğretmen, eğitici oyuncakla oynayan çocukları gözleyerek çocuğun hangi olgunluk düzeyinde bulunduğunu saptayabilir. Hazırlayacağı oyuncakları da buna göre planlamalıdır. Öğretmen, eğitici oyuncakla oynayan çocukların sorularını cevaplandırarak ve yorumlarını dikkatle dinleyerek, onların kavramsal gelişim düzeyleri hakkında bilgi elde edebilir.
18
Çocuklar için en verimli öğrenme şekli "somut öğrenme"dir
Çocuklar için en verimli öğrenme şekli "somut öğrenme"dir. Çocuk, okul öncesi yıllarda henüz soyut düşünceye sahip olmadığından, herhangi bir problemi, ancak o problemi oluşturan parçaları ellemek-denemek, şekilleri bozup yeniden bütün hale getirmek suretiyle çözümler. Bu nedenle eğitici oyuncakla uzun süre denemeler yapmaları için çocuklara ortam hazırlanmalıdır.
19
Zihinsel çabanın daima bir oyun karakteri taşımasına özen gösterilmelidir. Eğitici oyuncaklarla başarı, baskıdan ve zorlamadan değil oyunun çekiciliğinden, meraktan ve yeni bir şey bulmanın sevincinden doğmalıdır. Eğitici oyuncaklar çocukların boylarına göre hazırlanmış bir oyuncak dolabında saklanmalıdır (Atalay ve diğ. 2001/ Ş.Oğuzkan ve diğ. 2004).
20
EĞİTİCİ OYUNCAK HAZIRLAMA AŞAMALARI
Eğitici oyuncaklar eşleştirme, ilişki kurma, gruplama ve sıralama- serileme şeklinde basitten karmaşığa bir sıra izleyecek şekilde planlan malıdır. Oyuncağın bu basamaklarda hazırlanması ve uygulanması belirlenen amaca daha kolay ulaşılmasını sağlayacaktır.
21
Nesneler arasında eşleştirme yapmayı başaran çocuk, sınıflandırma konusunda belli bir düzeye gelmiş demektir. Önce nesnenin tek bir özelliğine göre sınıflandırma yapan çocuk daha sonra iki özelliğe göre sınıflandırma yapabilir. Sonunda çocuk sınıflandırmayı kendi oluşturacağı kriterler üzerine kurar ve zamanla benzer nesnelerin değişik şekillerde sınıflandırılabileceğini kavramaya başlar (Atalay ve diğ. 2001, Baykoç Dönmez ve diğ.1993).
22
EŞLEŞTİRME Birbirleriyle aynı olan iki şeyi bir araya getirmeyi içerir. Çocuklardan karışık olarak verilen resimli kartlar ya da objeler arasında aynı olan iki şekli ya da objeyi bulup yan yana veya üst üste koyması istenir. Bu basamakta çocuğun kartları ya da objeleri dikkatlice incelemesi, tüm özellikler açısından aynı olanları seçmesi ve eşleştirmesi gerekir.
23
İki yaşındaki çocuklar benzer iki nesneyi, üç-dört yaşındaki çocuklar ise renk ve şekil benzerliği gösteren iki nesneyi eşleştirebilmekte, beş- altı yaşlarındaki çocuklar ise daha çok özelliği göz önünde bulundurarak eşleştirmeler yapabilirler (Atalay ve diğ. 2001). Eşleştirme esasına dayanan eğitici oyuncaklar, bellek kartları, dominolar ve resimli tombalalardır.
24
İLİŞKİ KURMA Eğitici oyuncaklarda ilişki kurma yöntemi önemli bir zihinsel beceridir. İlişki kurma becerisine dayalı oyuncaklarda belli bir özellik açısından verilen ilişkiyi algılaması ve ayırt etmesi istenir. Parçaları kullanarak resmin bütününü oluşturma, kullanıldığı yere ya da kullanım amacına göre ilişkili olanları veya belli bir özellik açısından aynı olan, ancak diğer özellikleri farklı olanları bir araya getirmek söz konusudur (Oğuzkan ve diğ ).
25
İlişki kurma şu alt başlıklardan oluşur;
Fonksiyonuna göre ilişki kurma (koltuk-sandalye, vb.) Kavramsal ilişki kurma (üçgen çatı-üçgen dondurma külahı, vb.) Farklılık ya da benzerlikleri bulma Parça-bütün ilişkisi kurma
26
GRUPLAMA Nesneleri belli bir özelliğe göre ayırabilme ve doğru yere yerleştirebilmedir. Gruplama yapabilmek için çocukların olayları ve objeleri doğru algılayabilmeleri, özelliklerini bilmeleri ve bildiklerini organize edebilmeleri gerekir. Yönergelerde olay ve objelerin hangi özelliklerine göre gruplandıracağı belirtilmelidir.
27
SIRALAMA-SERİLEME Nesneleri ya da olayları belli bir özelliğe göre sıraya koyma (seri yapma) esasına dayanan oyuncaklardır. Şekil, boyut, sayı ya da rengine göre sıralama yapılabileceği gibi belli bir olayın meydana geliş sırasına göre bir seri de oluşturulabilir. Sıralamanın bir alt grubu da örüntü tamamlamadır, örüntü tamamlama, verilen belli bir örüntünün tekrarındaki eksik bırakılan yerin sorulduğu bir akıl yürütme, stratejik düşünme ve problem çözme durumudur (N.Avci, 1999).
Benzer bir sunumlar
© 2024 SlidePlayer.biz.tr Inc.
All rights reserved.