Dürtü Kontrol Bozuklukları

... konulu sunumlar: "Dürtü Kontrol Bozuklukları"— Sunum transkripti:

1 Dürtü Kontrol Bozuklukları

2 Aralıklı Patlayıcı Bozukluk
Kleptomani Patolojik Kumar Alışkanlıkları Piromani Trikotilomani

3 Aralıklı Patlayıcı Bozukluk
Agresif dürtülere direnememe sonucunda ortaya çıkan tekrarlayan ataklarla belirli bir bozukluktur. Dönem dönem belirgin olarak kontrolünü kaybetme, diğer insanlara karşı ciddi saldırılar gerçekleştirme ya da mala zarar verme davranışları ortaya çıkar. Hastalar tarafından “nöbet” ya da “tutulma” olarak da tanımlanabilen bulgular, dakikalar ya da saatler içinde görülür ve süreden bağımsız olarak kendiliğinden yatışır.

4 Agresif davranış genel olarak benliğe yabancı olduğundan, atakların büyük kısmını pişmanlık ve kendine yönelik kızgınlık izler. Hastalık dönemleri dışında sıklıkla kişide yaygın dürtüsellik ya da agresyon belirtileri görülmez. B kümesi kişilik bozukluklarıyla açıklanamayan bozukluklardır. Belirlenen bir zaman dilimi için en az 3 agresif eylemin olması gerektiği düşünülür…

5 Agresif davranışlarını sergilerken durumluk öfke ve kızgınlık yaşarlar.
Aralıklı patlayıcı bozukluğu olan bireyler durum hakkında uzun boylu düşünmeksizin ortaya çıkan bu agresif dürtüler ile başbaşa kalmaktan rahatsızlık duyarlar. Öfke patlamaları öncesinde veya sırasında tremor, çarpıntı, göğüste sıkışma hissi gibi huzursuzluk yaşantıları ! Atak sonrası büyük ölçüde rahatlama ve huzur hissi duyma, yaşama

6 Atak süresi 10 ile 30 dakika arasındadır.
Yaşam boyu yaygınlığı % 3 ! Erkeklerde daha sık 14-15 yaşlarında başlar Ayırıcı tanının titizlikle yapılması gerekir.

7 PSİKOTERAPİSİ APB’un tedavisinde kullanılan yaklaşımların büyük bir kısmı diğer ruhsal bozukluklarda görülen dürtüsellik ya da agresyonun tedavisinde kullanılan yaklaşımlar temel alınarak oluşturulmuş ya da geliştirilmiştir. Öfke, şiddet, saldırganlık ve benzeri dürtü kontrol bozukluklarınının tedavisi için en uygun tedavi yaklaşımının psikoeğitim ve bilişsel davranışçı yaklaşımlar olduğu düşünülmektedir.

8 Sıklıkla eğitim sınıfları, kişisel gelişim kursları gibi yollarla, bir hastalığın tedavisinden çok “kişisel gelişim” şansı gibi sunularak, bu da tedaviyi kabul etmeyecek bir çok kişinin bu yaklaşımları kabul etmesi sağlanabilmektedir. Bireylerin kendilerini denetleme stratejileri geliştirmelerine yardımcı olmak hedeflenmektedir. Farklı yapılandırılmış uygulamalar (öfke günlükleri, çeşitli öfke ve saldırganlık senaryoları içeren filmler ve mağdurlarla yapılan görüşmeler ve tartışmalar) terapiye entegre edilebilir.

9 Bu şekilde saldırgan bireylerin duygularını ve hislerini anlamaları sağlanarak, onların öfkeye alternatif olabilecek yanıtlar geliştirmelerine yardımcı olunur. Bu nedenle bu hastalara uyarılmışlıklarını azaltmaya yönelik progresif kas gevşetme, derin nefes alıp verme egzersizleri ve imgeleme gibi çeşitli yöntemler öğretilebilir. Panik bozukluğun kaçınması karşısında APB’ de saldırıya geçme görüldüğü söylenebilir.

10 Bu hastalara mola tekniklerinin öğretilmesi de tedavi sürecinde yararlı olacaktır.
Bu teknikler, hastanın kendini kontrol yetilerinin henüz gelişmediği tedavinin ilk dönemlerinde karşılaşılacak olası sorunlu durumlardan kurtulmada yardımcı olacaktır. Bu yöntemin amacı bir çeşit emniyet sübapı rolü görerek saldırganlığın devamını önlemek ve saldırganlığın artmasına neden olan uyarılmanın azaltıp daha mantıklı biçimde sorunların çözülmesine sağlamaktadır.

11 KLEPTOMANİ Çalmaya karșı olan dürtülere karșı direnç gösterememe veya direnç göstermede zorluk yașama. Kleptomanide çalmaya karșı olușan dürtüler kișisel kullanım için gereksinilmeyen veya parasal maddi değeri olmayan nesnelere yönelik olmaktadır Kleptomanisi olan bireyler çalma davranıșı öncesinde bir gerginlik yașarlar ve bu gerginlik sürekli bir artıș gösterir. Süreç ilerledikçe ve çalma eylemi olușunca kleptomanik bireyler eylemden haz alma, doyum sağlama duygusu yașarlar ve rahatlama süreci bașlar.

12 Düşünüldüğünden daha yaygın olabilse de görülme sıklığı tam olarak bilinmemektedir.
Dükkan hırsızlıklarının %5’ inden azı kleptomani kriterlerini karşılar. Yakalanma, tutuklanma, hırsızlıktan suçlu bulunma, arkadaşlarına ve ailesine karşı rezil olma, utanç duygusu yaşama gibi durumlar yaşanabilir.

13 Klinik ortamda nadir rastalanan bir durum,
Klinikte adli vakalar olarak görülebilmektedir. Belirtilerden utanç duyulduğundan, kleptomaninin yerine eșlik eden diğer ruhsal sorunların semptomları aktarıldığından tanı gecikmektedir. Çoğu olguyla terapötik ilișki yeterli bir șekilde kurulamamaktadır ve terapötik süreci olumsuz etkileyen gelișmeler görülebilmektedir.

14 PİROMANİ Birçok kez istekli ve planlı bir şekilde yangın çıkarmayla karekterize bir bozukluk. Eylem öncesi gerginlik, yangın çıkarırken ve yangını izlerken haz alma, doyum sağlama ve rahatlama görülür… Hastaya ve topluma ciddi zarar verme potansiyeli olduğundan terapistin gizlilik görevi ve üçüncü kişileri koruma görevi arasında dikkatli bir şekilde denge sağlanmalıdır. Nadir görülen bir bozukluktur.

15 PATOLOJİK KUMAR ALIŞKANLIĞI
Kumar oynama üzerine aşırı kafa yorma İstek heyecan duyabilmek için giderek artan miktarlarda kumar oynama Kaybettiklerini kovalama vardır. Kumar oynamayı azaltma ve bırakma çabasına huzursuzluk ve irritabilite eşlik eder.

16 Yalan söyler ( Terapisti de kandırabilir)
Kumar için gereken parayı sağlamak üzere yasa dışı eylemlerde bulunabilir. Toplumsal ve mesleki işlevselliğinde önemli düzeyde düşüşler görülür. Sosyal kumar oynama; zaman sınırlı olması, finansal kaynakları riske atmaması, genellikle arkadaş ortamında gerçekleşmesi, kayıpları telafi etme çabası olmamasıyla ayırdedilir.

17 TEDAVİSİ Adsız kumar oynayanlar grubu için tasarlanmış 12 aşamalı bağımlılık temeline dayalı multidisipliner bir model uygulanmaktadır. Terapi sürecinde değerlendirme ve teşhisin ardından: Kişinin borçlarının sorumluluğunu üstlenmesi sağlanmalıdır. Kredi kartları ortadan kaldırılmalıdır. Başkalarının parasını idare etmesi sağlanmalıdır. Komorbid psikopatolojiler tespit edilip tedavi edilmelidir.

18 TRİKOTİLOMANİ Kişinin kendi saçlarını, göze çarpar derecede saç kaybı olacak şekilde, öncesinde gerginlik, eylem sırasında haz ve rahatlık duyarak yolmasıdır. Sıklığı %0,6 veya daha düşük

19 Tedavi Alışkanlığı tersine çevirme: Kişiye saç yolma ile bağlantılı, durumların ya da stresörlerin farkına varmayı öğretmeyi, gevşeme eğitimi vermeyi ve saç yolma davranışı ortaya çıktığında ya da ortaya çıkma olasılığı olduğunda ellerini sıkıca kapatma tepkisini teşvik etmeyi içermektedir…

20 Negatif Uygulama: Alışkanlığı tersine çevirme uygulamalarına ek olarak ilerleyen seanslarda her saat 30 saniye boyunca ayna önünde herhangi bir zarar vermeden saç yolma hareketlerini yapmaları istenir. Bu kolayca planlanabilecek yöntemin bir kaç ay içerisinde saç yolma davranışlarını % 70’ e varan oranda azalttığını gösterilmiştir.

21 Patolojik İnternet Kullanımı (İnternet Bağımlılığı)
İnternet kullanımı ile ilgili zihinsel meşguliyet İnternet kullanımını sınırlama ve kontrol etme ile ilgili yineleyici düşünceler Erişim isteğini durduramama İşlevselliğin çeşitli düzeylerde bozulmasına karşın internet kullanmayı sürdürme Giderek artan sürelerde internette zaman geçirmek Kullanma olanağı bulunamadığı zaman arama ve aşerme davranışlarıyla karekterizedir.

22 Sıklığı %1.5-8 arasında değiştiği bildirilmektedir
Özgül ve Yaygın olarak ikiye ayrılır Özgül tipte internet online seks, oyun,kumar, borsa takibi, alışveriş gibi özel amaçlar doğrultusunda kullanılır. Amaç bir hedefe ulaşmak için internetin kullanılmasıdır.

23 Yaygın patolojik internet kullanımında ise, amaç doğrudan internet kullanımıdır ve kullanım amacı ya çok çeşitlidir, ya da açık bir amaç olmaksızın çok fazla zaman harcanması söz konusudur. Genellikle her an ulaşabilme ve ulaşılabilir olma gereksinmesi vardır. ‘Online’ olunduğunda hissedilen sosyal bağ ve destek duygusu, online kalmaya yönelik motivasyonu artırır ve internet kişinin dış dünyayla olan ana bağlantısı haline gelir.

24 TEDAVİ İnternet kullanımını düzenlemek ve sıklıkla internet bağımlılığına eşlik eden altta yatan psikososyal sorunlara yönelmek için temel olarak bilişsel davranışçı ve kişilerarası terapi tekniklerine odaklanır. Terapi amaca yönelik, düzenli ve kontrollü internet kullanımı ve internetten uzak tutan alternatif aktiviteleri geliştiren teknikler içerir.

25 Bilişsel davranışçı terapisi, diğer bilişsel davranışçı terapiler gibi zamanla sınırlıdır ve genelde üç ay veya 12 oturum sürmektedir. Önce davranış analizi yapılıp olgu formüle edilir. Diğer bağımlılık türlerinde olduğu gibi kişilerin yakınmalarını saklama ve azaltma olasılığı da göz önünde bulundurularak internet kullanım davranışı tüm unsurlarıyla, tam olarak belirlenir

26 Kişiye özel formülasyon:
İnternet kullanımının haftanın günlerine, gün içinde saatlere yayılımı Günlük toplam kullanım süresi internetin kullanıldığı yer Kullanma amacı Kullanılan ortamın özellikleri İnternet kullanma isteğini etkileyen durumlar öğrenilerek yapılır

27 İnternete bağlanılacak zamanı kontrol edebilmek için internet kullanımı ile ilgili haftalık bir çizelge oluşturulur. İnternetin kontrollü kullanımını kolaylaştırmak ve kontrol duygusu oluşturabilmek için sık aralıklarla, ancak kısa ve sınırlı sürelerde internet ulaşımı planlanır.

28 İnternet kullanımını sınırlandırmak ve kullanım amacını değiştirmek amacıyla internete erişim zamanları önceki kullanıma göre farklı gün ve saatlere kaydırılabilir. Kişi interneti aralıksız kullanıyorsa molalar belirlenebilir. İnternet kullanımını teşvik eden ortama yönelik girişimler planlanır.

29 Süre sınırını görmezden gelme olasılığı göz önünde bulundurularak alarm kurmak gibi uyarıcı işaretler kullanılabilir. Kişilerin kendi internet kullanımlarını düzenlemek veya ebeveynlerin internetteki cinsel içeriğe ulaşımdan çocuklarını korumak için filtreleme programları kullanılabilir. Kişi internet kullanım süresini doldurduğu zaman geride kalan boş zamanlar için alternatif zaman değerlendirme etkinlikleri önerilir.

30 Kişinin sosyal destek ağının geliştirilmesine ve yeni sosyal ilişkilerin teşvik edilmesine çalışılır. Aile ve evlilik ilişkileri internet kullanımına bağlı olarak zarar gören veya olumsuz etkilenen kişilerde ailenin de katılımı sağlanabilir.

31