AİLE - ŞİRKET İLİŞKİLERİNİN ve AİLE ŞİRKETLERİNİN KURUMSALLAŞMASI

... konulu sunumlar: "AİLE - ŞİRKET İLİŞKİLERİNİN ve AİLE ŞİRKETLERİNİN KURUMSALLAŞMASI"— Sunum transkripti:

1 AİLE - ŞİRKET İLİŞKİLERİNİN ve AİLE ŞİRKETLERİNİN KURUMSALLAŞMASI
Prof. Dr. İsmail Üstel

2 “Aile Şirketi”nin Üstünlükleri
Girişimcilik “Takım ruhu” Çevik karar mekanizması Esnek yapılanma Süreç dinamizmi Açık iletişim Yaygın risk paylaşımı

3 Aile Şirketi”nin Sorunları - I
Aile içi “ego savaşları” Vizyon (ufuk hedef) darlığı Stratejik yaklaşım yetmezliği Plansız - programsız büyüme Profesyonellere güvenilmemesi

4 Aile Şirketi”nin Sorunları - II
“Yok başlılık” / “Çok başlılık” Kuşakların “aynı dili” konuşmaması Statükoculuk (değişime direnç) Kurumsallaşma yetersizliği (“tanımlanmak” istememek)

5 “Sürdürülebilir” Yönetim-Organizasyon Ne Demektir?
Örgütün: Tanımlanmış hedefler rotasında Belirlenmiş roller çerçevesinde İşbirliği ve eşgüdüm yaklaşımıyla Maliyet - etkili biçimde sürdürülebilir kurumsallaşması demektir.

6 “Kurumsallaşma” Kavramının Temelleri
Tanımlanmışlık Sürdürülebilirlik (Süreklilik)

7 “Kurumsallaşma ”Deyince I
“Kurumsal Yönetim” felsefesi Stratejik eksenli yaklaşım “İş Modeli” tasarımı Hedeflerle - süreçlerle yönetim Kalite - performans - verimlilik

8 “Kurumsallaşma ”Deyince II
“Amatör-profesyonel” olabilmek İnsan kaynaklarına yatırım yapmak Sürekli gelişim - sürekli değişim “Kurum kültürü” oluşturabilmek

9 Kurumsallaşma Kapsam Alanı
“Aile - şirket ilişkileri”nin kurumsallaşması Şirketin kurumsallaşması

10 “AİLE - ŞİRKET İLİŞKİLERİ”NİN KURUMSALLAŞMASI

11 “İlişkilerin Kurumsallaşması” Deyince…
“İnsanların Sistemleri” değil, “Sistemlerin İnsanları” gündeme gelir !..

12 İlişkilerin Kurumsallaşması - Öncelikli Kazanım:
Süreklilik (kuşaklar boyu kalıcılık)

13 Karşılıklı “Hazır Olmak” - I
Şirketin (aile üyelerinin, profesyonellerin) Ailenin (hissedarların, yöneticilerin, diğerlerinin) hazır olması gereklidir.

14 Karşılıklı “Hazır Olmak” - II
Kuşakların; Yönetsel Psikolojik açılardan hazır olmaları gerekmektedir.

15 AİLE KONSEYİ (“Aile’nin Yönetim Kurulu”)

16 Aile Konseyi’nin Birincil Amaçları
Aile içi iletişimin geliştirilmesi Aile içi “etkileşim haritası”nın biçimsel tanımlanması Aile-şirket ilişkilerinin sorgulanması “Ortak akıl” ortamı yapılandırılması Müzakere - uzlaşma zemini oluşturma Aile Anayasası’nın yönetimine katkı Şirket yöneticilerine danışmanlık

17 Aile İçi Uzlaşmada İlk Adım:
Kavramların kavranmasında “Anlam Ortak Paydası” oluşturulması

18 Aile İçi Uzlaşmada Öncelikli Darboğazlar
Kavramların kavranmasında veya sahiplenilmesinde yetersizlik Kuşak-içi yıkıcı çatışmalar Kuşaklar arası yıkıcı çatışmalar Profesyonellerin rolünü kabullenmeye direnç Zamanlama hataları (erken davranmak - geç kalmak)

19 AİLE ANAYASASI

20 “Aile Anayasası” Deyince
Aile Şirketi’nin sürdürülebilir olmasını etkileyen konulara ilişkin temel yaklaşımı tanımlayan bir belgedir. Bu belge, Ana Madde ile alt maddelerden oluşur.

21 Aile Anayasası’nın Öncelikli Gerekçeleri
Şirketi -yapılanma biçimi ve işleyiş anlamında- geleceğe hazırlamak Aile Üyeleri’nin Şirket yönetimi ile etkileşmelerinde ortaya çıkabilecek çok yönlü sorunları ve çatışmaları öngörerek, bunlara yönelik önlemler almak

22 Aile Anayasası’nın Ön Koşulları
ilgili paydaşlarla, ortak akıl ve uzlaşı bağlamında hazırlanmış olması

23 Aile Anayasası’nın Hazırlanma İlkeleri
Katılımcı yaklaşımla hazırlanmalıdır Aile’nin temel değerlerini - ilkelerini yansıtmalıdır Adil olmalıdır (kayırıcı olmamalıdır) Stratejik bakış esas alınmalıdır Önceliklere odaklanmalıdır Esnek olmalıdır (kalıpçı olmamalıdır)

24 Aile Anayasası’nın Satır Başları
Aile içi ‘Davranış Kodu’ ‘Aile - Şirket ilişkileri’ çerçevesi ‘Hissedar Rolü’nün hakları ‘Kurumsallık yaklaşımı’ ilkeleri Aile Konseyi’nin çalışma esasları Kuşaklar arası yönetim devri süreci ‘Servet Yönetimi’ açılımları

25 Aile Anayasası’nın Ayrıntı Eksenleri - I
‘Azınlık - çoğunluk’ hisseleri Yönetimdeki rol(ler) anlamında ‘aktif - pasif’ hissedarlar Yönetim Rolleri’nin özlük hakları Gelir paylaşımı “Hayır İşleri” yönetimi

26 Aile Anayasası’nın Ayrıntı Eksenleri - II
Kâr payı dağıtımı Hisselerin devri - satışı Şirketi temsil etme yetkisi paylaşımı Şirkete ilişkin “Gizlilik” kavramı Aile’nin Şirket gelirinden yararlanma esasları çerçevesi

27 Aile Anayasası’nın Ayrıntı Eksenleri - III
Evlenme / evlilik sözleşmesi Şirkette rol alacak ikinci kuşağın bu role hazırlanması yol haritası Şirkette rol almayacak ikinci kuşağın geleceğinin planlaması

28 Aile Anayasası’nın Ayrıntı Eksenleri - IV
Yatırım kararı yetkisi dağılımı Şirket adına borçlanma esasları İşgöremezlik planı Emeklilik planı Varis planlaması Miras planlaması

29 Aile Anayasası Açısından “Kritik Taraf’lar”
Gelinler Damatlar Üvey Çocuklar

30 İşin Yönetim Kurulu Boyutu - I
Yükümlülük çerçevesi Rol envanteri Yetkinlik - yeterlilik profili Yetki / güç / sorumluluk ilişkileri Yetki devri / inisiyatif olgusu

31 İşin Yönetim Kurulu Boyutu - II
Performans göstergeleri Hissedar hakları / kâr dağılımı Yönetim Kurulu Üyelerinin gelirleri Stratejik pozisyonların yedeklenmesi Toplantı düzeni ve toplantı yönergesi (+ tutanak ve raporlama)

32 Aile Anayasası’na İlişkin Yönetsel Çerçeve
Karar adresleri Uzlaşma yol haritası Uygulama süreçleri (prosedürler) Yaptırım uzantıları Gözden geçirme sıklığı ve biçimi

33 Danışmanlık Hizmeti Alırken…
Unutmayınız ki; “Aile - Şirket İlişkileri” Danışmanlığı, “Kurumsallaşma” Danışmanlığı’nın alt başlığıdır !..

34 ŞİRKETİN KURUMSALLAŞMASI SATIR BAŞLARI

35 Yönetim-Organizasyon Anahtar Sözcükleri
Kalite Performans Verimlilik Sürekli Gelişim - Sürekli Değişim

36 Yönetim-Organizasyon Alt Başlıkları
Liderlik Enerjisi Yönetim Fonksiyonları Yelpazesi Hedef Belirleme Açılımı Süreç Tasarımı Envanteri Kurumsal Bilgi Yönetimi Yapılanma-İşleyiş Seçenekleri Kurumun “Kültür İklimi”

37 Yapılanma - İşleyiş Eksenleri
Karar Süreçleri İş - İşlem Süreçleri İlişki Süreçleri

38 Sürekli Gelişim İçin “Kavram Transferleri”-I
“Yönetici”den “Lider-Yönetici”ye “Günübirlik”ten “Stratejik Yönetim”e “Yönetim”den “Yönetişim”e “Ben Bilirim”den “Ortak Akıl”a “Yetkilendirme”den “Güçlendirme”ye “Kişisel Kültür”den “Kurum Kültürü”ne

39 Sürekli Gelişim İçin “Kavram Transferleri”-II
“Personel”den “İnsan Kaynakları”na “Ben”den “Biz”e (“Takım Çalışması”na) “Amaçlar”dan “Hedefler”e “İşlem Yığınları”ndan “Süreçler”e “Kaotik Yapı”dan “Tanımlanmış Yapı”ya “Pazar Aramak”tan “İş Geliştirme”ye

40 Sürekli Gelişim İçin “Kavram Transferleri”-III
“Sorun Çözmek”ten “Sorun Önleme”ye “Kriz Yönetimi”nden “Risk Yönetimi”ne “Saklı Bilgi”den “Kurumsal Bellek”e “Kanaat”ten “Kanıt”a “İnformel İletişim”den “Biçimsel İletişim”e “Sıradan Olmak”tan “Markalaşma”ya “İmaj”dan “İtibar”a

41 STRATEJİK YÖNETİM

42 Stratejik Yönetim Nedir?
Örgütün gelecekte varmak istediği hedeflere ve bunlara yönelik rotalara ilişkin bir dizi karar ve eylemdir. Hem bilim, hem de sanattır. Kantitatif karar verme tekniklerinin yanısıra, sezgi ve yaratıcı düşünce ile de yakından ilgilidir.

43 Stratejik Yönetimin Gerekçesi
Uzun vadeli geleceği senaryolamak Riskleri farkedebilmek ve yönetebilmek Fırsatları farkedebilmek ve yönetebilmek

44 Stratejik Yönetimin Karakteristik Özellikleri
Planlama - Uygulama - İzleme ve Değerlendirme basamaklarından oluşur (etkileşimli biçimde içiçe geçmiştir). Sürekli gelişimi amaçlayan kurumlarda, toplam kalite yönetimi ile uyumludur.

45 Stratejik Yönetim Yol Haritası
Stratejik Planlama’nın Planlanması Stratejik Planlama Stratejik Plan’ın Eylem Planları Açılımı İzleme - Değerlendirme - Düzenleme

46 Stratejik Yönetim Araçları
SWOT (GZFT) Analizi [“O-S (F-G)” : “Fırsat Penceresi”] Arama Konferansı Delphi Tekniği Kuvvet Alanı Analizi Yöneylem Araştırmaları Maliyet / Yarar / Risk Analizleri Senaryolama çalışmaları

47 “KURUMSAL PUSULA”LAR

48 Değerler - İlkeler Hiçbir zaman - hiçbir koşulda
ödün verilmeyecek olan “anahtar kavramlar”dır. “Kurumsal davranış ortak paydası”nın “akort anahtarı”dır.

49 Değerlerin “Davranışlarda “Yankılanması”
Farkındalık İlgilenme Edinme Benimseme Kabullenme Sahiplenme Kendini adama

50 Misyon (Varlık Gerekçesi)
Vizyon ile planlar / programlar / projeler arasında köprü işlevi görür. Yapılan işlerin “bütünsel anlamını” ortaya koyar. Bütün örgütsel yapıları ve süreçleri stratejik amaçlara yönlendirir.

51 Vizyon (Ufuk Hedef) Nedir?
Stratejik yönetim rota ne temposunun ulaştıracağı “ideal durum”dur. “Düş mühendisliği” olarak da adlandırılabilir.

52 Vizyon (Ufuk Hedef) Nasıl Olmalıdır?
Bütün hiyerarşik kademelerin ortak bakış açısını yansıtmalıdır. Zorlayıcı, ancak gerçekçi olmalıdır. “İstek enerjisi” dolu (coşkulandırıcı) olmalıdır. Anahtar kavramlar açıkça tanımlanmış olmalıdır. (Yani?.. Çünkü:.. Yoksa!..)

53 “ÇEVRE”LER

54 “Dış Çevre” Faktörleri
“Müşteri”ler “Rakip”ler Tedarikçiler Kredi Kuruluşları Devlet Diğer (ör. STK’lar)

55 “Dış Çevre” Değişkenleri (“PESTLE”)
Politik koşullar ve eğilimler Mevzuat çerçevesi açılımları Ekonomik durum (makro ve mikro) Sosyal - psikolojik - kültürel ortam Bilimsel - teknolojik unsurlar Çevresel ögeler (Ekoloji)

56 “İç Çevre” Unsurları Lider-yöneticilik Kurumsal yönetim
Örgütlenme yaklaşımı Karar süreçleri İş süreçleri İlişki süreçleri Kültür iklimi

57 KURUM KÜLTÜRÜ

58 “Kurum Kültürü” Deyince...
Kurum genelinde geçerli olarak algılanan duygu ve düşünceler bütünüdür. Kurumsal ölçekte doğru kabullenilen değerler, ilkeler, tutumlar ve davranışlardır. Kurumun “psiko-sosyal iklimi”dir.

59 “Kurum Kültürünü İklimlendirmek” Demek :
“KURUMSAL DAVRANIŞ” MÜHENDİSLİĞİ demektir!..

60 Kurumsal Kültürleme Basamakları
“Bugün” fotoğrafının çekilmesi Nitel veriler Nicel veriler “Yarın” tablosunun resmedilmesi (‘tasarlanan kültür profili’) “Açık” analizi ve kapatılması

61 Kurumsal Kültürün Gelişimi
Amaçlanan Kurum Kültürünün Tanımlanması (Arama Konferansı...) * Misyon * Vizyon Kurum Kültürünün Oluşturulması (“Kültürleme”) * Sosyal pazarlama * Kurum-içi halkla ilişkiler

62 Sürekli Gelişim İçin... “Geliştirilmesi gereken alanlara” yönelik farkındalık (SWOT / GZFT Analizi) Hatalardan ders alabilmek (“hata kültürü”) Benchmarking (kıyaslama - esinlenme) “Yaratıcı sorun çözme” becerisi “Öğrenen birey / kurum” olabilmek

63 “Öğrenen Kurum” Olabilmek
Kendinle yetinmeme bilinci Dış çevre dinamiklerine duyarlılık Gelişime (Değişime) açık olmak Deneyimleri kurumsallaştırmak

64 GELİŞMEK İÇİN DEĞİŞMEK GEREK

65 Kurumsal Değişim Senaryoları
Evrimsel – Devrimsel Bütünleşik – Odaklanmış Tek Aşamalı – Basamaklı Sürekli – Kesikli

66 Değişim Modelinin Planlama Satır Başları
Değişmeyecek unsurlar Hedefler / ara hedefler Kültürel elverişlilik durumu (“psikolojik sermaye”nin yeterliliği) Kurum içi / dışı roller Performans göstergeleri

67 Değişim Modelinin Uygulama Bileşenleri
Başlangış adres(ler)i Kapsam (yaygınlık - derinlik) Senaryo(lar arası) rotalama Zamanlama / tempo (hız - ivme) Yönetim stili / mekanizmaları

68 Kurumsal Değişimin “Çokgen Projelendirilmesi”
Tasarlanan durum (“to be”) projesi Durum değerlendirme (“as is” ) projesi “Kritik faktörler” değişim projesi (Karar / iş-işlem / ilişki akışlarının geliştirilmesi) Kurumsal iletişim projesi Stres / motivasyon / aidiyet projesi PR / imaj-itibar projesi

69 Kurumsal Değişim Sorunları
“Liderlik enerjisi” yetmezliği Kurumsal kültürün direnmesi Hedefleme yetersizliği Durum değerlendirme yanılgıları Rol belirsizliği / çatışması Yanlış zamanlama

70 İşin Özü: Değişime Açık Olmak
İş geliştirebilmek için, “DEĞİŞMEK ZORUNDA KALMADAN DEĞİŞMEK” gerekmektedir. Bunun ön koşulu, “ALIŞKANLIKLARI GÖZDEN GEÇİRME (SORGULAMA) ALIŞKANLIĞI” edinmektir.

71 “DOZUNDA” KURUMSALLAŞMA

72 Dikkat !... Kurumsallaşmak (“tanımlanmışlık”) demek,
“KALIPLANMIŞLIK” DEMEK DEĞİLDİR. Önemli olan; “DURUMSAL KURUMSAL” olabilmek ve kalabilmektir.

73 Unutmayınız ki !... Kurumsallaşırken: AİDİYET ÇEVİKLİK
zarar görmemelidir…

74 AİLE ŞİRKETLERİNDE KURUMSALLAŞMA “YOL HARİTASI”

75 Yol Haritası - Katılımcılık Çerçevesi
Hissedarlar Yönetim Kurulu Üyeleri Tepe Yöneticiler Orta Düzey Yöneticiler Aile Üyeleri + Danışmanlar, Araştırmacılar, Eğitimciler, Kolaylaştırıcılar

76 Yol Haritası - Temel İlkeler
Şirketi kurumsallaştırma girişimlerini, aile ilişkilerinin olumsuz etkilerinden korumak (sürdürülebilir Şirket) Aile içi ilişkileri ve Aile - Şirket ilişkilerini, şirketi kurumsallaştırma girişimlerinin olumsuz etkilerinden korumak (sürdürülebilir Aile)

77 Yol Haritası - Gerekçeler
“Gelişime açık alan”ların belirlenmesi [SWOT / GZFT Analizi] “Öncelik”lerin tanımlanması [“Önem” - “Aciliyet”]

78 Yol Haritası - Esas Unsurlar
Ailenin “ufuk ortak payda”sı Stratejik kavramlar ( + öngörü senaryoları - yedeklemeler) konusunda “ortak akıl” Katılım - etkileşim - paylaşım mekanizmaları

79 Yol Haritası “Takım Çantası”-I
Gözlem Derinlemesine görüşme Odak grup çalışması Hedeflerin gözden geçirilmesi

80 Yol Haritası “Takım Çantası”-II
Kritik süreçlerin analizi Ortak akıl atölyesi (amaçlanan “yarın”) Kavramsal uzlaşı platformu Kültürel iklimlendirme

81 “YOL HARİTASI” BASAMAKLI YAKLAŞIM

82 Adım Adım … İlk Adım : “Aile - Şirket ilişkileri”nin kurumsallaşması
İkinci Adım : Şirketin

83 “Danışmanlık Şartnamesi” Hazırlanması
Danışmanlık Hizmetinden Öncelikli Beklentiler Danışmanlık Hizmeti Performans Göstergeleri “Taraf”ların Yükümlülükleri

84 Arama Konferansı (Gelecek Çalıştayı / Öngörü Toplantısı)
“Öngörülen Gelecek” konusunda uzlaşı sağlanması “Temel Kavramlar”ın kurgulanması (Değerler - İlkeler - Misyon - Vizyon)

85 SWOT (GZFT) Analizi İç Çevre: Güçlü Yönler
Zayıf Yanlar (“Gelişime Açık” Alanlar) Dış Çevre: Fırsatlar Tehditler

86 “Kavram Sözlüğü” Hazırlanması
“Yani - Çünkü - Yoksa” yaklaşımı çerçevesinde, Temel kavramların (Değerler - İlkeler - Misyon - Vizyon) “Ortak payda” esaslı kavranması : Genel Müdür’den Genel Hizmetli’ye “aynı dili” konuşmak

87 Tepe Yönetimde “Taze Bakış”
“Yönetim Kurulu Bağımsız Üyesi” formülü : * Aileden olmayan * Hissesi bulunmayan

88 Stratejik Yaklaşım “Ne ?” “Niçin ?” “Nasıl ?”
sorularının yanıtlanması.

89 Stratejilerin Önceliklendirilmesi
örneğin; “Pazarlama Yönetimi Stratejileri” : Ansoff Matrisi BCG (Boston Danışmanlık ) Matrisi McKinsey (GE) Matrisi

90 Finansal Planlama (Bütçeleme)
Finansal Analizler Nakit Bütçesi Yatırım Bütçesi Yatırım Sermayesi İşletme (Çalışma) Sermayesi

91 “Hedef”lerin Belirlenmesi
“Stratejik Amaç”ların “Operasyonel Hedef”lere Dönüştürülmesi (‘Birim’lendirme - ‘Takvim’lendirme)

92 “Süreç”lerin Tasarlanması
Karar İş-İşlem İlişki Süreç Akışları Süreçler Arası Etkileşim Haritaları

93 “Yine”leme Değil, “Yeni”leme Yaklaşımı (İnovasyon)
Şirketinizin İnovasyon Karnesi:

94 Örgüt Şemasının Gözden Geçirilmesi
Hiyerarşik Yapılanma ( + Yönetim Kurulu / İcra Kurulu) Görev / Rol Tanımları Görev / Rol Gerekleri (Yetkinlikler ve Yeterlilikler)

95 Örgüt Şemasına İşlerlik Kazandırılması
Düşey ve yatay eksenlerde ilişki - iletişim ağyapılanması Yetki devri - inisiyatif kullanım dozlaması

96 Kurumsal İletişim Eksenleri
Kurum İçi Paydaşlar Kurum Dışı Paydaşlar

97 Toplantı Haritası Toplantı çerçevesinin kararlaştırılması
(Davranış kuralları, gerekçe, gündem, katılımcılar, yöntem, düzen, sıklık, tutanak…)

98 Raporlama Haritası Rapor akışlarının belirlenmesi
(hesap sorma - hesap verme ilişkileri)

99 Kurumsal Bilgi Yönetimi - Karar Destek Sisteminin Sorgulanması
Veri - bilgi - istatistiksel bulgu (“kanıt”) kalitesinin yönetilmesi

100 Risk Yönetimi - Kriz Yönetimi
Risk Yönetimi Esasları Kriz Yönetimi Temelleri

101 Gözden Geçirme Refleksi Kazanılması
“Strateji Karnesi” “İç Kontrol / İç Denetim” Sistemi

102 Kurum Kültürü’nün “İklimlendirilmesi”
Kavramların Sosyal Pazarlanması Kurum İçi Halkla İlişkiler

103 “Sürekli Gelişim” Girişimleri - I
Mükemmellik Felsefesi Farkındalık (“İş Körlüğü”ne Kapılmamak) Sorun Yönetimi (“Kaynak Sorun Analizi” ve “Öncelikleme”) Becerisi

104 “Sürekli Gelişim” Girişimleri - II
Bireysel Öneri Sistemi Kalite Çemberleri

105 Sürdürülebilirlik “Takım Çantası”
Kurumsal Aidiyet “Cevher” Yönetimi (+ Koçluk) Kariyer Merdiveni Kariyer Yedekleme