Prof. Dr. Cemal BIYIK (A-Grubu) Öğr. Gör. Dr. Bayram UZUN (B-Grubu)

... konulu sunumlar: "Prof. Dr. Cemal BIYIK (A-Grubu) Öğr. Gör. Dr. Bayram UZUN (B-Grubu)"— Sunum transkripti:

1 Prof. Dr. Cemal BIYIK (A-Grubu) Öğr. Gör. Dr. Bayram UZUN (B-Grubu)
Proje Planlaması Prof. Dr. Cemal BIYIK (A-Grubu) Öğr. Gör. Dr. Bayram UZUN (B-Grubu)

2 1. HAFTA - GİRİŞ Dersin ve Görevlilerin Tanıtımı
Temel Prensipler, Sınavlar, Derse Devam ve Yoklama Prensipleri Giriş ve Proje Planlamasının Önemi  Yöneylem Araştırması Yöneylem Araştırması Modelleri Yöneylem Araştırmalarında İzlenen Yöntem İşletmelerde Organizasyon Organizasyonun Temel İlkeleri Proje Tanımı ve Proje Planlaması Proje Tanımı Yönetim Plan ve Önemi Planın Yararları ve Sakıncaları Proje Planlaması Proje Yönetimi

3 PROJE PLANLAMASI İÇİN YARARLANILACAK KAYNAKLAR
AKMUT, Özdemir 1976 : Proje Planlama ve Kontrol Yöntemleri, Atatürk Ü. Yay. 470, İşletme Fak. Yay. 57, Erzurum. ALPASLAN, Faruk 1984 :Program Değerlendirmesi ve Tekrar Gözden Geçirilmesi, KTÜ-İİBF Dergisi,C. 1, Sayı 2, s , Trabzon. ARDITI, Davut 1987 :Proje Planlaması Seri Konferansları, KTÜ - Müh.- Mim. Fak., 15-18 Haziran 1987, Trabzon. AYDINCIOĞLU, Aydın 1976 :Yönetim Ekonomisi, İTÜ Temel Bilimler Fak. Yay. Sayı 1067, Çağlayan basımevi, İstanbul. BALKAN, Gündüz 1976 : İşletme Ekonomisinde Model Kavramı ve Türleri, EGE Üniv. Müh. Bil. Fak. Yay. 16,İzmir.

4 BIYIK, Cemal 1987 : Kadastroda Yönetimin Üretime Olan Etkileri, Türkiye 1. Harita Kurultayı, Şubat 1987, Ankara. HKMO Yayını, s 1988 : Harita Mühendisliğinde Proje Planlamasının Önemi, S.Ü. Harita - Kadastro 88 Sempozyumu, 13 Mayıs 1988, Konya. Bildiri, 13 s. BIYIK, Cemal / TÜDEŞ, Türkay 2001 : Harita Çalışmalarında Proje Planlaması ve Yönetimi, KTÜ Müh.-Mim. Fak. Yayınları No:59/204, KTÜ Basımevi, Trabzon. BIYIK, Cemal / UZUN, Bayram 1992 :"3194/18. madde Uygulamalarında Süre-Maliyet Analizlerinin Somut Bir Örnek Üzerinde İncelenmesi", İmar Planlarının Uygulanması Semineri, 29 Haziran-, 4 Temmuz 1992, KTÜ - Trabzon, Bildiriler, s Harita ve Kadastro Mühendisliği, 1992, sayı 73, s , HKMO- Ankara. ÇAY, Tayfun 1994 : Arazi Düzenlemesi Çalışmalarında Proje Planlaması ve Yönetimi, (Doktora Tezi, Yöneten: C. Bıyık), S.Ü. Fen Bilimleri Enstitüsü, Konya.    ÇETMELİ, Enver 1972 :Yatırımların Planlanmasında Kritik Yörünge (CPM) ve PERT Metotları, İTÜ, Çağlayan basımevin, İstanbul.

5 DEMİRKAYA, Seyfullah 1986 :"1/1000 ve Daha Büyük Ölçekli Harita Yapımında Kapasite, Süre, Maliyet Planlaması", Y.Ü. Dergisi, 1983/1, s , İstanbul. EREN, Yılmaz 1984 : Topoğrafik Harita Üretiminde PERT - CPM Proje Yönetim Uygulaması ve Birim Fiyat Analizleri, DSİ Harita Semineri, Mayıs,Trabzon. GÜLÇÜR, Fazıl 1966 : İşletmelerde Faaliyet Araştırmaları, İTİA Yay. 38/195, İstanbul. GÜLERMAN, Adnan 1976 : Mühendislik Ekonomisi ve İşletme Yönetimi, EGE Ü. Mühendislik Fak. Yay., İzmir. ÖZSU, M. Tamer 1986 : Proje Planlama ve Denetim Teknikleri, Türkiye Bilişim Derneği Yayınları, Ankara. PIERRE, A. Donald 1969 : Optimization Theory with Applications, John Wiley & Sons, New York. UZEL, Turgut 1986 : Harita Mühendisliğinde Yöneylem Araştırması, Y.Ü. Yayını No 189, İstanbul. VEEN, B. Van Der 1967 : Introductıon to the Theory of Operational Research, Philips Technical Library, London.

6 Proje Planlamasına Giriş
MEŞGULİYET AMAÇ BİR ŞEY ÜRETMEK ÜRETİLENLER MAL HİZMET FİKİR (Bilgisayar) (Eğitim) (Makale) ÜRETENLER TEK KİŞİ ÇOK KİŞİ PLANLAMA (Bireysel) (Kollektif) PROJELENDİRME UYGULAMA PROJE PLANLAMASI İLE SÜRE MALİYET KALİTE YÖNLENDİRİLİR

7 HARİTA MÜHENDİSLİĞİ FAALİYETLERİ
PROJE AŞAMALARI PLANLAMA Mevcut halihazır haritalar Ayrıntılı halihazır harita, mülkiyet haritası, yatay ve düşey konum bilgileri PROJELENDİRME Yatay ve düşey aplikasyon, deformasyon tespitleri, kamulaştırma UYGULAMA Rölöve ölçümleri, Tapuya tescil TESPİT ve TESCİL

8 Mühendislikte Jeodezinin Yeri

9 Yöneylem Araştırması Geçmiş zamanlarda yapılmış ve günümüze kadar gelmiş birçok mühendislik harikasının nasıl yapıldığı günümüz insanının çözmekte zorlandığı problemlerdendir. Örneğin, kubbesinin zeminden yüksekliği 53 m olan Selimiye Camii'nin bin faaliyetin gerçekleşmesiyle tamamlandığı tahmin edilmektedir. Mimar Sinan'ın bütün bu faaliyetleri bilerek izlediği ve toplam yapım süresini önceden hesapladığı biliniyor. Bu yüzden, bilim adamları bu gibi karmaşık yapıları gerçekleştirenlerin yöneylem araştırması adı verilen yöntemleri bildiklerine inanmaktadırlar

10 Yöneylem Araştırması Tanımı
“bir organizasyon çalışması ile ilgili olarak alınacak kararlarda bilimsel yaklaşım" veya "işletme yönetiminin matematiksel yönü “ literatürde, faaliyet araştırması, harekat araştırması, organizasyon teknikleri gibi deyimlerle de ifade edilmiştir . Gerçek dünyadaki sistemlerin matematik formüllerle simüle edilmesine çalışmak ve çözüm araştırmaktır . Yöneylem araştırması 1940'lı yıllardan sonra bütün dünyada gelişme göstermiş ve Amerika Birleşik Devletleri'nde "operations research", İngiltere'de "operational research" Fransa'da da "recherche operationelle" olarak adlandırılmıştır.

11 İngiltere Yöneylem Araştırması Derneği (British Operational Research Society)'nin tanımına göre yöneylem araştırması; "endüstri, işletme, kamu hizmetleri ve savunmada insan, makine, materyal ve paranın geniş sistemlerini yönlendirme ve yönetmede oluşan karmaşık sorunlara bilim yöntemlerinin uygulanmasıdır". Arthur Clarke ise; "yöneylem araştırması, gerçekten dövüşmeden savaşları kazanma sanatıdır" diye tarif etmiştir (UZEL, 1986, 2). Türkiye'de yöneylem araştırması 1956'da Alb. Fuat Uluğ öncülüğünde başlatılmıştır. 1965'de TÜBİTAK’da, 1970'de de ODTÜ'de bu konuda çalışmalara başlandı. Daha sonra da Boğaziçi, Ege ve Hacettepe üniversitelerinde çalışmalara başlandı. 

12 Yöneylem Araştırma Modelleri
1- Parametrik Programlama 2- Tamsayı programlama (integer programming) 3- Doğrusal programlama (linear programming) 4- Amaç programlama 5- Doğrusal olmayan programlama (non-linear programming) 6- Bekleme hattı (kuyruk teorisi) modelleri (waitingline models) 7- Dinamik Programlama modelleri (dynamic programming models) 8- Envanter-stok modelleri (inventory models) 9- Oyun teorisi modelleri (theory of games) 10- Yenileme modelleri (replacement models) 11- Girdi-çıktı modelleri (input-output models) 12- Doğrusal programlamada simplex yöntemi 13- Benzetim modelleri (simulation models) 14- Kritik yol modelleri (network analysis).

13 Yöneylem Araştırması Çalışmalarında İzlenen Yöntem
Bir yöneylem araştırması modeli uygulanırken şu aşamalardan geçirilir: a- Problemin formüle edilmesi, b- İncelenen sistemi temsil etmek üzere matematiksel bir modelin kurulması, c- Modelden yola çıkarak bir çözüme varmak, d- Elde edilen sonuçları test etmek, e- Sonuçları uygulamak. Model kurma konusunda örnek tipe yaklaşım yapılamıyorsa, ya da örnek tip model yoksa, önce ekonomik kuram modelleri matematik şekle sokulur. Yani kuramsal modeller denklemler haline getirilir. Bu denklemler; a) Teknik denklemler, b) Kuramsal denklemler, c) Davranış denklemleri, d) Özdeşlikler ve tanımlar dır.

14 İşletmelerde Organizasyon
Vatandaşlar, yani üretileni kullananlar ürünün devamlı hazır bulunmasını, ucuz ve kaliteli olmasını ve kolayca elde edilebilmesini isterler. Devletin istediği, hizmetlerin bir an önce ve en az masrafla tamamlanmasıdır. Çalışanların istekleri, işsizliğe, ihtiyarlığa, hastalığa ve kazalara karşı sigorta edilmesi, işinde kalacağından emin olması, emeğinin karşılığını alacağına inanması, işinden zevk alması, üretimde kendinin de katkısının olduğunu hissetmesi, işyerinde ve teşkilatta olup bitenden haberdar olmasıdır. Teşkilatın istekleri ise, verimli çalışma, çok üretim (özel sektörde fazla kâr), teşkilatın genel gidişinin bilinmesi, çalışanlardan maksimum yararlanmadır.

15 Organizasyon Tanımı Organizasyon,
“insanların ve fiziksel araç ve imkânların bir işletmenin amacını gerçekleştirecek şekilde düzenlenip hizmete koşulması.” dır.

16 Organizasyonun Temel İlkeleri
1.  Amaç birliği: Organizasyonun her bölümü aynı amacı gerçekleştirmeye. yönelik olmalı. 2.   Yeterlilik: Amaçlar en az maliyetle gerçekleşmeli. 3.    İşbölümü ve uzmanlaşma: Her kişiye mümkün olduğu kadar tek iş. verilmeli. 4.   Görevlerin tanımı: Herkesin ne yapacağı bilinmelidir. 5.   Basamaklar sırası: üstten aşağı doğru sıralanmalı. 6.   Ayrılık ilkesi: Ast, kendi karar verme yetkisi dışındaki meselelerde üst'e. başvurmalı. 7.    Komuta birliği: Her ast bir üste bağlı bulunmalı. 8.    Yöneltme birliği: Yönetici tarafından sağlanmalı. 9.    Sorumluluk: Her çalışan sorumluluğunu bilmeli. 10.  Yetki ve sorumluluğun denkliği. 11.  Denge ilkesi. 12.   Değişebilirlik: Şartlara göre organizasyonlar değişebilmeli. 13.   Süreklilik: Organizasyon sürekli olmalı. 14.   Önderliğin kolaylaştırılması.

17 Bazı Tanımlar ve Proje Planlaması
Belirli bir amacı gerçekleştirmek için, başı ve sonu belirlenmiş görev veya görevler topluluğudur. Projenin amacı, bir şey üretmektir. Üretim (production): Emek, sermaye ve tabiat unsurları kullanılarak bir ürünün meydana getirilmesidir. Üretim tek kişi ile (individual) veya çok kişi ile (kolektif) yapılır. Yönetim (management): Teşkilat, idare, örgüt, yönetme işi, yönetsel faaliyetler. Belirli amaç ya da amaçları insan gücü, para, zaman, malzeme, makine ve teçhizat, yer ve tesis gibi kaynaklardan en iyi bir biçimde yararlanmak suretiyle gerçekleştirme bilim ve sanatıdır. Kolektif üretimlerde yönetime de ihtiyaç vardır.

18 Yönetici, üretim için gerekli;
Yönetici (Director): Kar ve riski başkalarına ait olmak üzere, mal veya hizmet ortaya koymak için üretim faktörlerini tedarik eden ve bunları belli bir ihtiyacı karşılama amacına yönelten kimsedir. Yönetici, üretim için gerekli; Planlama, Organize etme, Yönetme, Kontrol, Denetim. Gibi faaliyetleri müteşebbis adına yapar veya yaptırır. Yönetici ilk olarak bir plan yapar. Plan: Herhangi bir üretim faaliyetini gerçekleştirmek için ne gibi işlerin yapılacağını, bunların hangi sıraya göre, nasıl, ne vakit, kaç paraya ve ne kadar sürede yapılacağını gösteren bir tasarı; tutulacak yolu gösteren bir modeldir.

19 Planın Önemi Planın önemini açıklayan basit bir örnek: Karı ve kocadan oluşan bir İngiliz ailesi, sabahleyin kalkıp belirli işleri yaptıktan sonra, kocanın vaktinde işe yetişmesi gerekmektedir. Nasıl bir planlama ile koca en erken evden çıkabilir? Kabuller: ·  Karı – kocanın her ikisi de aynı zamanda kalkmaktadır. ·  Yapacakları işler dört gurupta toplanmıştır (Tablo 1). ·  Evde bir tek banyo olduğu kabul edilmiştir. ·  İşlerin birbirlerine göre öncelikleri herkesçe biliniyor kabul edilmiştir. ·  Faaliyetler en küçük ayrıntılarına kadar belirlenerek proje safhaları atlatılmamalıdır. ·  Faaliyet süreleri iyi tahmin edilmelidir. ·  Projenin toplam faaliyet süresi en kısa olabilmesi için; a)    Boş vakit kalmamalı, b)    Paralel işler mümkün mertebe aynı zamanda yürütülmelidirler. Faaliyetleri gösteren çubuk veya okların uzunluğu önemli değildir.

20 Sembol Faaliyetin Adı Süresi (dakika) ERKEĞİN YAPACAĞI İŞLER E 1 Uyanmak 2 E 2 Terlik ve sabahlık giymek E 3 Giyinmek 5 E 4 Banyoya gidiş 1 E 5 Sabahlık çıkarmak E 6 Tıraş olmak vs.. 10 E 7 Yıkanmak 8 E 8 Saç taramak 3 E 9 Ceket, ayakkabı giymek E 10 Karısına veda etmek KADININ YAPACAĞI İŞLER K 1 K 2 Terlik giymek K 3 Sabahlık giymek K 4 Banyoda yıkanmak K 5 Mutfağa gidiş K 6 Kahvaltı hazırlamak K 7 Masayı hazırlamak 12 K 8 Yiyecekleri taşımak K 9 Elbise fırçalamak 4 ERKEK VEYA KADININ YAPABİLECEĞİ İŞLER Çalar saati kapatmak Mutfak ocağını açmak Kahveyi ocağa koymak ve kahvenin pişmesi 15 MÜŞTEREK YAPILACAK İŞLER EK 1 Kahvaltı 20

21 a) Hiç Planlama Yapılmadan:

22 b) Az Bir Planlama İle:

23 c) Tam Bir Planlama İle:

24 Planın başlıca yararları
·       Yöneticiyi düşünmeye sevk eder ve olayları kendi amaçlarına uygun şekilde kanalize etmesine yardımcı olur. ·       Yöneticinin dikkatini geçmişten çok geleceğe yöneltir. ·       Yöneticiyi kısa süreli endişe ve çıkarlardan kurtararak uzun süreli düşünmeye alıştırır. ·       Plan sayesinde, yöneticiler geleceği daha açık bir şekilde görme melekesini zamanla kazanırlar. ·       Zaman ve emek kaybı ile, kaynakların israfı önlenmiş olur. ·       Plan, rasyonel ve ekonomik hareket ve davranışları özendirir. ·       Yetki devrini kolaylaştırarak yöneticiye zaman kazandırır. ·       Kontrol, plan sayesinde etkinleşir. ·       Bütün personelin dikkatinin istenen hedef üzerinde toplanmasını sağlar. ·       Olağanüstü durumlarda karar vermeyi kolaylaştırır. ·       Daha rasyonel kural ve yöntemlerin geliştirilmesine katkıda bulunur.

25 Planın başlıca sakıncaları
* Yüksek kaliteli, dolayısıyla pahalı personel ve araçlar gerektirir. * Plan eksik olabilir, ya da çok kısa süreyi veya uzun süreyi kapsayabilir. * Aşırı plancılık, geleceği düşündürürken yaşanılan günü unutturabilir. * Uzun süreli planlarda isabet derecesi azdır. * Planlama için harcanan zaman da önemlidir. Şartlar hızlı değişiyorsa hızlı karar vermek gerekir. * Plan, çalışanların otomat duruma gelmesine yol açabilir ve bireylerin girişim güçlerini köreltebilir.

26 Proje Planlaması Bir gayeye plan olmaksızın da ulaşmak mümkündür. Ancak, plan, gayeye ulaşmak için gerekli faaliyetleri belirli bir düzen içinde sıralayacağından dolayı büyük önem arz eder. Proje planlaması, bir dizi çalışma sonucunda, bir faaliyetler grubunu en uygun zamanda ve en uygun maliyetle tamamlama yollarını göstermektir. Bu; a- Planlama, b- Organize etme, c- Gerçekleştirme ve kontrol aşamalarından geçer

27 Proje Yönetimi Bir projenin planlanması, o projenin gerçekleşmesinin ilk adımını oluşturur. Ancak, projenin uygulanması esastır. Uygulanmayan proje, bir belediye imar müdürlüğünde raflara kilitlenen imar planları gibidir. Projenin uygulanmasında en önemli görev proje yöneticisine düşer. Yönetici, proje faaliyetlerini, mevcut kapasiteyi, elemanların performans ve kabiliyetlerini, yaşanan çevrenin şartlarını ve projenin uygulanmasını olumlu ya da olumsuz etkileyen bütün şartları bilen kişidir. Bu nedenle, proje yöneticisi, uygulanacak projeyle en yakından ilgili olan meslek mensubu olmasında yarar vardır. Proje yöneticisi meslek bilgisinin yanında, yönetimle ilgili yan dal eğitimi almış olması tercih edilebilir.