Sunum yükleniyor. Lütfen bekleyiniz

Sunum yükleniyor. Lütfen bekleyiniz

LABORATUVAR TESTLERİNİ ETKİLEYEN DURUMLAR &

Benzer bir sunumlar


... konulu sunumlar: "LABORATUVAR TESTLERİNİ ETKİLEYEN DURUMLAR &"— Sunum transkripti:

1 LABORATUVAR TESTLERİNİ ETKİLEYEN DURUMLAR &
NİSPETEN AZ KULLANILAN TESTLER Dr.Kemal ASLAN Biyokimya ve Klinik Biyokimya Uzmanı

2 Dünyada da hastalık tanılarının % 70’ten fazlası, laboratuvar testleriyle konulmaktadır.
Bu oran giderek daha da artıyor. Her yıl, FDA ve CE onayı almış onlarca laboratuvar testi tanı alanına giriyor.

3 Laboratuvar testlerinin doğruluğu 3 ana faktörün etkisinde.
Preanalitik Faktörler: Venöz stazla kan alma Analitik Faktörler: Cihazın solüsyonlarından birini az pipetlemesi Postanalitik Faktörler: Sonucun yanlış girilmesi Analitik ve Postanalitik hatalar kalite kontrol programları ve dikkatli çalışmalarla en aza indirilebilmektedir.

4 Preanalitik Faktörler
hem klinisyenler hem de laboratuvar tarafından iyi bilinmelidirler. Egzersiz glukoz (ağır egzersizde düşer), ürik asit, kreatinin, AST, CK, LDH, Aldolaz, Potasyum, pürivat, laktat aldosteron, GH prolaktin, Katekolaminler HDL-kolesterol . Trigliserid ve Kolesterol bir miktar düşer, hematüri ve proteinüri oluşur

5 Diyet (yemek yeme) Na,K,Cl,P Glukoz Trigliserid İnsülin Gastrin Demir
ALP Ürik asit LDH Bilirübinler Vitaminler Na,K,Cl,P İnsülin glukoz,K,Na,Cl, P ve Mg’u Hücre

6 Aşırı Karbonhidratlı Diyet Vejeteryanlık (et yememe)
Aşırı Proteinli Diyet Üre, Fosfor ve Ürik asit 12 saat, Kolesterol ve GH 1 saat yüksek kalır Aşırı Karbonhidratlı Diyet Glukoz artar, insülin salınır ve P,K azalır ALP ve LDH artar Aşırı Yağlı Diyet BUN ve Ürik asit azalır. Diyetle kolesterolün % 50 fazla alınması kan kolesterolünde sadece %5-10 artış yapar. Vejeteryanlık (et yememe) Total lipid, LDL,VLDL ve B12 azalır.

7 GH başta 15 kata kadar artar, 3 gün sonra normal
Uzun açlık-Oruç Glukoz İnsülin Kolesterol TG Kreatinin Klirensi T3 ve birazda T4 Protein Potasyum Magnezyum Kalsiyum Fosfat Keton cisimleri Yağ asitleri Glukagon Amino asitler 2 KAT AST ALT LDH Bilirubin GH başta 15 kata kadar artar, 3 gün sonra normal Kortizol Ürik asit Aldosteron

8 Mental veya fiziksel stres
Katekolaminler ACTH Kortizol Total Kolesterol HDL-Kolesterol %15 düşebilir.

9 Postür Ayakta kan volümü yatar durumdakine göre mL daha az. Yatar durumdan ayakta duruma geçme; Katekolaminler Aldosteron Anjiotensin II Renin ADH Epinefrin ve norepinefrin 10 dk’da ikiye katlanabilir; fakat bunların idrarla atılımlarında değişiklik olmaz.

10 Cinsiyet Puberteden sonra; ALP Hemoglobin Bilirübin Total kolesterol
Amino asitler Kreatinin Mg Ca Fe Üre Ürik asit Albümin AST,ALT CK Aldolaz aktiviteleri, erkeklerde kadınlardan daha yüksektir.

11 İlaç kullanma İzoniazid : Hepatit. Birçok ilaç I.M verildiğinde: CK, Aldolaz, LDH Fenitoin : ALP,GGT ,Bilirübinler,Ca ve P Yüksek dozda vitamin C: Glukoz Morfin ve meperidin :AST,ALT,GGT,Amilaz,Lipaz AST aktivitesinde artış miyokardiyal infarktüsü düşündürecek kadar yüksek olabilir. Diüretikler : Sıklıkla K ve Na’u düşürürler.

12 Tiazidler : Hiperglisemi, Hiperürisemi
İlaç kullanma Tiazidler : Hiperglisemi, Hiperürisemi Fenitoin: FSH’u,sperm sayısını ve fertiliteyi azaltır. T3 ve T4’ü düşürür. Folat yetersizliği olabilir. %10’unda Vitamin B12 düşer.

13 Oral kontraseptifler :
İlaç kullanma Oral kontraseptifler : Antitrombin III ve Folat belirgin derecede düşer. Koagulasyon faktörleri Kolesterol Demir TDBK Na T4 TBG

14 Gebelik Anne kan hacmi yaklaşık %45 artar. Artmış eritropoeze rağmen RBC, Hb ve HCT düşer Lökosit sayısı bine çıkar. Fibrinojen %50 artar. Faktör 7, 9 ve 10 artar Faktör 11 ve 13 hafifçe azalır Total kolesterol ve Trigliserid yaklaşık %40 artar. Albümin 3,4 g/dL’ye düşer, globülinler biraz artar. TBG ve CBG birçok taşıyıcı protein artar. Glukozüri ve Proteinüri belirginleşebilir.

15 Gebelik Aldosteron Prolaktin Kortizol PTH Vitamin D Ca Ürik asit ALP LDH AST TT3 ve TT4 %50 kadar artar. Ancak serbest T3 ve T4 fazla değişmez

16 Kişisel alışkanlıklar
Kafein 5-HİAA ve Katekolaminlerin idrarla atılımını Plazma kortizol Glukoz hafifçe 2 fincan kahve serbest yağ asidlerini %30 kadar, gliserol, total lipidler ve lipoproteinleri daha az Birkaç hafta kahve içme kolesterolde hafif bir Serum gastrin 3 fincan kahveden sonra 5 misli

17 Kepekli gıdalar Ca, Kolesterol ve Trigliserid emilimine engel olur.
*** Ca 0,3 mg/dL ve trigliserid 20 mg/dL kadar düşebilir. 5-HIAA ve Serotonin testlerinde; ceviz, muz, patlıcan, domates, fındık, fıstık,avokado son 3 gün içinde yenmemelidir. MAO inhibitörü ilaçlar (rezerpin gibi), metildopa ve lityum türü ilaçlar son 3 gün kullanılmamalıdır. Soğan plazma glukozunu düşürür. Sigara nikotin ile adrenal medüllayı uyarır ve plazma epinefrinini, idrarla katekolaminlerin ve metabolitlerinin atılımını artırır. Bir sigara içme 10 dakika içinde glukozu 10 mg/dL artırabilir ve bu artış, 1 saat süreyle kalır. Kortizol sigara içmeyle 5 dk içinde %40 kadar artabilir. Plazma laktatı artarken, pirüvat konsantrasyonu azalır.

18 Sigara içmeyle Kolesterol ve Trigliserid artar HDL-K azalır. GH bir sigara içiminden sonra 30 dakika içinde 10 kat artabilir. Karboksihemoglobin total hemoglobinin %10’unu aşabilir. Eritrositler artar. Lökositler %30 kadar artar.

19 Orta derecede alkol Glukoz %20-50 artar. Daha fazlasında glukoneojenez inhibe olur hipoglisemi ve ketonemi oluşabilir. Laktat ve Ürik asit artar.

20 Alkol Hipertrigliseridemi. Kortizol artışı. Testosteronda ani bir düşme LH’da artma. GGT, izositrat dehidrojenaz ve ornitin karbamoil transferaz artışı. GGT artışı alkol alışkanlığının markeri olarak kullanılır.

21 Yüksek rakımda yaşama Eritrosit sayısı ve Hb belirgin artar. Artmış eritrosit sayısı, nükleoprotein turnoveri ile idrarda ürik asit artar.

22 Siklik Biyolojik Varyasyonlar
“siklik varyasyon”: Vücut sıvılarındaki maddelerin konsantrasyonlarında günün, haftanın, ayın veya yılın belli zamanlarında beklendiği şekilde meydana gelen değişiklikler. Siklik biyolojik varyasyonlar oldukça büyük olabilir. Serum demir ve kortizol saat 08.00’den 16.00’e kadar %50 değişebilir. Serum K ’de 5.4 mmol/L 14.00’de 4,3 mmol/L’ye düşer.

23 Çoğu hipofiz hormonu gece artar gündüz ise düşer.
Asit fosfataz Gastrin GH Osteokalsin PTH Prolaktin TSH öğleden sonra ve akşam yüksektirler.

24 ACTH Katekolaminler Kortizol Demir Renin / aldosteron sabah yüksektirler.

25 Transfüzyon Tam kan veya plazmanın transfüzyonu protein konsantrasyonunu artırır. Serum LDH (özellikle LD-1 ve LD-2), transfüze edilen eritrositlerin yıkılımı nedeniyle artar. Aşırı kan transfüzyonu artmış serum demir ve siderosise yol açar. Serum K depolanmış kanın transfüzyonuyla artabilir. Glukoz infüzyonu genellikle plazma P ve K’unu düşürür. Bu bileşikler eritrositler tarafından alınırlar. Plasentalardan hazırlanmış albümin infüzyonu plazma ALP aktivitesini artırabilir.

26 1 dakikadan uzun sure tutulması ile ;
Turnikeler 1 dakikadan uzun sure tutulması ile ; AST ALT CK LDH Albumin Bilirubin Kalsiyum Kolesterol Total Protein Demir % 5-10 artar.

27 Hemoliz Alkol gibi dezenfaktanların kan alımından önce deri üzerinde tam kurumaması Kan alma sırasında akımın türbülan oluşuna bağlı Kan alımından sonra hatalı mekanik taşıyıcılar Yüksek hızda veya uzun süre santrifüj LDH AST Total protein Demir P Amonyum K Mg Kolesterol, Trigliserid, CK, CK-MB

28 Koruyucular ve antikoagulanlar
EDTA’lı Tüp Potasyum yanlış olarak yüksek . Fe Mg Ca ALP CK Lösin aminopeptidaz (LAP) yalancı düşük . Sitrat’lı Tüp P AST ALT yalancı düşük.

29 Oksalat’lı Tüp Ca Amilaz LDH ALP Asit fosfataz yalancı düşük . NaF’lü Tüp Kan glukoz tayinleri için bir koruyucu olarak kullanılır. Florür birçok serum enziminin güçlü inhibitörüdür. Bu nedenle enzimatik analiz metotlarını bozar.

30 Örneğin transportasyonu
Genel olarak 1 saat kadar gecikme çoğu maddenin konsantrasyonunda değişiklik yapmaz. Glukoz NaF gibi glikolitik inhibitörsüz tüpte normal oda sıcaklığında saatte yaklaşık %2-3 düşer. Laktat, amonyak, hidrojen iyonu, enzimatik reaksiyonlar yavaşlamadıkça kan alımından sonra örnekte birikirler.

31 18-yaşında bayan HIV + myelopati tanısıyla haftalarca foscarnet sodyum and ganciclovir tedavisi Tedavi sırasında elektrolit problemleri yok. 2 ilacın kesilmesinden 1 hafta sonra şuur bulanıklığı (ağrı için alınan opiatlara bağlı?) Serum potasyum 6.6 mmol/L ve kalsiyum 4.2 mg/dL. Diğer testler normal. Ayrıntılı incelemeye hastaneye tekrar yatış Her işlemden önce kan alınması, testler normal Hastanın ilk hemişresine soruldu (Kanlar EDTA’lı tüpe alınmış, önemli olduğunu bilmiyordum !)

32 43 yaş erkek ALP 5 U/L ( ) Ca 2.0 mg/dL ( ) K mmol/L (3-5) Neden : ölçüm K3-EDTA’lı tüpten alınan plazmada yapılmış. EDTA ALP aktivitesi için gerekli olan Mg ve Çinko bağlar, bu nedenle ALP düşük. EDTA ayrıca kalsiyumu da bağlar,kalsiyumda düşük bulunur.

33 Adenozin Deaminaz (ADA)
Malignitelerin ve enfeksiyonların birçok değişik tipinde (viral hepatit, infeksiyoz mononükleoz, tifoid fever ve tüberküloz), portal hipertansiyonla (asit) ilişkili karaciğer sirozunda en faydalı test ADA’dır. Plevral Efüzyonlarda bulunan artmış ADA aktivitesi; Tüberküloz Bakteriyel enf. Romatolojik hast. Lenfoproliferatif hast. görülür. BOS’da ADA; Tüberküloz menenjit olgularında yüksektir.

34 Adrenokortikotropik Hormon (ACTH)
Hipotalamik-hipofizer bozuklukları ve ACTH sekrete edici tümörlerin tanısında yardımcıdır. > 100 pg/ml : Primer adrenal yetersizlik için tanısal.

35 Adrenokortikotropik Hormon (ACTH)
Yükseldiği durumlar - Addison hastalığı (primer adrenal yetmezlik) - Cushing hastalığı (hipofiz bağımlı adrenal hiperplazi) - Ektopik ACTH sendromu - Stres - Adrenogenital sendrom (konjenital adrenal hiperplazi) Azaldığı durumlar - Sekonder adrenal yetersizlik (hipofizer yetersizlik) - Cushing sendromu - Hipopitüitarizm - Adrenal adenoma veya karsinoma - Steroid uygulaması

36 Aktive Parsiyel Tromboplastin Zamanı
(aPTT) Pıhtıoluşumunda, intrinsik sistemin ve genel yolun değerlendirilmesinde kullanılır.

37 Aktive Parsiyel Tromboplastin Zamanı
(aPTT) Yükseldiği Durumlar - Konjenital ve kazanılmış pıhtılaşma faktör eksiklikleri - Karaciğer sirozu - Vitamin K eksikliği - Lösemi - DİK - Heparin uygulanması - Hipofibrinojenemi - Von Willebrand hastalığı - Hemofili Azaldığı Durumlar - DİK’in erken dönemi - Yaygın kanser

38 Alanin Aminotransaminaz (ALT, SGPT)
Karaciğer hastalığının tanısında en fazla kullanılan testtir. Kalpte, iskelet ve karaciğerde bulunur. Yükseldiği durumlar -Karaciğer hastalıkları; *Hepatit, *Siroz, *Reye sendromu , *Karaciğer metastazı -Hepatik konjesyon -Alkolizm -Ciddi kas travması -Kas distrofisi, malignensi -Pankreatit -Enfeksiyoz mononükleoz -MI -Myokardit -Renal ve pulmoner enfarktus -Dehidratasyon -Dermatomyozit, polimyozit -Şok -Konvulsiyonlar, eklampsi .Azaldığı durumlar - Azotemi, malnutrisyon - Kronik alkolik karaciğer hastalığı - İlerlemiş kronik böbrek diyalizi - Metronidazol.

39 AST/ALT oranı < 1 > 1 > 4 Akut karaciğer hastalıkları
Non alkolik steatohepatit Hepatit C Kolestatik sarılık < 1 > 1 Siroz İnfiltratif nedenler Alkolik hepatit (> 2) > 4 Fulminan Wilson hastalığı

40 Şiddetli yükselme (NÜS’ın >15 katı)
Akut viral hepatit (A-E, Herpes) İlaçlar / toksinler İskemik hepatit Otoimmun hepatit Wilson hastalığı Akut safra kanalı obstrüksiyonu Akut Budd-Chiarri sendromu Hepatik arter ligasyonu ALT / LDH < 1.5

41 Albumin Albumin, karaciğerde sentezlenen bir proteindir. Total proteinin yaklaşık %60’ını oluşturur. Besinsel durum, kan onkotik basıncı, proteinürili böbrek hastalıklarının takibinde kullanılır. Yükseldiği durumlar -Dehidratasyon (relatif artış) -IV albumin infüzyonu Azaldığı durumlar -IV sıvılarla süratli hidrasyon, aşırı hidrasyon -Siroz, diğer karaciğer hastalıkları, kronik alkolizm -Gebelik ve oral kontraseptif kullanımı, -Birçok kronik hastalıklar ( nefrotik sendrom, neoplazi, protein kaybettirici enteropatiler, peptik ülser, tiroid hastalıkları, yanıklar,ciddi cilt hastalıkları, uzamış hareketsizlik, kalp yetmezliği, kronik iltihabi hastalıklar ve diğer kronik katabolik durumlar.) -Overhidrasyon, Kapiller permeabilite artışı -İnflamatuar hastalıklar, Familyal idiopatik disproteinemi

42 Alkalen Fosfataz (ALP)
Hepatobiliyer ve kemik kaynaklı hastalıkların değerlendirilmesinde kullanılır. Yükseldiği durumlar -Safra tıkanıklığı -Siroz (özellikle primer biliyer siroz) -Karaciğer hastalığı -Pulmoner enfarktus -Kemiğin Paget hastalığı -Osteitis deformans, rickets, osteomalazi -D hipervitaminozu -Hiperparatiroidizm -Hipertiroidizm -Ülseratif kolit, barsak perforasyonu -Akromegali -Kemik neoplazmı, metastazı, kırık iyileşmesi -Enfeksiyoz mononükleoz -Gebelik, puberte, postmenopozal kadınlar Azaldığı durumlar -Hipotiroidizm -Malnütrisyon -Pernisiyoz anemi -Hipofosfatemi -Süt-alkali sendromu -Aşırı B vitamini kullanımı -Çölyak hastalığı -Skorbüt

43 Amilaz Karbonhidrat moleküllerini daha küçük parçalara ayıran enzimdir. Serumdaki enzim yükselişi, pankreasın olaya katkısı ile direkt ilişkili değildir. Ne kadar yükselirse o kadar akut pankreatit olma ihtimali artar. Yükseldiği durumlar -Akut pankreatit -Diabetik ketoasidoz -Makroamilazemi, tükrük bezi inflamasyonu -Böbrek yetersizliği -Pankreatik neoplasm, abseler, yalancı kistler -Kabakulak -Ektopik gebelik perforasyonu -Yanıklar -Asitler, perfore peptik ülser -Prostat tümörü -Barsak tıkanması, barsak infarktüsü -Özefagus, akciğer karsinomatozisi -Akut kolesistit, apandisit, peritonit -İlaçlar (morfin), akut etanol alımı -Post endoskopik retrograd kolanjio pankreatografi (ERCP) -Bulimia, anorexia nervosa Azaldığı durumlar -İlerlemiş kronik pankreatit -Hepatik nekrozis -Kistik fibrozis

44 (ACE, Serum Angiotensin Converting Enzim)
Sarkoidoz tanısında kullanılır. Hassasiyeti %75, özgüllüğü %95 civarındadır. Hastalığın evresi ile hassasiyeti artar. .Yükseldiği durumlar -Sarkoidoz -Gaucher hastalığı -Alkolik siroz -Myeloma -Akut, kronik bronşit -Tüberküloz -Aktif histoplazmozis -Skleroderma -Pulmoner fibrozis -Lepramatozis -Hodgkin hastalığı -DM -Hipertroidizim -Pulmoner embolizm -Amiloidozis -Romatoid artrit -Primer biliyer siroz Azaldığı durumlar -KOAH -Amfizem -Akciğer kanseri -Kistik fibrozis

45 Anti-Mitokondriyal Antikor (AMA)
Başlıca primer biliyer siroz tanısında kullanılır. Primer biliyer sirozlu hastaların %94‘ünde AMA tespit edilir. Yükseldiği durumlar - Primer biliyer siroz - Kronik aktif hepatit - Sistemik lupus eritematosus (SLE) - Sifilis - İlaca bağlı kolestaz - Otoimmün hepatit - Ekstrahepatik obstrüksiyon - Akut enfeksiyöz hepatit

46 Anti-Nükleer Antikorlar (ANA)
Bağ (kollajen) doku hastalığı = sistemik romatizmal hastalıklardan şüphenildiğinde tarama testi olarak ANA ölçülür. Sistemik veya organ spesifik otoimmün hastalıkların tanısında kullanılır. SLE hastalarının %95’inde pozitiftir.

47 Antistreptolizin O (ASO)
Poststreptokokkal hastalıklar (Glomerulonefrit, romatizmal ateş, bakteriyel endokardit veya kızıl) gibi hastalıkların neden olduğu streptokok enfeksiyonlarının tanısında kullanılır. Streptolizin O ya karşı kanda dolaşan antikorlardır. Yükseldiği durumlar -Streptokok infeksiyonu -Akut romatizmal ateş -Akut glomerülonefrit -Bakteriyel endokardit -Kızıl -Streptokokkal pyodermi

48 Anti -Tiroglobulin Antikorları (Anti-Tg)
Konjenital hipotiroidizmin ve nonmedüller diferansiye tiroid karsinomasının takibinde kullanılır. Tiroglobulin ve/veya tiroidperoksidaz otoantikorları birçok otoimmün tiroid hastalarında görülür. Tiroid peroksidaz otoantikorlu şahıslarda, %3 oranında hipotiroidizm gelişme riski vardır.

49 Anti-Tiroid Peroksidaz Antikorları (Anti-TPO)
Otoimmün tiroid hastalarında (Hashimato tiroiditi, idiopatik miksödem, Graves hastalığı) saptanır. Otoimmün tiroid hastalığı olan kişilerde, TPO konsantrasyonu hastalığın şiddeti ile ilişkilidir. Addison hastalığı, pernisiyöz anemi, juvenil DM’da pozitif sonuçlar elde edilebilir. -Yükselmiş TSH ve Anti-TPO kronik otoimmün tiroiditis (hashimato) tanısında altın standarttır.

50 Aspartat Aminotransaminaz (AST, SGOT)
Karaciğer,kalp,eritrosit,beyin,pankreas,kas ve böbrekte. Karaciğer hastalığının saptanmasında: Viral hepatit ve hepatik nekroz ile ilişkili diğer karaciğer hastalıklarında, hastalığın klinik belirtileri görülmeden önce AST ve ALT seviyeleri yükselir. Sarılık görüldüğünde AST’de kat yükseklikler çok sık görülür.

51 Aspartat Aminotransaminaz (AST, SGOT)
Yükseldiği durumlar Myokardiyal infarktüsü - Kardiyak operasyonlar - Kardiyak kateterizasyon ve anjiyoplasti - Hepatitis - Hepatik sirozis - İlaca bağlı karaciğer hasarı - Hepatik metastaz - Hepatik nekroz (sadece başlangıç evre) - Hepatik enfeksiyöz mononükleozis İskelet kası travmaları - Kalp dışı cerrahi işlemler - Çoklu travmalar - Ciddi derin yanıklar - İlerleyen kas distrofileri - Son zamanlardaki konvulziyonlar - Isı çarpması (heat stroke) - Primer kas hastalıkları (örn: myopati, myositis) Düşük AST seviyeleri Gebelik Vitamin B6 eksikliği Kronik Böbrek yetmezliği İlaçlar (allopürinol,vitamin C ,metronidazol,NSAID,siklosporin,rifampin,prednizon,simvastatin)

52 C-Reaktif Protein (CRP; hs-CRP)
Akut faz reaktanıdır. Enfeksiyon hastalıklarının, neoplastik hastalıkların değerlendirilmesinde kullanılır. Ayrıca (>5 mg/dl)’den yüksek konsantrasyonlar romatoid artritte erozyonların ilerlediğinin göstergesidir. Yüksek serum CRP’si bakteriyel enfeksiyonlar için karakteristik olup viral menenjit veya meningoensefalit için karakteristik değildir. Yüksekliği koroner kalp hastalığı riskinin erken bir göstergesi olduğundan koroner kalp hastalığı için risk taraması amacıyla da kullanılır. Yükseldiği durumlar -Artrit -Akut romatizmal ateş -Reither sendromu -Chron hastalığı -Vaskülitler -SLE -Doku enfarktüsü ve hasarı -Akut myokard enfarktüsü -Pulmoner enfarktüs -Renal transplantasyon reddi -Yumuşak doku travmaları -Bakteriyel enfeksiyon -Postoperatif yara enfeksiyonu -İdrar yolu efeksiyonu -Tüberküloz -Malign hastalıklar -Bakteriyel menenjit

53 Eritrosit Sayısı (Kırmızı Hücre Sayısı; RBC)
Yükseldiği durumlar Primer polisitemi (polisitemia vera) - Sekonder polistemi; Akciğer ve kalp hastalıklarına bağlı hipoksemi Renal kist Serebellum hemanjioblastoması Feokromasitoma Hepatoma Nefroblastoma Sigara içimi Yüksek rakımlı yerlerde yaşama Ağır egzersiz Hemokonsantrasyon Azaldığı durumlar -Eritrosit üretiminde azalmaya neden olan anemiler -Kan kaybı -İntravasküler hemoliz -Hamilelik -Hemodilisyon -Soğuk aglutininlerin varlığı eritrosit sayısının yanlış olarak düşük sayılmasına neden olur.

54 Eritrosit Sedimentasyon Hızı (ESR)
Bu test gizlenmiş kronik bir hastalığı saptamak için kullanılır. Enflamatuar hastalıklar akut ve kronik enfeksiyonlar doku nekrozu temporal arterit maligniteler romatoid hastalıklar ve otoimmün hastalıkların tanı ve tedavi takibinde kullanılır. Ayrıca ESR hastalığın takibinde ve tedaviye cevapta güvenilir bir indikatördür. Eğer klinik belirti ile ESR uyum içinde değilse C-reaktif protein testi sıklıkla yapılır.

55 Ferritin Serum ferritini vücuttaki mevcut demir depolarının iyi bir göstergesidir. Kronik hastalık anemisi ve demir eksikliği anemisi ayırıcı tanısında kullanılır. 10 ng/dl’den düşük ferritin seviyesi demir eksikliği anemisi tanısı için uygundur. Ferritin aynı zamanda “akut faz” reaktan proteinidir. Yüksek durumları demir depolarını göstermez, akut inflamatuar hastalıklar, metastatik kanser veya lenfomalar gibi maligniteleri gösterir.

56 Folat (Folik Asit) Megaloblastik ve makrositik aneminin değerlendirilmesinde önemlidir. Hafif folat ve vitamin B12 eksikliğinde kan seviyeleri normal olabilir. Bu durumlarda homosistein ve metil malonik asitdaha duyarlıdır. Yükseldiği durumlar -Pernisiyöz anemi -Vejeteryan diyet -Son zamandaki masif kan transfüzyonu Azaldığı durumlar -Folik asit eksikliği anemisi -Hemolitik anemi -Diyetle alımın az olması -Hemodializ -Malabsorbsiyon, (sprue, çölyak hastalığı) -Gebelik -Kronik alkolizm -Fenitoin -Malignite -Karaciğer hastalığı -Anoreksia nervosa -Kronik böbrek hastalığı

57 Fruktozamin Glikolize proteinler (glikolize albumin = fruktozamin)’dir. Son 2-3 hafta içindeki ortalama glukoz konsantrasyonunu gösterir. Glikozile olmuş protein miktarını gösterdiğinden serum total protein seviyesindeki değişiklikler fruktozamin değerini etkileyebilir.

58 Gaitada Gizli Kan Araştırılması
Test kolon kanseri taraması amacıyla kullanılıyorsa, hastalar testin uygulanmasından önceki 3 gün boyunca liften zengin bir gıda rejimi uygulanmalıdır. Bol sebze, meyve,salata, kuruyemiş yenmesi mevcut olması durumunda kanseröz dokulardan kanama olması kolaylaşacak ve dolayısıyla teşhise yardımcı olacaktır. Test öncesi 3 gün içinde çiğ veya az pişmiş et ve et ürünü yenmemiş olmalıdır. Test öncesi üç gün boyunca C vitamini alınmamış olmalıdır. Aktif hemoroid ve menstrüasyon döneminde test yapılmamalıdır.

59 Gama Glutamil Transferaz (GGT)
Karaciğer ve safra kanalı en yüksek konsantrasyonda bulunan enzimdir. Safra tıkanıklığını, kolanjit ve kolesistiti saptayan en hassas karaciğer enzimidir. Alkalen fosfatazdan daha fazla organs pesifiktir. Diğer testler normal olduğunda kronik alkoliklerde yükselir.

60 Hemoglobin A1c (HbA1c, Glukolize Hemoglobin)
Yetişkinlerde hemoglobinin %98’i Hemoglobin A’dır. Takriben HbAnın %7’si HbA1 tipidir . Diabetik hastalarda kan glukozunu uzun süreli takip etmede kullanılır. Son 4-8 hafta içindeki ortalama kan glukoz konsantrasyonunu gösterir. Yükseldiği durumlar -Yeni tanı konmuş diabet hastaları -Kötü kontrollü diabet hastaları -Non diabetik hiperglisemi (Akut strese cevap olarak, Cushing Sendromu, Feokromositoma, Glukagonoma, Kortikosteroid tedavisi,Akromegali), -Splenektomili hastalar -Gebelik Azaldığı durumlar -Hemolitik anemi -Kronik kan kaybı -Kronik böbrek yetersizliği

61 Laktat Dehidrogenaz (LDH)
Miyokard infarktüsü, karaciğer hastalıkları, pernisiyöz ve megaloblastik anemilerde, pulmoner emboli, malignite ve kas distrofilerin değerlendirilmesinde kullanılır. LDH-1 yüksekliği: -Akut myokardiyal infarktüs -Hemolitik anemi -Megaloblastik anemi -Akut renal infarktüs -Renal transplant -Hemolizli örnek -Testiküler kanser LDH-3 yüksekliği: -Akut pulmoner infarktüs -Yaygın pnömoni -İlerlemiş kanser -Akut pankreatit -Lenfositoz LDH-5 yüksekliği: -Hepatik konjesyon -Hepatit veya hasar -İskelet kası hasarı Tüm izoenzimlerin yüksekliği: -Sistemik hastalıklar -Kollojen vasküler hastalıklar -Sepsis -Dissemine intravasküler koagulopati

62 Lupus Erythematosus Hücre Testi
SLE’li hastaların %70-90’ında LE hücresi görülür. Ayrıca Romatoid artrit skleroderma konnektif doku hastalıkları ilaç reaksiyonları ve lupoid hepatitte de LE hücresi %3-9 oranında görülür.

63 Prolaktin (PRL) Galaktore (uygunsuz laktasyon) nin değerlendirilmesinde başlıca testtir. Gebe olmayan bir kadında 200ng/ml. nin üzerindeki prolaktin değerleri hipofizer bir mikroadenomu gösterir. Yükseldiği durumlar -Prolaktin salgılayan hipofiz tümörleri -Hipotalamo-pitüiter hastalıklar (Granüloma, Sarkoidoz) -Primer hipotiroidizm -Böbrek yetmezliği -Perineoplastik ektopik prolaktin salınımı -Hipofiz bezine metastaz -Polikistik over sendromu -İnsülin kaynaklı hipoglisemi -Adrenal yetmezlik -Stres (Anoreksia nervosa, cerrahi işlem, aşırı egzersiz, travma veyaciddi hastalık hali), -Boş sella sendromu Azaldığı durumlar -Hipofizer apopleksi -Kraniofaringioma -Sheehan sendromu

64 Protein S Aktivitesi (Protein S Fonksiyonel)
Protein S aktive protein C’in kofaktörü olan vitamin K bağımlı bir glikoproteindir. Protein S, faktör V ve VIII inhibe eden aktive protein C’e bağlanır. Konjenital ve akkiz (karaciğer hastalığı, oral antikoagülan kullanımı..) protein S eksikliklerinin saptanmasında kullanılır. Protein S yetersizliklerinde tromboza eğilim artar.

65 -Eritroblastozis fetalis -Gebelik -Lösemi
Retikülosit Sayısı Retikülosit sayısı, konjenital veya akkiz hemolitik anemide artar. Normal yenidoğanlarda ve kronik kan kaybı olan hastalarda da yüksek olabilir. Yükseldiği durumlar -Hemolitik anemi -Sickle cell anemi -Kanama (3-4 gün sonra) -Post splenektomi -Eritroblastozis fetalis -Gebelik -Lösemi -Nutrisyonel anemilerin iyileşme dönemi -Anemi tedavisi sırasında Azaldığı durumlar -Pernisiyöz anemi -Folik asit eksikliği -Adrenokortikal hipofonksiyon -Aplastik anemi -Radyasyon tedavisi -Kemik iliği yetmezliği -Demir eksikliği anemisi -Megaloblastik anemi -Kronik hastalık anemisi -Sideroblastik anemi

66 IgG’ye karşı kanda dolaşan antikorlardır.
Romatoid Faktör (RF) IgG’ye karşı kanda dolaşan antikorlardır. Yükseldiği durumlar -Romatoid artrit -Miks bağ dokusu hastalıkları (Sjögren, SLE) -Kronik viral enfeksiyon, Subakut bakteriyel endokardit -Tuberküloz -Kronik hepatit -Dermatomyozit -Skleroderma -İnfeksiyöz mononükleozis -Lösemi -Siroz -Sifiliz -Böbrek hastalıkları

67 Ter Testi Kistik fibrozis tanısında kullanılır. Hasta infantlarda 3-5 hafta sonra pozitifleşir. Yükseldiği durumlar -Malabsorbsiyon -Hipotiroidizm -Adrenal yetmezlik -Pankreas yetmezliği -Renal hastalıklar

68 Vitamin B12 (Kobalamin) Vitamin B12, hematopoezis ve normal nöronal işlev için gereklidir. İnsanda, emilimi için İF’e gereksinim duyar. İF eksikliğinde Pernisiyöz anemi gelişir. Bu test pernisiyöz aneminin B12 eksikliğine bağlı olup olmadığını belirlemede kullanılır. Nötrofil hipersegmentasyonunun değerlendirilmesinde, MCV > 100 olduğunda nedeninin araştırılmasında, Makrositik megaloblastik anemi tanısında, Alkolizm, Prenatal bakım değerlendirilmesinde, Malabsorbsiyon ve nörolojik bozuklukların değerlendirilmesinde kullanılır. Karaciğer hücre hasarı ve myeloid lösemide olduğu gibi vitaminB12’de artma olabilir. Hafif vitamin B12 ve folat eksikliğinde serum vitamin B12 ve folat seviyeleri normal olabilir. Böyle durumlarda Homosistein ve metil malonik asidin daha sensitif testler olduğu unutulmamalıdır.

69 HEMOGRAM ve KLİNİK YORUMU

70 Eritrosit Sayısı İndeksleri
MCV (Ortalama eritrosit hacmi): Direk olarak ölçülmektedir. Normal eritrositlerin hacimleri fl’dir. 80 fl’nin altındaki eritrositler mikrositik, 100 fl’nin üzeridekiler makrositik kabul edilir. Anemilerin sınıflamasındaki en faydalı parametredir. Anemi ve MCV düşüklüğünde hipokrom ve mikrositer anemiler akla gelir. Bu tip anemilerin en sık görülen nedenleri; demir eksikliği Talasemi Sideroblastik anemi kronik hastalık anemileridir. Anemi ve MCV yüksekliğinde megaloblastik anemiler ve myelodisplastik sendromlar düşünülmelidir.

71 Hematokrit Hematokrit eritrosit sayısının ortalama eritrosit hacmi ile çarpımından elde edilmektedir. (MCV x RBC) Hemoglobin direk ölçüldüğü için hematokrite göre çok daha güvenilirdir. Polistemi Egzersiz Hemokonsantrasyon (dehidratasyon, yanık, aşırı kusma, intestinal obstrüksiyon ..) Yüksek rakım Anemi ve Yatar pozisyonda Kan alırken turnikenin uzun süre kalması yanlış yüksek sonuçlara neden olabilir

72 RDW (Eritrosit dağılım genişliği):
RDW eritrosit büyüklüklerinin dağılımı hakkında fikir verir. RDW normalden yüksek ise, eritrositler birbirlerinden büyüklük olarak farklılıklar gösteriyor demektir (anizositoz). RDW, % = Eritrosit hacminin standart sapması x 100 / MCV RDW değeri normalde % arasındadır. Demir eksikliği anemisi B12 ve folik asit eksikliklerinde Yenidoğanlarda Hemolizle seyreden hastalıklarda Talasemi minor Kronik hastalıklarda Aplastik anemide RDW değeri normaldir.

73 MCH (Ortalama eritrosit hemoglobini): Normal değeri 30-34 pikogramdır
MCH (Ortalama eritrosit hemoglobini): Normal değeri pikogramdır. Hb / RBC X 10 Anemi sınıflamasında MCV ile paralellik arzeder. Makrositer anemiler (B12,folat eksiklikleri, alkolizm..) ve Yenidoğanlarda yüksek Mikrositik anemilerde hacmi küçük olan eritrositlerin ihtiva ettiği hemoglobin az olduğundan MCH de düşüktür.

74 MCHC (Ortalama eritrosit hemoglobin konsantrasyonu): Eritrositlerde bulunan hemoglobinin yüzde olarak ifadesidir. %30-36 (gr / dl). Hb / HCT X 100 %37’yı geçmesi mümkün olmadığından anemi sınıflamasından ziyade cihazların kontrol parametresi olarak olarak kullanılır. Hipokrom anemilerde azalır Demir eksikliği anemisi Talasemi Kronik Kan kayıpları Herediter sferositoz Yenidoğanlar

75 CBC SONUÇLARINI NASIL YORUMLAMALIYIZ?

76 ANEMİ MCV ERİTROSİT MORFOLOJİSİ MCV>100 MCV MCV<80 MAKROSİTİK NORMOSİTİK MİKROSİTİK

77 CBC SONUÇLARINI NASIL YORUMLAMALIYIZ?
Hastanın anemi bulguları yoksa düşük hemoglobin, hematokrit ve diğer eritrosit parametrelerinin cihaz hatası veya başka bir hastaya ait olabileceği unutulmamalı.(Bu durumun tam tersi de doğrudur) Anemisi olan hastada bakılacak ilk parametre MCV. Eğer MCV düşükse mikrositik anemi söz konusudur ve RDW değerine bakılmalıdır. RDW değeri yüksekse demir eksikliği normalse talasemi olabilir. Talasemide RBC değeri yüksektir. Kronik kan kaybına bağlı demir eksikliği anemisinde ılımlı lökositoz ve trombositoz olabilir. Eritrosit sayısı ile birlikte Hgb, HCT yüksekliği dışında anormallik yoksa sekonder eritrositoz yapan nedenler düşünülmeli. Ancak eşlik eden beyaz küre ve trombosit sayısındaki artışlar akla myeloproliferatif hastalıkları özelliklede polisitemia vera’yı getirmelidir.

78 CBC SONUÇLARINI NASIL YORUMLAMALIYIZ?
Anemisi olan bir hastada lökositozda varsa akut veya kronik lösemi olabilir. Bu durumda trombosit sayısı önemlidir. Trombosit sayısı da düşükse akut lösemi olma olasılığı daha fazladır. Kronik lösemilerde trombosit sayısı yüksek veya normaldir. Sadece trombosit sayısının düşük olduğu durumlarda trobositopeni yapan hastalıklar, özelliklede immüm trombositopeniler düşünülmelidir. Lökosit ve eritrosit parametrelerinde anormallik olmadan en sık görülen trombositopeni nedeni İTP’dir. Pansitopeni durumunda aplastik anemi, akut lösemi, myelodisplastik sendrom, megaloblastik anemiler akla gelmelidir.

79 lökositler

80 Beyaz kan hücreleri (Lökositler)
Granüler lökositler Nötrofil (40-70%) Eosinofil ( <5%) Basofil (<1%) Agranüler lökositler Lenfosit (20-45%) Monosit (<10%)

81 1mm³ kanda lökosit sayısının 10.000’in üzeride olmasıdır.
Lökosit Yüksekliği : 1mm³ kanda lökosit sayısının ’in üzeride olmasıdır. Lökositoz nedenleri: 1-Sistemik enfeksiyonlar: Sepsis, Menengit, Pnömoni vs. 2-Lokal enfeksiyonlar: Apse, Tonsilit, Sinüzit, Otitis media, Ampiyem vb. 3-Metabolik hastalıklar: Diabetik ketoasidoz, Üremi, Gut, Eklamsi vb. 4-İlaç ve zehirler: Digitaller, Epinefrin, Civa, Co, Pb. 5-Kan yapımı sistemik hastalıkları: Lösemi

82 1mm³ kanda lökosit sayısının 4000’den az olmasına denir.
Lökosit Düşüklüğü : 1mm³ kanda lökosit sayısının 4000’den az olmasına denir. 1- Enfeksiyonlar: Tifo, Pratifo, Brucelloz 2- Bazı virüs ve riketsiya hastalıkları: Kızamık, Kızamıkcık 3-Bazı protozoal hastalıklar: Leshmaniazis, Sıtma. 4-Hematopoetik hastalıklar: Aplastik anemi, Agranulositoz, Pernisiyoz anemi. 5- İlaçlar,ağır metaller: Barbitüratlar,metotreksat,benzen,antihistaminikler,antitiroidler,antikonvülzanlar,arsenik,kemoterapotikler,diüretikler,NSAID) 6-Hipersplenizm

83 Lökositlerin % 55-65’ini oluştururlar.
Nötrofili (> 7000 / mm3) Lökositlerin % 55-65’ini oluştururlar. Nötrofili sebepleri: a) Fizyolojik sebepler: 1 Egzersiz 2 Sempatik aktivasyon. b) Patolojik Sebepler: 1- Travmalar 2- Kanamalar 3- Tümörler (Özellikle Hodgkin Lenfoma) 4- Enfeksiyonlar (Akut enfeksiyonlar, lokal enfeksiyonlar, sepsis 5- Yabancı protein girişi. 6- Zehirlenmeler 7- Operasyonlar 8- Myokard enfarktüs 9- Akciğer enfarktüsü 10- Yanıklar 11- Akut hemoliz sonrası 12- Kolljen doku hastalıkları (SLE, PAN) 13- Akut böbrek yetmezliği 14- Myeloproliferatif hastalıklar 15- Kortizon tedavisi 16- Fulminan hepatit 17- Eklampsi 18- Diabetik asidoz 19- Dehidratasyon

84 Eozinofili (> %5 veya 500/mm3)
Eozinofili nedenleri: 1- Paraziter hastalıklar (barsak kurtları, kist hidatik, trişinozis.) 2- Alerjik durumlar (ürtiker, bronşiyel astım, alerjik rinit, anaflaksi, anjiyonörotik ödem.) 3- Deri hastalıkları (psoriazis, egzema) 4- Malign tümörler (Hodgkin hastalığı, myeloproliferatif hastalıklar, splenektomi sonrası, ışın tedavisi sonrası)

85 Bazofili (> 50/mm3) Bazofil artışı 1- Aşırı duyarlılık durumları
2- Miksödem 3- Myeloproliferatif hastalıklar (Kronik myeloid lösemi, polistemia vera,Hodgkin hast). 4-Allerjiler, splenektomi,kronik hemolitik anemi Bazofil düşüklüğü Enfeksiyonların akut fazı Hipertiroidizm Stresler 8gebelik,MI,travma..) Steroidler,kemoterapotikler

86 Monositoz (> 500/mm3 veya > %10)
Monositoz sebepleri: 1- Kronik bakteriyel enfeksiyonlar (tüberküloz, bruselloz, subakut bakteriyel endokardit) 2- Akut enfeksiyonların nekahat dönemi. 3- Sıtma 4- Kala azar 5- Tifüs 6- Hodgkin hastalığı 7- Ulserotif kolit 8- Regional Enterit (Crohn Hastalığı) 9- Kollogen doku hastalıklan 10- Lösemi

87 Lenfositoz sebepleri:
Lenfositoz (>4000/mm 3) Lenfositoz sebepleri: 1- Kronik enfeksiyonlar 2- Viral enfeksiyonlar (EBV,kızamıkçık,su çiçeği) 3- Lösemi 4- Non Hodgkin Lenfoma 5- Hipertiroidi 6- Addison hastalığı 7- Hipopitütiarizm 8- Crohn hastalığı

88 Lenfopeni (< 1000/mm 3) Kemoterapi,Radyasyon ACTH,kortizon
Aplastik anemi Hodgkin hastalığı AIDS Tbc,SLE,Renal yetmezlikler Lenfatik obstrüksiyon (whipple hast, intestinal lenfaktezi.)

89 Trombositoz (>400.000/mm3)
Esansiyel Trombositemi Kronik lösemiler Miyeloproliferatif hast Polisitemi vera Splenektomi Demir eksikliği anemisi Asfiksi RA,SLE gibi kollajen doku hast Akut kan kayıpları Akut infeksiyonlar Hodgkin hastalığı Lenfomalar Kronik pankreatitler Tbc İnflamatuvar barsak hast Böbrek yetmezliği

90 Trombositopeni (< 140.000/mm3)
ITP Neonatal purpura Pernisiyöz anemi Aplastik anemi Hemolitik anemiler Akut infeksiyonlar Kan nakli sonrası Viral-bakteriyel-riketsiyal enf Kalp yetmezliği Kemoterapi Radyasyon AIDS DIC TTP Eklampsi Alkol zehirlenmesi Renal yetmezlik Herediter (may-heglin hast,wiscott-aldrich,fankoni sendromu..) Trombosit antikorları

91 MPV (mean platelet volume)
trombosit boyutunun göstergesidir. Normal değerler 7-11 fl arasında değişir. MPV yüksekliği ITP Sepsise bağlı trombositopeni Prostetik kapak Masif kanamalar Lösemiler Splenektomi Vaskülitler Megaloblastik anemi MPV düşüklüğü Wiskott-Aldrich sendromu

92 TÜMÖR BELİRTEÇLERİNİN KLİNİK TANIDA ÖNEMİ

93 Kanser ve komplikasyonlarından ölüm, Amerika ve birçok batı ülkesinde kardiyovasküler hastalıklardan sonra ikinci sıradadır.

94 ALFA FETO PROTEİN (AFP)
Albumine benzer bir glikoproteindir. Mide- barsak kanalı, fetal yolk kesesinden salgılanır. Hepatoselüler Ca. Over Ca Testis Germ hücreli tm. Hamilelik ve diğer Karaciğer Hastalıklarında da yükselir.

95 CEA (Karsinoembriyonik Antijen)
Meme CA (%40) GİS (Kolorektal CA) %50 artar. KB. ve rektum kanseri hücrelerinin çoğu tarafından üretilerek kan dolaşımına salınır. KB. kanseri nedeni ile tedavi almış hastaların takibinde kullanılır. Akciğer CA %45 artar. Over CA ,Mide CA.,Pankreas CA, Safra Kesesi CA.,Tiroid CA,Uterus CA. Sağlıklı kişilerde 3 mg/ml Sigara içenlerde 5 mg/ml. Alkol kullanımında da bir miktar artabilir. Siroz, Amfizem, Benign Meme Kitleleri, Rektal polipte de yükselebilir. Asit Sıvısında 10’dn yüksek ise Kanseröz Efüzyonlar düşünülmelidir.

96 PSA: Prostat Specific Antigen
Prostat kanseri: Son yıllardaki çalışmalar serbest / total PSA oranının iyi huylu prostat büyümesi ile prostat kanserini birbirinden ayırmada yararlı olmuştur. Diğer yükselme sebepleri Mesane kateterizasyonu Prostat biyopsisi Rektal tuşe Prostat hipertrofisi İdrar zorluğu Akut prostatit Prostat infarktı

97 PAP: Prostatic Acid Phosphotase
Uygulama alanları Prostat kanseri Diğer yükselme sebepleri Rektal tuşe Prostat biyopsisi İyi huylu prostat büyümesi Akut prostatit İdrar zorluğu

98

99 HCG: Human Chorionic Gonadotropin
Uygulama alanları Testis tümörleri Hidatiform mol Koryokarsinoma Diğer yükselme sebepleri Marijuana içilmesi Primer testis yetmezliği Hamilelik

100 KALSİTONİN TİROİD MEDÜLLER KANSERİNDE yükselir. Tiroid bezinin parafoliküler hücrelerinden sentez edilir. Hiperparatiroidi Böbrek yetmezliği Akc Ca. Myeloproliferatif Hastalıklarda da yükselmektedir.

101 CA 125 Over kanserlerinde artmış CA 125 düzeyleri tümör kitlesi ile koreledir. Ca 125 başka kanserlerde de bulunup overlere spesifik değildir. OVER KÖKENLİ MALİGNİTELERDE TAKİPTE KULLANILIR.

102 CA 125 Endometirum, Pankreas, Karaciğer ve fallop tüp kanselerinde de yükselebilir. Menstrüasyon Gebelik Endometriosis PID Pankreatit Kronik KC hastalığı Siroz Over kistleri Plevral efüzyonlar Perikardit Pulmoner enfeksiyonlar gibi benign durumlarda da artar.

103 CA 19-9 Pankreas ca , Safra yolları ca. ,Kolorektal ca, Mide ca, Meme ca, over ca yükselir. İkter Pankreatitler Kolesistit Siroz Kistik fibroz Diabetik nefropati Romatizmal hastalıklar gibi benign durumlarda da yükselmektedir.

104 CA.15-3 (Karbonhidrat Antijen)
Meme Kanserinde tedavi, teşhis, tarama ve evre belirlemede kullanılmaz. Relaps,nüks ve metastazı belirlemede Kullanılır. Over Ca, Endometrium Ca, Tubal Ca ,Akc Ca.,Pankreas Ca, Mide Ca, Kolorektal Ca de de yükselir. Menstrüasyon, Gebelik, Endometriosis, PID , Meme Benign Kitleleri, Kronik KC Hastalıkları, Üriner İnfeksiyon Akut Pankreatit gibi benign durumlarda da yükselir.

105 β-2-MİKROGLOBULİN Uygulama alanları Multiple Myoloma Hodgkin Lenfoma Diğer yükselme sebepleri Kronik enflamasyon hastalıkları Viral hepatitler Enfeksiyöz mononukleozis

106 TİROGLOBULİN Tiroglobulin tiroid bezindeki bir depo proteinidir. Tiroid kanserli hastaların izlenmesinde ve özellikle de radyoaktif iyot td. almış veya ameliyat olmuş hastaların takibinde kullanılır. Diferansiye tiroid kanserlerinde artar Tiroid İİAB Tirotoksikoz Tiroditler Tirodi adenomasında da yükselir.

107 TPS: Doku polipeptid spesifik antijeni (Sitokeratin 18)
Uygulama alanları Meme, yumurtalık, serviks, prostat, akciğer ve mide-bağırsak tümörlerinin izlenmesinde. Diğer yükselme sebepleri Mide-bağırsak hastalıkları Akut, kronik karaciğer hastalıkları Pankreas hastalıkları Böbrek hastalıkları Doku zedelenmesi Enflamasyon

108

109 Diyabette tanı kriterleri: Semptomların varlığında
 Önceki yemeğin zamanına bakılmaksızın plazma glukozunun 200 mg/dL olması  Açlık plazma glukozunun (FPG) 126 mg/dL olması  OGTT sırasında 2.saatteki plazma glukozunun 200 mg/dL olması

110 Tip 2 diyabet için AKŞ ölçümü ile tarama
American Diabetes Association (ADA) tarafından, 45 yaşındaki asemptomatik kişilerde önerilmektedir. BMI  25 kg/m2 olanlarda özellikle Sonuçlar <110 mg/dL ise, test 3 yılda bir tekrarlanmalıdır.

111 Diyabette Mikroalbüminüri
ADA, diyabetli erişkinlerde periyodik olarak striple idrarda albümin aramayı önermektedir. Strip testi negatif ise mikroalbüminüri testi yapılır.

112 Diyabette Mikroalbüminüri
Mikroalbüminürinin prognostik anlamı vardır: Mikroalbüminürili tip 1 diyabetli hastaların %80’ninde üriner albümin atılımı her yıl %10-20 artar ve yılda klinik proteinüri gelişir. Bunların da çoğu (>%80) terminal döneme gider. Mikroalbüminürili tip 2 diyabetli hastaların %20-40’ında nefropati gelişir. Bunların yalnızca ~%20’si terminal döneme gider. Mikroalbüminürili tip 1 ve tip 2 diyabetli hastalarda kardiyovasküler hastalık riski de artmıştır.

113 İdrar yolu enfeksiyonu olmamasına rağmen piyüri (idrarda lökosit) görülebilen durumlar :
Üriner Sistem Taşı Üriner Tüberküloz İnterstisyel Nefrit Polikistik Böbrek Hastalığı Vulvovajinit Balanit Apandisit Dehidratasyon Ateşli hastalıklar Meatal (üretra başı) irritasyon Menstruasyon kanı Parazitler İlaçlar (kanamisin,ampisilin) Ağır egzersiz Salisilat zehirlenmesi

114 TSH Yükseldiği Durumlar :
Primer hipotiroidi, Ektopik TSH üreten tm'ler (özellikle Akciğer ve Meme ), Hashimato tiroiditi, Hipofiz tm'lerine bağlı tirotoksikoz, TSH oto-antikorları (nadir bir durumdur ama akılda olmalı), Yetersiz tiroid hormon tedavisi alan hipotiroidi hastaları, Tiroid hormonlarına rezistans Neonatallerde TSH normalde yüksektir, yaklasık 1 hafta sonra normale döner. Lityum, Potasyum İyod, amfetamin ve iyodlu ilaçlar TSH'ı artırabilirler. Yaslılarda yüksek değerler saptanabilir (> 80 yasta 10 mikroU/mL'ye varabilir). NOT: Son 1 hafta içinde radyoizotop tedavisi alanlarda test yapılmamalıdır. TSH Düşük Olduğu Durumlar : Primer Hipertiroidi, Sekonder ve Tersiyer Hipotiroidi, Tedavi sonrası Graves Hastalığı, Ötiroid hasta sendromu, Hipotiroidide tedavide fazla tiroid hormon alımı Birçok ilaçlar (özellikle tiroid ilaçları ve steroidler) TSH'ı süprese ederler. İlk trimester gebelikte TSH seviyeleri düşebilir.

115 APO E GENOTİP TAYİNİ Yüksek kolesterol ve trigliserid düzeylerinde neden genetik mi ? Özellikle diyet ve egzersizle düzelmeyen hiperlipidemilerde bakılması uygundur. Ayrıca ksantomları olan ve tip III hiperlipoproteinemi düşünülen hastalarda bakılabilir. Tedavide kullanılan statinler apo E gen gefekti varsa yeterli sonuç vermeyebilirler veya statinlere direnç olabilir. Apo E 4 bireyler, 2 olanlara göre statinlere daha az yanıt verirler.

116 APO E GENOTİP TAYİNİ Ayrıca Demans belirtileri olan hastalar eğer Apo E 4 bireyler ise bunun Alzheimer hastalığına bağlı olma ihtimali artar (ortalama %60’ ında Apo E 4 aleli görülür). ApoE e2/e2 alelli hastalarda prematüre vasküler hastalıklar riski artar. ApoE e4/e4 alelli hastalarda ateroskleroz olma ihtimali yüksektir. ApoE e3 alelli kişiler ise normal lipid metabolizmasına sahiptir, dolayısıyla istenen sonuçtur.

117 ANTİ-CCP Romatoid Artrit’te klasik belirtec olan RF (Romatoid Faktor) önemli ise de sensitivitesi ve spesifitesi yeteri kadar iyi değildir. Bircok RF negatif romatoid artrit hastasında Anti-CCP antikorları pozitiftir. “American College of Rheumatology”’e göre erken dönem Romatoid Artrit hastalarının % 50-60’ında Anti-CCP antikorları saptanmaktadır (semptomlardan 3-6 ay sonra). Anti-CCP antikorları ayrıca tanısı tam konamamıs artrit vakalarında Romatoid Artrit gelisme riskini saptamak amacıyla da kullanılabilir. “American College of Rheumatology”’e göre Anti-CCP antikorları pozitif olan kisilerde ileride % 95 olasılıkla Romatoid Artrit gelisecektir.

118 MTHFR (METİLEN TETRAHİDROFOLAT REDÜKTAZ ) GENOTİP TAYİNİ
Koroner arter hastalığı, venöz tromboz ve inme için risk faktörü olan hiperhomosisteinemi aynı zamanda nöral tüp defektleri, ölü doğum ve tekrarlayan düşüklerde rol oynar. Hiperhomosisteineminin başlıca nedeni ; Folat eksikliğidir. Ayrıca B12 eksikliği, Renal yetmezlik ve MTHFR gen değişiklikleri de nedenler arasındadır.

119 MTHFR enzimi homosisteinin metiyonine dönüşmesinde rol oynar
MTHFR enzimi homosisteinin metiyonine dönüşmesinde rol oynar. Enzimde en az 24 mutasyon saptanmış ama en önemlileri C677T ve A1298C mutasyonudur. MTHFR C677T nda KAH, preklampsi, nöral tüp defektleri, inme riski artar. Bu mutasyon homozigot olarak ortalama toplumun % 5-10 inde görülür. MTHFR A1298C ise toplumun % 30 unda görülebilir, bunda da enzim aktivitesi az ancak tek başına hiperhomosisteinemiye neden olmaz. Her iki mutasyonda diğer genetik risk faktörleri (özellikle faktör V leiden mutasyonu) varsa venöz tromboz riskini çok artırır. Ne Zaman İstenir : Hiperhomosisteinemi Venöz tromboemboli, KAH ve /veya inme öyküsünde Gebelikte nöral tüp defektleri, ölü doğum veya tekrarlayan düşük hikayesinde Diğer genetik hiperkoagülopati risk faktörleri varsa (faktör V leiden..) Akrabalarında Hiperhomosisteinemi ve MTHFR gen mutasyonu olanlarda istenebilir.

120

121

122

123 Y delesyonları özellikle 1 milyon spermatozoa/ml altında olan hastalarda tespit edilmektedir.
Y kromozomu mikrodelesyon taraması diagnostik, prognostik ve koruyucu önleme sahiptir. Azospermik hastalarda rastlanacak komplet AZFa veya AZFb delesyonları testiküler sperm elde edilmesi açısından negatif prognostik değere sahiptir.

124 HOMOSİSTEİN Homosistinüri tanısı,
Vitamin B12 ve folat yetmezliği tanısı KKH- İnme riskini tahmin etmede kullanılır. Vitamin B6,12 ve Folat homosistein metabolizmasında gereklidir, bunlar eksikse homosistein artar. Homosistein yüksekliği de anormal pıhtılaşma ve serbest radikallerin endotele hasarı ile damar tıkanıklıkları,MI (kalp krizi) ,felç riskini artırır. Homosisteinde her 5 umol/L'lik artış KKH riskini ortalama % 240 oranında arttırmaktadır.

125 FAKTÖR V LEİDEN MUTASYONU-PROTROMBİN (PT)
Faktör V proteinini kodlayan gende bir nükleotitde nokta mutasyonu sonucu faktör V leiden oluşur. Mutant Faktör V normal çalışır ancak kendisini inhibe eden aktive Protein C ye dirençlidir (aktive Protein C rezistansı da denir). Sonuçta inhibe olmayan Faktör V leiden bol miktarda trombin oluşumuna ve artmış venöz tromboemboli riskine neden olur. Aynı durum Protrombin (PT) proteini için de gereklidir. Faktör V leiden mutasyonu Amerika da anormal pıhtılaşmaya predispozisyon yaratan en sık genetik bozukluktur. %5 e varan oranda bu mutasyon izlenmektedir ve bu kişiler genellikle heterozigottur.

126 FAKTÖR V LEİDEN MUTASYONU-PROTROMBİN (PT)
Heterozigotlarda venöz tromboembolizm riski normale göre 3-8 kat, homozigotlarda ise kat artmıştır Aynı durum Protrombin içinde geçerlidir ama bunda tromboz riski daha azdır ve görülme sıklığı da daha azdır(%1-2) Bu iki mutasyon birbirinden bağımsız olduğu için test olarak istenirken ayrı ayrı istenmelidir.

127

128 GAD (GLUTAMIK ASİT DEKARBOKSİLAZ)

129 17-OH PROGESTERON Adrenal bezler ve Overlerde, kolesterolden sentezlenir. 21-Hidroksilaz ve 11 Hidroksilaz enzimleri ile kortizole çevrilir.

130

131

132

133 % 10 – 26 oranında gözlenebilmektedir.
MAKRO- PROLAKTİN Prolaktinin makromoleküler formu Aminoasit zincirinin dimerizasyonu, polimerizasyonu veya prolaktinin IgG antikorları ile kompleks oluşturması sonucu oluşur. Makroprolaktinemili hastaların serumlarında anti-prolaktin ab Bu formun biyolojik aktivitesi düşük. (kompleksin membrandan geçip prolaktin reseptörlerine ulaşması güç ). Bu nedenle de hiperprolaktinemi semptom ve bulguları gözlenmez. % 10 – 26 oranında gözlenebilmektedir. Prolaktin artışına rağmen amenore ve galaktore’nin neden ortaya çıkmadığı açıklamaktadır.

134 PAI-1 (PLAZİNOJEN AKTİVATÖR İNHİBİTÖR-1)
Fizyolojik fibrinolizis, trombüs plağına cevaben oluşan düzeltici bir olaydır. Burada plazminojen doku plazminojen aktivatörleri ile plazmine döndürülür ve plazminde fibrini, diğer koagülasyon proteinlerini, fibrinojeni, F 5 ve F 8'i yıkar ve böylece aşırı pıhtılaşmayı önler. PAI-1 plazmin oluşumunu sınırlayarak fibrinolizisin dozunda olmasını sağlar. PAI’lerinde eksiklik plazminojenin kontrolsuz üretimi ve aşırı fibrin yıkımı ile kanama riskinde artışla sonuçlanır.

135

136 ANTİ-KARDİYOLİPİN ANTİKOR
SLE de hücrelerde bulunan ve bir fosfolipid olan kardiyolipine antikorlar sıkça saldırır = Anti-Kardiyolipin Ab Arteryel ve Venöz trombozlar + Tekrarlayan Düşükler + Trombositopeni olur= Antifosfolipid sendrom. Pozitif Olabildiği Diğer Durumlar (Nadir): Sifiliz Lupus Like Sendromu Spontan Trombozis Konnektif doku hastaları (Sjörgen sendromu, CREST, Dermatomiyozitis, Polimiyozitis..) Pozitif sonuçlar ortalama 1 ay sonra tekrarlanmalıdır.

137 Anti-Kardiyolipin Ab ve Lupus Antikoagülanı birer Anti-fosfolipid Antikordur.
SLE’da Lupus antikoagülanı % pozitif, Anti-Kardiyolipin Ab’u % pozitiftir. Anti-fosfolipid Antikorların pozitifliği ile ; Tekrarlayan düşükler Uzamış APTT Derin ven trombozları Trombositopeni İnme Kangren Kalp krizleri Deride nekrozlar görülebilmektedir.

138 Anti ds-DNA ANA’nın bir alt grubudur. SLE tanı ve takibinde kullanılır. Yükseldiği durumlar SLE Diğer otoimmün hastalıklar, Kronik hepatit Enfeksiyoz mononükleoz Biliyer siroz. İlaçlar (hidralazin ve prokainamid)

139 Anti-Retikülin Antikoru
Gluten sensitif enteropati ve dermatitis herpetiformis tanı ve tedavisinin takibinde kullanılır. gluten sensitif enteropatili çocukların %60’ı, yetişkinlerin %30’unda saptanmıştır. Dermatitis herpetiformis (%20) ve Crohn’s Disease hastalarının serumunda da bulunur.

140 Anti-Sentromer Antikor (ACA)
CREST Sendromlu hastalarda (Kalsinozis,Raynoud’s fenomeni, Özafageal hipomotilite, Sklerodaktili veTelenjektazi) bu otoantikorlar saptanmıştır.

141 Beta-2 Mikroglobulin Çekirdekli hücrelerin membranında, protein.
Özellikle tümör hücreleri ve lenfositler tarafından kana salınmaktadır. Böbrekten normalde %1’den daha az atılır. Özellikle renal transplantlı hastaların takibinde kullanışlıdır. Serumda yükseldiği durumlar; Lenfoma, lösemi, myeloma Glomerüler böbrek hastalıkları, Renal transplant rejeksiyonu, Viral enfleksiyonlar, Kronik enflamatuar hastalıklar. Azaldığı durumlar Tübüler fonksiyon bozukluğu olan hastalar ( serumda düşer, idrarda artar)

142 ENA Antikorları (Ekstrakte Edilebilir Nükleer Antijen Antikorları) (Sm, RNP, ss-A, ss-B)
SLE ve Sjögren sendromunun ayrılması dahil bağ dokusu hastalıklarının; SLE Miks bağ dokusu hastalığı Sjögren sendromu Skleroderma Dermatomyozit Polimyozit ayrımı ve tanısında kullanılır.

143 Glukoz 6 Fosfat Dehidrogenaz (G-6-PD)
Eksikliği hemolitik anemiye neden olur. X’e bağımlı genetik defekt dünya çapında %2-3 oranında görülür. Bu kişilerde ilaçlarla, ciddi enfeksiyonlarla ve stresle hemoliz gelişir. Yükseldiği durumlar -Pernisiyöz anemi -Megaloblastik Anemi -Kronik Kan Kaybı -MI -Hepatik Koma -Hipertiroidizm Azaldığı durumlar -G-6-PD Eksikliği -Hemolitik Anemi -Nadir Nonsferositik Anemiler

144 HbsAg Hepatit B virüsünün yüzey antijenidir.
HBV ile temastan sonra 1-4 ay içinde tespit edilebilir. HBsAg 6 aydan uzun süre tespit edilirse hasta kronik hepatittir. HBsAg akut enfeksiyonunun en erken belirteci olup HBV taşıyıcılığını ve hastalığın ilerleyişinin takibinde kullanılır. Kan donörlerinin taranması amacıyla kullanılır. HbsAg, hepatitin belirtisi ve kronik karaciğer hastalığı hikayesi bulunmayan bazı hastalarda da pozitif olabilir. Bunlara asemptomatik taşıyıcı denir. Enfekte HbsAg’li hastaların %2’sini oluşturur.

145 Anti HBs Hepatit B virüsüne karşı immünitenin ve klinik iyileşmenin bir indikatorü. Bu test, hemodiyaliz ünitelerinde çalışan personel, kan alım hemşiresi gibi virüsle teması yüksek riskli kişilerin immünitesinin saptanmasında kullanılır. HBV aşılanmasından sonra immünitenin tespitinde ve Hepatit B aşısına gereksinim araştırılmasında kullanılır. HBV ile temastan yaklaşık 5 ay sonra gelişir. Az sayıda hastada hem HBsAg, hem de Anti-HBs birlikte bulunur. Bu tipte ki kişilerin Anti-HBs nin non-protektif bir formuna sahip olan kronik taşıyıcılar olduğu düşünülmektedir. Hastaların tamamı immünizasyona cevap vermeyebilir (%10-20). <10 mIU/Ml’nin altındaki titreler koruyucu değildir.

146 Anti-HBs ile birlikte anti-HBc IgG pozitifliği doğal immüniteyi, sadece anti-HBs pozitifliği aşılama ile oluşan koruyuculuğu gösterir Anti-HBc IgM ve IgG semptomların başlamasıyla ortaya çıkar. Anti-HBc IgM serumda ay pozitif kalabilmektedir Anti-HBc IgG yıllarca pozitif kalabilir HBeAg viral replikasyonun devam ettiğini ve infektiviteyi gösterir. HBsAg’den kısa bir süre sonra pozitifleşir. 10 haftadan uzun süre devam etmesi hastalığın kronikleşeceğinin belirtisidir

147 Anti-HCV PCR ile bakılan HCV RNA 2. haftada pozitifleşir
HCV enfeksiyonunun tanısında Karaciğer hastalıklarının nedeninin araştırılması ve kan donörlerinin taranmasında HCV, kronik viral hepatitin en yaygın nedenidir. Genelde HCV enfeksiyonun geç evresinde kanda bulunur. Anti-HCV en erken 6-8 haftada pozitifleşir Anti-HCV pozitif olması akut-kronik enfeksiyon ayrımı yapmaz, sadece virüsle teması gösterir. Koruyuculuğu da yoktur. Pozitif ve zayıf pozitif sonuçlar, RIBA (Rekombinant immünoblot assay) yöntemi ile doğrulanmalıdır. PCR ile bakılan HCV RNA 2. haftada pozitifleşir 

148 Hidroksiprolin Hidroksiprolin kollajenin %13’ünü oluşturur.
Kollajenin yarısı kemikte bulunur. Total kollajen turnover’ını ve kemik rezorbsiyonunu gösterir. Ayrıca tümörlere bağlı kemik yıkımının değerlendirilmesinde de kullanılabilir. İdrar hidroksiprolini total kollajen turnoverın sadece %10’unun göstergesidir. Bu yüzden kemik rezorbsiyonunu değerlendirmek için tek başına yetersiz bir testtir. Yükseldiği durumlar -Akromegali, -Hipertiroidizm, -Paget hastalığı

149 HLA B-27 HLA doku grubu tayininde kullanılır.
Ankilozan spondilit ve romatoid artritte destekleyici bir bulgudur. Ankilozan spondilit %95’inde HLA B-27 bulunur. HLA B-27 taşıyıcılarının %20’sinde Ankilozan spondilit vardır. HLA B-27 normal populasyonun %5-7’sinde pozitiftir. HLA B-27; Reiter sendromlu hastaların % 80’inde pozitiftir. Yükseldiği durumlar -Ankilozan spondilit -Reiter sendromu -Yersinia enterocolitica’ya bağlı artrit -Anterior üveit -Graves hastalığı -Çölyak hastalığı -Kronik aktif hepatit -Multiple skleroz -Myasthenia gravis -Dermatitis herpetiformis -Psöriazis -Juvenil DM -Hemokromatozis -Romatoid artrit

150 İmmünglobulin A (Ig A) Total Ig’lerin %15’ini IgA oluşturur. Özellikle sekresyonlarda bulunur, virüs nötralizasyonu IgA’nın monoklonal yüksekliği Multiple Myeloma ile karakterizedir. Yükseldiği durumlar -lg A Myeloma -Kronik karaciğer hastalıkları (primer biliyer siroz) -Kronik enfeksiyonlar -İnflamatuar barsak hastalıkları -Siroz Azaldığı durumlar -Ataksi telenjektazi -Selektif IgA Eksikliği -Hipoproteinemi ( Nefrotik sendrom, protein kaybettirici enteropati), -İmmünspresif ilaçlar (örnek: steroidler, dekstran).

151 lg D myelomasının tanı ve takibi. İmmünglobulin G (Ig G)
İmmünglobulin D (Ig D) lg D myelomasının tanı ve takibi. İmmünglobulin G (Ig G) Serum immünglobulinlerinin %80’i. Bakteri, virüs ve toksinlere karşı uzun süreli koruyuculuk. Multipleskleroz, SSPE ve Nörosifiliz’de BOS IgG düzeyinde artış Yükseldiği durumlar -Kronik granülomatöz infeksiyonlar ( sarkoidozis) -Hiperimmünizasyon sendromları -Kronik karaciğer hastalıkları -Multiple myeloma (monoklonal IgG tipi) -Otoimmün hastalıklar (Romatoid artrit, Sjögren sendromu,SLE) -Rahim içi araç Azaldığı durumlar -Wiscott Aldrich sendromu -Agammaglobulinemi -AIDS -Hipoproteinemi (Nefrotik sendrom veya protein kaybettiren enteropatiler) -İlaç immunosupresyonu (steroidler, dekstran) -Non-IgG multiple myeloma -Lösemi

152 Bakteri ve viruslara karşı üretilen ilk antikorlardır.
İmmünglobulin M (Ig M) Bakteri ve viruslara karşı üretilen ilk antikorlardır. Yükseldiği durumlar -Hiper IgM Sendromu -Waldenstrom makroglobulinemisi -Enfeksiyonların akut fazı -Otoimmun hastalıklar (SLE, Romatoid artrit) -Kronik karaciğer hastalıkları (biliyer siroz) -Aktif sarkoidoz -Nefrotik sendrom -Bazı lenfomalar -Kronik infeksiyonlar (Hepatit, Mononükleozis, Sarkoidoz) Azaldığı durumlar -Agammaglobulinemi -AIDS -Hipoproteinemi (örnek: Nefrotik sendrom veya protein kaybettirenenteropatiler) -İlaç immunosupresyonu (örnek: steroidler, dekstran) -IgG ve IgA multiple myeloma -Lösemi

153 İnsulin Like Growth Factor-1
(IGF-1,Somatomedin C)

154

155 Lipoprotein a (Lp a) Hiperlipidemilerin sınıflandırılmasında kullanılır. > 30 mg/dL : Kardiyovasküler hastalıklar için bağımsız risk faktörü. Yüksek Lp (a) ; MI ve serebral infarkt riski artışı. Lp (a) konsantrasyonları genetik olarak belirlenmiştir, diyetten etkilenmez. Yükseldiği durumlar -Prematür koroner arter hastalıkları -Serebral arter stenozu, -Kontrolsüz Diabetes Mellitus -Ciddi hipotiroidizm -Familyal hiperkolesterolemi -Kronik böbrek yetersizliği -Östrojen azalması Azaldığı durumlar -Alkolizm -Malnutrisyon -Kronik hepatosellüler hastalıklar

156 Liver-Kidney Mikrozomal Antikor Tip1 (LKM Tip 1 Antikorları)
Karaciğer hastalıklarında seçilmiş olgularda (otoimmün hepatit,prmer biliyer siroz, primer sklerozan kolanjit) antikorların ölçümü yararlıdır. Daha çok çocuklarda görülen otoimmün kronik aktif hepatit tip-2 tanısında kullanılır.

157 Nöron Spesifik Enolaz (NSE)
Merkezi ve periferal sinir sisteminin nöronal ve nöroendokrin hücrelerinde Akciğer orjinli küçük hücreli kanserlerde artmış seviyelerde ölçülür. Nöroblastomalı olgularda da artmış seviyelerde bulunur. Komadaki hastalarda günlük seri NSE ölçümleri nöronal hasarın belirlenmesinde kullanışlıdır. Kardiyo-pulmoner resüsitasyon sonrası 24. saat ve 48. saat NSE seviyeleri yüksek olan hastaların seyirleri ciddidir. Tiroid medüller Ca, seminoma, pankreas adacık hücre ca, Feokromasitoma vs.de de artar.

158 Kromagranin A Özellikle karsinoid tümörler, feokromasitoma,
insülinoma, küçük hücreli akc ca, nöroblastoma gibi nöroendokrin tümörlerin tanı ve tedavi takibinde . Seviyeleri hastalığın şiddeti ile ilişkisiz ancak tm çapı ile ilişkilidir. Ayrıca karaciğer hastalıkları, inflamatuvar barsak hastalıkları, böbrek yetmezliği ve stres ile de artabilir.

159 Oksalat (İdrar) Suda çözünmez ve bu nedenle de böbrek taşı oluşumuna neden olur. Et, C vitamini ,Etien glikol zehirlenmesi ve oxalat içeren yiyecekler (ravent, çilek, fasülye, ıspanak,domates, çukulata, çay,kahve) birikimine neden olabilir. Ürolitiazisin değerlendirilmesinde kullanılır. Yükseldiği durumlar -Yağ malabsorbsiyonu, -Alanin gluoksalat transferaz enzim eksikliği, -Gliserat dehidrogenaz eksikliği, -İdiopatik hiperoksalüri, -Barsak hastalıkları, Siroz Sarkoidoz -Çölyak hastalığı, -Pankreas yetmezliği. Azaldığı durumlar -Böbrek yetmezliği.

160 (Ristosetin Von Willebrand Kofaktör (VWF) Aktivitesi)
Ristosetin Kofaktör (Ristosetin Von Willebrand Kofaktör (VWF) Aktivitesi) Ristosetin trombositopeniye yol açan yan etkilerinin belirlenmesinden sonra kullanımdan kaldırılan bir antibiyotiktir. vWFile bir araya geldiğinde trombositlerin agregasyonuna neden olur. Ristosetin kofaktör aktivitesi von Willebrand hastalığının teşhisinde kullanılabilecek en spesifik testtir. Hastalığın bütün tiplerinde düşük bulunur. Hemofililerde normaldir. Bu nedenle hemofililerle VWFhastalığı arasında ayırıcı tanıda kullanılabilir.

161 Seruloplazmin Seruloplazmin, Cu+2 iyonlarını %95 oranında dolaşımda taşır. Seruloplazmin ayrıca ferrooksidaz olarak görev yapar ve Fe+2 yi Fe+3 e çevirmede rol alır. Wilson hastalığı klinik tanısını desteklemede kullanılır. Yükseldiği durumlar -Gebelik, -Östrojen, -Oral kontraseptif kullanımı, -İnflamasyon, -Doku nekrozu, -Osteosarkomlar, -Bilier siroz ,-Travmalar. Azaldığı durumlar -Wilson hastalığı, -Menkes Kinky Hair sendromu, -Gastroenteropatiler.

162 Sitrat (Sitrik Asit) (İdrar)
İdrardaki kalsiyum ile bağlanarak böbrek taşı oluşumunu önler. Düşük sitrat miktarı böbrek taşı oluşumu için risk Enterik hiperoksalürisi olan ve Renal tübüler asidozdan dolayı ürolitiazis gelişen hastalarda sık görülen bir durumdur. Kalsiyum içeren taşların ve renal tübüler asidozun tanı ve takibinde kullanışlıdır.

163 Testosteron (Serbest)
Testesteron taşıyıcı protein olan SHBG konsantrasyonlarındaki değişmelerden etkilenmez. Bu nedenle SHBG düzeyinin yüksek olduğu hipertiroidizm, gebelik, OKS kullanımı gibi durumlarda; SHBG düzeyinin düşük olduğu hipotiroidizm, androjen eksikliği, obesite gibi durumlarda serbest testesteron ölçümü total testesterondan daha yararlıdır. Yükseldiği durumlar - Hirşutizm - Adrenal virilizan tümörler - Polikistik over sendromu - Androjen rezistansı Azaldığı durumlar - Hipogonadizm - P-450 enzim eksikliği

164 Troponin I CK-MB’den daha kardiak spesifiktir.
Tn I ve CK-MB birlikte akut MI hakkında daha iyi bilgi verir. Farklı olarak renal yetmezlikli olgularda Tn I ve TnT yükselmez. Akut MI dan 2-6 saat sonra yükselir ve saat sonra pik yapar. uzun süre yüksek seviyelerde kalır (Yaklaşık 7 gün kadar). Akut MI tanısı için tek ölçüm yetmez seri ölçümler yapılmalıdır. Yükseldiği durumlar -Myokardiyal hasar, -Myokardiyal infarkt, -Konjestif kalp yetmezliği, -Kardiak travma, -Anstabil anjina, -Kardiak cerrahi.

165 Troponin T Kardiak hasar gelişmediği sürece dolaşımda bulunmaz. (TnI’dan daha sensitif ama daha az spesifik, kas ve renal hastalıklarda da artabilir) Tn-T, MI’da 1 ile 3 saat sonra serumda görünür ve gün süreyle yüksek kalır. Minimal kardiak hasarlı akut MI lar ve anstabil anjinada görünen minimal CK ve CK-MB artışları tespit edilemiyebilir. Bu tür vakalarda Tn-T ölçümleri değerlidir.

166 Üre Nitrogen (BUN) Üre protein katabolizmasının başlıca azot içeren metabolik ürünüdür. %90’dan fazlası böbrekler tarafından atılır. Üre= BUN X 2.14 Böbrekten kaynaklanmayan faktörlerden dolayı kullanımı sınırlıdır. Plazma üre tayinlerinin başlıca kullanımı prerenal vepostrenal azotemi arasındaki ayrımı yapmak Prerenal azotemi beraberinde fazla kreatinin ile birlikte olmayan üre artışları ile saptanır. BUN / kreatinin genelde > 20 (kalp yetmezliği, dehidratasyon,ateş, gastrik kanamalar..) (Böbrek genellikle sağlam) Postrenal azotemi hem üre hem de kreatinin artar. Yükseldiği durumlar -Dehidrasyon, -Böbrek Hastalıkları - Prostat hipertrofi ,-İlaçlar (aminoglikozidler, diüretikler, lityum,kortikosteroidler), -Gastrointestinal kanamalar, azalmış böbrek kan akımı (şok, MI) Ateşli hastalıklar Protein katabolizma artışları (kanser, kemoterapi, yanıklar..) Azaldığı durumlar -Karaciğer hastalıkları, -Kötü beslenme, -Gebeliğin 3. trimesteri. -SIADH sendromu

167 Ürik Asit Pürin nükleotidi katabolizmasının bir ürünüdür.
Gut hastalığı tanısında kullanılır. Yükseldiği durumlar- Gut -Pürinlerin artan alımı -Herediter -Metastatik kanser -Multiple myeloma -Aşırı hücre yıkımı (kemoterapoti, radyasyon tedavisi, lösemi, lenfoma, hemolitik anemi), -Hemoliz -Rabdomyoliz (ağır egzerzis, yanıklar, ezilme, epileptik atak, myokardiyal infarktüs) -Kronik renal yetersizlik -Asidoz -Hipotiroidizm -Gebelik toksemisi -Hiperlipoproteinemi -Alkolizm -Şok veya kronik kan kaybı -İdiyopatik .-Kurşun zehirlenmesi -İlaçlar (diüretikler, ASA’nın düşük dozları, ethambutol, nikotinikasit) Azaldığı durumlar -Wilson hastalığı ve hemokromatozis -SIADH Fankoni sendromu -Karaciğer hastalığı, purin ve proteinlerden eksik diyet -Ksantin oksidaz eksikliği -İlaçlar (Allopurinol,kortikosteroid, yüksekdozASA, probenesid, warfarin)

168 Vanilmandelik Asit (VMA)
Feokromastoma, nöroblastoma, ganglionöroblastoma gibi adrenal tümörlerin ve diğer nöral krest tümörlerin tanısında ve tedavi edilen hastaların monitörizasyonunda Yükseldiği durumlar -Feokromastoma -Ganglionöroma -Ciddi stres -Akut anksiyete -Nöroblastoma -Ganglioblastoma -Aşırı egzersiz

169 İdrar Keton Karbonhidrat metabolizması bozulunca yağlar karbonhidratların yerini alır ve yıkılır, bol miktarda keton cisimleri oluşur. İdrarda bulunması ketoasidoz ve diyabetik komada önemli. Kandan önce idrarda artar, asidozun monitörizasyonunda bile kullanılır. İdrarda keton (ketonüri) DM Renal glukozüri Glikojen depo hastalığı (von gierke) Uzamış açlık Aşırı yağlı diyet Uzamış kusma –ishal Düşük karbonhidratlı diyet Eklampsi Hipertiroidizm Ateş Akut hastalıklar, şiddetli egzersiz Anestezi sonrası (eter-kloroform) İlaçlar (levodopa, fenotiyazinler, insülin, alkol, metformin, penisilamin, fenazopiridin ve katopril) İdrar uzun süre bekletilirse keton cisimleri havaya geçer, yalancı negatif

170 Sütümüde içemedim senin yüzünden
Yeter Yaww Uykum geldi Sütümüde içemedim senin yüzünden


"LABORATUVAR TESTLERİNİ ETKİLEYEN DURUMLAR &" indir ppt

Benzer bir sunumlar


Google Reklamları