*** SOSYAL HİZMET ALANINDA GÖZLEM, GÖRÜŞME VE İLETİŞİM ***

... konulu sunumlar: "*** SOSYAL HİZMET ALANINDA GÖZLEM, GÖRÜŞME VE İLETİŞİM ***"— Sunum transkripti:

1 *** SOSYAL HİZMET ALANINDA GÖZLEM, GÖRÜŞME VE İLETİŞİM ***
Prof. Dr. Nurdan Duman Yıldırım Beyazıt Üniversitesi SBF Sosyal Hizmet Bölümü Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığı ASDEP PROJESİ 1-8 Aralık 2014

2 SOSYAL HİZMET ALANINDA
*** SOSYAL HİZMET ALANINDA GÖZLEM, GÖRÜŞME VE İLETİŞİM ***

3 Sosyal Hizmet Müdehalesi
Sosyal hizmet mesleği toplumda ihtiyaç ve sorunu olan bireyler ve aileler, gruplar ve topluluklarla onların ihtiyaçlarını karşılamak, sorunlarını çözmek amacıyla çalışmalar yürüten bir meslektir. Bu nedenle çok farklı toplumsal kesimlerden çok farklı ihtiyaç ve sorunu olan müracaatçılarla çalışmalar yürütür.

4 Sosyal Hizmet Müdehalesi
Sosyal hizmet uzmanının çalıştığı müracaatçı grubu, bazen aile, bazen bir grup, bazen de daha büyük bir topluluk olabilir. Sosyal hizmet uzmanı bazen şiddete uğramış bir kadın ve çocukları, bazen babanın evi terk ettiği özürlü bir çocuk ve annesi, bazen ameliyat olmuş bir böbrek hastası, bazen evde bakım hizmeti almak isteyen yaşlı bir birey, bazen eşini askerde mayın patlaması sonucu kaybetmiş bir kadın, bazen okuldaki çete grubuna üye bir genç, bazen göçle Türkiye’ye gelmiş olan bir aile ile çalışabilir.

5 Sosyal Hizmet Müdehalesi
Sosyal hizmet uzmanının çalıştığı müracaatçı yada vaka ile çalışmaya başlama biçimi farklı biçimlerde olabilir. Vaka uzmanın çalıştığı kuruma madde bağımlılığı tedavisi görmek üzere doğrudan doğruya müracaat etmiş olabilir, kalp ameliyatı olması için başka bir kurumdan havale edilmiş olabilir yada toplumla çalışma uygulaması yapan sosyal hizmet uzmanının yaptığı incelemeler sonucu tespit ettiği ve evde annesi tarafından fiziksel istismara uğradığı için çalışılması gerektiğine kanaat getirdiği bir vaka olabilir.

6 Sosyal Hizmet Müdehalesi
Vaka ile çalışma nasıl başlamış olursa olsun, yardım sürecinin başlangıcından itibaren sosyal hizmet uzmanı ve vaka arasında bir iletişim ve etkileşim başlar ve tüm mesleki ilişki boyunca bu süreç devam eder. Sosyal hizmet uzmanı müracaatçının ihtiyaçlarını karşılamak ve sorunlarını çözmek üzere çalışmalar yürütürken bir taraftan da gözlem yapma, görüşme, iletişim kurma ve yardım becerilerini kullanır.

7 Sosyal Hizmet Uzmanının
Mesleki Müdahalesini Gerçekleştirirken Kullandığı Gözlem, Görüşme ve İletişim Kurma Becerileri

8 Sosyal Hizmet Uzmanının Mesleki Müdahalesini Gerçekleştirirken Kullandığı Gözlem, Görüşme ve İletişim Kurma Becerileri Hazırlık yapma becerisi: Sosyal hizmet uzmanları müdahale etmeye başlamadan önce hazırlık yapar. Müracaatçıyla çalışma yapmadan önce bilgi toplar ve plan yapar. Aynı zamanda sosyal hizmet uzmanları yapacakları müdahalelerin tümünü mesleki bilgi, beceri ve değer temeline dayalı olarak, bilimsel bilgilerin ışığında yürütür.

9 Sosyal Hizmet Uzmanının Mesleki Müdahalesini Gerçekleştirirken Kullandığı Gözlem, Görüşme ve İletişim Kurma Becerileri İletişim kurma becerisi: Müracaatçılar, kim olursa olsun ilişki kurmayı ve onlarla konuşabilmeyi biçimlendirmek gerekmektedir. Etkili iletişim; konuları ve sorunları anlamayla ilgilidir. Sosyal hizmet uzmanları nasıl iletişim kurabileceklerini bilmelidir. Etkili iletişim, isteklerinizi açık bir şekilde karşınızdakilere aktarmaya olanak sağlar. Cümlelerin anlaşılır bir şekilde kurulması gerekmektedir. Sözel ve sözel olmayan iletişimin (örneğin beden duruşu, göz ilişkisi ve jestler) her ikisi de istenen mesajı göndermeye yardımcı olacak şekilde eş zamanlı ve birbiriyle uyumlu olmalıdır. Müraccatçının sadece söylediklerini değil aynı zamanda bunların anlamlarını da çok iyi anlamamız gerekmektedir.

10 Sosyal Hizmet Uzmanının Mesleki Müdahalesini Gerçekleştirirken Kullandığı Gözlem, Görüşme ve İletişim Kurma Becerileri Sorun durumunu çözümleme (analiz etme) becerisi: Sosyal hizmette büyük kabul gören genelci yaklaşımı temel alan uygulayıcılar, ister bireyler, ister gruplar, isterse toplumlar ile ilgili olsun, sorun durumunu çözümleme becerisine sahip olmalıdırlar. Bu beceri, müracaatçı sistemine etki eden çeşitli faktörleri sıralamayı, bunlar üzerinde düşünmeyi ve uygun müdahale yaklaşımını seçmeyi kapsamaktadır.

11 Sosyal Hizmet Uzmanının Mesleki Müdahalesini Gerçekleştirirken Kullandığı Gözlem, Görüşme ve İletişim Kurma Becerileri Sözleşme yapma becerisi: Her düzeyde uygulama yapma ile ilgili bir diğer ortak beceri, müracaatçı sistemi ile sözleşme yapmaktır. Sorunlar, müracaatçılar ile birlikte açık bir şekilde tanımlanmalı ve amaçlar oluşturulmalıdır. Amaca ulaşma işlemleri – kimin neyi, ne zaman yapacağı gibi – açık bir şekilde belirlenmelidir.

12 Mesleki rollerini üstlenme becerisi:
Sosyal Hizmet Uzmanının Mesleki Müdahalesini Gerçekleştirirken Kullandığı Gözlem, Görüşme ve İletişim Kurma Becerileri Mesleki rollerini üstlenme becerisi: Sosyal hizmet uzmanları, sorunları çözmeye çalışırken sorunun niteliğine uygun rolleri üstlenebilmelidir. Mesleki rol, belirli bir amacı gerçekleştirmek için yapılan davranışı ve eylemi kapsar. Sosyal hizmet uzmanlarının üstleneceği rollerden bazıları savunuculuk, eğiticilik, arabuluculuk, danışmanlık, aracılık, kolaylaştırıcılık olarak sıralanabilir.

13 Dengeyi sağlama becerisi:
Sosyal Hizmet Uzmanının Mesleki Müdahalesini Gerçekleştirirken Kullandığı Gözlem, Görüşme ve İletişim Kurma Becerileri Dengeyi sağlama becerisi: Uygulama düzeyi ne olursa olsun, sosyal hizmet uzmanları dengeyi sağlama becerisine sahip olmalıdır. Sosyal hizmet uzmanları müdahaleyi ve müdahalenin gelişim aşamalarını izlemeli ve müdahale sürecine rehberlik etmelidir. İlgili koşullar değiştiği zaman amaçların da değiştirilmesi gerekebilir. Sosyal hizmet uzmanları, gelişmeyi sürdürebilmek için yeni roller üstlenebilmelidir.

14 Sosyal Hizmet Uzmanının Mesleki Müdahalesini Gerçekleştirirken Kullandığı Gözlem, Görüşme ve İletişim Kurma Becerileri Müdahaleninin etkililiğini değerlendirme becerisi: Sosyal hizmet uzmanları mutlaka müdahalenin etkililiğini değerlendirmelidir. Değerlendirme bireyler, gruplar ve tüm toplum için gereklidir.

15 Sosyal Hizmet Uzmanının Mesleki Müdahalesini Gerçekleştirirken Kullandığı Gözlem, Görüşme ve İletişim Kurma Becerileri Amaçlara ulaşıldığını belirleme ve sosyal hizmet müdahalesini sonlandırma becerisi: Son olarak, sosyal hizmet uzmanları amaçlara ne zaman ulaşıldığını saptama ve sonlandırmanın ne zaman gerçekleştirilmesi gerektiğini belirleme becerisine sahip olmalıdır.

16 Sosyal Hizmet Uzmanının Mesleki Müdahalesini Gerçekleştirirken Kullandığı Gözlem, Görüşme ve İletişim Kurma Becerileri Sosyal hizmet uygulamasında kullanılan iletişim becerileri beş grup beceri şu şekilde sıralanabilir : Gözlem yapma becerileri, Dinleme becerileri, Soru sorma becerileri, Odaklanma, Rehberlik etme ve Yorumlama becerileri ve İklim oluşturma becerileri olmak üzere kullanır

17 Sosyal Hizmet Uzmanının Mesleki Müdahalesini Gerçekleştirirken Kullandığı Gözlem, Görüşme ve İletişim Kurma Becerileri 1) Gözlem becerileri: Müracaatçılar çoğu kez sözel olmayan mesajlar da verir. Sözsüz mesajlar genellikle davranışları ile duygularını yansıtma/ ifade etme şeklindedir. Sosyal hizmet uzmanları, müracaatçıların beden diline, görüşmenin başında ve en sonunda ifade edilen cümlelerinin içeriğine, görüşme sürecindeki değişiklikleri iyi gözlemlemelidir. Eğer müracaatçı bir aile sistemi ise ailede görüş birliği içinde olunan konulara, uyuşmazlıklara, çelişkilere ya da konuşma esnasındaki sessizlik veya boşluklara ya da çatışma noktalarına dikkat edilmelidir.

18 Sosyal Hizmet Uzmanının Mesleki Müdahalesini Gerçekleştirirken Kullandığı Gözlem, Görüşme ve İletişim Kurma Becerileri 2) Dinleme becerileri: Her düzeydeki sosyal hizmet müdahalesinde, dinlemenin yaşamsal bir önemi vardır. Sosyal hizmet uzmanları müracaatçıların ne söylediğini, sorulara nasıl yanıt verdiğini ve tepkilerini dinler. Sosyal hizmet uzmanlarının dinleme becerileri yetersizse, sosyal hizmet müdahaleleri etkili ve verimli olmayacaktır. Bu nedenle aktif dinleme mesleki ilişkide önem taşımaktadır.

19 Sosyal Hizmet Uzmanının Mesleki Müdahalesini Gerçekleştirirken Kullandığı Gözlem, Görüşme ve İletişim Kurma Becerileri 3) Soru sorma becerileri: Bu beceri grubunun esası, değişik soru türlerini ve bunların her birinin iletişim ve Soru sorma, ilişkiyi ve iletişimi zenginleştirmek için sosyal hizmet uzmanları tarafından kullanılan yollardan biridir. Soruların ilk sınıflaması, açık ve kapalı uçlu soruları içerir. Kapalı uçlu soru, belirli bir cevap için sorulur. Bu sorular gerçek bilgiye ulaşmak için kullanılır. Açık uçlu bir soru, müracaatçının tercih ettiği şekilde soruyu cevaplandırmasını, tartışmasını ve tanımlamasını sağlar. Açık uçlu soru, müracaatçının duygularını ifade etmesine ve uzmanın müracaatçının konuya ilişkin algısını öğrenmesine izin verir.

20 Sosyal Hizmet Uzmanının Mesleki Müdahalesini Gerçekleştirirken Kullandığı Gözlem, Görüşme ve İletişim Kurma Becerileri 4) Odaklanma, rehberlik etme ve yorumlama becerileri: Bu beceri grubu, üzerinde uzlaşılan amaçlara ulaşmak, gerekli görevleri başarmak ve bir eylem sistemi kurmak amacıyla kullanılır. Bu beceri sosyal hizmet uzmanının, konuşulanları özetlemesi, başka sözcüklerle ifade etmesi, duyguları ve fikirleri yansıtması, yüzleşme ve düzenleme yapmasını içermektedir. Bu becerilerin etkili kullanımı odaklanma, yorumlama ve yönlendirme için zamanlama becerisini de içerir. Yorumlama ve özetleme genellikle ne söylendiğini netleştirir. Netleştirme anlamayı zenginleştirir ve çalışmayı geliştirir. Sosyal hizmet uzmanları için yüzleştirme ve sessizlik genellikle zordur. Yüzleştirme; duyguların, sorunların ve anlaşmazlıkların açık hale getirilmesidir. Eğer duygular, sorunlar ve anlaşmazlıklar gizli kalırsa, bunlar çalışmayı kesintiye uğratabilir.

21 Sosyal Hizmet Uzmanının Mesleki Müdahalesini Gerçekleştirirken Kullandığı Gözlem, Görüşme ve İletişim Kurma Becerileri Sessizlik; direnç, korku veya kızgınlık ifade edebilir, aynı zamanda uzman ve müracaatçı için zaman sağlar. Sosyal hizmet uzmanları sessizlikten rahatsız olmak yerine, sessizliği anlamaya çalışmalı ve sessizliği uygun biçimde kullanmalıdır. Yansıtmanın zamanlaması önemlidir. Dirençle ilgili bir durumda sessizlik, müracaatçıda yeterince rahatsızlık geliştirmek ve bu yolla müracaatçıların bir şeyler yapması için kullanılır. Korku ve kızgınlık durumlarında sosyal hizmet uzmanları, bunları açığa çıkarır ve müracaatçıyı korku ve kızgınlık durumlarıyla yüzleştirir. Mülakatı yönlendirmek sosyal hizmet uzmanlarının sorumluluğudur. Sosyal hizmet uzmanları, odaklanarak, rehberlik ederek ve yönlendirerek müracaatçılarla birlikte çalışmanın devam etmesini sağlar ve istenen sonuçlara doğru ilerlemeye yardımcı olur.

22 Sosyal Hizmet Uzmanının Mesleki Müdahalesini Gerçekleştirirken Kullandığı Gözlem, Görüşme ve İletişim Kurma Becerileri 5) İklim oluşturma becerileri: Kişilerarası ilişkilerde anlayış, açıklık ve dürüstlük üç önemli özelliktir. İklim oluşturma becerilerini sağlayan üç önemli özellik daha vardır. Bunlar; içtenlik, empati ve yakınlıktır. Empati, müracaatçıyla iletişim kurma kapasitesidir. Empati, müracaatçının mesajlarını hızlıca alarak ve müracaatçıya mesajları hakkında müracaatçının duygularını temel alınarak somut geri bildirimler vererek, ifade edilir. İçtenlik, sosyal hizmet uzmanlarının güvenilir olduğunu müracaatçıya aktarma kapasitesidir.

23 Sosyal Hizmet Uzmanının Mesleki Müdahalesini Gerçekleştirirken Kullandığı Gözlem, Görüşme ve İletişim Kurma Becerileri İçtenlik, müracaatçılar tarafından, sosyal hizmet uzmanlarının, müracaatçının gereksinimlerini karşılayacak bir kişi olduğunun anlaşılmasına yardımcı olur. Ayrıca içtenlik, sosyal hizmet uzmanlarının sözel ve sözel olmayan mesajları arasında uyum olmasını gerektirir. İçtenlik, sosyal hizmet uzmanları müracaatçıyla aynı fikirde olmadığında ve müracaatçının davranışı ve iletişimi yetersiz olduğunda bunu müracaatçıya bildirmesini de içerir. Bu beceri; dürüstlüğü, müracaatçının duygu ve ilgilerine duyarlı bir tavrı gerektirir.

24 Sosyal Hizmet Uzmanının Mesleki Müdahalesini Gerçekleştirirken Kullandığı Gözlem, Görüşme ve İletişim Kurma Becerileri Yardım edici mesleki ilişkilerde sahip olunması gereken beceriler şunlardır: Etkili sözsüz iletişim becerileri, Süreci/Görüşmeyi devam ettirme becerileri, Yol açıcı beceriler, Kendinden referans verme becerileri, Gereksinimler ve bunların yardım etme etkileşimine etkisini anlama becerileri ve Başkalarını anlama becerileri olmak üzere altı başlık altında ele almaktadır.

25 Sosyal Hizmet Uzmanının Mesleki Müdahalesini Gerçekleştirirken Kullandığı Gözlem, Görüşme ve İletişim Kurma Becerileri 1)Etkili Sözsüz İletişim Becerileri: Sözsüz dinleme becerisi: Sözsüz becerilerin amacı, yardım edici etkileşimlerde sözsüz dinleme davranışlarının etkili olarak kullanılmasıdır. Müracaatçılara ilgi ve özen gösterdiğimizi iletebilme, başkalarına yardımcı olabilmek için gerekli temel bir beceridir. Göz ilişkisi, beden duruşu, el ve kol hareketleri, yüz ifadeleri ve sözel kalite gibi sözsüz davranışlar, sosyal hizmet uzmanlarının (yardım eden) müracaatçıları dinlediğini ve onlarla ilgilendiğini daha doğrudan gösteren bir dildir.

26 Sosyal Hizmet Uzmanının Mesleki Müdahalesini Gerçekleştirirken Kullandığı Gözlem, Görüşme ve İletişim Kurma Becerileri A. Göz İlişkisi Spontan göz ilişkisi ve göz hareketleri Göz ilişkisini koparma Çok yoğun bakma Karşıdakine doğrudan bakma Aşağıya/Yukarıya bakma Dinlerken karşıdakine doğrudan bakma Bakışları uzaklaştırma Boş boş bakma

27 Sosyal Hizmet Uzmanının Mesleki Müdahalesini Gerçekleştirirken Kullandığı Gözlem, Görüşme ve İletişim Kurma Becerileri B. Beden Duruşu Hafifçe öne eğilme Dokunma Bedeni karşısındakine dönük Rahat ayak duruşu Rahat duruş Yayılma Rahat el duruşu Katı, gergin duruş Spontan el ve kol hareketleri Fizik olarak uzak durma Vurgulama için el hareketleri Fizik olarak yakın olma Yana dönük beden Kollarını önde kavuşturma

28 Sosyal Hizmet Uzmanının Mesleki Müdahalesini Gerçekleştirirken Kullandığı Gözlem, Görüşme ve İletişim Kurma Becerileri C. Baş ve Yüz Hareketleri Onaylayıcı baş hareketi Abartılı yüz hareketleri Sakin ve anlamlı yüz hareketleri Sürekli gülümseme Uygun gülümseme Çok az gülümseme Karşıdakinin duygusu ile uyuşan ifadeler Soğuk ve mesafeli ifade Katı yüz ifadesi Asık yüz ifadesi Sürekli baş ile onaylama Aşırı duygusal tepkiler

29 Sosyal Hizmet Uzmanının Mesleki Müdahalesini Gerçekleştirirken Kullandığı Gözlem, Görüşme ve İletişim Kurma Becerileri D. Sözel Kalite Hoş bir ton Çok yumuşak Uygun ses Uygun ses tonu Teknik dil kullanma Normal konuşma hızı Argo dil kullanma Basit ve uygun dil Çok hızlı Akıcı konuşma Çok yavaş Monoton "Tamam mı" ifadesini kullanma Çok duygusal "Aaa" veya "Eee" ifadelerini kullanma Çok yüksek Kesik konuşma

30 Sosyal Hizmet Uzmanının Mesleki Müdahalesini Gerçekleştirirken Kullandığı Gözlem, Görüşme ve İletişim Kurma Becerileri E. Rahatsız Edici Kişisel Alışkanlıklar Saç ile oynama Sigara içme Kalem gibi şeylerle oynama Çay/kahve içme Çiklet çiğneme Ayak ve/veya el hareketleri Diğer

31 Sosyal Hizmet Uzmanının Mesleki Müdahalesini Gerçekleştirirken Kullandığı Gözlem, Görüşme ve İletişim Kurma Becerileri 2) Devam ettirici beceriler: Devam ettirici tepkiler, sosyal hizmet uzmanları ve müracaatçı arasında etkili bir iletişimin kurulabilmesinin temelini oluşturur. Etkili iletişim, sosyal hizmet uzmanlarının gerçekten ne yaşandığını anlamasına yardımcı olur. * Devam ettirici beceriler; “hım-hım tepkisi, * İçerik tepkileri (söylenen içeriği özetler ve yansıtır) ve * Duygu tepkileri (duyguları yansıtır) olmak üzere üç başlıkta ele alınabilir.

32 Sosyal Hizmet Uzmanının Mesleki Müdahalesini Gerçekleştirirken Kullandığı Gözlem, Görüşme ve İletişim Kurma Becerileri 3) Yol açıcı beceriler: Yol açıcı tepkilerin amacı, davranışı değiştirmektir. Sosyal hizmet uzmanları yol açıcı tepkileri yalnızca karşısındakinin sorununu iyice anladıktan sonra kullanmalıdır. Sosyal hizmet uzmanları müracaatçıları iyi bir şekilde anladığından emin olmalı, bu tepkileri zamansız kullanmamalı, yerinde ve zamanında kullanmalıdır. Yol açıcı beceriler; soru sorma, tavsiye verme, etkileme olmak üzere üç grupta ele alınabilir.

33 Sosyal Hizmet Uzmanının Mesleki Müdahalesini Gerçekleştirirken Kullandığı Gözlem, Görüşme ve İletişim Kurma Becerileri 3) Yol açıcı beceriler: Soru sorma, müracaatçıların daha önce sözünü etmediği yeni bir bilgiyi almak üzere sorulur. Tavsiye verme ise müracaatçılara seçenek davranışı gösteren bir tepkidir ve sorunun çözülebilmesine yardımcı olabilecek eylem planlarından oluşur. Etkileme ise, müracaatçıların tutum ve davranışlarını dolaysız olarak değiştirmek için kullanılan bir yardım tepkisidir. Müracaatçıların yardım ilişkisine getirdiği konularla ilgilidir ve bunları olumlu ya da olumsuz olarak pekiştirmeyi amaçlar

34 Sosyal Hizmet Uzmanının Mesleki Müdahalesini Gerçekleştirirken Kullandığı Gözlem, Görüşme ve İletişim Kurma Becerileri 4) Kendinden referans verme becerileri: Kendinden bahsetme, çeşitli amaçlarla kullanılır. Sosyal hizmet uzmanları kendilerinden bahsederek, müracaatçılara kendilerini ifade etmeyi model olarak gösterir ve bu yolla müracaatçıların kendi duygularını daha açık olarak ifade edebilmelerini sağlar. Kendini katma ve kendini açığa vurma olmak üzere iki tür kendinden referans verme tepkisi bulunmaktadır.

35 Sosyal Hizmet Uzmanının Mesleki Müdahalesini Gerçekleştirirken Kullandığı Gözlem, Görüşme ve İletişim Kurma Becerileri Kendini katma tepkileri, Sosyal hizmet uzmanlarının müracaatçıların davranış, tutum ve kelimeleri gibi ifade ettiği bazı uyarıcılara yönelik kişisel tepkisidir. Bu beceri, daha çok sosyal hizmet uzmanlarının kendi duyguları ile ilgilidir. Kendini açığa vurma tepkileri Sosyal hizmet uzmanlarının kendileri ile ilgili bazı gerçek bilgileri sunduğu tepkilerdir. Kişisel olarak kendini açığa vurma, karşıdaki kişiye yardım edenin de sorununun olabileceğini göstererek yardımcı olur. Ayrıca, sosyal hizmet uzmanlarının kendi kişisel deneyimine dayalı olarak, müracaatçıların sorununa başka bir bakış açısı kazandırabilir.

36 Sosyal Hizmet Uzmanının Mesleki Müdahalesini Gerçekleştirirken Kullandığı Gözlem, Görüşme ve İletişim Kurma Becerileri 5) Gereksinimler ve gereksinimlerin yardım etme etkileşimine etkisini anlama becerileri Bu beceriler sosyal hizmet uzmanları olarak yardım edici olma gereksinimlerini ve bunların yardım etme etkileşimini nasıl etkilediğinin farkına varma ile ilgidir.

37 Sosyal Hizmet Uzmanının Mesleki Müdahalesini Gerçekleştirirken Kullandığı Gözlem, Görüşme ve İletişim Kurma Becerileri 6) Başkalarını anlama becerileri: Bu becerilerin temel amacı müracaatçıların ifade ettiklerini ve etmediklerini doğru olarak anlamaktır. Sosyal hizmet uzmanları, eğer karşısındaki kişiyi etkili bir şekilde dinlememiş ve doğru olarak anlamamışsa, yardım becerilerini kullanmasının hiç bir yararı olmayacaktır

38 Sosyal Hizmet Uzmanının Mesleki Müdahalesini Gerçekleştirirken Kullandığı Gözlem, Görüşme ve İletişim Kurma Becerileri 6) Başkalarını anlama becerileri: Anlamak; kelimelerin o kişi için ne anlama geldiğini bilmektir. Anlama sürecinde sosyal hizmet uzmanları öncelikle müracaatçıların sözel ve sözsüz davranışları arasındaki ilişkiyi analiz etmelidir. İkincisi; Sosyal hizmet uzmanları, genellikle müracaatçıların fark etmediği duygularını algılayabilmelidir. Sosyal hizmet uzmanları, müracaatçıların duygularının türü ve yoğunluğunu iki boyutlu olarak doğru anlamalıdır.

39 Sosyal Hizmet Alanında Temel Yardım Becerileri
Etkili sözsüz dinleme davranışını kullanabilme, Yardım isteyen kişi ile empatik iletişim kurabilme, Kendi duygularınızı ve tepkilerinizi yapıcı bir şekilde iletebilme, Yardım isteyenin ifade ettiği ve etmediği iletişim şeklini anlayabilme Etkili yardım ilişkisi kurarken temel iletişim ve yardım becerileri birleştirebilmek gereklidir

40 Planlı müdahale süreçleri açısından sosyal hizmette yardım becerilerinin sınıflaması
Uygulamadaki beceri unsurlarını dört alanda toplamıştır: Bilgi toplama ve değerlendirme; Profesyonel benliği geliştirme ve kullanma; Bireyler, gruplar ve topluluklarla uygulama faaliyetleri ve Son değerlendirme

41 Planlı müdahale süreçleri açısından sosyal hizmette yardım becerilerinin sınıflaması
Sosyal hizmet uzmanları, sosyal hizmet müdahalesini gerçekleştirdikten sonra, müdahaleyi değerlendirmeli, müdahale sürecindeki davranışlarını ve becerilerini gözden geçirmek suretiyle mesleki gelişimlerini ve ilerlemelerini sürekli olarak gözden geçirmelidir. Sosyal hizmet uzmanları mesleğinfarklı alanları için tanımlanmış olan standartlar ve etik kurallarına uygun olarak çalışmalarını yürütür.

42 Sosyal Hizmet Uzmanının Sahip Olması Gereken Yardım Becerileri
Karşılama/Selamlama Mülakat için plan ve hazırlık yapma İlişki kurma, Empatik kurma Kendilik bilgisi ve sezgi, içgörü geliştirme Açık uçlu soruları kullanma Kapalı uçlu soruları kullanma “Ne” sorularını kullanma Yorumlama Yeniden şekillendirme Uyum sağlama Danışmanlık yapma Kaygıyı denetim altına alma Güçlendirme ve muktedir kılma Müzakere yapma Sözleşme yapma Savunuculuk Girişken olma Etkili uygulama yapma Girişkenlik Yüzleştirme Süpervizyondan yararlanma Koruma ve kontrol Mesleki sınırları koruma Kayıt tutma Model olma Düşmanlık, saldırganlık ve şiddeti ele alabilme Odağı koruma

43 Sosyal Hizmet Uzmanının Yardım Becerilerini Farklı Uygulama Düzeylerinde Kullanması
Birey düzeyinde müracaatçılarla doğrudan etkileşim kurduğu vaka çalışmalarını yürütmek, birey ve aileyi tanımak ve yönlendirmek üzere becerileri mikro düzeyde kullanabilir, Çeşitli büyüklükteki gruplarla çalışma yaparken becerileri kullanır. Örneğin tedavi grupları ve görev gruplarını düzenleme ve yürütme ile ilgili olarak bu düzeydeki uygulamalara özgü becerileri kullanabilir. Organizasyonlarla ve topluluklarla çalışma kapsamında toplum örgütlenmesi düzeyinde bu beceriler makro düzeydeki sosyal hizmet uygulamasını yapmak amacıyla kullanılır.

44 Mesleki İlişkide Sosyal Hizmet Uzmanının Rolleri
Toplum çalışmacısı rolünde gereksinimleri belirleme, verilen hizmet gereği yapılan havaleleri izleme becerisi, toplum ile çalışma, organizasyon yapma gibi becerileri kullanır. Toplum planlayıcısı rolünde, toplumun sosyal refah gereksinimlerini etkili bir şekilde planlayabilmek için farklı ihtiyaçları olan küçük toplumlara verilecek hizmet ve yardımları planlama becerisini kullanır. Bağlantı kurucu rolünde ulaşılabilir hizmetleri bilme ve gereksinimi olanları uygun hizmetlere ulaşmasını sağlama becerisini kullanır. Savunuculuk rolünde müracaatçıların haklarını savunma, müracaatçının hizmetlere ulaşmasına yardımcı olma ve hizmetlerin gereksinimi olanları kapsayacak şekilde genişletilmesine yardımcı olma becerisini kullanır.

45 Mesleki İlişkide Sosyal Hizmet Uzmanının Rolleri
Değerlendirici rolünde, gereksinimleri ve kaynakları değerlendirme, gereksinimleri karşılamak için seçenekler oluşturma ve seçenekler arasından seçim yapma becerisini kullanır. Öğretici rolünde, eğitim verme ve öğretme becerilerini kullanır, Harekete geçirici rolünde, yeni hizmetlerin geliştirilmesine yardımcı olma becerisi,

46 Mesleki İlişkide Sosyal Hizmet Uzmanının Rolleri
Davranış değiştirici rolünde müracaatçıların davranışlarının bazı yönlerini değiştirme becerisini, Konsültan (danışma/ istişare etme) rolünde hizmet sunumunda daha etkili olabilmelerine yardımcı olabilmek için diğer profesyonellerle çalışma yapma becerisini kullanır. Bakım verici rolünde, kendi sorunlarını çözemeyen ve gereksinimlerini tam olarak karşılayamayan müracaatçılara destekleyici hizmetler sunma becerisini kullanır.

47 Mesleki İlişkide Sosyal Hizmet Uzmanının Rolleri
Veri yöneticisi rolünde, karar vermek amacıyla veri toplama ve çözümleme becerisini kullanır. Yönetici rolünde, hizmet programlarının planlanması ve yürütülmesi için gerekli çalışmaları yerine getirmek üzere ekip çalışması yapma becerisini kullanır.

48 SONUÇ Görüldüğü gibi sosyal hizmet uygulamasının odağı ve kapsamı oldukça geniştir. Sosyal hizmet uzmanları, kişisel ve sosyal sorunların çözümü için profesyonel olarak yürüttükleri faaliyetlerde hem etkileşimsel hem de bilişsel becerilere ve bilimsel bilgilere dayalı olarak çalışmalarını yürütürler.

49 SONUÇ Sosyal hizmet uzmanlarının uygulamalarda uygun becerileri, uygun zamanlarda kullanabilmesi oldukça önemlidir. Bu nedenle, uygulamalar, mekanik bir bakış açısı ile değil; değişime ve duruma uygun bakış açısı ile gerçekleştirilmelidir. Sosyal hizmet uygulamalarında etkili yardım becerilerini kullanabilmek için, mesleki bilgi ve değerleri bir bütün olarak ele alarak; çok boyutlu bir bakış açısı geliştirilmelidir.

50 *Cüceloğlu, D.(1997), Yeniden İnsan İnsana, Remzi Kitabevi, İstanbul.
KAYNAKÇA *Cüceloğlu, D.(1997), Yeniden İnsan İnsana, Remzi Kitabevi, İstanbul. * Demiröz F., Sosyal Hizmetin Değer Temeli, Sunu.ppt.(Internet kaynağı) TEŞEKKÜRLER…

51 TEŞEKKÜRLER…