BİLANÇO GÜNÜ İTİBARİYLE

... konulu sunumlar: "BİLANÇO GÜNÜ İTİBARİYLE"— Sunum transkripti:

1 BİLANÇO GÜNÜ İTİBARİYLE
TTK ve VUK AÇISINDAN BİLANÇO GÜNÜ İTİBARİYLE ENVANTER ve DEĞERLEME İŞLEMLERİ

2 YILLIK BEYANA İLİŞKİN ÇALIŞMA TAKVİMİ
1 Fiili Envanter Bilanço Günü 2 Y.K. Karar Defterinin Kapanış Tasdiki Ocak Sonu 3 4. Dönem Geçici Vergi Beyannamesinin Verilmesi 14 Şubat 4 Yıllık Faaliyet Raporunun Hazırlanması Şubat Sonu 5 Finansal Tabloların Hazırlanması Mart Sonu 6 Yıllık Gelir Vergisi Beyannamesinin Verilmesi 25 Mart 7 Genel Kurulların Yapılması 8 Kurumlar Vergisi Beyannamesinin Verilmesi 25 Nisan 9 Yevmiye Defteri Kapanış Tasdikleri Haziran Sonu

3 YAPILACAK İŞLEMLER SIRASI
Dönem Başı Bilançosu / Yevmiye Defteri Kaydı / Defteri Kebir Hesaplarını Sınıflama Genel Geçici Mizan Envanter İşlemleri Kesin Mizan Dönem Sonu Finansal Tabloları

4 1- Bilanço Günü: I- ENVANTER VE DEĞERLEME İŞLEMLERİ:
“Bilanço Günü” deyimi gerek TTK’na göre, gerekse de VUK.’na göre bilançoların düzenlendiği hesap döneminin son gününü ifade etmektedir. Bir önceki dönemin kapanış bilançosundaki değerler ile faaliyet döneminin açılış bilançosundaki değerler birbirinin aynı olmalıdır. (TTK Mad: 78)

5 2- Envanter Tanımı: Türk Ticaret Kanunu’nun 66’ncı maddesinde “her tacir, ticari işletmesinin açılışında; taşınmazlarını, alacaklarını, borçlarını, nakit parasının tutarını ve diğer varlıklarını eksiksiz ve doğru bir şekilde gösteren ve varlıkları ile borçlarının değerlerini teker teker belirten bir envanter çıkarır.

6 Tacir açılıştan sonra her faaliyet döneminin sonunda da böyle bir envanter düzenler.” denilmiştir.
Vergi Usul Kanunu’nun 186’ncı maddesinde ise envanter çıkarmanın, bilanço günündeki; mevcutları, alacakları ve borçları saymak, ölçmek, tartmak ve değerlemek suretiyle kesin bir şekilde ve müfredatlı olarak tespit etmek olduğu hüküm altına alınmıştır.

7 Görüldüğü üzere envanter, işletmeye dahil iktisadi kıymetlerin hem miktar hem de tutar olarak tespitine yönelik bir işlemdir. Miktar tespiti fiili ve kaydi sayım ile, tutar tespiti ise, bulunan miktarlara VUK’da yer alan değerleme ölçüleri kullanılmak suretiyle yapılır.

8 3- Envanter Listeleri: Envanter esas itibariyle defter üzerine çıkarılır. Şu kadar ki, işlerinde geniş ölçüde ve çeşitli mal kullanan büyük müesseseler envanterlerini listeler halinde tanzim edebilir.

9 Bu takdirde envanter listelerinin:
Sayfa üzerinden numaralanarak sıralanması; Envanterin tanzim tarihine göre tarihlenmesi; Envanter çıkaran memur ile teşebbüs sahibi veya vekili tarafından imzalanması; Aynen envanter defteri gibi saklanması; şarttır. Yukarıdaki esaslara göre envanter listeleri tanzim edenler, envanter defterine listeler muhteviyatını icmalen kaydederler. ( VUK Madde: 188 )

10 4- Envantere İlişkin Yaptırımlar:
a) Re’sen Takdir Sebebi Olması: “Gerek bilanço esasına göre defter tutanların, gerekse de emtia üzerine iş yapan işletme hesabı esasına göre defter tutanların çıkarması zorunlu olan emtia envanterinin, emtia cins ve miktarına ilişkin ayrıntılı bilgiyi içermesi gerektiğinden, emtia envanterine dahil edilen kıymetlerden bir veya bir kaçında cins veya miktar bakımından noksanlık saptanması, ilgililerin dönem kazançlarının gerçeğe uygun belirlenmediğine ilişkin delil bulunduğunu gösterir. Envanterlerden saptanan bu noksanlığın, yükümlüler tarafından hukuken geçerli nedenlerle açıklanabilmesi gerekir. Bu yolda yeterli açıklama yapılamaması halinde, noksanlık matraha alınmak suretiyle ilgilinin re’sen vergilendirilmesini gerektirir.” (Danıştay Vergi Dava Daireleri Genel Kurulu )

11 b) İdari Para Cezası Kesilmesi :
T.T.K. 562’nci maddesinde; Kanunun 66’ncı maddesindeki usule aykırı olarak envanter çıkarılmasının 4,000 TL idari para cezası ile cezalandırılacağı öngörülmüştür.

12 5- Genel Olarak Değerleme:
Değerleme, muhasebe dışı envanterin fiziki sayımdan sonraki ikinci aşamasını oluşturur ve fiziki sayımları yapılmış olan iktisadi kıymetlerin bilanço günündeki parasal kıymetlerinin belirlenmesidir.

13 TTK’na göre bilanço kalemlerinin Türkiye Muhasebe Standartlarına göre değerlenmesi gerekmektedir. Ancak TTK’nun 64/5’inci maddesine göre; “Bu Kanunun envanter, mali tabloların düzenlenmesi, aktifleştirme, karşılıklar, hesaplar, değerleme, saklama ve ibraz hükümleri 213 sayılı Kanun ile diğer vergi kanunlarının aynı hususları düzenleyen hükümlerinin uygulanmasına, vergi kanunlarına uygun olarak vergi matrahının tespit edilmesine ve buna yönelik mali tabloların hazırlanmasına engel teşkil etmez”.

14 6- VUK.’na Göre Değerleme:
Vergi Usul Kanunu’nun 258’inci ve müteakip maddelerinde, bilançoda yer alan aktif ve pasif kıymetlerin ne şekilde değerleneceği her bir iktisadi kıymet açısından hüküm altına alınmıştır. Değerleme, vergi matrahlarının hesaplanmasıyla ilgili iktisadi kıymetlerin takdir ve tespitidir.

15 Tespit, mükelleflerce VUK’nunda yer alan değerleme ölçüleri kullanılarak yapılan değerleme işlemi,
Takdir ise, mutat değerleme ölçüleri kullanılarak değerleme yapılamadığı takdirde idare tarafından yapılan takdir işlemidir.

16 a) Değerleme Ölçüleri:
Vergi Usul Kanunu’nun 261’inci maddesinde, değerlemenin, iktisadi kıymetin nevi ve mahiyetine göre, aşağıdaki ölçülerden biri ile yapılacağı belirtilmiştir. Maliyet bedeli Borsa rayici Tasarruf değeri Mukayyet değer İtibari değer Vergi değeri Rayiç bedel Emsal bedeli ve ücreti.

17 b ) Değerleme Yöntemleri:
Fiili Maliyet Ortalama Maliyet - Basit Ortalama - Ağırlıklı Ortalama - Hareketli Ortalama FİFO

18 II- HESAPLAR BAZINDA YAPILACAK iŞLEMLER:
Her hesap dönemi sonu itibariyle Muhasebe İçi ve Muhasebe Dışı Envanter olarak da nitelendirebileceğimiz tespit ve değerleme işlemleri kapsamında, bilanço kalemlerinin aşağıda belirtilen işlemlere tabi tutulması gerekmektedir.

19 1- NAKİT DEĞERLER: a) Kasa Hesabı: * Kasa Sayım Tutanağı
* Dövizli Mevcutların Değerlemesi * Kasa Fazlalıkları

20 b) Verilen ve Alınan Çekler / Senetler Hesabı:
* Alınan ve Verilen Çekler / Senetler Listesi * Dövizli Çeklerin / Senetlerin Değerlemesi * Senetlerin Reeskontu Reeskont Tutarı = (Nominal Değer X Faiz Oranı X Gün Sayısı) (Faiz Oranı X Gün Sayısı)  (Reeskont işlemlerinde uygulanacak ıskonto faiz oranı yıllık % 10,50 M.B. Tebliği 14 Aralık 2014)

21 c) Banka Hesapları: * Banka Mutabakat Yazıları yada Hesap Ekstreleri
* Dövizli Mevcutların Değerlemesi * Vadeli Mevduatların Değerlemesi

22 d) Menkul Kıymetlerin Değerlemesi:
Menkul Kıymetler VUK’nun 279’uncu maddesine göre aşağıda belirtilen değerleme ölçülerine göre değerlenir.

23 MENKUL KIYMET DEĞERLEME ÖLÇÜSÜ Hisse Senedi Alış Bedeli A Tipi Fon
B Tipi Fon Borsa Rayici Hazine Bonoları Devlet Tahvilleri Eurobondlar Özel Sektör Tahvilleri Kıst Getiri Repo İşlemleri

24 2- TİCARİ ALACAK VE BORÇLAR:
a) Cari Hesap Mutabakatları: İki kişinin herhangi bir hukuki sebep veya ilişkiden doğan alacaklarını teker teker ve ayrı ayrı istemekten karşılıklı olarak vazgeçip bunları kalem kalem alacak ve borç şekline çevirerek hesabın kesilmesinden sonra çıkacak artan tutarı isteyebileceklerine ilişkin sözleşme cari hesap sözleşmesidir. Bu sözleşme yazılı yapılmadıkça geçerli olmaz.

25 Her takvim yılının son günü taraflarca hesabın kapatılması günü olarak kabul edilmiş sayılır. Saptanan artan tutarı gösteren cetveli alan taraf, aldığı tarihten itibaren bir ay içinde, itirazda bulunmamışsa, bakiyeyi kabul etmiş sayılır.

26 b) Dövizli Alacak / Borçların Değerlemesi:
c) Muhasebeleştirilmesi: d) Şüpheli Alacaklar Karşılığı: * Cari Yıl Karşılıklarının Ayrılması: Ticari ve zirai kazancın elde edilmesi ve idame ettirilmesi ile ilgili olmak şartıyla; Dava veya icra safhasında bulunan alacaklar;Yapılan protestoya veya yazı ile bir defadan fazla istenilmesine rağmen borçlu tarafından ödenmemiş bulunan dava ve icra takibine değmeyecek derecede küçük alacaklar;şüpheli alacak sayılır. (Teminatlı alacaklar hariç)

27 * Önceki Yıllarda Ayrılan Karşılıkların Durumu:
Şüpheli alacakların sonradan tahsil edilen miktarları tahsil edildikleri dönemde kar-zarar hesabına intikal ettirilir. (VUK Madde: 373 ) * Şüpheli Alacakların Mutabakatı İçin Şirket Avukatından Yazılı Bilgi Alınması:

28 e) Vazgeçilen ve Değersiz Alacaklar:
f) Hareket Görmeyen Hesapların Kapatılması:

29 3- ORTAKLARDAN ALACAK VE BORÇLAR:
Adatlandırma Yoluyla Faiz Yürütülmesi Fatura Kesilmesi Katma Değer Vergisi Hesaplanması Kar Payına Mahsup Edilmesi Torba Yasa Hükümlerine Göre Kapatılması

30 4- STOKLAR: * Fiili Stok Sayım Tutanakları * Stokların Değerlemesi ve
Kaydi stok Listelerinin Oluşturulması * Değeri Düşen Mallar Karşılığı: Emtianın maliyet bedeline nazaran değerleme günündeki satış bedelleri % 10 ve daha fazla bir düşüklük gösterdiği hallerde mükellef, maliyet bedeli yerine 267’nci maddenin ikinci sırasındaki usul hariç olmak üzere, emsal bedeli ölçüsünü tatbik edebilir. (VUK Madde: 262 ve 274 )

31 Finansman Giderlerinden Stoklara Pay Verilmesi:
“İşletmelerin finansman temini maksadıyla bankalardan veya benzeri kredi müesseselerinden aldıkları krediler için ödedikleri faiz ve komisyon giderlerinden dönem sonu stoklarına pay vermeleri zorunlu bulunmamaktadır. Buna göre mükellefler söz konusu ödemelerini doğrudan gider olarak kaydedebilecekleri gibi, diledikleri takdirde stokta bulunan emtiaya isabet eden kısmı maliyete dahil edebileceklerdir.” (VUK G.T. 238) Ekonomik Değeri Olan Hurdaların Değerlemesi

32 5- TAMALANMAMIŞ HİZMET MALİYETLERİ:
Yıllara Sari İnşaat İşlerinde Yapılacak İşlemler: * Geçici Kabul Tutanaklarının Temin Edilmesi * Stopaj Tutarlarının Ödendiğinin Teyid Edilmesi * Müşterek Giderlerin Dağılımı * Amortisman Dağılımı

33 6- GİDER / GELİR TAHAKKUKLARI:
a) Mal Teslim Edilmeden Kesilen Faturalar: * Gelir / Gider Tahakkuku mu? b) Belgesi Gelmemiş Gider Tahakkukları: * Elektrik Faturası, Telefon Faturası, Su Faturası, Faiz Faturası vb. c) İhracat İşlemlerinde İntaç Tarihine Göre; Gelir Kaydı ve Stok Beyanı

34 7- DURAN VARLIKLAR: a) Duran Varlıkların Değerlemesi:
İktisadi işletmeler dahil bilimum maddi ve gayri maddi duran varlıklar maliyet bedeli ile değerlenir. Maliyet bedeline, satın alma bedelinden başka, aşağıda yazılı giderler de girer;

35 Makine ve tesisatın gümrük vergileri, nakliye ve montaj giderleri;
Mevcut bir binanın satın alınarak yıkılmasından ve arsasının tesviyesinden mütevellit giderler. Noter, mahkeme, kıymet takdiri, komisyon ve tellaliye giderleri ile Emlak Alım ve Özel Tüketim Vergilerini maliyet bedelini ithal etmekte veya genel giderler arasında göstermekte mükellefler serbesttirler. (İlgili Madde: VUK 269, 271, 272) (İlgili G.T. 143, 163) İnşa edilen binalarda ve gemilerde, imal edilen makine ve tesisatta, bunların inşa ve imal giderleri, satın alma bedeli yerine geçer.

36 * Finansman Giderlerinden Duran Varlıkların Maliyetine Pay Verilmesi

37 b) Duran Varlıklarda Amortisman İşlemleri:
* Amortisman Tablolarının Oluşturulması ve Amortisman Defteri (Ekonomik Ömür Esasına Göre) * Cari Yıl Amortismanlarının Hesaplanması ve Muhasebeleştirilmesi * Kıst Amortisman Uygulaması (Binek Otolar) * Sabit Kıymet Yenileme Fonu * Satılan Varlıklardan Elde Edilen Kar / Zarar Hesabı

38 8- FİNANSAL BORÇLAR: * Vade Yapılarının Belirlenmesi
* Kredi Bakiyeleri Tespiti * Kredi Faizlerinin Tahakkuku *Dövizli Kredi Borçlarının Değerlemesi

39 9- GİDER KARŞILIKLARI a) Çalışan Personel Hakları Karşılığı:
* Kıdem Tazminatı Karşılığı * İzin Hakları Karşılığı * Karşılıklar ve Fiili Ödemelerin Muhasebeleştirilmesi

40 b) Kamuya Olan Borç Karşılıkları:
* Kamuya Olan Borçların Tespiti * Gecikme Zamlarının Tahakkuku * İhtilaflı Borçların Tahakkuku ve Muhasebe Kaydı

41 c) Dava Karşılıkları: * Şirketin Açtığı Davalar * Şirkete Karşı Açılan Davalar

42 10- DÖNEM VERGİ KARŞILIKLARI:
Vergi Matrahı = Ticari Kar + KKEG – Vergi İstisna/ İndirimi

43 a) Ticari Kara Eklenecek Unsurlar:
Ödenen G.Z., G.F., P.Z. ve Her Türlü Para Cezaları, Binek Oto M.T.V., Kıdem Tazminatı ve İzin Karşılıkları, Özel İletişim Vergileri, Yapılan Bağış ve Yardımlar, Vadesinde Ödenmeyen Sosyal Güvenlik Primleri, Geçmiş Yıl Vergileri / Özel Vergiler

44 b) Ticari Kardan İndirilecek Unsurlar:
Geçmiş Yıllar Mali Zararları - Beş Yıl Geçmemek, - Beyannamede Gösterilmek Koşuluyla, Fiilen Ödenen Sosyal Güvenlik Primleri, Fiilen Ödenen Kıdem Tazminatı Karşılıkları, Sponsorluk Harcamaları

45 c) Vergiden İstisna Kazançlar:
İştirak Kazançları, Emisyon Primi Kazançları, Gayrimenkul ve İştirak Hissesi Satış Kazancı Yurtdışı İnş. ve Onarım İşlerinden Sağ. Kazançlar, Serbest Bölge Kazançları, Teknoloji Geliştirme Bölgesi Kazançları, Uluslararası Gemi Sicili Kazanç İstisnası, Yurtdışı Hizmet Gelirleri İstisnası, Yatırım İndirimi İstisnası, İndirilen Kurumlar Vergisi İstisnası

46 III- DÜZENLENMESİ GEREKEN MALİ TABLOLAR:
1- Hangi Esaslara Göre Finansal Tablo: Tacirlerin çıkarmak zorunda oldukları “açılış bilançosu” ile “Yılsonu Finansal Tabloları”nın tabi oldukları özel hükümler yeni TTK’nun 68-82’nci maddeleri arasında düzenlenmiştir. Ancak bu bölümde düzenlenen hükümler asgari hükümler olup, Kanunun 514’üncü maddesinde; “Türkiye muhasebe standartlarında öngörülmüş bulunan finansal tablolara” atıf yapılmıştır.

47 KGK. yayınladığı bir kararla; “660 sayılı KHK’da belirtilen kamu yararını ilgilendiren kuruluşların, 6102 sayılı Kanunun 397’nci maddesi çerçevesinde Bakanlar Kurulu kararıyla bağımsız denetime tabi olacakların ve aynı Kanunun 1534’üncü maddesinin ikinci fıkrasında sayılan şirketlerin münferit ve konsolide finansal tablolarının hazırlanmasında Türkiye Muhasebe Standartlarını uygulamasına,  Yukarıdaki kapsama dâhil olmayanlar için Kurumca bir belirleme yapılıncaya kadar yürürlükteki mevzuatın uygulanmasının devamına,” karar vermiştir. “Bu Kanuna tabi gerçek ve tüzel kişiler, VUK.’nun 175’inci maddesinde yer alan yetkiye istinaden yapılan düzenlemelere uymak zorundadır.” (TTK Mad:64/5)

48 “Maliye Bakanlığı; muhasebe standartları, tek düzen hesap planı ve mali tabloların çıkarılmasına ilişkin usul ve esasları tespit etmeye, bunları mükellef, şirket ve işletme türleri itibariyle uygulatmaya ve buna ilişkin diğer usul ve esasları belirlemeye yetkilidir. (VUK. Mad:175) Muhasebe Sistemi Uygulama Genel Tebliği’ne göre; aşağıdaki mali tabloların düzenlenmesi gerekmektedir.

49 2- Temel Mali Tablolar ve Dipnotları:
Gelir Tablosu Bilanço Satışların Maliyeti Tablosu Dipnotlar 3- Ek Mali Tablolar: Nakit Akım Tablosu Özvarlıklar Değişim Tablosu Kar Dağıtım Tablosu

50 4- Ek Mali Tabloları Düzenlemek Zorunda Olanlar:
2014 yılı Aktif Toplamı 13,500,000 TL’nin ve Net Satışlar Toplamı 30,000,000 TL’nin altında kalan işletmeler yukarıda belirtilen ek mali tabloları düzenlemek zorunda değildir. Ancak ek mali tabloları düzenlemek zorunda olan mükellefler, verecekleri yıllık gelir veya kurumlar vergisi beyannamesine söz konusu tablolardan sadece “Kar Dağıtım Tablosu”nu ekleyeceklerdir.

51 IV- MALİ TABLOLARA İLİŞKİN ANALİZ HÜKÜMLERİ:
1- Ortakların Borçlanabilme Sınırı: “Pay sahipleri, sermaye taahhüdünden doğan vadesi gelmiş borçlarını ifa etmedikçe ve şirketin; serbest yedek akçeleri ve karı, geçmiş yıl zararlarını karşılayacak düzeyde olmadıkça şirkete borçlanamazlar. (TTK Mad:358)

52 “Serbest yedek akçe: Genel kanuni yedek akçelerin sermayenin yarısını aşan kısmı ile Kanun ve sözleşme gereği ayrılanlar dışında genel kurulca ayrılmasına karar verilen yedek akçelerdir.” (Avans Kar Payı Dağıtımı Hakkında Tebliğ) Serbest Yedek + Dağıtılmamış > Geçmiş Yıl Akçeler Karlar Zararları Aksi takdirde Kanunun 562’nci maddesine göre, pay sahiplerine borç verenler üç yüz günden az olmamak üzere adli para cezasıyla cezalandırılırlar.

53 2- Borca Batıklık Durumu:
Son yıllık bilançodan, sermaye ile kanuni yedek akçeler toplamının yarısının zarar sebebiyle karşılıksız kaldığı anlaşılırsa, yönetim kurulu, genel kurulu hemen toplantıya çağırır ve bu genel kurula uygun gördüğü iyileştirici önlemleri sunar. (TTK Mad: 376/1) (Sermaye + K. Y. Akçeler) / 2 < Zararlar Toplamı ( ) / 2 = 70 < 80

54 Son yıllık bilançoya göre, sermaye ile kanuni yedek akçeler toplamının üçte ikisinin zarar sebebiyle karşılıksız kaldığı anlaşıldığı takdirde, derhâl toplantıya çağrılan genel kurul, sermayenin üçte biri ile yetinme veya sermayenin tamamlanmasına karar vermediği takdirde şirket kendiliğinden sona erer. (TTK Mad: 376/2) (Sermaye + Kanuni Yedek Akçeler) / 3 < Zararlar Toplamı ( = / 2/ > 80

55 Şirket aktiflerinin, şirket alacaklılarının alacaklarını karşılamaya yetmediğinin anlaşılması halinde, yönetim kurulu, bu durumu şirket merkezinin bulunduğu yer, Asliye Ticaret Mahkemesi’ne bildirir ve şirketin iflasını ister. (TTK Mad:376/3) Esas sermayenin kaybı ya da borca batık olma hâllerinde anonim şirketlere ilişkin ilgili hükümler kıyas yoluyla Ltd. Şti.’ye de uygulanır. (TTK Mad: 633)

56 3- Kamu İhale Kurumu Rasyoları:
cari oranın (dönen varlıklar/kısa vadeli borçlar) en az 0,75 olması, öz kaynak oranının (öz kaynaklar/toplam aktif) en az 0,15 olması, Kısa vadeli banka borçlarının öz kaynaklara oranının 0,50’den küçük olması, gerekir.

57 4- Finansman Gider Kısıtlaması:
6322 Sayılı Kanunun 6 ve 37’nci maddeleriyle Gelir ve Kurumlar Vergisi Kanunlarında yapılan değişiklikler ile; “Kullanılan yabancı kaynakları öz kaynaklarını aşan işletmelerde, aşan kısma münhasır olmak üzere, yatırımın maliyetine eklenenler hariç, işletmede kullanılan yabancı kaynaklara ilişkin faiz, komisyon, vade farkı, kar payı, kur farkı ve benzeri adlar altında yapılan gider ve maliyet unsurları toplamının %10’unu aşmamak üzere Bakanlar Kurulunca kararlaştırılan kısmı ticari karın tespitinde indirim olarak kabul edilmez” hükmü getirilmiştir.

58 V- KAPANIŞ İŞLEMLERİ: 1- Kapanış Muhasebe Kayıtlarının Yapılması:
2- Defterlerin Yazdırılması: 3- Yıllık Beyannamelerin Verilmesi: 4- Kesin Mizanın Gönderilmesi: 5- Yevmiye Defterinin Noter Kapanış Tasdikinin Yaptırılması: