(ses düğmesini açabilirsiniz)

... konulu sunumlar: "(ses düğmesini açabilirsiniz)"— Sunum transkripti:

1 (ses düğmesini açabilirsiniz)
MÜZİĞİN ÖLDÜĞÜ GÜN (ses düğmesini açabilirsiniz)

2 “Düş Hekimi - 7” kitabının finaline koyacaklarım.
MÜZİĞİN ÖLDÜĞÜ GÜN Dünyanın en yaşanası, en aşık olunası yıllarının epik bir öyküsü satırlarım. Müziğin en dinlenesi döneminin incir ormanlarını dolduramayacak detayları “Düş Hekimi - 7” kitabının finaline koyacaklarım. ** ** ** 2. Dünya Savaşı sonlanmış, nefretin, kan ve barut kokularının ardından sevgi yeniden yeşermeye - savaş makinesinin çarklarını döndüren muazzam üretim ve teknolojiden artık barış sanayi de payını almaya başlamıştı. Kitlesel ölümlerinin yerini alan bebek patlaması, kısa zamanda yaş ortalamasının birden çok aşağılara çekilmesiyle sonuçlanmıştı. Sanatta, sporda, müzikte, teknolojide son derece coşkulu bir kuşak bayrağı devralırken, dünya tarihinde bir kerecik yaşanıp bitecek çok özel bir dönem başlamaktaydı. Danslı partilerde, lambalı radyolarda, Amerika’nın siyah beyaz televizyonlarında her hafta gencecik insanların yepyeni bir şarkısı gözde olurken Rock ‘n’ Roll’un ateşi gençliği yakıp tutuşturmaktaydı.

3 3 Şubat 1959’da Amerika’nın Iowa eyaletinde, göz gözü görmez bir kar fırtınasında küçük bir Beechcraft Bonanza uçağı kalkışından hemen sonra düşmüştü. Üç yolcu kapasiteli bu uçakta, gençlerin hayran oldukları üç Rock ‘n’ Roll yıldızı Buddy Holly, Ritchie Valens, disk jokeylik de yapan Jiles Perry Richardson (The Big Bopper) ve pilot Roger Peterson yaşamlarını yitirmişti.

4 Buddy Holly o sırada grubu Crickets ile henüz 22 yaşında olmasına rağmen Rock ‘n’ Roll’da ünü Avrupa’yı da sarmış bir efsaneydi. Grubunu kurarken ismi az kalsın “Beetles” olarak seçecekken Crickets olarak değiştirmişti. Daha sonra Buddy Holly’nin çok etkisinde kalmış olan John Lennon ve Paul McCartney kendi gruplarına bir harf değişikliğiyle “Beatles” ismini vereceklerdi. Buddy’nin şarkıları listeleri alt üst ediyor, onun şarkısının çalınmadığı danslı bir parti düşünülemiyordu.

5 O sırada 18 yaşında olan şarkıcı, söz yazarı ve gitarist Ritchie Valens ise yıllarca – kuşaklarca dillerden düşmeyecek “La Bamba” şarkısının babasıydı. Unutulmaz “Oh Donna”yı da kısacık yaşamına sığdırmıştı. Büyülü bir gelecek onu bekliyordu.

6 “Chantilly Lace” ve “White Lightning” gibi dansların vazgeçilmez şarkılarının sahibi Big Bopper ise disk jokey olarak hiç ara vermeden ve uyumadan “5 gün, 2 saat, 8 dakika”da arka arkaya 1821 plak çalarak dünya rekoru kırmış, ama o sürede 16 kilo vermiş ayrı bir efsaneydi.

7 Üç haftada yirmi dört şehri kapsayacak “Kış Dans Partisi” turuna çıkmışlardı.
2 Şubat 1959’daki Iowa konserlerinden sonra, 4 Şubat’taki Moorhead konserine otobüsle gideceklerine, Buddy Holly, Crickets grubuyla birlikte üç kişilik bir uçakla gitmeyi tercih etmişti. O sırada Big Bopper grip olduğundan otobüsle gitmekte zorlanacağını düşünen Crickets’in bass gitarcısı Waylon Jennings, uçaktaki yerini kendisine vermiş, otobüse razı olmuştu. Uçakla gideceğine sevinen Bopper “inşallah otobüste donarsın” diye Jenning’i kızdırırken, Jenning de “inşallah lanetli uçağın düşer” diye karşılık verecekti. Sağ kurtulanın olmadığı uçak kazasından sonra Jenning öleceği 2002 yılına kadar bu konuda hiç konuşmayacaktı. ** ** **

8 Ritchie Valens daha önce hiç küçük bir uçağa binmemişti ve otobüs yerine uçakla gidebilmeyi çok istiyordu. Crickets’in gitarcısı Tommy Allsup’la uçaktaki yer için yazı tura atmışlar ve Allsup para atışını kaybetmişti – uçağa Valens binecekti. Allsup’un yerini kaptırışı, 2008 yılında hala gitar çalabilmesiyle sonuçlanacaktı. Ertesi gün gazeteler feci kaza haberini manşetten verirken gözyaşları Buddy Holly’nin hamile olan ve kısa bir süre sonra düşük yapacak olan eşi Maria Elena Holly için de akacaktı. Bu kazaya ve ölümlere rağmen tur “hiç aksamadan” devam edecek ve daha ölenler gömülmeden - hemen 4 Şubat akşamındaki Moorhead gösterisinde Buddy Holly’nin ve Ritchie Valens’in yerine 15 yaşındaki Bobby Vee bulunacaktı. Aslında üç yıldız gökyüzünde kayarken, kahraman yeni dünya, bir başka yıldız doğurmaktaydı.

9 Bu gazeteleri evlerin kapılarına dağıtan çocuklardan birisi olan küçük Don McLean aradan on bir sene geçtiğinde, unutulmaz şarkısı “Bye Bye Miss American Pie”da, unutamadığı 3 Şubat 1959’u: “Müziğin Öldüğü Gün” olarak ruhlara kazıyacaktı. Miss American Pie şarkısı aslında Buddy Holly çerçevesinde, 50’lerin aydınlığının, masumiyet ve keyif döneminin bitişinin, kirlenişle birlikte dansın yerini şiddetin, ümidin yerini zehirlenişlerin, suikastlerin, uzak diyarlardaki savaşların aldığı yeni bir dönemden kesitler sunmaktaydı.

10 Mr. Tambourine Man kaçırmıştı.
Elvis Presley’den Bob Dylan’a, John Kennedy’den, Martin Luther King’e, James Dean’den, Marilyn Monroe’ya, Beatles’dan, Rolling Stones’a, Janis Joplin’den, uyuşturucunun sahte cennetine, Cehennem Melekleri’nden, Vietnam Savaşı’na, Uzay Programı’ndan, uzayda kaybolmuş bir kuşağa, Woodstock’tan Altamont’a pek çok sembol bu şarkının satır aralıklarında saklıydı. Kim bilir belki de Miss American Pie’ı, Mr. Tambourine Man kaçırmıştı.

11 3 Şubat 1959’de önce müzik ölmüş, ardından gelen Hippilik ve Woodstock kuşağı ise 6 Aralık 1969’daki Altamont Konseri ile “de facto” bitmişti. Rolling Stones, Grateful Dead, Jefferson Airplane gibi grupların da yer alıp, kişinin katıldığı bu ücretsiz konserde, Grateful Dead grubunun 500 dolarlık bira karşılığında anlaştığı “Cehennem Melekleri Motosiklet Kulübü” üyeleri, güvenliği sağlamakla görevlendirilmişti.

12 Güvenliği sağlama görevinin böyle uçuk bir gruba verildiği konserde, Mick Jagger sahnede “Under My Thumb”u söylerken bir Cehennem Meleği, “elinde silah gördüm…” diyerek Jagger’ın dört metre ötesindeki Meredith Hunter isimli zenciyi bıçaklayarak öldürecekti. Konser bir kaç dakika duracak, ölen ve öldüren uzaklaştırıldıktan sonra 1959 kazasının ertesi akşamındaki Moorhead konserindeki gibi “gösteri devam edecekti”. Altamont Konseri’nde bu cinayetten başka: iki seyirci de uyku tulumlarında uyurlarken üzerinden araba geçerek ölecek, bir seyirci de kanalizasyonda boğulacaktı. Hamile bir seyirci ise konser sırasında doğuracaktı. Tek kullanımlık bir dönem sonlanmıştı… ** ** **

13 “Miss American Pie”ın anlamını günümüze kadar hiç kimse bilemedi
“Miss American Pie”ın anlamını günümüze kadar hiç kimse bilemedi. Kimisi 3 Şubat 1959’da düşen uçağın ismi olduğunu söyledi, kimisi bir güzellik kraliçesi adayı, kimisi de 60’ların hadiselerinin ta kendisi olduğunu iddia etti. Don McLean, “Miss American Pie”ın ne anlama geldiği sorusuna sadece: “ bir daha hiç çalışmama gerek kalmadığı anlamına geliyor” demekle yetinmişti. Don McLean sadece “American Pie” ile değil, Vincent Van Gogh’u işlediği: “Starry Starry Night” ile de birden fazla kuşağın duygusal belleğinde silinmez yer edinecekti. Don McLean’den müthiş etkilenen ve şarkısının kendisini yavaş yavaş öldürdüğünü şiir olarak yazan Lori Lieberman, 1971’de “Killing Me Softly With His Song” şarkısının doğumuna neden olacak ve şarkının 1973’te Roberta Flack tarafından söylenmiş hali, üç Grammy Müzik Ödülü birden alacaktı. Billy Joel’den, Bruce Springsteen’ne, Meat Loaf’tan, Pearl Jam’a kadar onlarca şarkıcı ve grup, Don McLean gibi Buddy Holly etkisinden kurtulamayanlar kervanına katılacaktı. Füsun Önal da Ritchie Valens’in “La Bamba” şarkısını “Haydi Kardeşim Durma” olarak söyleyecekti.

14 1988’de uçağın düştüğü, müziğin öldüğü yere 50’ler hayranı Ken Paquette tarafından bir anıt dikilecekti. Kim bilir, belki de anlamı banknotlarla izah edilecek duygular Don McLean’e derin felsefeler gizli American Pie isminin 1999 yılında içi boş bir filminde kullanmasına izin verdirecekti. Madonna ise 2000 yılında “The Next Best Thing” filminin de müziği olacak “American Pie” şarkısını, bir pop-dans şarkısı olarak söyleyecekti. ** ** ** JOHN MEEK VE TELSTAR Holly Buddy’den bahsederken John Meek ve Telstar’dan ayrı bir şekilde bahsetmemek olmaz. 1960’ların başında İngiltere’de, Holly Buddy’nin müthiş etkisinde kalmış ses virtiyözü bir yapımcı vardı: John Meek. Buddy Holly için yaptığı şarkıların yanı sıra, Tornados grubu ile bir de unutulmaza imza atmıştı: “Telstar”.

15 David Bowie’nin “A Space Oddity”si gibi uzay kavramlı müziklere – Jean Michael Jarre’nin elektronik müziğine, Mike Oldfield’in Arthur C. Clark etkisindeki inanılmaz kompozisyonlarına giden yolun ilk sarı tuğlaları döşenmişti. Telstar, aynı anda Amerika ve İngiltere listelerinde 1 numaraya kadar yükselecek, günümüzde basit karşılansa da bilgisayarların cirit atmadığı bir dünyada olağanüstü başarılı bir 45’likti. Telstar yörüngeye sokulacak ilk ticari iletişim uydusuydu. Aslında uzay çalışmalarında pek çok şey “ilk”ti ve günümüzün bezginliği düşünülürse her “ilk”in insanlar üzerinde yarattığı heyecan tarifsizdi. Bu müzik dehasının psikiyatrik sorunları da vardı. Şarkılarını mezarından çıkıp gelmiş Holly Buddy’nin önerileriyle yaptığına inanıyordu. Çoğu zaman mezarlıklarda elinde mikrofonla sabaha kadar gaipten gelen sesleri kayda uğraşıyordu. Bu arada rakip plak firmalarının telefonlarını dinlediğini, çalışmalarını çaldığını sanıyordu. Müziğin öldüğü 3 Şubat 1959’dan tam sekiz sene sonra 3 Şubat 1967’de Holly Buddy hayranı Meek ev sahibesini öldürüp intihar edecekti. O dönemlerde Pink Floyd’un Syd Barrett’i de dahil olmak üzere, pek çok ruhta kopan fırtınalar izah edilemezdi. Günümüze Telstar’ı gösteren Meek, insan için küçük, insanlık için büyük bir adımı göremeyecekti. ** ** **

16 Lynyrd Skynyrd grubunun yarısının, Stevie Ray Vaughan’ın, Jim Croce’un, Patsy Cline’ın, John Denver’in, Aaliyah’ın, Ricky Nelson’un, Otis Redding’in, Randy Rhoads’un öldükleri diğer hava kazaları da müzik tarihinde yanıklar, kırıklar, yırtılmalar oluşturmuştu. Ama hiçbir kaza, müzik dünyası için 3 Şubat 1959’daki kadar yaşamsal olmamıştı. 3 Şubat 1959 müziğin öldüğü gündü. ** ** ** Bence uçağın düştüğü mısır tarlasına tohumlar saçılmıştı. Bu tohumlar rock müziğinde bereketli hasatların başı olacak, psychedelianın labirentleri oluşurken, 22. yüzyılda bile dinlenecek en güzel şarkılar, Pink Floyd, Beatles, Led Zeppelin, Queen, Eagles gibi gruplar, Bob Dylan, Eric Clapton, Sting gibi unutulmayacaklar asıl o tarihten sonra ortaya çıkacaktı. Don McLean’e göre eğer bir ölüm, bir kuşağın masumiyetinin kirlenmeye geçişindeki sembolü olacaksa ve şarkısında “on yıldır bir başımıza kaldık” diye vurgulayacaksa: “işte hendekli, kol düğmeli, Gülpembe’li” bir ülkenin Düş Hekimi’ne göre de müziğin öldüğü, masumiyet döneminin bittiği gün olsa olsa 1 Şubat 1999 olacaktı.

17 Mart 2008 verilerine göre 1962’den beri arızalı da olsa, kullanılmayıp çoktan unutulsa da,
“Amerikan Uzay Cisimleri Kayıtları”na göre hala tepemizde dönüp durmakta olan Telstar’a ve gökyüzünde yalnız gezen, kaysa bile ışığı hala gelen - gerçek yıldızlara selamlarımla… düş hekimi yalçın ergir (16 nisan 2008 / “müziğin öldüğü gün”ün yazıldığı gün)

18 ve gökyüzünde yalnız gezen,
Mart 2008 verilerine göre 1962’den beri arızalı da olsa, kullanılmayıp çoktan unutulsa da, “Amerikan Uzay Cisimleri Kayıtları”na göre hala tepemizde dönüp durmakta olan Telstar’a ve gökyüzünde yalnız gezen, kaysa bile ışığı hala gelen - gerçek yıldızlara selamlarımla… düş hekimi yalçın ergir (16 nisan 2008 / “müziğin öldüğü gün”ün yazıldığı gün) sunumdaki müzikler: bye bye miss american pie - don mclean everyday - buddy holly la bamba - ritchie valens chantilly lace - big bopper telstar - john meek