BİLİMSEL ARAŞTIRMA YÖNTEMLERİ

... konulu sunumlar: "BİLİMSEL ARAŞTIRMA YÖNTEMLERİ"— Sunum transkripti:

1 BİLİMSEL ARAŞTIRMA YÖNTEMLERİ
Anket Prof. Dr. Mustafa Ergün AKÜ - Eğitim Fakültesi

2 Anket yoluyla bilgi toplama (Collecting Primary Data Through Questionnaires)
Bilimsel Araştırma Yöntemleri Prof.Dr. Mustafa Ergün AKÜ

3 Anket, sistematik bir veri toplama yöntemidir
Anket, sistematik bir veri toplama yöntemidir. Veriler, önceden belirlenmiş insanlara bir dizi soru sorarak elde edilir. Anket yöntemi ile çok farklı türde veri toplamak mümkündür. Bilimsel Araştırma Yöntemleri Prof.Dr. Mustafa Ergün AKÜ

4 Anketler, az detaylı veri sağlamalarına rağmen, kısa zamanda büyük miktarlarda veri toplanmak için uygundurlar. Bilimsel Araştırma Yöntemleri Prof.Dr. Mustafa Ergün AKÜ

5 Anketler ikiye ayrılır Yapılandırılmamış (Unstructured): Bir kompozisyon halinde yazdırma veya serbestçe listeletme) veya açık uçlu sorularla Yapılandırılmış (Structured): Cevapları şıklar haline getirilmiş sorularla Bilimsel Araştırma Yöntemleri Prof.Dr. Mustafa Ergün AKÜ

6 Yapılandırımış ankletler ya Likert tipi bir skala ile ya da çoktan seçmeli cevap seçenekleri ile veri toplar. Bilimsel Araştırma Yöntemleri Prof.Dr. Mustafa Ergün AKÜ

7 Kapalı uçlu sorular (sınıflayıcı türde ölçüm yapan sorular), dercelendirme ölçekleri (Likert tarzı ölçekler, zıt anlam ölçekleri, sıralayıcı ölçekler ve Thurstone ölçekleri) kullanırlar. Bilimsel Araştırma Yöntemleri Prof.Dr. Mustafa Ergün AKÜ

8 Anket Maddelerinin Oluşturulması Araştırma konusunda aklınıza gelen her şeyi not edin. Başlangıçta fazla madde olması iyidir. Mükemmel soru hazırlamaya odaklanmayın. İlk başta, tüm konulara değinmek önemlidir. Anket maddelerini oluşturmak için, beyin fırtınası, ağaç diyagramları ve diğer fikir üreten metotlar yararlı olacaktır. Bilimsel Araştırma Yöntemleri Prof.Dr. Mustafa Ergün AKÜ

9 Bir anket maddesinin taşıması gereken özellikler
Bir anket maddesinin taşıması gereken özellikler * Açıkça yazılma: İfadeler net olmalı ve kolay anlaşılabilmelidir. Teknik terim, kısaltma ve jargonları kullanmaktan kaçının. * Kısa olma: Anketin maddelerini yanıtlayan kişinin dikkati dağılmaması ve ankete konsantre olabilmesi için konu dışı kelimeleri ve fikirleri ortadan kaldırın. Bilimsel Araştırma Yöntemleri Prof.Dr. Mustafa Ergün AKÜ

10 Bir anket maddesinin taşıması gereken özellikler (devam)
Bir anket maddesinin taşıması gereken özellikler (devam) * Belirli olma: Her soruda bir fikir üzerinde odaklanın. Her madde bir tek davranış, tavır, fikir, olay ya da konu ile ilgili olmalıdır. Bunun için “ve”, “ya da” gibi bağlaçları kullanmayın Bilimsel Araştırma Yöntemleri Prof.Dr. Mustafa Ergün AKÜ

11 Bir anket maddesinin taşıması gereken özellikler (devam)
Bir anket maddesinin taşıması gereken özellikler (devam) * Açık olma: İnsanları ne sorulduğunu tahmin etmeye zorlamayın. İfadenizin herkes tarafından aynı şekilde anlaşıldığından emin olun. Eğer gerekliyse ek açıklamalar yapın. Bilimsel Araştırma Yöntemleri Prof.Dr. Mustafa Ergün AKÜ

12 Cevap Formatının Seçimi Anketler genelde insanların bir ifadeye ne kadar katıldıklarını, bir şeyin ne kadar önemli olduğunu yada bir şeyin ne sıklıkla yapıldığını öğrenmeye yöneliktir. Anket cevaplarında kullanılabilecek bazı cevap formatları: Bilimsel Araştırma Yöntemleri Prof.Dr. Mustafa Ergün AKÜ

13 Derecelendirme ölçekleri Anketlerde genelde ürün ya da hizmetlerin belirli bir ölçeğe göre derecelendirilmeleri istenir. Bazı anketlerde ise insanlara verilen ifadelere ne kadar katıldıkları ya da katılmadıkları sorulur. Bilimsel Araştırma Yöntemleri Prof.Dr. Mustafa Ergün AKÜ

14 Likert tipi cevaplamada “Tamamen katılıyorum”dan “hiç katılmıyorum”a veya “önemli”den “önemsiz”e veya “çok acıyor”dan “hiç acımıyor”a cevap derecelemeleri kullanılır. Bilimsel Araştırma Yöntemleri Prof.Dr. Mustafa Ergün AKÜ

15 A KESİNLİKLE KATILMIYORUM B KATILMIYORUM C KARARSIZIM D KATILIYORUM E KESİNLİKLE KATILIYORUM A HİÇ TATMİN OLMADIM B TATMİN OLMADIM C KARARSIZIM D TATMİN OLDUM E ÇOK TATMİN OLDUM A ÇOK KÖTÜ B KÖTÜ C ORTA D İYİ E ÇOK İYİ Bilimsel Araştırma Yöntemleri Prof.Dr. Mustafa Ergün AKÜ

16 Derecelendirme ölçeklerini hazırlarken uç noktaların zıt anlamda olduklarından emin olun (yoksa anketten alınan yanıtlar taraflı olur). Örneğin A GENELDE TATMİNKAR B TAMAMIYLA TATMİNKAR C SON DERECE TATMİNKAR D MÜKEMMEL Bilimsel Araştırma Yöntemleri Prof.Dr. Mustafa Ergün AKÜ

17 Maddeleri sıralamak Başka bir cevap formatı, bir seçenek listesindeki maddeleri farklı kriterlere (örnek: önemderecesi) göre sıralamalarını istemektir. Örneğin: Lütfen aşağıdaki 5 iyileştirme amacını önem sırasına göre (“1” en önemliyi, “5” en önemsizi temsil edecek şekilde) sıralayınız. ___ ÇABUK BAŞARI ELDE ETMEK ___ ÜRETİMİN MİKTARINI ARTTIRMAK ___ FİYATLARI DÜŞÜRMEK ___ BİRİKEN İŞ SAYISINI AZALTMAK ___ HATA MİKTARINI DÜŞÜRMEK Bilimsel Araştırma Yöntemleri Prof.Dr. Mustafa Ergün AKÜ

18 Tercihleri belirlemek (çoktan seçmeli) Burada, ifade ya da tercihlerden oluşanbir listeden uygun olan tercihleri yuvarlak içine alarak işaretlemeleri istenir. Bu tür soruların cevaplandırılması, sıralama sorularından daha kolaydır. Bilimsel Araştırma Yöntemleri Prof.Dr. Mustafa Ergün AKÜ

19 Yorumlar ve açık uçlu sorular Bazen ankete katılanların ek yorumlarına ihtiyaç duyulabilir. Burada cevaplayıcılara, kendileri için önemli olanları ve istediklerini kendi cümleleriyle yazabilmeleri içinboş bir alan bırakılır. - Kendimizi nasıl geliştirebileceğimiz konusunda önerileriniz var mı? - Eklemek istediğiniz başka bir husus var mı? Bu bilgiler hiç dokunulmamış konuları ortaya çıkarmak için çok yararlıdır. Ancak bu sorulara verilen cevaplarıyorumlamak çok zordur. Bilimsel Araştırma Yöntemleri Prof.Dr. Mustafa Ergün AKÜ

20 Demografik sorular (kişisel sorular) Demografik sorular genelde katılımcıları sınıf, yaş ya da eğitim seviyesi gibi kriterlere dayalı olarak daha küçük ve özellikli gruplara ayırmak için kullanılır. Eğer anketin amaçlarından birisi iki farklı grubun verdiği yanıtlar arasındaki önemli farklılıkları belirlemek ise bu ayrıştırma önemlidir. Ancak demografik soruların cevaplayıcıların kimliğini ortaya çıkartacak olması onların kendilerini rahatsız hissetmelerine ve dürüst cevap vermemelerine yol açabilir. Burada endişeleri azaltmak için, anket cevaplarının nasıl kullanılacağını anlatan bir açıklama ve cevapların gizliliğini içeren bir taahhüt yararlı olabilir. Bilimsel Araştırma Yöntemleri Prof.Dr. Mustafa Ergün AKÜ

21 Maddelerin Gözden Geçirilmesi Hazırladığınız soru maddeleri ve cevap formatlarının aşağıdaki özelliklere uyup uymadıklarını inceleyin.
anketin amacına uygun mu? Ankette yer alan her bir soru için özel bir nedeniniz olduğundan emin olun. Her zaman anketin amacına ve bu amacı destekleyecek bilgi çeşidine odaklanın.
anket yapılan bireyler için uygun mu? Ankete insanların bilmedikleri, cevapveremeyecekleri maddeleri eklemeyin.
uygun sonuçlar sağlayabilecek yetenekte mi? Elde edilen verileri, araştırmacının ihtiyaç duyduğu nitelikteki bilgiyi sağlamalıdır. Bilimsel Araştırma Yöntemleri Prof.Dr. Mustafa Ergün AKÜ

22 Anket soruları aşağıdakiler gibi olmasın
belirsiz Yanlış yorumlanabilecek kelime ve ifadelerden kaçının.
çakışan Birbiri ile çakışan cevap seçeneklerini vermekten kaçının.
Yönlendiren İnsanları, arzuladığınız cevaplara yönlendirecek ipuçları vermekten kaçının.
Çift taraflı olan Aynı madde içerisinde iki ayrı konu olmamasına dikkat edin. Bilimsel Araştırma Yöntemleri Prof.Dr. Mustafa Ergün AKÜ

23 Anketin Girişi ve Talimatları Anketler genelde, anketin amacını ve verilerin nasıl kullanılacağını anlatan kısa bir giriş paragrafı ile başlar. Giriş paragrafını, anketin nasıl doldurulacağını anlatan kısa kurallar takip eder. Özellikle ankette demografik maddeler mevcutsa, insanlara güven vermek için, verecekleri yanıtların gizli kalacağına dair bir ifade bu bölümde yer almalıdır. Bilimsel Araştırma Yöntemleri Prof.Dr. Mustafa Ergün AKÜ

24 Anketin Test Edilmesi Taslak bir anket hazırladıktan sonra, anketi geliştirmek ve muhtemel hataları belirlemek için test edebilirsiniz. Test, anket geniş kitlelere dağıtmadan önce, güvenilirlik ve geçerliliğinden emin olmak için yapılır. Test genelde büyük grubu temsil eden daha küçük bir gruba uygulanır. Burada anlamı açık olmayan sorular, eksik ve yanlış sorular belirlenir. Uzman kanısına başvurulur. Bilimsel Araştırma Yöntemleri Prof.Dr. Mustafa Ergün AKÜ

25 Anketle veriler nasıl toplanır
Anketle veriler nasıl toplanır? 1- posta, 2- telefon, 3- yüzyüze görüşme 4- internet Bilimsel Araştırma Yöntemleri Prof.Dr. Mustafa Ergün AKÜ

26 Anket Sonuçlarının Özetlenmesi Anketi uyguladıktan sonra sonra, sonuçları özetlemeli, analiz etmeli ve yorumlamalısınız. Frekans dağılımları Bu dağılımlar, anket sorularına verilen cevapların basitçe sayılması ve gruplandırılması ile elde edilebilir. Frekans dağılımları kolay yorumlanabilmeleri için genelde tablolar ya da grafik barlar halinde sunulurlar. Anket bilgilerini düzenlemenin bir yolu da ankete katılanları sınıflar halinde düşünmektir. Sınıflandırma, katılımcıları, benzer özelliklerine dayanarak gruplandırmaktır. Bilimsel Araştırma Yöntemleri Prof.Dr. Mustafa Ergün AKÜ

27 Anket Sonuçlarının Özetlenmesi Yüzdeler Anket verilerini özetlemenin en basit yollarından birisi de yüzdelerdir. Yüzdeler tablolar, grafik barlar ya da pasta diyagram yardımı ile gösterilir. Diğer istatistiksel yöntemler: T testi, F testi (ANOVA), korelasyon, regresyon vs. Bilimsel Araştırma Yöntemleri Prof.Dr. Mustafa Ergün AKÜ

28 Pınar Ünsal. Örgütsel Araştırmalarda Anket Yöntemi
Pınar Ünsal. Örgütsel Araştırmalarda Anket Yöntemi. İstanbul: Çantay yay Türker Baş. Anket. Seçkin Yayıncılık