T.C. PRİŞTİNE BÜYÜKELÇİLİĞİ TİCARET MÜŞAVİRLİĞİ Adres: İmzot Nike Prella No: 42,Ulpiane / Priştine Tel: 00381 38 554 699 Faks: 00381 38 554 688 e-mail:

... konulu sunumlar: "T.C. PRİŞTİNE BÜYÜKELÇİLİĞİ TİCARET MÜŞAVİRLİĞİ Adres: İmzot Nike Prella No: 42,Ulpiane / Priştine Tel: 00381 38 554 699 Faks: 00381 38 554 688 e-mail:"— Sunum transkripti:

1 T.C. PRİŞTİNE BÜYÜKELÇİLİĞİ TİCARET MÜŞAVİRLİĞİ Adres: İmzot Nike Prella No: 42,Ulpiane / Priştine Tel: 00381 38 554 699 Faks: 00381 38 554 688 e-mail: pristina@ekonomi.gov.trpristina@ekonomi.gov.tr

2 Ekonomik Görünüm ve Türkiye – Kosova Ticari İlişkileri

3 Kosova'nın Temel Ekonomik ve Sosyal Göstergeleri (1) 201020112012 (Ocak-Eylül) Yüzölçümü10.908 km2 Nüfus (000)1.800 GSYİH (000 € )4.259.0004.780.000- Kişi Başı Gelir2.3662.650- Büyüme Oranı (%)4,643,8 (IMF Tahmin) Enflasyon (%)3,57,32,2 (Ocak -Ekim) İşsizlik (%)45 39 - 41 (Tahmin)

4 Kosova'nın Temel Ekonomik ve Sosyal Göstergeleri (2)

5 DOĞRUDAN YABANCI YATIRIMLARDA İLK 10 ÜLKE ÜLKELERYATIRIM TUTARITOPLAM İÇİNDEKİ PAYI (%) ALMANYA339.2 17.7 BÜYÜK BRİTANYA283.8 14.8 TÜRKİYE250.0* 13.1* SLOVENYA204.5 10.7 AVUSTURYA145.2 7.6 İSVİÇRE141.6 7.4 HOLLANDA107.6 5.6 ARNAVUTLUK82.2 4.3 ABD54.9 2.9 LÜKSEMBURG28 1.5 İLK 10 ÜLKE TOPLAMI1,474.8 77.1 GENEL TOPLAM 1,912.8100 (Milyon €) Kaynak: Kosova Sanayi ve Ticaret Bakanlığı *:Ticaret Müşavirliği

6 YILLARA VE SEKTÖRLERE GÖRE KOSOVA’DA DYY (1) SEKTÖRLER200920102011 FİNANSAL HİZMETLER73,271,246,1 ÜRETİM49,272,349,5 GAYRİMENKUL42,748,862,7 ULAŞTIRMA & TELEKOMÜNİKASYON 21,314,623,2 ELEKTRİK8,50,40 MADENCİLİK6,810,10,9 İNŞAAT34,691129,4 Kaynak: Kosova Sanayi ve Ticaret Bakanlığı (Milyon €)

7 YILLARA VE SEKTÖRLERE GÖRE KOSOVA’DA DYY (2) İŞLEME SANAYİ6,825,11,9 TARIM12,72,40,2 TİCARET VE DİĞER HİZMETLER 15,711,97,9 DANIŞMANLIK FAALİYETLERİ VE ARAŞTIRMA 2,68,55,2 SAĞLIK2,32,60 DİĞER116,966,9 TOPLAM YATIRIM TUTARI (MİLYON €) 287,4365,8393,9 (Milyon €) Kaynak: Kosova Sanayi ve Ticaret Bakanlığı

8 SEKTÖRLERE GÖRE KOSOVA’DA TÜRK YATIRIMLARI (1) (000 USD) YATIRIM KONUSUFİRMA SAYISIYATIRIM TUTARI (USD)İŞÇİ SAYISI BANKACILIK 238.940717 DAĞITIM (GIDA VE TEMİZLİK) 1528114 EĞİTİM 113.200250 GIDA ÜRETİMİ 239.600215 HAVA ALANI İNŞAATI - İŞLETMESİ 1132.000736 İNŞAAT (KONUT ÜRETİMİ) 233.96083 KABLO ÜRETİMİ 13.00019 Kaynak: Ticaret Müşavirliği

9 SEKTÖRLERE GÖRE KOSOVA’DA TÜRK YATIRIMLARI (2) KIRTASİYE1949 KİMYA (KONVEYÖR BANT ÜRETİMİ) 111.700360 MOBİLYA ÜRETİMİ21.40082 TEKSTİL VE İPLİK ÜRETİMİ315.220385 SAĞLIK513.455319 SİGORTA113.200141 YATAK ÜRETİMİ11.30032 TOPLAM24317.5973.462 (000 USD) Kaynak: Ticaret Müşavirliği

10 KOSOVA’NIN SON ÜÇ YILDAKİ TOPLAM İHRACAT VE İTHALATI YILLARİHRACAT 2011/2010 % İTHALAT 2011/2010% 2010295.9562.157.725 2011313.106 5,7 2.479.611 14,9 2012/2011 % 2011 (Ocak– Eylül) 246.8781.771.171 2012 (Ocak– Eylül) 201.736 - 18,2 1.848.421 4,3 (Bin € ) (000 €) Kaynak: Kosova İstatistik Kurumu

11 2011 ve 2012 YILININ OCAK – EYLÜL DÖNEMİNDE KOSOVA’NIN İTHALATINDA İLK 10 ÜLKE (1) (000 €) Kaynak: Kosova İstatistik Kurumu *: T.C. Ekonomi Bakanlığı Ülkeler Ocak-Eylül 2011 Ocak-Eylül 2012% Değişme 1) Almanya 204.714 219.617 7,2 2) Makedonya 279.570 216.265 -22,6 3) Sırbistan 180.296 208.595 15,6 4) İtalya 103.871 166.210 60 5)Türkiye 143.378* (129.906) 145.571* (142.434) 1,5* (9,6) 6)Çin 119.887 117.361 -2,1

12 2011 ve 2012 YILININ OCAK – EYLÜL DÖNEMİNDE KOSOVA’NIN İTHALATINDA İLK 10 ÜLKE (2) (000 €) Kaynak: Kosova İstatistik Kurumu *: T.C. Ekonomi Bakanlığı 7)Arnavutluk 66.890 80.293 20 8) Yunanistan 75.58977.4292,4 9)Bosna Hersek 61.09862.9383 10)Hırvatistan 45.42551.21612,7 İlk 10 Ülke Toplamı 1.267.2461.342.3585,9 Genel Toplam1.771.1711.848.4214,3

13 2011 ve 2012 YILININ OCAK – EYLÜL DÖNEMİNDE KOSOVA’NIN İHRACATINDA İLK 10 ÜLKE (1) (000 €) Kaynak: Kosova İstatistik Kurumu Ocak-Eylül 2011 Ocak-Eylül 2012% Değişme 1)İtalya 64.85154.509 -15,9 2)Arnavutluk 26.77630.095 12,3 3)Makedonya 23.79918.989 -20,2 4)Almanya 14.64011.963 -18,2 5)İsviçre 12.32411.510 6,6 6)Karadağ 5.14010.882 111

14 2011 ve 2012 YILININ OCAK – EYLÜL DÖNEMİNDE KOSOVA’NIN İHRACATINDA İLK 10 ÜLKE (2) (000 €) Kaynak: Kosova İstatistik Kurumu *: T.C. Ekonomi Bakanlığı 7)Sırbistan 4.81910.521 118 8)Türkiye 5.343* (5.761) 5.317* (8.764) 0,04* (52,1) 9) Avusturya 4.9273.520-28,5 10)Çin 20.2052.902-85,6 İlk 10 Ülke Toplamı 183.242163.655-10,6 Genel Toplam246.878201.736-18,2

15 SEKTÖRLERE GÖRE KOSOVA’NIN 2010 – 2012 DÖNEMİNDE İHRACATI VE SEKTÖRLERİN TOPLAM İÇİNDEKİ PAYLARI (1) Kaynak: Kosova İstatistik Kurumu (000 €) Ürün Grupları2010%2011% 2012 (Ocak - Eylül)% Metaller ve ürünleri18611962,919006060,710991354,8 Mineral ürünler3894213,23923112,52308712 Makine, mekanik ve elektrikli cihazlar109123,7150794,8136447,1 Genel Gıda, sigara- içecek maddeler114443,9128054,1119675,9 Bitkisel ürünler122054,1125534107115,6 Plastik-lastik ve ürünleri81192,712378494014,9 Deri ve ürünleri96503,39297381274

16 SEKTÖRLERE GÖRE KOSOVA’NIN 2010 – 2012 DÖNEMİNDE İHRACATI VE SEKTÖRLERİN TOPLAM İÇİNDEKİ PAYLARI (2) (000 €) Kaynak: Kosova İstatistik Kurumu Tekstil ve ürünleri83292,8110893,572824,1 Üretilen diğer ürünler21830,620410,71625,90,8 Kimya Sanayi ürünleri13630,522090,714370,07 Ahşap ve ürünleri12530,416070,512760,06 Kağıt ve ürünleri9990,313810,410840,05 Ulaştırma araçları14640,510170,35750,2 Taş, alçı, seramik ve cam ürünleri14340,511450,45090,2 Canlı hayvan, hayvansal ürünler9260,34350,12720,1

17 SEKTÖRLERE GÖRE KOSOVA’NIN 2010 – 2012 DÖNEMİNDE İHRACATI VE SEKTÖRLERİN TOPLAM İÇİNDEKİ PAYLARI (3) Kaynak: Kosova İstatistik Kurumu (000 €) Optik, tıbbi, fotoğraf, müzik aletleri3890,15310,2242,20,1 Ayakkabı510,02860,03880,02 Sanat eserleri480,02960,03500,01 Yağlar1000,03450,0146,90,01 İnci, değerli taş, değerli metaller260,01210,01230,01 Silah ve patlayıcılar000000 Toplam 295956100313106100201,736100

18 SEKTÖRLERE GÖRE KOSOVA’NIN 2010 – 2012 DÖNEMİNDE İTHALATI VE SEKTÖRLERİN TOPLAM İÇİNDEKİ PAYLARI (1) Kaynak: Kosova İstatistik Kurumu (000 €) Ürün Grupları2010%2011% 2012 (Ocak - Eylül)% Mineral ürünler41514019,253811821,740598921,8 Genel Gıda, sigara-içecek maddeler26425712,230386112,322217412 Makine, mekanik ve elektrikli cihazlar29072013,526763110,819248910,4 Metaller ve ürünleri1897808,82280059,218816010,1 Kimya Sanayi ürünleri1448686,71778257,21382917,4 Ulaştırma araçları1427466,61553436,31111686,2 Plastik-lastik ve ürünleri10810951374655,51049525,8

19 SEKTÖRLERE GÖRE KOSOVA’NIN 2010 – 2012 DÖNEMİNDE İTHALATI VE SEKTÖRLERİN TOPLAM İÇİNDEKİ PAYLARI (2) (000 €) Kaynak: Kosova İstatistik Kurumu Bitkisel ürünler10859251368435,51028155,5 Canlı hayvan, hayvansal ürünler878644,1973633,9760654,1 Taş, alçı, seramik ve cam ürünleri847573,9911473,7708643,8 Tekstil ve ürünleri717233,3884643,6600773,3 Üretilen diğer ürünler724303,4618872,5458992,6 Ahşap ve ürünleri490602,3538362,2380812,1 Kağıt ve ürünleri431622470341,9295021,6 Optik, tıbbi, fotoğraf, müzik aletleri250851,2250691192601,2

20 SEKTÖRLERE GÖRE KOSOVA’NIN 2010 – 2012 DÖNEMİNDE İTHALATI VE SEKTÖRLERİN TOPLAM İÇİNDEKİ PAYLARI (3) Kaynak: Kosova İstatistik Kurumu (000 €) Yağlar192980,9220240,9183900,8 Ayakkabı244561,1275181,1165150,9 Deri ve ürünleri38610,250220,237060,2 Sanat eserleri70410,3120330,518560,1 İnci, değerli taş, değerli metaller14410,117780,112960,1 Silah ve patlayıcılar33380,213470,11620,01 Toplam 2.157.72510024796111001.848.421100

21 KOSOVA’NIN TÜRKİYE İLE DIŞ TİCARETİ Kaynak: T.C. Ekonomi Bakanlığı (000 €) YILLARİHRACATİTHALAT TİCARET HACMİ 20083.525190.497 194.022 20097.264198.177 205.441 201010.267220.205 230.472 20117.264190.668 197.932 2011 (OCAK – EYLÜL)5.343143.378 148.721 2012 (OCAK –EYLÜL)5.317145.571 150.888

22 SEKTÖRLERE GÖRE KOSOVA’NIN 2011 – 2012 OCAK – EYLÜL DÖNEMİNDE TÜRKİYE’DEN İTHALATI (1) ÜRÜN GRUPLARI 2011 (OCAK – EYLÜL) 2012 (OCAK- EYLÜL) % TİŞÖRTLER, FANİLALAR, ATLETLER,4.3055.30023 DOKUNMUŞ HALİLAR5.044 4.754 - 5,7 DEMİR VEYA ÇELİKTEN İNŞAAT MALZEMELERİ 1.0074.056 - HİJYENİK HAVLULAR VE TAMPONLAR04.044 - PAMUKLU MENSUCAT 2163.510 - DİĞER MOBİLYALAR VE BUNLARIN PARÇ. 3.5523.024 -14,8 KADINLAR VE KIZ ÇOCUK İÇİN TAKIM ELBİSE2.0972.99442,7 Kaynak: T.C. Ekonomi Bakanlığı (000 €)

23 SEKTÖRLERE GÖRE KOSOVA’NIN 2011 – 2012 OCAK – EYLÜL DÖNEMİNDE TÜRKİYE’DEN İTHALATI (2) EKMEK, PASTA, KEK, BİSKÜVİ VE DİĞER 2.3142.67015,4 DONDURMA VE YENİLEN DİĞER BUZLAR 2.5162.6706,1 ADİ METALLERDEN DONANIM 2.2042.3536,7 ALUMİNYUMDAN ÇUBUKLAR VE PROFİLLER2.5182.336-7,2 GERİLİMİ 1000 VOLTU GEÇMEYEN ELEKTRİK DEVRESİ TEÇHİZATI1.5852.294 44,7 PLASTİKTEN MONOFİLLER, İNCE VE KALIN ÇUBUKLAR 2.4532.128-13,2 PLASTİKTEN HORTUMLAR, BORULAR 7472.076- BUZDOLAPLARI, DONDURUCULAR 1.6422.07126,1 Kaynak: T.C. Ekonomi Bakanlığı (000 €)

24 SEKTÖRLERE GÖRE KOSOVA’NIN 2011 – 2012 OCAK – EYLÜL DÖNEMİNDE TÜRKİYE’DEN İTHALATI (3) KADINLAR VE KIZ ÇOCUKLAR İÇİN BLUZLAR 1.3922.05847,8 RKEKLER VE ERKEK ÇOCUK İÇİN TAKIM ELBİSE 4.0372.019 - 49,9 SPOR, KAYAK VE YÜZME KIYAFETLERİ458 2.007- ELEKTRİKLİ SU ISITICILARI, ELEKTROTERMİK CİHAZLAR1.8311.9285,2 MEYVE VE YENİLEN DİĞER BİTKİ PARÇALARININ KONSERVELERİ 1.845 1.764- 4,4 ÇİKOLATA VE KAKAO İÇEREN DİĞER GIDA1.7671.664 - 5,8 İLK 21 ÜRÜN GRUBU TOPLAMI43.52857.71932,6 GENEL TOPLAM 143.378145.571 1,5 Kaynak: T.C. Ekonomi Bakanlığı (000 €)

25 SEKTÖRLERE GÖRE KOSOVA’NIN 2011 – 2012 OCAK – EYLÜL DÖNEMİNDE TÜRKİYE’YE İHRACATI (1) ÜRÜN GRUPLARI 2011 (OCAK - EYLÜL) 2012 (OCAK – EYLÜL) % KAUÇUKLU MENSUCAT2.1831.717 - 21,3 ALUMİNYUM DÖKÜNTÜ VE HURDALARI2411.493 - VULKANİZE KAUÇUKTAN TAŞIYICI KOLANLAR1.0971.225 11,6 DEMİR VEYA ÇELİK TELLERDEN MENSUCAT,189295 55,9 SENTETİK DEVAMSIZ LİFDEN İPLİK145173 19,1 ARSENİK, METALLERİ VEYA BİLEŞİKLERİ0141 - SENTETİK VE SUNİ LİF DÖKÜNTÜLERİ080 - Kaynak: T.C. Ekonomi Bakanlığı (000 €)

26 SEKTÖRLERE GÖRE KOSOVA’NIN 2011 – 2012 OCAK – EYLÜL DÖNEMİNDE TÜRKİYE’YE İHRACATI (2) SENTETİK VE SUNİ DEVAMSIZ LİFLERDEN İPLİKLER13779 -42,2 YATAK ÇARŞAFI, MASA ÖRTÜLERİ021 - SIVI VEYA TOZLARI PÜSKÜRTME CİHAZI016 - BUZDOLAPLARI, DONDURUCULAR VE DİĞER013 - REJENERE KAUÇUK 011 - PLASTİKTEN DÖKÜNTÜ, KALINTI VE HURDALAR010 - SENTETİK FİLAMENT DEMETLERİ05 - KURŞUN SAÇLAR, LEHVALAR, YAPRAKLAR 05 - DEMİR VEYA ÇELİKTEN ZİNCİRLER0 4 - Kaynak: T.C. Ekonomi Bakanlığı (000 €)

27 SEKTÖRLERE GÖRE KOSOVA’NIN 2011 – 2012 OCAK – EYLÜL DÖNEMİNDE TÜRKİYE’YE İHRACATI (3) ŞİLTE MESNETLERİ, YATAK TAKIMI EŞYASI 04 - SENTETİK DEVAMSIZ LİFLER 863 - YÜN VE İNCE VEYA KABA HAYVAN KILLARI (KARDELİ/TARANMIŞ)1913 - ÖZELLİKLE ÖRGÜ İÇİN KULLANILAN İPLİKLER03 - DEMİR VE ÇELİKTEN SOBALAR02 - İLK 21 ÜRÜN GRUBU TOPLAMI4.2705.305 24,2 GENEL TOPLAM5.7618.764 52,1 Kaynak: T.C. Ekonomi Bakanlığı (000 €)

28 KOSOVA’DA TÜRK FİRMALARININ ÜSTLENDİĞİ PROJELER PROJE ADI: MORİNE – MERDARE ARASI OTOYOLU PROJESİ YÜKLENİCİ: ENKA & BECHTEL KONSORSİYUMU PROJE ADI: PRİŞTİNE ULUSLARARASI HAVALİMANI İNŞAATI YÜKLENİCİ: LİMAK & AİRPORTS DE LYON KONSORSİYUMU PROJE ADI: KOSOVA ELEKTRİK ENERJİSİ DAĞITIM VE TEDARİKİ YÜKLENİCİ: LİMAK & ÇALIK KONSORSİYUMU

29 KOSOVA’DA TÜRK FİRMALARININ İLGİLENDİĞİ BÜYÜK PROJELER ZHUR HİDROELEKTRİK SANTRAL PROJESİ KOSOVA E RE TERMİK SANTRAL PROJESİ MOTORWAY R6, PRİSTİNA – HAN İ ELEZİT OTOYOLU KOSOVA TELEKOMUNİKASYON İDARESİNİN ÖZELLEŞTİRİLME PROJESİ

30 KOSOVA’DA ÖZELLEŞTİRİLECEK TESİSLER Trepça Akü Fabrikası Hotel Onix ve İpek Kaplıca Tesisleri Boksit Madeni Fabrikası Trepça Kurşun, Çinko ve Gümüş Madenleri Fabrikası Metal İşleme Tesisi Tütün Fabrikası

31 YATIRIM YAPILABİLECEK BAŞLICA SEKTÖRLER - Tekstil - İnşaat - Turizm - Tarım ve Tarıma Dayalı Sanayiler -Gıda - Ahşap İşleme - Madencilik ve Enerji - Bilgi Teknolojileri ve Telekomünikasyon -Otomotiv ve Yedek Parça v.s.

32 KOSOVA’DA FAALİYET GÖSTEREN TÜRK BANKALARI BKT (BANKA KOMBETARE TREGTARE) TEB (TÜRK EKONOMİ BANKASI) TÜRKİYE İŞ BANKASI

33 İKİ ÜLKE EKONOMİK VE TİCARİ İLİŞKİLERİNİN MEVZUAT ALT YAPISI İMZALANANLAR: YATIRIMLARIN KARŞILIKLI TEŞVİKİ VE KORUNMASI ANLAŞMASI ÇİFTE VERGİLENDİRMENİN ÖNLENMESİ ANLAŞMASI GÜMRÜK KONULARINDA İŞBİRLİĞİ VE KARŞILIKLI YARDIM ANLAŞMASI İMZALANMA SÜRECİNDE OLANLAR: KOSOVA – TÜRKİYE SERBEST TİCARET ANLAŞMASI

34 KOSOVA’DA KURULMUŞ YABANCI SERMAYELİ ŞİRKET SAYISI 4.337 YABANCI SERMAYELİ ŞİRKETİN 508’i TÜRK İŞADAMLARINA AİTTİR. AKTİF TÜRK FİRMASI SAYISI YAKLAŞIK 300’dür.

35 KOSOVA’DA UYGULANAN VERGİ ORANLARI KDV : % 16 KURUMLAR VERGİSİ: % 10 GELİR VERGİSİ ORANLARI: %4, %8,%10 OLARAK KADEMELİ ŞEKİLDE UYGULANMAKTADIR. GÜMRÜK VERGİSİ: %10 EMEKLİLİK SİGORTA PRİMİ:İŞVEREN PAYI %5, İŞÇİ PAYI %5

36 HİZMET TARİFELERİ VE AKARYAKIT ÜCRETLERİ Su 32 - 76 cent/m3 Elektrik 4.6 – 8.4 cent/kwh Atık Su 4 – 9 cent/m3 Dizel 1.35 Euro/lt Benzin 1.36 Euro /lt

37 SONUÇ (1) TÜRK FİRMALARININ KOSOVADAKİ YATIRIMLARI TOPLAM YABANCI YATIRIMLAR İÇERİSİNDE ÖNEMLİ BİR YER TUTMAKTADIR. TÜRK FİRMALARININ KOSOVA’DA MEVCUT BÜYÜK PROJELERE İLGİSİ VE YATIRIM YAPMA GAYRETLERİ DEVAM ETMEKTEDİR. TÜRK YATIRIMLAR YILLARA GÖRE KÜMÜLATİF OLARAK ARTARKEN DIŞ TİCARETTE BEKLENEN GELİŞME SAĞLANAMAMIŞTIR.

38 SONUÇ (2) STA’NIN İMZALANMASI HALİNDE DIŞ TİCARETTE BEKLENEN GELİŞMENİN SAĞLANACAĞI DÜŞÜNÜLMEKTEDİR. ORTA AVRUPA SERBEST TİCARET ANLAŞMASI (CEFTA) UYGULAMASI KOSOVA’YA GİREN TÜRK ÜRÜNLERİNİN REKABET GÜCÜNÜ AZALTMAKTADIR. İKİ ÜLKE ARASINDAKİ EKONOMİK VE TİCARİ İLİŞKİLERDE KARŞILAŞILAN SORUNLARIN ÇÖZÜLMESİ İÇİN KARŞILIKLI İYİ NİYET VE GAYRET MEVCUTTUR. STA’NIN İMZALANMASI HALİNDE İKİ ÜLKENİN DIŞ TİCARETİNİN ARTACAĞI, TÜRK FİRMALARININ KOSOVA’DA DAHA FAZLA YATIRIM VE ÜRETİM YAPACAĞI VE KOSOVA’NIN İSTİHDAMINA VE İHRACATINA KATKIDA BULUNACAĞI DÜŞÜNÜLMEKTEDİR.

39 TEŞEKKÜRLER… BİLAL AKKURT TİCARET MÜŞAVİRİ