Sağlık Bakanlığı Tanımları ve Planlamarı

... konulu sunumlar: "Sağlık Bakanlığı Tanımları ve Planlamarı"— Sunum transkripti:

1 Sağlık Bakanlığı Tanımları ve Planlamarı
Palyatif Bakım Sağlık Bakanlığı Tanımları ve Planlamarı

2 A – Palyatif Bakıma Genel Bakış
A1- DSÖ’ne Göre Palyatif Bakım Nedir? Palyatif bakım; yaşamı tehdit eden hastalıklardan kaynaklanan problemler ile karşılaşan hastaların ve hasta yakınlarının yaşam kalitesini, başta ağrı olmak üzere tüm fiziksel, psikososyal ve ruhsal problemlerin erken tespit edilerek ve etkili değerlendirmeler yapılarak önlenmesi veya giderilmesi yolları ile arttıran bir yaklaşımdır Dünya Sağlık Örğütü (WHO),“Yaşamı tehdit eden hastalığa bağlı olarak ortaya çıkan problemlerle karşılaşan hasta ve ailede; ağrının ve diğer problemlerin, erken tanılama ve kusursuz bir değerlendirme ile fiziksel, psikolojik, sosyal ve manevi gereksinimlerin karşılanması yoluyla acı çekmenin önlenmesi ve hafifletilmesine yönelik uygulamaların yer aldığı ve yaşam kalitesini geliştirmenin amaçlandığı bir yaklaşım" olarak tanımlanmıştır. Palyatif Bakım bir insan hakkıdır. Palyatif bakım, Kanserin kendisinden kaynaklanan veya tedavi yöntemleri nedeniyle meydana gelen problemleri ortadan kaldırmayı, hasta ve yakınının yaşam kalitesini yükseltmeyi amaçlayan yaklaşımdır. Yeni tanı almış, tedavi sürecinde ve terminal dönemde olan hastalara uygulanabilir. Palyatif bakımda yaşam ve ölüm normal süreçler olarak görülür. Ölüm ne geciktirilir ne hızlandırılır. Yaşam süresinden çok yaşamın niteliğiyle ilgilenen bu yaklaşım bilincinin ülkemizde sağlık çalışanları ve toplum tarafından benimsenmesinin sağlanması ve palyatif bakım hizmeti veren kurumların çoğaltılması gerekmektedir. Bu kapsamda Algoloji, Radyasyon Onkolojisi, Medikal Onkoloji, Psikiyatri, Fiziksel Tıp ve Rehabilitasyon, İç Hastalıkları ve Cerrahi hemşireliği, Cerrahi dallar, Göğüs hastalıklarından hekim, hemşirelerin aktif katılımlarının olduğu bu disiplinlerle birlikte, ağrı ve diğer stres verici semptomların giderilmesini sağlamak, normal bir süreç olarak yaşama ve ölüme saygı duymayı sağlamak, ölümü ne çabuklaştırmak ne de ertelemek prensibi ile sorunların giderilmesini sağlamak, semptomları yönetmek, yaşam kalitesini iyileştirmek amaçlanmaktadır. Palyatif Bakım Programının hedefi; kanser hastalarının ve yakınlarının sadece terminal dönemde değil tedavinin devam ettiği süre boyunca da yaşam kalitelerini artırmaktır. Stratejiler: Sağlık çalışanları ve halk arasında palyatif bakım bilincini geliştirmek, Palyatif bakım hizmet birimlerini tüm yurtta yaygınlaştırmak, Palyatif bakım ihtiyacı duyan tüm kanser hastalarının bu hizmeti almasını sağlamak

3 A – Palyatif Bakıma Genel Bakış A1- Palyatif Bakım Nedir?
Ö L Ü M AKTİF TEDAVİ PALYATİF TEDAVİ Ö L Ü M İlgili Hasta Populasyonu Yeni tanı Kür edilebilir hastalık Yaygın hastalık Terminal dönem Kanserli hastalar terminal döneme yaklaştıkça, küratif tedavilerin rolü azalırken, palyatif bakım hizmetleri her geçen süre daha da artmaktadır. Kanser insidansındaki artış özellikle gelişmekte olan ülkelerde belirgin (WHO) Kanserden ölüm artıyor, populasyon yaşlanıyor. Desteğe gereksinim duyanların sayısı artıyor. KÜR / YAŞAM SÜRESİNİ UZATMA Y A S PALYATİF / HAYAT KALİTESİNİ ARTTIRMA

4 A – Palyatif Bakıma Genel Bakış
A1- Palyatif Bakım Nedir? KANSERLİ HASTALAR (%95) KANSERLİ HASTALAR (%45) HASTA PROFİLİ “Yaşamı tehdit eden hastalığa bağlı olarak ortaya çıkan problemlerle karşılaşan hasta ve ailede; ağrının ve diğer problemlerin, erken tanılama ve kusursuz bir değerlendirme ile fiziksel, psikolojik, sosyal ve manevi gereksinimlerin karşılanması yoluyla acı çekmenin önlenmesi ve hafifletilmesine yönelik uygulamaların yer aldığı ve yaşam kalitesini geliştirmenin amaçlandığı bir yaklaşım" “Yaşamı tehdit eden hastalıklara bağlı olarak ortaya çıkan sorunlarla karşılaşan hastalarda ağrı ve diğer semptomları erken tanılanmak ve değerlendirmek, bu kişilere ve aile bireylerine fiziksel, psikolojik, sosyal ve manevi destek vererek acı çekmelerini hafifletmek veya önlemek, yaşam kalitesini geliştirmek"

5 A – Palyatif Bakıma Genel Bakış
A1- Palyatif Bakım Nedir? Bakanlığımızın Palyatif Bakım Tanımı: Önce kendi yaşadığı yerde bakım hizmeti Kür şansı olan ya da olmayan Sadece hastaları değil; yakınlarını da kapsayan Teşhis ile başlayıp, ölümden sonra da devam eden Akut/ Subakut/ Kronik Fiziksel / Manevi (Dini-Psikososyal)/ Maddi “Yaşamı tehdit eden hastalığa bağlı olarak ortaya çıkan problemlerle karşılaşan hasta ve ailede; ağrının ve diğer problemlerin, erken tanılama ve kusursuz bir değerlendirme ile fiziksel, psikolojik, sosyal ve manevi gereksinimlerin karşılanması yoluyla acı çekmenin önlenmesi ve hafifletilmesine yönelik uygulamaların yer aldığı ve yaşam kalitesini geliştirmenin amaçlandığı bir yaklaşım" “Yaşamı tehdit eden hastalıklara bağlı olarak ortaya çıkan sorunlarla karşılaşan hastalarda ağrı ve diğer semptomları erken tanılanmak ve değerlendirmek, bu kişilere ve aile bireylerine fiziksel, psikolojik, sosyal ve manevi destek vererek acı çekmelerini hafifletmek veya önlemek, yaşam kalitesini geliştirmek"

6 Multidisipliner Ekip HASTA MEDİKAL PSİKOSOSYAL EV BAKIMI HEMŞİRELİK
REHABİLİTASYON ECZANE Primer hekim Radyasyon onkolog Medikal onkolog Algolog Cerrah Diğer uzmanlar HASTA İnfüzyon ekibi Hemşire Bakıcı Diğer Onkoloji hemşiresi Radyasyon hemşiresi Fizyoterapist Meşguliyet terapisti Sosyal hizmet uzmanı Klinik psikolog MANEVİ DESTEK UZMANLARI TAMAMLAYICI TIP UYGULAMALARI

7 A – Palyatif Bakıma Genel Bakış
A1- Palyatif Bakım Nedir? Palyatif Bakım Hizmet Modelleri Palyatif bakım yatan hasta servisleri: Akut, Subakut ve Kronik Palyatif bakım poliklinik hizmetleri: Palyatif bakım konsültasyon hizmeti: Evde bakım (home care): Gündüz bakım üniteleri (day care): Nursing Home (3. Basamak Huzurevi): ?? Destekevi (Hospis): ?? Palyatif bakım programı: Akut Subakut Kronik Terminal dönem bakım programı (Hospice=Destekevi) Evde sağlık hizmetleri

8 A – Palyatif Bakıma Genel Bakış
A1– Hospis Nedir ? Terminal Dönemde Bakım: “Hospis = Destekevi” Model Klasik Tanım Yaşam sonu bakımının verildiği bağımsız bir yapı, bir hastaneye bağlı veya bakımevi Modern Tanım Son 6 ayda verilen her türlü palyatif bakım hizmeti 4. Yy’da Roma döneminde Fabiola isimli kadının Mal varlığını ve kişisel çabalarını ölmekte olan hastalar için kullanması ile başlamıştır Gezginlerin sığındığı yeri ifade etmektedir. Günümüzde ;Yaşamın sonuna yaklaşmış ve ölümle karşı karşıya olan insanlara yönelik bakımı ifade eder. “Medicare ve Medicaid Services” tarafınca kuralları belirlenmiş federal programı ifade eder Büyük aileler, hane halkı nüfusu yaklaşık 4.5 Kişiler / akrabalar arası yakın ilişkiler Aileden biri sıkıntıdaysa tüm aile sahiplenir A Ğ R I PSİKO- SOSYAL + MANEVİ DESTEK

9 Bakanlığımız Hospis Tanımı (Destek Evi)
A – Giriş A3 – Hospis Nedir ? Bakanlığımız Hospis Tanımı (Destek Evi) Kronik Bakımlar İçin Kullanılacak Destek Evi Bakacak kimsesi yok, evi yok, kendi isteği ile >15 günlük bakımlar Yaşamın son aylarında yaşam kalitesini mümkün olduğunca artırmak Mümkün olan ‘en iyi ölüm’ ün sağlanması Yaşam sonu planları ve işlerin tamamlanması, andaç, vasiyetin planlanması, armağan verme (eşya, para, düşünceler…), vedalaşma Etkin bir yas süreci ile hasta ve yakınlarının hastalık ve matem sürecinde kayıplarıyla başa çıkabilmeleri ve hayatlarını yeniden kurabilmeleri konusunda yardımcı olmak. Destekevi: Küratif tedaviye daha fazla yanıt vermeyen son dönem hastalar ile ilerlemiş kronik hastalığı olan bireylerin semptom kontrolünün ev benzeri ortamlarda sağlanması amacıyla Sağlık Bakanlığına ait yataklı sağlık tesislerine bağlı olarak açılan yataklı ve tercihen müstakil yapıları, Hasta ve refakatçisinin birlikte kalabileceği özel odalı, kapsamlı palyatif bakım merkezlerinin bulunduğu hastaneye bağlı olmakla birlikte, mümkün mertebe sağlık tesisine çok uzak olmayan yerlerde ve bağımsız binalarda kurulur. Destekevi bünyesinde bulunması gereken alanlar ile fiziki şartlar ve asgari donanım standartları şunlardır: b) Giriş ve karşılama alanı. c) Meşgale odası: İçerisinde lavabo, kolay temizlenebilen masalar, yeterli sayıda tabure ya da sandalye, duvar panosu, kilitli malzeme dolapları, duvara monte televizyon ve benzeri donanım olan yeterli alana sahip mekândır. Meşgale odasında fizyoterapi, mesleki terapi, konuşma ve dil terapisi, hastaların fiziksel-ruhsal rahatlamalarını sağlayacak tedavi ve hizmetleri (akupunktur, dokunma tedavisi, masaj, spa, mezoterapi, müzik terapisi, sanat terapisi vb.) ile aile görüşmesi ve psikososyal hizmetler de verilebilir. Hasta sayısına ve ihtiyaca göre belirtilen faaliyetlerin yapılabileceği birden fazla meşgale odası amacına uygun donanımda yapılandırılabilir. ç) Çok amaçlı salon. d) Ekip odası. e) Hasta müdahale odası: En az bir adet olmak üzere hekimin hastasına müdahale edebildiği yeterli tıbbi araç gereç ve ortama sahip mekandır. f) Poliklinik odası: Poliklinik hizmetlerinin verildiği ve yatış işlemleri için gelen hastaların ilk değerlendirmesinin yapıldığı mekanlardır. g) Mutfak: Bina yapılanmasına göre her katta ortak kullanıma açık bir mutfak, mikrodalga fırın, masa, buzdolabı gibi çeşitli tefrişatla donatılmış mekanlardır. ğ) Hasta odası: Her hastaya özel en az 40 m2 alana sahip iki bölümden oluşan, küvetli banyolu, balkonlu ve hasta yakınlarının sürekli refakatine uygun tefrişata sahip mekânlardır. h) Özellikli banyo. ı) Çamaşırhane: Hasta ve yakınlarının ihtiyacı için çamaşır makinesi, kurutma makinesi, ütü gibi ekipmanların bulundurulduğu alandır. Destekevinin genel çamaşır ve ütü hizmetleri bağlı bulunduğu sağlık tesisi tarafından yürütülür. i) Destekevi bahçesi: Geniş bir alanda, içerisinde toplu faaliyetler için masalar, hayvan bakım kulübeleri, çocuk parkı, hobi bahçesi gibi alanların bulunabileceği özel mekânlardır. j) İbadet odası: Hasta, hasta yakını ve personel için gerek gördüklerinde kullanabilecekleri alanlardır. k) Özel araba: Destekevi hastalarının bahçe ve bina içerisindeki ziyaretlerinde kullanabileceği şarjlı, kumandalı, tekerlekli koltuklar. l) Kuaför: Genel amaçlı saç, sakal, tırnak kesimi gibi hizmetlerin verildiği alanlardır.

10 A – Palyatif Bakıma Genel Bakış A2- Neden Palyatif Bakım ?
Semptom % Ağrı 84 Yorgunluk 69 Anoreksi 66 Ağızda kuruma 57 Konstipasyon 52 Çabuk doyma hissi 51 Dispne 50 >10% kilo kaybı 50 Uyku problemleri 49 Depresyon 41 Öksürük 38 Bulantı 36 Ödem 28 Tad değişikliği 28 Anksiyete 24 Semptom % Kusma 23 Konfüzyon 21 Baş dönmesi 19 Dispepsi 19 Disfaji 18 Geğirme 18 Karın şişliği 18 Hafıza problemleri 12 Sedasyon 10 Hıçkırık 9 Kaşıntı 9 Diyare 6 Tremor 5 Bayılma 3 Kliniğe yatan hastaların %80’i Polikliniğe başvuran hastaların %50’si Palyatif bakıma ihtiyaç duymaktadır Her yıl 58 milyon insan ölüyor Dünyada her yıl 7.9 milyon insan kanser nedeniyle ölüyor (tüm ölümlerin %13’ü) Yaklaşık 100 milyonun insanın palyatif bakıma ihtiyacı var Kliniğe yatan hastaların %80’i Polikliniğe başvuran hastaların %50’si Bu hastaların yakınlarının %100’ü (?) profesyonel destek bakıma ihtiyaç duymaktadır Global palyatif bakım kaynaklarının %55’ini kuzey Amerika %1.5’uğunu Afrika kullanıyor Ruçan Uslu ve ark., Ege Üniv.

11 A – Palyatif Bakıma Genel Bakış
A2- Neden Palyatif Bakım ? Kanıta Dayalı Tıp Verileri İle Palyatif Bakım Ucuz Kolay İnsan Hakkı Maliyet etkin Yaşam Kalitesi Yaşam süresini de anlamlı arttırır Yoğun Destek Tedavisinin Yararları Yaşam kalitesini yükseltir. * Kendisi ve çevresi ile uyumlu birey * Antitümör tedavisine uyum ile şifa oranında artma * KT ve RT toksisiteleri ile başarılı mücadele

12 A – Palyatif Bakıma Genel Bakış A2- Neden Palyatif Bakım ?
4 Tip Ölüm Şekli

13 A – Palyatif Bakıma Genel Bakış A2- Neden Palyatif Bakım ?
Kendi Kendimize ve Hastalarımıza Soruyor Muyuz? Yılda kaç hastam ölüyor? Ölen bir hastaya neden bakıyoruz? Yaşamımızın anlamını, değerini ve kalitesini en çok ne belirler? Nasıl bir ölüm isterdik? Evde mi? Hastaların büyük çoğunluğu evde ölmek isterken, %80’i hastanede ölüyor. En çok korktuğumuz şey ne? Ölüm mü yoksa Ölüm Şekli Mi? Önümüzdeki 1-2 haftada ne yapsak kendimizi daha mutlu hissederdik?

14

15

16

17 A – Palyatif Bakıma Genel Bakış
BUDAPEŞTE HOSPİS EVİ: Açmamak olmaz ölüm kapıyı çalınca Jean De La Fontaine

18 A – Palyatif Bakıma Genel Bakış

19 B – Türkiye’de Palyatif Bakım

20 B – Türkiye’de Palyatif Bakım
B1 – Mevcut Durum Yıllarca üzerinde durulmamış Kültürel/ İnsan Kaynakları/ Hekimlerin farkındalığı (Geleneksel Türk Aile Yapısı) Palyatif Bakım merkezimiz çok sınırlı Bir kaç adet (7-8) destek tedavisi merkezi Ağrı merkezi sayısı yüksek ancak çoğu büyük şehirlerde yerleşik Kanser kontrol programının en zayıf noktası Gerçek anlamda Palyatif Bakım merkezimiz yok

21 B – Türkiye’de Palyatif Bakım
B1 – Mevcut Durum Opioidlere ulaşım Tüm dünyada kullanılan tıbbi opioidlerin hammadesinin %50’si Türkiye’de üretiliyor. Kişi başı opioid kullanımı gerilerde ABD’de kişi başı opioid kullanımı ülkemizdekinin 650 misli Morfin reçetelendirmesi bürokratik engeller ile zorlaşmış Dilaltı/ hızlı salınım ya da yavaş salınımlı, palyatif bakımın olmazsa olmazı olan morfin türevleri ülkemizde yok Türkiye çok az kullanmasına rağmen, etkisiz ancak pahalı olan opioid türevlerini kullanıyor. Morfinlerin ucuzluğu nedeni ile ilaç firmalarından ilgi yok DSÖ Önerisi: Yerli ya da bölgesel üretim planlamaları

22 B – Türkiye’de Palyatif Bakım

23 B – Türkiye’de Palyatif Bakım
Türkiye’de KİŞİ BAŞINA DÜŞEN Opİoİd KullanImI Year Fentanyl ME Morphine ME Pethidine ME Total ME 1980 0.0623 0.0314 0.0937 1990 0.1723 0.0357 0.3166 0.5246 2000 1.6516 0.2738 0.4828 2.4081 2006 3.8660 0.0312 0.5425 4.4398 2007 7.2625 0.1763 0.5879 8.0266 2008 0.0625 0.6312 2010 0.0953 0.5745 2011 0.2286 0.5413 2011- EMRO region (Methadone ) 10.562 2011-Global 61.66

24 B – Türkiye’de Palyatif Bakım
B2 – Palya-Türk Projesi

25 B – Türkiye’de Palyatif Bakım
B2 – Palya-Türk Projesi PAYDAŞLAR Sağlık Bakanlığı Türkiye Halk Sağlığı Kurumu Türkiye Kamu Hastaneleri Kurumu Sağlık Hizmetleri Genel Müdürlüğü Türkiye İlaç ve Tıbbi Cihaz Kurumu Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığı Diyanet İşleri Başkanlığı STK’lar Gönüllüler

26 B – Türkiye’de Palyatif Bakım
B2 – Palya-Türk Projesi Birinci Seviye: Toplum Temelli Aile hekimleri Evde Bakım Hastane Merkezleri Akut Bakım Merkezleri: Birinci, İkinci Seviye, Üçüncü Seviye Kronik Bakım Merkezleri Hospis(Destek Evi): Gönüllüler ve STK’lar Her Seviyede

27 B – Türkiye’de Palyatif Bakım
Evde Sağlık ve Aile Hekimleri PBB (1.) PBM (2.) KPBM(3.) Destekevi (HOSPİS)

28 B – Türkiye’de Palyatif Bakım
Hospis Palyatif Bakım Merkezi

29 B – Türkiye’de Palyatif Bakım B3 – Yönetmelik ve Planlamalar
Palyatif Bakım Hizmetleri ve Merkezlerin Tanımı Hasta Odaları Hasta Yakınlarına Odalar Mutfak Masaj ve Fizyoterapi Odası Psikoterapi Odası İnternet ve Oyun Odası Kişisel Bakım Odası Toplantı Odası İbadet Odaları ve Din Görevlileri Meşgale (Hobi) Odası Planlama Merkez Özellikleri Yurt genelinde KPBM, PBM ve PBHB Planlamaları ( ) SB Merkezleri asgari ihtiyaçları kapsayacak şekilde planlanmıştır. Çalışan personel ayrıcalıklı tanımlanmalı Her merkezin sorumlu onkoloğu olmalı ya da merkezlerin hepsi onkoloji merkezlerine entegre çalışmalı En az 2. basamak yoğun bakım kadar geri ödeme almalı, SGK Görüşmeleri Yapıldı

30 B3 – Yönetmelik ve Planlamalar
B – Türkiye’de Palyatif Bakım B3 – Yönetmelik ve Planlamalar I. Seviye: Palyatif Bakım Birimini (PBB); Palyatif bakım ayaktan poliklinik hizmetleri ve yine planlaması daha üst merkezlerce yapılmış kemoterapileri uygulanmalarının da verildiği daha perifer bölgelere kurulumu önerilen birimlerdir Aile hekimleri ve evde sağlık hizmetlerince refere edilen hastaları değerlendiren ilk basamak palyatif bakım birimlerindendir. Hedef: 216 (SB)+ 7 (Üniversite) PBB kurulması Yıl: 2015 / 2023 I. Seviye: Palyatif Bakım Birimini(PBB); Hizmet hastaneleri ve üstü standartlara sahip sağlık tesislerine kurulması önerildi İhtiyaç halinde en fazla 4 yatağa kadar çıkılabilen ağırlıklı palyatif bakım ayaktan poliklinik hizmetleri ve yine ayaktan kemoterapi hizmetlerinin verildiği merkezlerdir. İhtiyaca göre 5-15 koltuklu, kemoterapi uygulamaları için gerekli tefrişata sahip, hastaların uygulama esnasındaki süreyi sıkılmadan geçirebileceği donanıma sahip alanlardır. PBB’de, uzman bir hekimin sorumluluğunda oluşturulacak ekipte asgari olarak; bir pratisyen hekim, iki hemşire ile ihtiyaç duyulan diğer unvanlarda yeteri kadar personel yer alır. muayene, tetkik, tahlil, tedavi, tıbbi bakım ve rehabilitasyon hizmetlerinin verilmesinin sağlanması, psikosoyal destek (psikososyal değerlendirme, sıkıntı, ansiyete, depresyon, umut, kayıp keder ve yas, kendine bakmak), ağrı yönetimi (opioid kullanımı), ilaç, tıbbi cihaz ve malzeme kullanımına ilişkin raporların çıkarılmasına yardımcı olur. Tedavisi düzenlenen hastaların gerekli hallerde üst seviyedeki palyatif bakım merkezleri, aile hekimi ve evde sağlık hizmetleri birimleriyle koordineli çalışarak yönlendirmesini yapar. Onkoloji uzmanı olmayan, kemoterapi uygulamaları konusunda eğitim almış bir tabibin gözetiminde planlaması daha üst merkezlerce yapılmış, başta kemoterapiler olmak üzere tedavilerin uygulanması ve destek tedavilerinin sunumu bu birimlerde yapılır. PBB kendisine kapsamlı palyatif bakım merkezi, palyatif bakım merkezi, aile hekimi ve evde sağlık hizmetleri birimlerince yönlendirilen veya doğrudan başvuran hastalara gerekli işlemleri yaptıktan sonra idame tedavisinin devamı için aile hekimi ve evde sağlık hizmetleri birimine, ileri tetkik ve tedavi için KPBM ve PBM’ye gerekli yönlendirme işlemlerini yapar. Palyatif bakım birimi bu işlemler esnasında, aile hekimi, evde sağlık hizmetleri birimi, KPBM ve PBM ile gerekli bilgilendirme ve koordinasyonu sağlar. Zorunlu hallerde PBB hekimi tarafından hasta yatırılarak kısa süreli gerekli tetkik, tahlil ve tedavi ihtiyaçları karşılanır. Yatış süresi uzayan ve gerekli ihtiyaçları karşılanamayan hastalar KPBM ve PBM’ye sevk edilir.

31 B – Türkiye’de Palyatif Bakım
B3 – Yönetmelik ve Planlamalar II. Seviye Palyatif Bakım Merkezi (PBM) Multidisipliner bir ekip olmalı Hizmet hastaneleri ile üst role sahip sağlık tesislerine kurulması önerildi Tedavi gören hastalarda asıl amaç, en kısa sürede hastanın stabil hale getirilip idame tedavisinin aile hekimi ve evde sağlık hizmetlerince devamını sağlamaktır Hedef: 38 (SB) + 22 (Üniversite) PBHB kurulması Yıl: 2015 / 2023 II. Seviye Palyatif Bakım Merkezi (PBM) Hizmet hastaneleri ve üstü standartlara sahip sağlık tesislerine kurulması önerildi İhtiyaç halinde en fazla 4 yatağa kadar çıkılabilen ağırlıklı palyatif bakım ayaktan poliklinik hizmetleri ve yine ayaktan kemoterapi hizmetlerinin verildiği merkezlerdir. İhtiyaca göre 5-15 koltuklu, kemoterapi uygulamaları için gerekli tefrişata sahip, hastaların uygulama esnasındaki süreyi sıkılmadan geçirebileceği donanıma sahip alanlardır. PBOHB’de, uzman bir hekimin sorumluluğunda oluşturulacak ekipte asgari olarak; bir pratisyen hekim, iki hemşire ile ihtiyaç duyulan diğer unvanlarda yeteri kadar personel yer alır. muayene, tetkik, tahlil, tedavi, tıbbi bakım ve rehabilitasyon hizmetlerinin verilmesinin sağlanması, psikosoyal destek (psikososyal değerlendirme, sıkıntı, ansiyete, depresyon, umut, kayıp keder ve yas, kendine bakmak), ağrı yönetimi (opioid kullanımı), ilaç, tıbbi cihaz ve malzeme kullanımına ilişkin raporların çıkarılmasına yardımcı olur. Tedavisi düzenlenen hastaların gerekli hallerde üst seviyedeki palyatif bakım merkezleri, aile hekimi ve evde sağlık hizmetleri birimleriyle koordineli çalışarak yönlendirmesini yapar. Onkoloji uzmanı olmayan, kemoterapi uygulamaları konusunda eğitim almış bir tabibin gözetiminde planlaması daha üst merkezlerce yapılmış, başta kemoterapiler olmak üzere tedavilerin uygulanması ve destek tedavilerinin sunumu bu birimlerde yapılır. PBOHB kendisine kapsamlı palyatif bakım merkezi, palyatif bakım merkezi, aile hekimi ve evde sağlık hizmetleri birimlerince yönlendirilen veya doğrudan başvuran hastalara gerekli işlemleri yaptıktan sonra idame tedavisinin devamı için aile hekimi ve evde sağlık hizmetleri birimine, ileri tetkik ve tedavi için KPBM ve PBM’ye gerekli yönlendirme işlemlerini yapar. Palyatif bakım birimi bu işlemler esnasında, aile hekimi, evde sağlık hizmetleri birimi, KPBM ve PBM ile gerekli bilgilendirme ve koordinasyonu sağlar. Zorunlu hallerde PBOHB hekimi tarafından hasta yatırılarak kısa süreli gerekli tetkik, tahlil ve tedavi ihtiyaçları karşılanır. Yatış süresi uzayan ve gerekli ihtiyaçları karşılanamayan hastalar KPBM ve PBM’ye sevk edilir.

32 B – Türkiye’de Palyatif Bakım
B3 – Yönetmelik ve Planlamalar III. Seviye Kapsamlı Palyatif Bakım Merkezi (KPBM) Üniversite/ Eğitim ve Araştırma hastaneleri bünyesinde kurulması önerildi. Alt tedavi gruplarına palyatif bakım konusunda hizmet-içi eğitim, sürekli eğitim ve sertifikasyon eğitim programlarını verebilecek düzeyde bilgi birikimine sahip olmalı Tedavi gören hastalarda asıl amaç, en kısa sürede hastanın stabil hale getirilip idame tedavisinin aile hekimi ve evde sağlık hizmetlerince devamını sağlamaktır KPBM’nin ihtiyaca göre yatak planlaması önerilmiştir. Hedef: 19 (SB) + 17 (Üniversite) + 13 (Kampüs) KPBM kurulması Yıl: 19’un 6 ‘sı Aynı Zamanda Pediatrik, 2’sinde sadece Pediatrik KPBM (SB) 17 Üniversite’nin 13’ünde aynı zamanda pediatrik KPBM (Üniversite) III. Seviye Kapsamlı Palyatif Bakım Merkezi (KPBM) rehabilitasyon hizmetlerinin verilmesinin sağlanması, psikosoyal destek(psikososyal değerlendirme, sıkıntı, ansiyete, depresyon, umut, kayıp keder ve yas, kendine bakmak), beslenme, mesleki terapi, fizyoterapi, konuşma-dil terapisi, ağrı yönetimi (opioid kullanımı) KPBM eğitim ve araştırma hastaneleri bünyesinde KPBM’de, uzman bir hekimin sorumluluğunda oluşturulacak ekipte asgari olarak; sorumluya yardımcı olarak bir uzman hekim, 4 pratisyen hekim, 12 hemşire, 1 psikolog, 1 sosyal hizmetler uzmanı ve ihtiyaca göre fizyoterapist, diyetisyen, din görevlisi, tıbbi sekreter, idari ve teknik personel hasta bakıcı ve diğer unvanlarda yeteri kadar personel yer alır KPBM ve PBM’de sorumlu hekimin koordinasyonunda hasta ve hasta yakınının talebi doğrultusunda din hizmeti vermek KPBM ve PBM’de ihtiyaç halinde ağrı polikliniği tarzında spesifik poliklinikler kurularak hizmetler yürütülür KPBM ilgili tüm kurum ve kuruluşlar ile işbirliği içinde Multidisipliner bir eğitim grubu tarafından muayene, tetkik, tahlil, tedavi, tıbbi bakım ve rehabilitasyon hizmetlerinin verilmesinin sağlanması, psikosoyal destek(psikososyal değerlendirme, sıkıntı, ansiyete, depresyon, umut, kayıp keder ve yas, kendine bakmak), beslenme, mesleki terapi, fizyoterapi, konuşma-dil terapisi, ağrı yönetimi (opioid kullanımı), ilaç, tıbbi cihaz ve malzeme kullanımına ilişkin raporların çıkarılmasına yardımcı olur, tedavisi düzenlenen hastaların gerekli hallerde palyatif bakım merkezi, palyatif bakım birimi, aile hekimi ve evde sağlık hizmetleri birimleriyle koordineli çalışarak yönlendirmesini yapar. Yatarak tedavi gören hastalarda asıl amaç, en kısa sürede hastanın stabil hale getirilip idame tedavisinin aile hekimi ve evde sağlık hizmetlerince devamını sağlamaktır. Yatış süresi 7 günü geçen hastaların multidisipliner ekip tarafından tekrar değerlendirilip sürenin uzatılıp uzatılmayacağına dair karar verilir. İhtiyaç halinde bu uzatma işlemleri her 7 günde bir tekrarlanır. Destekevi yatış işlemleri için KPBM’deki ekipten en az üç hekimin yatış raporu vermesi gerekmektedir. Dışardan destekevi için verilen raporlar bu ekip tarafından uygun görüldükten sonra destekevi sorumlusuna yönlendirilir. Bu hizmetler yataklı servis, poliklinik şartlarında ve konsültasyon ekiplerince verilir. KPBM alt tedavi guruplarına (PBM, PBOHB, aile hekimi, evde sağlık hizmeti birimi) palyatif bakım konusunda hizmet-içi eğitim, sürekli eğitim ve sertifikasyon eğitim programlarını verebilecek düzeyde bilgi birikimine sahip personel bulunduran merkezlerdir KPBM; palyatif bakım merkezleri, palyatif bakım-onkoloji hizmet birimleri, evde sağlık hizmetleri birimleri ve aile hekimleri tarafından yönlendirilen ile direkt başvuruda bulunan hastaların gerekli tedavilerini servis şartlarında ya da poliklinik şartlarında yaparak idame tedavisi için aile hekimlerine, evde sağlık hizmetleri birimi yada palyatif bakım-onkoloji hizmet birimine gerekli yönlendirmeleri yapar. Hasta ve hasta yakınının talebi doğrultusunda hastanın destekevi ihtiyacı hekim tarafından değerlendirilerek uygun görülenler üç hekim raporu ile bağlı bulunduğu sağlık tesisindeki destekevine yatış için yönlendirir. Bağlı bulunduğu sağlık tesisinde destekevi yok ise destekevi olan KPBM’ye yönlendirilir. KPBM deki hekim tarafından uygun görülen bu hastalar yatış için destekevine yönlendirilir KPBM, PBM ve PBOHB de tedavisi tamamlanıp evde sağlık hizmetleri birimleri ve aile hekimlerine yönlendirilen tüm hastalara ayrıntılı epikriz düzenlenir. Bu epikrizde hastanın idame tedavisinin nasıl yürütüleceğinin ayrıntıları, bu tedavinin hangi durumlarla karşılaşabileceği, kontrole gelinmesi gereken durumlar, önerilen kontrol tarihi, ileri tarihli planlaması yapılmış tetkik ve tahliller ve benzeri bilgilerin ayrıntılarının bulunması gerekir KPBM ve PBM’de tedavisine devam edilen hasta için uzmanlar tarafından değerlendirilip artık bu merkezde verilecek hizmetlerin gereksiz olacağı kararı verilmişse, kendisi veya yakınının muvafakatı alınarak destekevlerine yönlendirilir.

33 B – Türkiye’de Palyatif Bakım
B3 – Yönetmelik ve Planlamalar Destek Evi (Hospis) Sağlık Bakanlığı ve Üniversite sağlık tesislerinde küratif tedaviye daha fazla yanıt vermeyen son dönem hastalar ile ilerlemiş kronik hastalığı olan hastaların semptom kontrolünün sağlandığı ev ortamına sahip mekanlardır Detaylı bakımdan ziyade son günlerinde hasta semptomlarının kontrol edildiği, hasta ve ailelerine kronik hastalıkla baş etme yöntemleri konusunda her türlü desteği verildiği sağlık tesisidir Kapsamlı palyatif bakım merkezlerinin bulunduğu hastaneye bağlı olmakla birlikte, kuruluşa çok uzak olmayan bağımsız yerlerde kurulmalı Hedef: Pilot (3 İl) Yıl ya da 2023’e Kadar 54 Adet Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığı ??? Destekevi (Hospis) Destekevi : Sağlık Bakanlığı ve Üniversite sağlık tesislerinde küratif tedaviye daha fazla yanıt vermeyen son dönem hastalar ile ilerlemiş kronik hastalığı olan hastaların semptom kontrolünün sağlandığı ev ortamına sahip mekanları Destekevi, hasta ve ailelerini hastanın sağlık sorunu konusunda eğiten, gerektiğinde opioid kullanımı yapılan, acil tıbbi gözetim isteyen semptomları fark etme gibi bakıma dair konularda öneri sunan, detaylı bakımdan ziyade son günlerinde hasta semptomlarının kontrol edildiği, hasta ve ailelerine kronik hastalıkla baş etme yöntemleri konusunda her türlü desteği veren, ev destek sistemleri taşıma, alışveriş, yemek hazırlama gibi konularda yardım sağlayan, bireyin ve ailenin yaşam sonu bakımının nasıl yönetilmesi gerektiğini öğreten, anlamlı etkileşimler geliştirmeyi, yaşam kalitesini korumayı, yapılan testlerin yalnızca bir belirtinin ortadan kaldırılması için mutlaka yapılması gerekiyorsa yapıldığı, gerekmedikçe ya da hastaya bir fayda sağlamadığı sürece, her türlü invazif işlemden kaçınıldığı, nadir de olsa gerektiğinde bağlı bulunduğu hastaneden konsultasyon hizmetlerinden faydalanılabilen, bağlı olduğu sağlık tesisinin planlamasına göre yatak sayısı bulunduran merkezlerdir. Destekevi’nde bir hekim sorumluluğunda oluşturulacak ekipte asgari olarak; 4 hekim, 12 hemşire, 1psikolog, 1 sosyal hizmet uzmanı, 1 eczacı, 1 din görevlisi, 1 diyetisyen ve ihtiyaca göre fizyoterapist, solunum terapisi, mesleki terapi, müzik ve sanat terapileri vb. personel ile idari personel yer alır. Destekevi yatış işlemleri için KPBM’deki ekipten en az üç hekimin yatış raporu vermesi gerekmektedir. Dışardan destekevi için verilen raporlar bu ekip tarafından uygun görüldükten sonra destekevi sorumlusuna yönlendirilir. Bu hizmetler yataklı servis, poliklinik şartlarında ve konsültasyon ekiplerince verilir. Destekevi: Hasta ve refakatçisinin birlikte kalabileceği özel odalı, kapsamlı palyatif bakım merkezlerinin bulunduğu hastaneye bağlı olmakla birlikte, kuruluşa çok uzak olmayan bağımsız yerlerde seçilir. Destekevi bünyesinde bulunması gereken alanlar ile fiziki ve donanım şunlardır: a) Destekevinde tedavi gören hastalar ile diğer hastaların karşılaşmayacakları şekilde planlama yapılıp, sağlık tesisi dışında ya da girişi sağlık tesisi girişinden tamamen bağımsız olarak inşa edilmelidir. b) Giriş ve karşılama alanı. c) Meşgale odası: İçerisinde lavabo, kolay temizlenebilen masalar, yeterli sayıda tabure ya da sandalye, duvar panosu, kilitli malzeme dolapları, duvara monte televizyon ve benzeri donanım olan yeterli alana sahip mekândır. Meşgale odasında fizyoterapi, mesleki terapi, konuşma ve dil terapisi, hastaların fiziksel-ruhsal rahatlamalarını sağlayacak tedavi ve hizmetleri (akupunktur, dokunma tedavisi, masaj, spa, mezoterapi, müzik terapisi, sanat terapisi vb.) ile aile görüşmesi ve psikososyal hizmetler de verilebilir. Hasta sayısına ve ihtiyaca göre belirtilen faaliyetlerin yapılabileceği birden fazla meşgale odası amacına uygun donanımda yapılandırılabilir. ç) Çok amaçlı salon. d) Ekip odası. f) Poliklinik odası: Poliklinik hizmetlerinin verildiği ve yatış işlemleri için gelen hastaların ilk değerlendirmesinin yapıldığı mekanlardır. e) Hasta müdahale odası: En az bir adet olmak üzere hekimin hastasına müdahale edebildiği yeterli tıbbi araç gereç ve ortama sahip mekandır. g) Mutfak: Bina yapılanmasına göre her katta ortak kullanıma açık bir mutfak, mikrodalga fırın, masa, buzdolabı gibi çeşitli tefrişatla donatılmış mekanlardır. ğ) Hasta odası : Her hastaya özel en az 40 m2 alana sahip hasta ve aile yakınlarının refakatine uygun, iki bölümden oluşan, küvetli banyolu, balkonlu ve refakatçilerin yatması için de uygun tefrişata sahip mekanlardır. ı) Çamaşırhane: Hasta ve hasta yakınlarının ihtiyaçlarına binaen çamaşır makinesi, kurutma makinesi, ütü vb. ekipmanlara sahip alandır. Destekevinin genel çamaşır, çamaşır yıkama ve ütü işleri bağlı bulunduğu sağlık tesisince yürütülür. h) Özellikli banyo. i) Destekevi bahçesi: Geniş bir alanda, içerisinde toplu faaliyetler için masalar, hayvan bakım kulübeleri, çocuk parkı, hobi bahçesi gibi alanların bulunabileceği özel mekanlardır. j) İbadet odası: Hasta, hasta yakını ve personel için gerek gördüklerinde kullanabilecekleri alanlardır. l) Kuaför : Genel amaçlı saç, sakal, tırnak kesimi gibi hizmetlerin verildiği alanlardır. k) Özel araba: Destekevi hastalarının bahçe ve bina içerisindeki ziyaretlerinde kullanabileceği şarjlı, kumandalı, tekerlekli koltuklar. Destekevi yatış işlemleri için KPBM deki ekipten en az üç hekimin yatış raporu vermesi gerekir. Diğer KPBM ya da PBM’den destekevi yatış işlemleri için verilen raporlar destekevine bağlı bulunduğu hastanenin KPBM deki hekim tarafından uygun görüldükten sonra destekevi sorumlusuna yönlendirilir. Destekevi sorumlu hekimi hastayı değerlendirdikten sonra yatış işlemlerini yer durumuna göre hemen yapar yada sıraya alır. Acil durumlarda hastaların ihtiyacına göre ilgili birimlere gerekli yönlendirmeleri yapılır. Destekevinden çıkışı yapılan hastalar gerektiğinde idame tedavilerinin yapılabilmesi için KPBM, PBM, PBOHB, aile hekimi ya da evde sağlık hizmetleri birimlerinden uygun görülene yönlendirilir.

34 B – Türkiye’de Palyatif Bakım
EVDE SAĞLIK HİZMETLERİ 2010 2011 2012 2013 2014 Hasta Sayısı 16.651 Evde Sağlık Takımı Sayısı 407 642 715 765 834 Evde Sağlık Çalışanı Sayısı 478 3512 4143 4224 4369

35 B – Türkiye’de Palyatif Bakım
Türkiye’de aktif çalışan 20 PBM 6 üniversite, 13 Devlet hastanesi,1 özel merkez Gaziantep’te 2 Devlet Hastanesi müracat aşamasında Devlet hastanelerimizden 3 fiziki düzenleme,6 tefrişat, 1 tanesi personel alımı düzeyinde

36 B – Türkiye’de Palyatif Bakım

37 B – Türkiye’de Palyatif Bakım

38 B – Türkiye’de Palyatif Bakım

39 B – Türkiye’de Palyatif Bakım B3 – Yönetmelik ve Planlamalar

40 B3 – Yönetmelik ve Planlamalar
B – Türkiye’de Palyatif Bakım B3 – Yönetmelik ve Planlamalar

41 B – Türkiye’de Palyatif Bakım
B4 – Eğitimler Aile Hekimleri ve Evde Sağlık Ağrı ve semptom yönetimi YBÜ Uzaktan Eğitim İl Koordinatörleri Uzman Hekimler Onkologlar, anestezi uzmanları, ağrı uzmanları elektif Diğer uzman hekimler için mecburi Periferik illerden 2 Dahiliye, 2 Pediatri Uzmanı Mecburi HÜTF ve STK, 45 günlük uygulamalı eğitim Hemşireler Periferik illerden 4 Hemşire Mecburi Palyatif Bakım Koordinatörleri ve Uzmanları Yurt dışı eğitimler (6 -12aylık) Manevi Bakım Uzmanı SB Koordinasyonunda, üniversiteler ve Diyanet İşleri Vakfı, PASHİDER Destekevi (Hospis) Destekevi : Sağlık Bakanlığı ve Üniversite sağlık tesislerinde küratif tedaviye daha fazla yanıt vermeyen son dönem hastalar ile ilerlemiş kronik hastalığı olan hastaların semptom kontrolünün sağlandığı ev ortamına sahip mekanları Destekevi, hasta ve ailelerini hastanın sağlık sorunu konusunda eğiten, gerektiğinde opioid kullanımı yapılan, acil tıbbi gözetim isteyen semptomları fark etme gibi bakıma dair konularda öneri sunan, detaylı bakımdan ziyade son günlerinde hasta semptomlarının kontrol edildiği, hasta ve ailelerine kronik hastalıkla baş etme yöntemleri konusunda her türlü desteği veren, ev destek sistemleri taşıma, alışveriş, yemek hazırlama gibi konularda yardım sağlayan, bireyin ve ailenin yaşam sonu bakımının nasıl yönetilmesi gerektiğini öğreten, anlamlı etkileşimler geliştirmeyi, yaşam kalitesini korumayı, yapılan testlerin yalnızca bir belirtinin ortadan kaldırılması için mutlaka yapılması gerekiyorsa yapıldığı, gerekmedikçe ya da hastaya bir fayda sağlamadığı sürece, her türlü invazif işlemden kaçınıldığı, nadir de olsa gerektiğinde bağlı bulunduğu hastaneden konsultasyon hizmetlerinden faydalanılabilen, bağlı olduğu sağlık tesisinin planlamasına göre yatak sayısı bulunduran merkezlerdir. Destekevi’nde bir hekim sorumluluğunda oluşturulacak ekipte asgari olarak; 4 hekim, 12 hemşire, 1psikolog, 1 sosyal hizmet uzmanı, 1 eczacı, 1 din görevlisi, 1 diyetisyen ve ihtiyaca göre fizyoterapist, solunum terapisi, mesleki terapi, müzik ve sanat terapileri vb. personel ile idari personel yer alır. Destekevi yatış işlemleri için KPBM’deki ekipten en az üç hekimin yatış raporu vermesi gerekmektedir. Dışardan destekevi için verilen raporlar bu ekip tarafından uygun görüldükten sonra destekevi sorumlusuna yönlendirilir. Bu hizmetler yataklı servis, poliklinik şartlarında ve konsültasyon ekiplerince verilir. Destekevi: Hasta ve refakatçisinin birlikte kalabileceği özel odalı, kapsamlı palyatif bakım merkezlerinin bulunduğu hastaneye bağlı olmakla birlikte, kuruluşa çok uzak olmayan bağımsız yerlerde seçilir. Destekevi bünyesinde bulunması gereken alanlar ile fiziki ve donanım şunlardır: a) Destekevinde tedavi gören hastalar ile diğer hastaların karşılaşmayacakları şekilde planlama yapılıp, sağlık tesisi dışında ya da girişi sağlık tesisi girişinden tamamen bağımsız olarak inşa edilmelidir. b) Giriş ve karşılama alanı. c) Meşgale odası: İçerisinde lavabo, kolay temizlenebilen masalar, yeterli sayıda tabure ya da sandalye, duvar panosu, kilitli malzeme dolapları, duvara monte televizyon ve benzeri donanım olan yeterli alana sahip mekândır. Meşgale odasında fizyoterapi, mesleki terapi, konuşma ve dil terapisi, hastaların fiziksel-ruhsal rahatlamalarını sağlayacak tedavi ve hizmetleri (akupunktur, dokunma tedavisi, masaj, spa, mezoterapi, müzik terapisi, sanat terapisi vb.) ile aile görüşmesi ve psikososyal hizmetler de verilebilir. Hasta sayısına ve ihtiyaca göre belirtilen faaliyetlerin yapılabileceği birden fazla meşgale odası amacına uygun donanımda yapılandırılabilir. ç) Çok amaçlı salon. d) Ekip odası. f) Poliklinik odası: Poliklinik hizmetlerinin verildiği ve yatış işlemleri için gelen hastaların ilk değerlendirmesinin yapıldığı mekanlardır. e) Hasta müdahale odası: En az bir adet olmak üzere hekimin hastasına müdahale edebildiği yeterli tıbbi araç gereç ve ortama sahip mekandır. g) Mutfak: Bina yapılanmasına göre her katta ortak kullanıma açık bir mutfak, mikrodalga fırın, masa, buzdolabı gibi çeşitli tefrişatla donatılmış mekanlardır. ğ) Hasta odası : Her hastaya özel en az 40 m2 alana sahip hasta ve aile yakınlarının refakatine uygun, iki bölümden oluşan, küvetli banyolu, balkonlu ve refakatçilerin yatması için de uygun tefrişata sahip mekanlardır. ı) Çamaşırhane: Hasta ve hasta yakınlarının ihtiyaçlarına binaen çamaşır makinesi, kurutma makinesi, ütü vb. ekipmanlara sahip alandır. Destekevinin genel çamaşır, çamaşır yıkama ve ütü işleri bağlı bulunduğu sağlık tesisince yürütülür. h) Özellikli banyo. i) Destekevi bahçesi: Geniş bir alanda, içerisinde toplu faaliyetler için masalar, hayvan bakım kulübeleri, çocuk parkı, hobi bahçesi gibi alanların bulunabileceği özel mekanlardır. j) İbadet odası: Hasta, hasta yakını ve personel için gerek gördüklerinde kullanabilecekleri alanlardır. l) Kuaför : Genel amaçlı saç, sakal, tırnak kesimi gibi hizmetlerin verildiği alanlardır. k) Özel araba: Destekevi hastalarının bahçe ve bina içerisindeki ziyaretlerinde kullanabileceği şarjlı, kumandalı, tekerlekli koltuklar. Destekevi yatış işlemleri için KPBM deki ekipten en az üç hekimin yatış raporu vermesi gerekir. Diğer KPBM ya da PBM’den destekevi yatış işlemleri için verilen raporlar destekevine bağlı bulunduğu hastanenin KPBM deki hekim tarafından uygun görüldükten sonra destekevi sorumlusuna yönlendirilir. Destekevi sorumlu hekimi hastayı değerlendirdikten sonra yatış işlemlerini yer durumuna göre hemen yapar yada sıraya alır. Acil durumlarda hastaların ihtiyacına göre ilgili birimlere gerekli yönlendirmeleri yapılır. Destekevinden çıkışı yapılan hastalar gerektiğinde idame tedavilerinin yapılabilmesi için KPBM, PBM, PBOHB, aile hekimi ya da evde sağlık hizmetleri birimlerinden uygun görülene yönlendirilir.

42 Tesekkürler