“Karabük İli Kamu Hastanelerinde 6331 Sayılı Yasa Kapsamında İş Sağlığı Ve Güvenliği Uygulamalarının Değerlendirilmesi” A.Çağlar ÇAKMAK, Hakan CEBECİ,

... konulu sunumlar: "“Karabük İli Kamu Hastanelerinde 6331 Sayılı Yasa Kapsamında İş Sağlığı Ve Güvenliği Uygulamalarının Değerlendirilmesi” A.Çağlar ÇAKMAK, Hakan CEBECİ,"— Sunum transkripti:

1 “Karabük İli Kamu Hastanelerinde 6331 Sayılı Yasa Kapsamında İş Sağlığı Ve Güvenliği Uygulamalarının Değerlendirilmesi” A.Çağlar ÇAKMAK, Hakan CEBECİ, Ahmet KAPLAN

2 SUNUM PLANI İSG’nin Önemi, 6331 Sayılı Yasanın Getirdikleri,
Araştırmanın Amacı, Önemi ve Yöntemi Araştırmada Elde Edilen Verilerin Analizi, Sonuç Ve Öneriler.

3 İSG’nin Önemi

4 İSG’nin Önemi ILO ve SGK verileri İş Kazası Geçiren İK ve MH Sonucu Ex İş Göremez Hale Gelen Dünya’da Yılda 317 Milyon 2,3 Milyon 160 Milyon Ülkemiz’de Yılda 74.871 744 2.209 Ülkemizde Günde 205 2 7 TÜİK verilerine göre Türkiye’de İK ve MH’nın devlete yaklaşık maliyeti yıllık 56 milyar TL’dır. Çalışan, işveren ve devlet açısından bir çok kayıplara neden olan İK ve MH ile ilgili olarak sadece bu rakamlar dahi konunun önemini ortaya koyuyor. Bilindiği üzere İk ve Mh ile ilgili tablo ülkemiz için pek iç açıcı değil. İk ve MH ile ilgili kayıtların oldukça yetersiz olmasına rağmen istatistiki olarak İk ve MH’na maruz kalma oranında dünyada 3. sıradayız.

5 Türkiye İK ve MH görülme sıklığında Avrupa’da 1’inci, Dünya’da 3’üncü sırada bulunmaktadır.
DSÖ’nün belirttiğine göre İK’nın %98’i, MH’nın tamamı önlenebilir. Sağlıklı ve güvenli çalışma ortamlarının oluşturulması açısından İSG ülkemizin çözmek zorunda olduğu sorunların başında gelmektedir.

6 Teorik Bilgiler

7 Çalışma hayatının bir sonucu olan İK ve MH’na dair korunmaya yönelik tedbirlerin alınması, insanlık tarihi kadar eskilere dayanmaktadır. İSG çalışmaları, yaşanan iş kazaları ve meslek hastalıkları sonucunda hayatını kaybeden çalışanların artmasına bağlı olarak daha da önemli hale gelmiştir. Bu önem insani düşüncelerin yanında, sosyal ve ekonomik kaygılardan da kaynaklanmaktadır.

8 Sanayi Devrimi ile beraber çalışma koşul ve yöntemlerinde, çalışanların sağlığını ve güvenliğini tehdit eden köklü değişiklikler olmuştur. Sanayi Devrimi’nin çalışma koşullarında yaratmış olduğu sorunlara devletlerin müdahale etmesi, sendikaların ve uluslararası örgütlerin kurulması ve katkıları ile bugünkü ulusal ve uluslararası iş sağlığı ve güvenliği mevzuatının oluşması sağlanmıştır.

9 Tüm Dünya’da olduğu gibi Türkiye’de de İSG’nin gelişimi, üretim ve üretim tekniklerinde meydana gelen gelişmelere paralellik göstermektedir. Zaman içerisinde günün şartlarına ve ihtiyaçlarına göre belirlenen ve yenilenen yasal mevzuat, günümüzde bu alanda ilk müstakil kanun olan 6331 Sayılı İSG Kanunu ve diğer kanunlardaki ilgili düzenlemeler çerçevesinde yürütülmektedir.

10 30 Haziran 2012’de yürürlüğe giren sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanununun amacı, “işyerlerinde İSG’nin sağlanması, mevcut sağlık ve güvenlik şartlarının iyileştirilmesi için işveren ve çalışanların görev, yetki, sorumluluk, hak ve yükümlülüklerini düzenlemektir.”

11 Kanunun Getirdiği Önemli Yenilikler Şunlardır;
Kamu özel ayrımı gözetmeksizin, tüm çalışanlar kanun kapsamına alınmıştır, İşyerleri tehlike sınıflarına ayrılmıştır, Risk değerlendirilmesi yapılması zorunluluğu, İş güvenliği uzmanı ve işyeri hekimi istihdamı zorunluluğu, Çalışanlara periyodik sağlık taraması zorunluluğu, İşyerlerinde acil durum planı hazırlanması zorunluluğu,

12 Araştırmanın Konusu Amacı, Önemi ve Yöntemi

13 Sektörel açıdan baktığımızda, kamu ve özel ayrımı gözetmeksizin tüm çalışanları kapsam içine alan kanun, sağlık kuruluşlarında bir takım yapısal ve yönetimsel düzenlemeler öngörmektedir.

14 Sağlık kurumlarında öngörülen düzenlemelerin ve İSG’nin sağlanması adına yönetimin ve çalışanların sorumluluklarını yerine getirme düzeylerinin tespiti, İSG konusunda yapılan yasal düzenlemelerin işlerliği açısından önem taşımaktadır.

15 Araştırmanın Konusu Bu öneme istinaden hazırlanan çalışmamızda; “çok tehlikeli” işyeri sınıfına giren Karabük Kamu Hastaneleri Birliği Genel Sekreterliği’ne Bağlı KÜKEAH, SDH, YDH ve KADSM’de , yöneticilerin ve çalışanların “İSG Yasası” ile ilgili yükümlülüklerini yerine getirmeleri sorgulanarak kurumlarındaki İSG uygulamaları, bu uygulamalardaki sorunlar ve gelişmeye açık alanlar incelenmektedir. Ayrıca iş kazası geçirme, meslek hastalığına maruz kalma ve demografik verilerin kurumların iş güvenliği düzeyine etkisi incelenmektedir.

16 Araştırmanın Amacı Kamu hastanelerinde 6331 sayılı yasa doğrultusunda İSG ile ilgili yöneticilerin ve çalışanların yükümlülüklerini hangi ölçüde yerine getirdiğinin çalışanlar tarafından değerlendirilmesi çalışmamızın amacını oluşturmaktadır. Ayrıca, çalışanlara göre, meslek hastalığı ve iş kazaları geçirmeleri ile yönetimin ve çalışanların sorumluluklarını yerine getirmelerinin, çalışanların iş güvenliği düzeylerinin belirlenmesine etkisinin değerlendirilmesi amaçlanmıştır.

17 Araştırmanın Yöntemi Çalışma uygulamalı olarak yapılmıştır. Anket formu 3 bölüm 57 ifadeden oluşmaktadır. Anketin ilk bölümünde katılımcılara ait demografik bilgiler ile katılımcıların meslek hastalığı ve iş kazası geçirmeleri sorgulanmaktadır sayılı yasa doğrultusunda geliştirilen ikinci bölümde kamu kurumlarında yöneticilerin ve çalışanların ilgili yasa kapsamında ki yükümlülüklerini yerine getirme düzeyleri sorgulanmaktadır.

18 Araştırmanın Yöntemi Üçüncü bölümde ise Williamson ve arkadaşları tarafından 1997 tarihinde geliştirilen, 2006 yılında Türkçe formunun yapı geçerliliği, kapsam geçerliliği ve ayırt etme geçerliliği yapılan İş Güvenliği Ölçeği ile katılımcıların iş güvenlik düzeyleri tespit edilmeye çalışılmıştır.

19 Kapsam Çalışmamız, KÜKEAH, SDH, YDH ve KADSM’de görev yapan 6331 Sayılı Kanun kapsamındaki çalışanları kapsamaktadır. Karabük Kamu Hastaneler Birliği Genel Sekreterliği’ne bağlı kurumların bünyelerinde ilgili yasa kapsamında görev yapan 1307 personel çalışmanın ana kütlesini oluşturmaktadır. Tam sayım yöntemine göre anket tüm ana kütleye uygulanmıştır. 712 anket %54 tepki oranıyla 4 sağlık kuruluşundan toplanmıştır.

20 Anketin Güvenilirliği
Araştırmada kullanılan anketin güvenirliğinin test edilmesi için SPSS 18.0 paket programında Cronbach Alfa güvenilirlik analizinden yararlanılmıştır. Cronbach Alfa katsayıları, yönetimin sorumluluğu 0,90 çalışanların sorumluluğu 0,86 ve iş güvenliği ölçeği 0,84 olarak bulunmuştur. Bu veriler araştırmada kullanılan veri setinin güvenilirlik düzeyinin çok yüksek olduğunu göstermektedir Cronbach Alfa olarak bilinen alfa katsayısı içsel tutarlığın ölçümünde en yaygın kullanılan yöntemdir. Likert ölçekli sorularda kullanılan alfa yönteminde, alfa katsayısı 0 ile 1 arasında pozitif bir değerdir ve ağırlıklı standart değişimi gösterir.

21 Verilerin Analizi

22 Verilerin Analizi ve Değerlendirilmesi
Araştırmada Verilerin analizinde tanımlayıcı istatistikler için yüzde analizi, ölçeğin güvenilirliğini belirlemek için güvenilirlik analizi, ölçeğinin boyutlarının belirlenmesi ve boyut indirgemeye yönelik faktör analizi, çoklu karşılaştırmalar için çok değişkenli varyans (MANOVA) analizleri uygulanmıştır. Faktör analizi ile ölçekteki 32 ifadenin 6 faktör altında toplandığı görülmüştür. Frekans: sıklık Faktör Analizi: Çok sayıdaki değişken arasındaki ilişkilere dayanarak verilerin daha anlamlı ve özet biçiminde sunulmasını sağlayan çok değişkenli bir analiz türü olan faktör analizinin amacı, verilerin yapısını tanımlayarak veri sayılarını yönetilebilir ve üzerinde çalışılabilir makul bir sayıya düşürmektir. Güvenilirlik Analizi: Cronbach Alfa olarak bilinen alfa katsayısı içsel tutarlığın ölçümünde en yaygın kullanılan yöntemdir. Likert ölçekli sorularda kullanılan alfa yönteminde, alfa katsayısı 0 ile 1 arasında pozitif bir değerdir ve ağırlıklı standart değişimi gösterir.

23 Ankete Katılan Çalışanların Demografik Özellikleri
Çalışma Yılı Frekans ( % ) 5 yıldan az 137 19,4 6-11 yıldır 197 27,8 12-17 yıldır 183 25,8 18-23 yıldır 111 15,6 24 ve üzeri 81 11,4 Cinsiyet Erkek 300 42,3 Kadın 409 57,7 Meslek Hemşire 249 35,2 Doktor 88 12,5 Diğer Sağlık Pers. 148 20,9 İdari Personel 123 17,4 Temizlik 82 Güvenlik 19 2,6 Yaş Frekans ( % ) 18-29 131 18,5 30-39 367 51,8 40-49 174 24,5 50 + 37 5,2 Eğitim Durumu Yüksek Lisans 88 12,5 Lisans 191 26,9 Ön Lisans 220 31 Lise 151 21,3 İlköğretim 59 8,3 Kurumu KÜKEAH 476 66,9 SDH 115 16,2 YDH 50 7,3 KADSM 68 9,6

24 Katılımcıların MH ve İK’na Maruz Kalmalarına Yönelik Bulgular
Ankete katılan 709 çalışandan 422’si (%60) çalışma hayatında işinden kaynaklı bir iş kazasına maruz kaldığını, 569’u (%80) çalışma hayatında işinden kaynaklı bir meslek hastalığına maruz kaldığını belirtmişlerdir.

25 İSG’nin Sağlanmasında Yönetimin Sorumluluğu
Ortalama Kurumumuzda her birim için risk değerlendirmesi yapılmıştır.. 2,76 Her birim için kullanılması gereken koruyucu donanım ve ekipman belirlenmiştir. 3,23 Çalışan sağlığı ve güvenliği ile ilgili her türlü tedbir alınmaktadır. 2,85 Kurumumuzda iş sağlığı ve güvenliği tedbirlerine uyulup uyulmadığı izlenmekte, denetlenmekte, uygunsuzlukların giderilmesi sağlanmaktadır. 2,94 Çalışanlara görev verilirken çalışanların sağlık ve güvenlik yönünden işe uygunlukları göz önüne alınmaktadır. 2,78 Kurumumuzda acil durum planı hazırlanmış ve çalışanlara bilgi verilmiştir. 3,28 Kurumumuzda iş kazaları ve meslek hastalıklarının kayıtları tutularak, çalışanlar bilgilendirilmektedir. 3,09 Kuruma ilk başlayışta ve düzenli aralıklarla sağlık kontrolü yapılmaktadır. 3,16 Çalışan sağlığı ve güvenliği ile ilgili sorunların çözümünde çalışanların görüş ve önerileri alınan kararlarda etkili olmaktadır. 2,8 Kuruma ilk başlayışta, çalışma yeri veya iş değişikliğinde İSG eğitimi verilmektedir. 2,95 Kurumumuzda yangın planı bulunmaktadır. 3,68

26 İSG’nin Sağlanmasında Çalışanların Sorumluluğu
Ortalama Çalışan güvenliği açısından gerekli olan sağlık taramalarını düzenli olarak yaptırıyorum. 3,32 İşimi, çalışan sağlığı ve güvenliği açısından yönetim tarafından verilen talimatlar doğrultusunda yapıyorum. 3,83 Kişisel koruyucu donanımları doğru kullanıyorum ve kullanmadığım zamanlar koruyorum. 3,95 Çalışan güvenliği ile ilgili eğitimlere katılıyorum. 3,91 Kendimin ve diğer çalışanların sağlık ve güvenliklerini tehlikeye düşürmemekle ilgili tüm tedbirleri alıyorum. 4,04 Tıbbi cihaz ve tehlikeli maddeleri talimatlar doğrultusunda doğru kullanıyorum, keyfi olarak çıkarmıyor ve değiştirmiyorum. 4,15 Sağlık ve güvenlik yönünden ciddi ve yakın bir tehlike ile karşılaştığımda çalışan güvenliği komitesine/ yönetime haber veriyorum. 3,85 Kurumumda çalışan sağlığı ve güvenliğini tehlikeye düşürecek her hangi bir noksanlık tespit ettiğimde çalışan güvenliği komitesine/üst yönetime haber veriyorum. 3,82

27 Katılımcılardan, Williamson ve arkadaşları tarafından geliştirilen iş güvenliği ölçeğine göre, iş güvenliği düzeylerini değerlendirmeleri istenmiştir. Katılımcıların iş güvenliği düzeyini belirlemeye yönelik 32 ifadeye verdikleri cevaplar çalıştıkları kuruma, meslek gruplarına, cinsiyetlerine, iş kazası ve meslek hastalığı geçirme durumlarına göre karşılaştırılmıştır.

28 Katılımcıların Yaş Dağılımlarına Göre İş Güvenliği Düzeyi
50 Yaş ve Üzeri Anlamlılık Düzeyi Olumlu Güvenlik Kurulları 3,17 3,42 3,45 3,34 0,017 * 1 kesinlikle katılmıyorum ile 5 kesinlikle katılıyorum aralığında (Hotelling’s T Testi Anlamlılık Düzeyi = 0,017<0,05)

29 Katılımcıların İş Kazası Geçirmelerine Göre İş Güvenliği Düzeyi
Faktörler Ortalamalar Anlamlılık Düzeyi Evet Hayır Olumlu Güvenlik Kurulları 3,28 3,45 0,004 İyimserlik 2,78 3,08 0,000 Risklerin Gerekçelendirilmesi 3,21 3,38 0,009 Kadercilik 2,57 2,79 * 1 kesinlikle katılmıyorum ile 5 kesinlikle katılıyorum aralığında (Hotelling’s T Testi Anlamlılık Düzeyi = 0,000<0,05

30 (Hotelling’s T Testi Anlamlılık Düzeyi = 0,000<0,05
Katılımcıların Yönetimin Sorumluluğuna Dair Algılarına Göre İş Güvenliği Düzeyine Yönelik Bulgular Faktörler Ortalamalar Anlamlılık Düzeyi Evet Hayır Güvenli Davranış 4,15 4,02 0,006 Olumlu Güvenlik Kurulları 3,67 2,95 0,000 İyimserlik 3,01 2,77 Risklerin Gerekçelendirilmesi 3,39 3,15 Kadercilik 2,73 2,57 0,025 * 1 kesinlikle katılmıyorum ile 5 kesinlikle katılıyorum aralığında (Hotelling’s T Testi Anlamlılık Düzeyi = 0,000<0,05

31 Katılımcıların Çalışanların Sorumluluğuna Dair Algılarına Göre İş Güvenliği Düzeyine Yönelik Bulgular Faktörler Ortalamalar Anlamlılık Düzeyi Katılanlar Katılmayanlar Güvenli Davranış 4,15 3,56 0,000 Olumlu Güvenlik Kurulları 3,44 2,53 Güvenlik İddiası 3,25 3,54 0,001 * 1 kesinlikle katılmıyorum ile 5 kesinlikle katılıyorum aralığında (Hotelling’s T Testi Anlamlılık Düzeyi = 0,000<0,05

32 SONUÇ VE ÖNERİLER

33 Sonuç ve Öneriler Araştırma sonucu ankete katılan 709 çalışandan 422’si (%60) işinden kaynaklı bir iş kazasına maruz kaldığını, 569’u (%80) işinden kaynaklı bir meslek hastalığına maruz kaldığını belirtmiştir. Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı (ÇSGB) resmi verilerine göre; Türkiye’de 2012 yılında “İnsan Sağlığı Hizmetleri” faaliyet grubunda çalışanlardan 131’i iş kazasına, 5’i de meslek hastalığına maruz kalmıştır.

34 Sonuç ve Öneriler Yine ÇSGB resmi verilerine göre Karabük ilinde  tüm sektörler dahilin de, 2012 yılında 929 iş kazası ve 1 meslek hastalığı meydana gelmiştir. Yapılan saha çalışmaları ile uyumsuz olan bu veriler sağlık sektöründe meydana gelen iş kazaları ve meslek hastalıklarının büyük kısmının kayıt altına alınmadığını göstermektedir.

35 Sonuç ve Öneriler 6311 sayılı yasanın 15’inci maddesinde “Sağlık gözetiminden doğan maliyet ve bu gözetimden kaynaklı her türlü ek maliyetin işverence karşılanacağı, çalışana yansıtılamayacağı” hüküm altına alınmış olmasına rağmen sağlık kurumları yöneticilerince döner sermaye bütçelerinde ciddi bir gider olarak gördükleri sağlık taramaları maliyetlerinin, çalışanlara yansıtılması nedeniyle sağlık taramalarının düzenli yapılmadığı düşünülmektedir. Sağlık Bakanlığı’nca sağlık taramalarının “genel bütçeden” ödenmesi yönünde düzenleme yapılması önerilmektedir.

36 Sonuç ve Öneriler Anketin uygulandığı kurumlarda yönetimin sorumlulukları ile ilgili ifadelere katılımcıların genel olarak olumsuz cevap vermeleri, bununla beraber “kurumda yangın planı bulunmaktadır” ifadesine olumlu cevap vermeleri nedeniyle, kamuya ait sağlık kurumlarında İSG uygulamalarının bu çalışmalardan sorumlu bir ekibin (iş güvenliği uzmanı, işyeri hekimi) oluşturulmaması nedeniyle yerine getirilmediği sonucuna ulaşılmaktadır.

37 Sonuç ve Öneriler Araştırma sonucunda, kamu kurumlarında iş güvenliği uzmanı ve işyeri hekimi bulundurma zorunluluğunun 1 Temmuz 2016 tarihine ertelenmiş olmasının, yönetimin sorumluluklarını düzenleyen diğer maddelerinde kurumlarda uygulanmamasına neden olduğu tespit edilmiştir. Kamu kurumlarında 6331 sayılı yasa da düzenlenen ve yürürlükte olan hükümlerin uygulanmasının takibinin yapılması gerekmektedir. Konu ile ilgili denetim görevinin Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığınca eksiksiz ve tavizsiz uygulanması sağlanmalıdır.

38 Sonuç ve Öneriler Çalışanların işyerlerinde kendilerinin güvende hissedebilmeleri için, çalışanların ve yönetimin yükümlülüklerini eksiksiz yerine getirmeleri ve çalışanların bu konuda ikna olmaları gerekmektedir. İSG çalışmaları kurumlarda tüm tarafların sürecin içinde olmasını gerekli kılmaktadır. Bu bağlamda İSG çalışmalarında yönetim ve çalışanların yanında sendika ve meslek örgütlerinin de sürece daha aktif katılımı sağlanmalıdır.

39 Sonuç ve Öneriler İSG’nin sağlanmasında yönetimin sorumluluklarından olan “kurumu ilk başlayışta, çalışma yeri veya iş değişikliğinde İSG eğitimi verilmektedir” ifadesine çalışanların %60’ının katılmadığı tespit edilmiştir. Eğitim insan davranışlarının belirlenmesi ve değiştirilmesinde çok önemli bir faktördür. Çalışanların 6331 sayılı yasa gereği yasal bir zorunluluk olarak eğitime tabii tutulmalarının yanında, konunun önemi gereği, orta öğretim ve üniversite eğitimi içerisinde de İSG eğitimlerinin ortak ders olarak verilmesi önerilmektedir.

40 SON SÖZ

41 Sağlığını kaybetmiş ya da sağlığından şüphe eden mutsuz insanları memnun etmek ve tekrar sağlıklarına kavuşmalarını sağlamak ancak; güvenli ortamlarda hizmet veren sağlıklı ve mutlu çalışanlarla mümkündür.

42 Güvenli ortamlarda hizmet veren sağlıklı ve mutlu çalışanlar için;

43 Her birimiz sorumluluklarımızı eksiksiz yerine getirmeliyiz!

44 TEŞEKKÜR EDERİM