EVLİLİK, AİLE YAŞANTISI ve DUL OLMAK

... konulu sunumlar: "EVLİLİK, AİLE YAŞANTISI ve DUL OLMAK"— Sunum transkripti:

1 EVLİLİK, AİLE YAŞANTISI ve DUL OLMAK
E. Philip Rice, Adult Develepment and Aging A.B.D 1986 Bölüm: Bireysel ve Aile Yaşantısı Seda Gökçe Halk Eğitimi Yüksek Lisans

2 İçerik EVLİLİĞE MOTİVE EDEN ETMENLER… EVLİLİĞE GİDEN “YANLIŞ” AŞKLAR…
YETİŞKİNLERİN EVLİLİĞE BAKIŞ AÇILARI… AİLE YAŞAM AŞAMALARI (Evliliğin başından sonuna..) ÇOCUKLARI EVDEN AYRILAN ÇİFT, BU DURUMDAN NEGATİF ETKİLENİR Mİ? EVLİLİKTE İLK YILLAR EBEVEYN OLMAK ÇOCUKLAR EVDEN AYRILDIKTAN SONRAKİ YILLAR.. DAHA SONRAKİ YILLAR…YAŞLI ÇİFT.. DUL OLMAK

3 EVLİLİĞE MOTİVE EDEN ETMENLER
Pozitif Etmenler: *Çocuk, ev ve aile sahibi olmak *Maddi olarak güvende olmak (Statü) *Bakım ihtiyacı *Toplum tarafından onaylanmak *Evlilikle gelen sosyal hareketlilik *Sevmek ve sevilmek

4 Birinin ihtiyacı duyduğu kişi olma isteği Önemsenmek isteği
Bu sebeplerin yanında evrensel ve ilkel isteklerin etkisi çok büyüktür: Bağlanma isteği İlişkide olma isteği Ait olma isteği Birinin ihtiyacı duyduğu kişi olma isteği Önemsenmek isteği Yalnızlıktan kaçma, yakın ve dost olma isteği

5 *Birinin canını yakma isteği (Aile, eski sevgili)
Negatif Etmenler *Hamile kalmak *Evden kaçma isteği *Birinin canını yakma isteği (Aile, eski sevgili) *Kendi değerini, çekiciliğini kanıtlamak *Sosyal baskı *Başarısız okul hayatı *Sosyal güvenlik ihtiyacı *Minnettarlık *Akranları ile sosyal uyumsuzluk içinde olma

6 Evliliğe giden “yanlış” aşklar…
Kendisine yardımcı olan kişiye aşık olmak Danışan-danışman Öğrenci-öğretmen Hasta-doktor gibi.. Acımak ve aşık olduğunu zannetmek Erkek egosunu yapılandıran aciz kadını seçmek.. Annelik duygusu ile sorunlu erkek seçmek..

7 YETİŞKİNLERİN EVLİLİĞE BAKIŞ AÇILARI
Evlilikten memnun olanlar.. Hayatının bir parçası olması gerektiğini düşünenler.. (Tamamı değil!) Kariyer yapma fırsatını evlilikte de bulmak isteyenler… Hayatının ana mutluluk kaynağı evlilik olanlar… Hem kariyer hem çocuk hem mutlu evlilik ile mutlu olabilenler.. Evliliğinde hayal kırıklığına uğrayanlar..

8 AİLE YAŞAM AŞAMALARI (Evliliğin başından sonuna..)
1. Yeni başlayan aileler (Evli çiftin çocuğu yok) 2. Yeni çocuk sahibi olan aileler (0-30 aylık 1 çocuğu olan) 3. Okul öncesinde çocuğu olan aileler (30 ay-6 yaş arası çocuğu olan) 4. Okula giden çocuğu olan aileler (6-13 yaşları arası çocuğu olan)

9 5. Genç çocuğu olan aileler (13-20 yaşları arasında çocuğu olan) 6
5. Genç çocuğu olan aileler (13-20 yaşları arasında çocuğu olan) 6. Füze fırlatma merkezine gibi aileler (Çocukları evden ayrılmış olan) 7. Orta yıllardaki aileler “Boş-yuvalar” (Emekli eşler boş evde kalıyorlar) 8. Yaşlanan aileler (Emeklilik sonrası)

10 Bu aşamalar: Geç evlenen Çocuk sahibi olmamış Boşanmış
Yeniden evlenmiş çiftler için geçerli değiller.

11 Evlilikle ilgili memnuniyette değişmeler
Birinci çocuğun doğumu ile memnuniyet seviyesinde düşüş gözlenir. Çocuk okul çağına gelene kadar devam eder. Çocuk genç olana kadar bu düşüşü genişletenler vardır. Okul çağı ve gençlik dönemini atlatan çocukların ebeveynlerinin evlilikte memnuniyetleri artmaktadır. Emeklilik öncesi yine biraz düşüş gözlenir.

12 Kısaca.. Evli bir çiftin evlilikten en az memnun olduğu yıllar evde çocuklarının bulunduğu yıllardır. Çocuk doğmadan önce ve çocuk evden ayrıldıktan sonra evlilikten en çok doyum sağlanan zamanlardır.

13 Peki neden? Çiftin sosyal rolleri artıyor. Bu rolleri başaramamak memnuniyetsizlik yaratıyor. Maddi yük artıyor. Çiftler işteki sorumluluklarının maximum olduğu bir dönemdeler. Çocuk büyüdükçe istekleri çok artıyor. Toplumsal sorumluluklar artıyor.

14 Çocukları evden ayrılan çift, bu durumdan negatif etkilenir mi?
Hayır. Evliliklerinde daha mutlu oldukları araştırmalarda ortaya çıkmıştır. 40-49 yaş Çocuğu evden ayrılan kadınların %93’ü evliliklerinde mutlu olduklarını söylerken Çocukları evde olan kadınların %57’si mutsuz olduğunu söylemiştir.

15 Evlilikte ilk yıllar…

16 1. Evliliğe uyum sağlama görevleri
Yakınlık Maddi durum Güç ve karar verme Ailevi ilişkiler Çocuklar Arkadaş olma Sosyal hayat Çatışma Değerler, inançlar

17 2. Evlilik sonrasında Evliliğin getireceği sorumlulukları bilmeyenler / bilenler Evliliğin getireceği sorumluluklara hazır olanlar / olmayanlar için evliliğin ilk zamanları rüya gibi ya da kabus gibi olabilir.

18 3. Çok büyük ıvır zıvırlar
Evliliğin ilk zamanları eşler fazla! gözlemci ve eleştirel olabilirler. Küçük şeyler hakkında büyük tartışmalara girebilirler.  Eşler zamanla birbirlerine alışırlar ve birbirlerinin sevmedikleri davranışları görmemezlikten gelmeyi ve karşı tarafı sinir etmemeyi öğrenirler.

19 4. Evlilik rolleri Geleneksel roller, Erkek  eve ekmek getirir
Kadın  evle ilgilenir annedir Günümüzde kadın da çalışmaktadır ve evin geçiminde söz sahibidir. O halde kadının görevi gibi görünen işlerin bir kısmı da erkeğin sorumluluğundadır.

20 Eşler geleneksel cinsiyet ayrımcılığına ne kadar az bağlı olurlarsa onları memnun edecek bir paylaşım şekli bulmaları da o derecede kolay olacaktır.

21 5. Çift kariyerli evlilikler
Hem kadının hem de erkeğin çalıştığı evliliklerde eşlerin en büyük sorunları işte fazla zaman geçirmeleri ve fazla çalışmalarıdır. Evlilik Kariyer Ev Çocuk ihtiyaçları karşılanamamaktadır. Bu da çiftte gerginlik ve tükenmişlik yaratır.

22 Bir diğer sorun da nerede yaşayacakları ya da taşınmaları gerektiğinde hangisinin kariyerinin öncelikli olacağıdır. Çocuk bakımı da bu tip evliliklerde sorun olmaktadır. Yatılı olmayan ya da yatılı bakıcı tutmak ile çözüm yolu bulunabilmektedir.

23 6.Bağımsızlık ve karar verme
Aile özlemi, aileye bağlılık eşlerin bağımsız olamamasına neden olur. Duygusal ihtiyaçlarını, desteği, yardımı ve önemli paylaşımları eşi ile yaşamayan çiftler mutlu olamayacağından kişinin buna özen göstermesi gerekir. Beraber karar vermeyi çiftler öğrenmelidir. Güç ve statü dengesini aralarında kurmaları gereklidir.

24 7. İletişim ve çatışma İletişim, eğer yapıcı olmazsa çiftleri iyi sonuçlar yerine çok daha büyük sorunlara götürebilir. Rasyonel konuşmak Dikkatli dinlemek Kişiyi değil konuyu hedef almak Uzlaşmaya istekli olmak Esnek olabilmek bu açıdan önemlidir.

25 8. Arkadaşlar ve sosyal hayat
Eşler ne geçmişte sahip oldukları arkadaşlıkları bitirmeliler ne de bekar olduklarında sürdürdükleri sosyal hayata devam etmekte ısrarcı olmalılar. Genelde genç kadınlar eşlerinin erkek arkadaş grubu ile geçirdiği zamanı sorun etmekte ve arkadaşları ile görüşmesine engel olmaya çalışmaktadırlar.

26 9. Paylaşım ve iş birliği “ben” yerine “biz” olarak düşünmeyi öğrenmek zaman alacaktır. Evliliğin ilk yıllarında en küçük kararların verilmesinde bile sorunlar oluşabilmektedir. Paylaşımların yanı sıra birbirlerinin özel alanları olmasına da izin vermeleri gereklidir.

27 Ebeveyn olmak…

28 İlk çocukta “9 aylık kriz” yaşanmaktadır.
Çocuğun gelişi ile eşlerin geçirdiği değişim krizden çok strese neden olur. Bu stres her çiftte farklıdır. Çocuk öncesi araları gergin olan ve birbirlerine uyum sağlayamamış çiftler çocuktan sonra daha da stresli olurlar. 2 gelir ile 2 kişi geçinirken artık 1 gelir ile 3 kişinin geçinecek olması babalarda stresi arttırır.

29 Ebeveyn olmayı stresli kılan durumlar
İstenmeyen hamilelik sonucu ebeveyn olmak durumunda olan çiftler Ebeveyn olmaya hazır olmayan çiftler Çocuğun huyu (sorunsuz çocuklar ve çok sorunlu çocuklar)

30 Kadının uyum sağlaması gerekenler
9 ay çocuk taşımanın getireceği fiziksel ve zihinsel zorluklar.. İyi bir işi olan kadınlarda işinden ayrı kalmanın verdiği üzüntü ve stres.. Kimliksel krizler.. Entelektüel ve Sosyal boşluk hissetme..

31 Anne-eş rollerini dengeleyememe.. Eşinden uzaklaşma..
Fiziksel güzelliğini kaybettiği korkusu.. Eve kapanmanın getirdiği soyutlanmışlık hissi.. Her gün aynı fiziksel ve sosyal işleri yapmanın getirdiği “bitkileşme” hissi..

32 Erkeğin uyum sağlaması gerekenler
Çocuğun istenip istenmemesine göre, Eşine düşmanca davranan ya da bu olayı sevinçle karşılayıp sorumluluklarını severek yerine getiren eşler.. Uyku bölünmesi ve fiziksel yorgunluk.. Aşırı sorumluluk yüzünden kendini hapsedilmiş hissetme.. Kendini çocuğuna adayan eşlerini çocuklarından kıskanma..

33 Çocuk sahibi olmak eşleri yakınlaştırıyor mu?
Çocuktan sonra eşlerin birbirlerine ayırdıkları zaman azalır.. Beraber katıldıkları aktiviteler azalır.. Birbirlerine olan ilgileri azalır.. Çocuk, eşlerin ortak ilgisini üzerinde topladığından eşler yakınlaştıklarını hisseder fakat bu gerçek anlamda iki eşin birbiri ile yakınlaşması değildir..

34 Çocuklar evden ayrıldıktan sonraki yıllar..

35 Son çocuğun evden ayrılmasından emekliliğe kadar süren bu zaman kadınlarda ortalama 51, erkeklerde ortalama 53 yaşında başlar.. 15 yıl civarı sürer.. Bu yıllar boş yuva yıllarıdır. Çocuklar yoktur evde ama hala yuvadır ev.. Ebeveynlik görevleri devam eder.. Birinin çocuğu varsa o her zaman anne-babadır.

36 Bu yıllarda evliliğin olumsuz etkileneceği düşünülmektedir.
Amaçsızlık Cinselliğin azalacağı Arkadaşlığın azalması Erkeklerin düş kırıklıkları Erkeklerin çapkınlıkları Kadınların menopoza girmesi gibi nedenlerden dolayı.

37 Ama aynı zamanda yapılan araştırmalar pek de böyle olmadığını göstermektedir.
Bu yıllar çiftin evlilikle ilgili beklentilerinin daha çok karşılandığı yıllardır. 2. bahar.. Menopoz iyi tedaviler ile sorun olmaktan çıkmıştır.

38 Kadınların durumu.. Çocuğunu hayatın merkezine koyan annelerin durumu kabullenmekte zorlandıkları görülmektedir.. Bunun yanı sıra çoğu kadın bu durumda sanıldığı kadar yıpranmamakta ve artık kendi hayatlarını yaşayabilme özgürlüğünden dolayı nefes almaya başlamaktadırlar.

39 Maddi manevi sorumlulukları azalan çiftte daha fazla para harcama eğilimleri görülebilir..
Özgürlük zamanı olarak tanımlanan bu aşama bazı uyum sağlama sorunları ile birlikte aynı zamanda hayatın çift olarak tadını çıkarma fırsatlarının arttığı bir dönemdir de…

40 Daha sonraki yıllar… Yaşlı çift..

41 Eğer çift beraber zaman geçirmeyi seviyorsa evliliklerinde sorun yaşamazlar..
Beraber tatile çıkma, ortak hobiler, İyi arkadaş olma sayesinde bu yıllar eğlence ve rahatlama yılları olabilir.. Erkeğin evde olmasının ev işlerine katkısı pek yoktur. Erkek yine kendi özel uğraşları ile ilgilenir..

42 Tekrar fazla görüşmeye başlayan çiftler evliliğin ilk yıllarında görülen eleştirmeye, birbirini sinir etmeye başlayabilir. Birbirlerinin arkadaşlığından hoşlanan çiftler genelde bu dönemde sorun yaşamaz.

43 Bu yıllarda evden ayrılmış kendi hayatını kurmuş büyük çocukları ile çiftlerin ilişkisi çok yoğun ve sık olmaz. Çok az ebeveyn bu yıllarda çocuklarından yardım isterler. Yardım isteyecekleri zaman da erkek çocuktan çok kız çocuğu ararlar.

44 Çocuklardan alınan yardımlar:
Yaşayacak yer temini Maddi destek Kişisel bakım Ulaştırma Yiyecek yardımı Ev işlerine yardım Şeklinde olabilir.

45 Çoğu yaşlı ebeveyn çocuklarından yardım istemeyerek bağımsızlığını korumaya çalışır..
Bazen de yaşlı ebeveynin çocuklarına yardım ettiği de olur: Torunlara bakmak Ev eşyası, yemek, para, kıyafet yardımı Ev işlerine yardım Tamirat işleri yapma

46 Yaşlılıkta ebeveynlerin çoğu küçük da olsa kendi evinde yaşamak ister
Yaşlılıkta ebeveynlerin çoğu küçük da olsa kendi evinde yaşamak ister.. Nasıl yaşayacağını seçmesi önemlidir.. Bu hem bağımsız olabilmelerini hem de çocukları ile ilişkilerinin bozulmamasını sağlar.. Genelde taşınmak istemezler.. Yaşlılıkta etraflarında tanıdık yüzler görmek, bildikleri yerde yaşamak isterler..

47 Dul olmak..

48 Ortalama evlilik süresi 47 yıl kabul edilirse ve ortalama ömür kadınlarda 77 erkeklerde 70 alınırsa,,, Kadın  ortalama 16 yıl Erkek  ortalama 7 yıl Yalnız kalmaktadır… Ve bu süreler yalnız kalmak için uzun zamanlardır..

49 Dul kadınların oranları hemen hemen tüm yaş gruplarında erkeklerin oranlarından fazladır..
Bunun bir sebebi de: Dul kadınların tekrar evlenme oranlarının dul erkeklere göre daha az olmasıdır..

50 Yeniden evlenme.. Dul erkeklerin çoğu yeniden evleniyor..
Dul kadınlar gençlerse ve çocukları yoksa yaşlı ve çocuklulara göre daha çok yeniden evleniyorlar.

51 Dul kadınlar dul erkeklere göre daha sık evli çocukları ile görüşüyorlar.
Bunun sebeplerinden biri maddi olan bağımlılıkları.. Bu bağımlılık morallerini düşürür.. Dulların çocuklarını görme sıklıkları ile moralleri arasında doğru orantı yoktur. Eş kaybetmekle oluşan moralsizlik çocuklar tarafından doldurulamayan bir boşluktur. Bu tür boşluklar ve moralsizlikler için en iyi yardım akran desteğidir.

52 Dul kadınların problemleri
Yalnızlık.. (dul kadın ve erkeklerin yarısı yalnız yaşamaktadırlar) Genç dullarda sosyal dışlanma.. (arkadaş çevresinin evli çiftlerden oluşması) Çocuğu yalnız büyütmek Tek başına karar vermek Maddi sorunlar Başına korkusu kötü bir şey gelmesi korkusu Rollerinin değişmesi Kendini tanıma

53 Tek olumlu yan, genç kadın dullarda seçim yapma özgürlüğü ve bağımsızlığına ulaşmak olabilir.

54 Dul erkeklerin problemleri
Kadınlardan daha kolay mı alışıyorlar dulluğa yoksa da zor mu? Bu tartışılabilecek bir konudur. Çocuklara bakmak erkeklere daha zor gelecekir. Maddi sıkıntıları daha az olacaktır. (erkek dulların geliri kadın dullardan daha fazladır.) Yemek pişirmek, ev işi yapmak ve kendilerine bakmakta zorlananlar olabilir / olmaya da bilir.