HASTALIKLARIN BİYOKİMYASAL TEMELİ

... konulu sunumlar: "HASTALIKLARIN BİYOKİMYASAL TEMELİ"— Sunum transkripti:

1 HASTALIKLARIN BİYOKİMYASAL TEMELİ
Dr. Akın Yeşilkaya Eğitim Yılı Akdeniz Üniversitesi Tıp Fakültesi Biyokimya Anabilim Dalı

2 Dersin amacı Hastalıkların moleküller mekanizmasını ortaya koymak
Bozukluklardaki moleküler mekanizmaların arkasında yatan sebeplerin neler olduğunu gözden geçirmek Hastalıkların arkasında yatan moleküler bozuklukları özetlemek.

3 Dersin Hedefi Hastalıkların arkasında moleküler bozuklukların bulunduğunu öğretmek. Bozuklukların moleküler düzeyde anlaşılmasını sağlayarak hastalıkları daha kolay öğrenmek Bozuklukların moleküler mekanizmasının öneminin anlaşılmasını sağlayarak teşhis ve tedavinin yapılması kolaylaştırmak

4 DÜNYA SAĞLIK ÖRGÜTÜNÜN SAĞLIK TANIMI
Sağlık; bireylerde sadece hastalık ve güçsüzlüğün yokluğu değil kişilerin fiziksel, ruhsal ve sosyal açıdan tam bir sağlamlık içinde olmalarıdır.

5 Hastalık Türk Dil Kurumuna Göre:
Organizmada birtakım değişikliklerin ortaya çıkmasıyla sağlığın bozulması durumu, rahatsızlık, dert, illet, maraz, maraza, esenlik karşıtı.

6 BİYOKİMYASAL AÇIDAN SAĞLIK TANIMI
Organizmamızda intra ve ekstra selüler olarak var olan binlerce reaksiyonun, insana fizyolojik şartlarda maksimal yaşam sağlayacak bir biçimde cereyan etmesi

7

8

9 HASTALIKLARDA NEDEN BİYOKİMYASAL İNCELEME VE ARAŞTIRMA YAPILIR?
Erken ve zamanında tanıya yardımcı olmak, Hastalıkların sebebini meydana çıkarmak, Mantıklı ve etkin bir tedavi önermek, Tedaviye verilen cevabın değerlendirilmesine yardımcı olmak, Hastalığın gelişimini izlemeye yardımcı olmak,

10 HASTALIKLARIN BİYOKİMYASAL TEMELİ
Birçok hastalıkta biyokimyasal bozukluklar yer alır. Bozuklukları hücre düzeyinde aramak gerekir. Enzimatik reaksiyonlardaki bozukluklar pek çok hastalığın temelidir. Substrat-enzim-ürün aksı ve reaksiyonu kontrol eden faktörler iyi etüd edilmelidir

11 HASTALIKLARDA BİYOKİMYASAL AÇIDAN NELER DİKKAT ÇEKER?
Birçok hastalık genetik temele dayalı olarak gelişir. Hastalıklarda biyomoleküllerin yapı, miktar ve fonksiyon bakımından etkilendiği görülür. Hastalığa sebep olan biyokimyasal bozukluk çabuk veya yavaş olarak meydana çıkabilir. Bazı hastalıklarda sebep, bazı biyomoleküllerin azlığı veya çokluğudur. Hastalıklardan tüm hücre organelleri etkilenir. Değişik biyokimyasal mekanizmalar benzer patolojik, klinik ve laboratuvar bulguları oluşturabilir.

12 BİYOKİMYASAL MEKANİZMALARI ETKİLEYEREK HASTALIĞA YOL AÇAN MAJOR SEBEPLER
Fiziksel Ajanlar: Mekanik travma, aşırı sıcak veya soğuk, ani atmosferik basınç değişiklikleri, radyasyon, elektrik şoku Kimyasal Ajan Ve İlaçlar: Bazı toksik bileşikler, tedavide kullanılan ilaçlar Biyolojik Ajanlar: Viruslar, riketsiyalar, bakteriler, mantar ve parazitler Oksijen Yokluğu: Kan dolaşımı bozuklukları, kanın oksijen taşımasındaki aksamalar, oksidatif enzim zehirlenmeleri

13 BİYOKİMYASAL MEKANİZMALARI ETKİLEYEREK HASTALIĞA YOL AÇAN MAJOR SEBEPLER
Genetik: Konjenital, moleküler İmmünolojik Reaksiyonlar: Anaflaksi, otoimmün hastalıklar Beslenme Bozuklukları: Az beslenme, çok beslenme, hatalı beslenme Endokrin Bozukluklar: Hormonların azlığı veya çokluğu

14 Clinical Relevance of biochemistry - Specific Diseases
Osteogenesis Imperfecta Methanol Poisoning Cyanide Poisoning Lactose Intolerance Von Gierke’s Disease Familial Hypercholesterolemia Tay-Sach’s Disease Phenylketonuria Leukaemia Metabolic syndrome etc…. Diabetes Mellitus Sickle-Cell Anemia Fragile X Syndrome Myasthenia Gravis Cystic Fibrosis Wilson’s Disease Duchenne’s Muscular Dystrophy Severe Combined Immunodeficiency

15 Hemen hemen her hastalığın arkasında metabolik bir bozukluk bulunmaktadır.

16 Orak Hücre Anemisi

17 Hemoglobin

18 Hemoglobin

19 Hemoglobin çeşitleri HbA1 a2b2 HbA2 a2d2 HbF a2g2

20 Hemoglobin’in beta zincirinde 6
Hemoglobin’in beta zincirinde 6. sırada bulunan glutamik asit, valinle yer değiştirmiştir.

21

22

23

24 Mehta RS, Annan A, Byrns PJ, Lottenberg R
Mehta RS, Annan A, Byrns PJ, Lottenberg R. Opportunities to Improve Outcomes in Sickle Cell Disease. American Family Physician; 74: 303, 2006

25 Normal Eritrositler Orak şeklindeki hücreler Tıkaç oluşturan hücreler

26

27 Gut Hastalığı

28

29

30 Ürik asit kristalleri Ürik asit

31 Kolera

32

33 Kolera belirtileri Çok şiddetli karın ağrısı Sulu diyare (ishal)
Dehidratasyon Ölüm

34 Vibrio cholerae

35 Enterotoksin

36

37

38

39

40

41 Miyokard İnfarktüsü Tıkalı damar

42 Koroner İnfarktüs Risk Nedenleri
Yüksek lipid profili, Hipertansiyon, Çevresel faktörler; Stres, Yaşam tarzı, Sedanter yaşam, Tütün kullanma alışkanlığı, Genetiksel.

43

44

45

46 İntimal plak Trombüs

47

48

49

50 Elektron transport zinciri
4e- + 4H+ O2- O2 H2O Elektron transport zinciri Superoksit anyonu Superoksid dismutaz Katalaz 2 O2- + 2H+ H2O2 2 H2O + O2 H2O Glutatyon peroksidaz 2 GSH GS-GS Glutatyon redüktaz NADP NADPH + H+

51 Aterosklerozun temel oluşum mekanizması

52 Etanol Zehirlenmesi

53 Alkol Metabolizması

54 Sitokrom P450 Etanol Asetaldehit (Etanal) Asetat Asetil CoA ADH NAD+
NADH + H+ Glukoneogenezis Laktat Piruvat Glukoz Coenzim A Asetil CoA Okzaloasetat Sitrat Krebs Döngüsü

55 ETANOL ASETALDEHİD Hücre membranının içine sokulur NADH/NAD+
oranı artar Protein ve nükleik asitlerle birleşir ASETOASETAT Membran akışkanlığı artar ASETİL-KoA Laktat/pirüvat oranı artar Yağ sentezi artar Yağlı karaciğer meydana gelir Özellikle beyinde toksik belirtiler ortaya çıkar LAKTİK ASİDOZ GLUKONEOGENEZ azalır Yağ oksidasyonu azalır

56 Metanol Zehirlenmesi

57 Optik disk’de hiperemi
Metanol H+ Alkol dehidrogenaz Aldehid dehidrogenaz + CH3OH Metanol HCHO Formaldehid HCOOH Formik asit HCOO- (-) Metabolik asidoz Koma Ölüm Etanol 4-Metil pirazol Retinopati Optik disk’de hiperemi Körlük

58 Sarılık

59 Hemoglobin

60

61 Hem Grubu

62

63

64 Bilirubin

65

66 Sarılık Nedenleri Bilirubin sentezinin artması Hemoliz sonucu
Bilirubinin karaciğer tarafından tutulmasının bozulması İlaç etkileşimi Gilbert’s sendromu Hepatositlerde konjugasyonun bozulması Crigler-Najjar sendromu Safra yolu ile bilirubinin barsağa atılımının bozulması Hepatitler Kolestasis Dubin-Johnsan sendromu Çeşitli ilaç etkileşimleri Safra kesesi veya yolu tümörleri

67 SON Hepinize sağlıklı ve sağlık dağıtacağınız günler dilerim

68

69 Proteinden fakir/Karbohidrattan zengin diyet
Yağ sentezi için gerekli prekürsörlerin varlığı Amino asit yetersizliği Protein sentezinde azalma Yağlı karaciğer Hipoalbuminemiye bağlı ödem HEPATOMEGALİ ŞİŞ KARIN

70