UYGARLIK TARİHİ 4. HAFTA IRKÇILIK

... konulu sunumlar: "UYGARLIK TARİHİ 4. HAFTA IRKÇILIK"— Sunum transkripti:

1 UYGARLIK TARİHİ 4. HAFTA IRKÇILIK
Hazırlayan: Yrd.Doç.Dr. Nurşen Gök Kaynakça: Howard Zin, Amerika, Birleşik devletleri Halklarının Tarihi, İmge Kitabevi,2005; İmanuel Wallerstein, Amerika Gücünün Gerileyişi, Metis, 2003,s

2 Albatrosu kim vurdu? “Tanrı seni korusun, ihtiyar Denizci!
Coleridge’nin “Yaşlı Denizci” adlı şiir kitabından “Tanrı seni korusun, ihtiyar Denizci! “Seni böyle üzen ifritlerden- “Neden böyle baktın?” –tatar yayımla Vurdum Albatrosu Canlı Albatros yabancı ve uzak diyarlarda kendisini bize açan ötekisidir. Boynumuza asılı ölü albatros ise kendini beğenmişlik mirasımız, ırkçılığımızdır. Onu saplantı haline getirişimizdir ve huzur bulamayız. İmanuel Wallerstein, Amerika Gücünün Gerileyişi, Metis, 2003,s.67

3 Albatrosu sen vurdun!!!! Albatrosu hepimiz vurduk. Hepimizin boynuna asılı. Bütün kalbimiz ve aklımızla bunu telafi etmek için, farklı türden bir tarihsel sistemi, modern dünyayı bu denli ve kötü bir biçimde sakatlayan ırkçılığın ötesine geçecek bir sistemi yeniden inşa etmek yaratmak için savaşmalıyız. İmmanuel Wallerstein, Amerika Gücünün Gerileyişi, Metis, 2003,s.68

4 1989’dan beri modern dünya sistemi 1945’den beri modern dünya sistemi
1999 da aşırı sağ parti Jörg Haider Avusturya seçimlerinde en yüksek oyu aldı. % (FPÖ) ÖVP ortaklaşa hükümeti kurdu. AB devletleri kolektif olarak Avusturya ile olan iki taraflı ilişkilerini askıya almaya karar verdiler. Bu partinin Avusturya hükümetine dahil edilmesine AB’nin gösterdiği tepki ve Avusturya’nın içinde buna karşı başlayan Wiederstand analiz konusu edilmek istenirse: Hem bu tepki hem de karşı tepkisi, ancak analitik odağı Avusturya’nın kendisinden bir bütün olarak dünya sistemine , gerçekliklerine ve sosyal bilimcilerin bize bu gerçeklikler hakkında anlattıklarına kaydırılarak anlaşılabilir. Bunun için bu geniş bağlama dört ayrı zaman çerçevesi içinde bakılabilir: 1989’dan beri modern dünya sistemi 1945’den beri modern dünya sistemi 1492’den beri modern dünya sistemi 2000’den sonra modern dünya sistemi İmmanuel Wallerstein, Amerika Gücünün Gerileyişi, Metis, 2003,s. 70.

5 1989 Sosyalist adı verilen ülkeler bloğu çöktü.
(Yalta anlaşması ile kontrol altında tutulan ülkeler siyasi özerkliklerini ilan ettiler) Doğu Asya ve Küba’daki Komünist devletlerin hikayesi ayrı bile olsa,bu Doğu Avrupa’da olanların dünya sisteminin jeopolitiği açısından getirdiği sonuçları değiştirmedi. Eskiden Yugoslavya federal Cumhuriyetinin oluşturduğu bölgelerde ve Sovyetler birliğinin Kafkasya'daki bölgelerinde berbat iç savaş yaşandı. Bir çok devlet müdahil oldu. Sosyal bilimciler durumu, uzun süreli etnik husumetlerin doğurduğu “etnik temizlik” olarak adlandırdı. Macaristan, Çek Cumhuriyeti, Baltık devletleri gibi ülkelerde etnik gerilimin izleri görüldü. Afrika ve Endonezya’da şiddetli ve düşük yoğunlukta iç savaşlar yaşandı. Yaşanıyor.. Pan Avrupa’da sorun, pan-Avrupa dünyasında bulunduğu farz edilen daha yüksek modernlik düzeyinin bu bölgede bulunmaması olarak açıklandı. İmmanuel Wallerstein, Amerika Gücünün Gerileyişi, Metis, 2003,s74.

6 Etnik Şiddet: dünya sisteminin yarattığı sonuç
Etnik şiddet kesinlikle Batı kadar talihli, akıllı, medeni olmayan ötekinin ihtisas alanı değildir. Etnik şiddet kesinlikle dünya sisteminin içindeki derin ve artan eşitsizliklerin normal sonucudur. Ve ahlaki nasihatlerle yada temiz ve kalkınmış olanların kirli ve geri kalmış olanların kontrolündeki bölgelere yapacağı “ingerense” (Müdahale hakkı, Fransız insan hakları örgütlerinin 1990’larda Balkanlar için benimsedikleri slogan) ile ele alınamaz. Dünya sosyal bilimi bize 1989 sonrası olanları anlayabilecek geçerli bir araç vermemiştir. İmmanuel Wallerstein, Amerika Gücünün Gerileyişi, Metis, 2003,s74.

7 1945 Anti- semitizmi ne Hitler ne Almanlar icat etmişti. Anti -Semitizm uzun süredir, Avrupa dünyasının derin ırkçılığının Avrupa’daki en önemli iç ifadesi durumundaydı. 1990’de bu konuda Berlin Paris’ten daha iyi durumda değildi. 1945 sonrası Nazizmden neden böyle rahatsız olundu.? Endlösung yüzünden. Kimse bu anti-Semitizmin endlösung’la sonuçlanmasını istemiyordu. Hitler’in Nihai çözümü kapitalist dünya ekonomisi içinde ırkçılığın anlamını kesinlikle ıskalamıştır. İmmanuel Wallerstein, Amerika Gücünün Gerileyişi, Metis, 2003,s.74

8 Irkçılığın hedefi insanları dışlamak, hele hele imha etmek değildir.
Hitler’in nihai çözümü kapitalist dünya ekonomisi içinde ırkçılığın anlamını kesinlikle ıskalamıştır. Irkçılığın hedefi insanları dışlamak, hele hele imha etmek değildir. Irkçılığın hedefi insanları sistem içinde tutmak, ama ekonomik bakımdan sömürebilecek ve siyasi günah keçileri olarak kullanılabilecek aşağı insanlar (Untermenshen) olarak tutmaktır. Nazizmde olan Fransızların “gaf, kontrol kaybı” diyeceği şeydi. Belki de cin şişeden çıkmıştı. İmmanuel Wallerstein, Amerika Gücünün Gerileyişi, Metis, 2003,s.74

9 Amerika’nın keşfinde en az Kızılderili ve siyahlar kadar aşağılanan aralarında dayanışma ve birliktelik olan beyazlar hatırlanmalı. Daha sonra üstün ırk adı altında beyazlara bazı tavizler verilmiş zencilerle dayanışma noktaları yıkılmıştır. Irkçılık bu şekilde gittikçe içselleşir. Başlangıçta deri rengi bu insanlar arasında, aynı acıları çeken insanlar arasında fark edilen bir şey değildir. Hovard Zin, AmerikaBirleşik Devleti Halklarının Tarihi, imge, istanbul, 2005.

10 Toplama kamplarına giren müttefik kuvvetler kişisel olarak sarsılmıştı
Toplama kamplarına giren müttefik kuvvetler kişisel olarak sarsılmıştı. Kolektif düzeyde de, pan-Avrupa dünyası şişeden çıkan cinle hesaplaşmak zorunda kaldı. Anti- semitizm kamusal kullanımı yasaklandı. Irkçılık tabu dil haline geldi. Sosyal bilimciler oyuna katıldı. Irk kavramının anlamının reddedildiği bir çok kitap yazıldı. Yahudi soykırımı anısı okul kitaplarına girdi. Almanlar cesaret bularak kendi suçlarını analiz… Fransa, Hollanda gibi müttefikler kendi suçlarını-suçun meydana gelmesini önlememe-, izin verme- kabul ettiler. Bazı yurttaşları sürece aktif katılmışlardı. Haider’e AB’nin o kadar şiddetli tepki göstermesinden biri Avusturya’nın ülke olarak suçtaki payını reddetmesi, kendisini aslen kurban ilan etmesiydi. İmmanuel Wallerstein, Amerika Gücünün Gerileyişi, Metis, 2003,s.75

11 Gastarbeiter 1-İsrailperver politikalar yürütüldü. Batı Hıristiyan dünyasında ekümenikliğe yüklenen yeni vurgu ve müşterek bir Yahudi- Hıristiyan mirası olduğu fikri icat edildi. 2- Irkçılık asıl işlevine iade edilmeliydi. (insanları sistem içinde tutmak, ama ekonomik bakımdan sömürebilecek ve siyasi günah keçileri olarak kullanılabilecek aşağı insanlar (Untermenshen) olarak tutmak) Artık Yahudilere ve Protestan ülkelerdeki Katoliklere bu yapılamıyorsa gözler uzağa çevrilmeliydi de önemli bir ekonomik genişleme ama Avrupa’da doğum oranında düşüş vardı. Üretim az yapılıyordu. “Gastarbeiter” bir çözüm olarak sahneye çıktı. Kimdi bu Gastarbeiter; Akdeniz’e kıyısı olmayan Avrupa ülkelerindeki Akdenizliler, Kuzey Amerika’da Latin Amerikalılar ve Asyalılar, Avrupa’daki siyah Afrikalılar ve Güney Asyalılar. 1989’dan sonra Batı Avrupa’ya gelen sosyalist bloktan …Avrupa’nın onlara ihtiyacı vardı. pramidin en altındaki kişiler olarak geldiler. İmmanuel Wallerstein, Amerika Gücünün Gerileyişi, Metis, 2003,s.75

12 1970 uzun kondratiyef B safhası ve işsizlik-göçmenler günah keçisi.
1945 ekonomik büyüme 1970 uzun kondratiyef B safhası ve işsizlik-göçmenler günah keçisi. 1990’lar Sovyet bloğu çökmüş. Sol partilerden istenen sonuç alınamıyor. İktidara gelelim sistemi değiştirelim” işlememiş.İlk sıkıntı 1968’de kendini göstermişti. İmmanuel Wallerstein, Amerika Gücünün Gerileyişi, Metis, 2003,s.76.

13 Irkçılık karşıtı retoriği olan Avrupa suçsuz mu?
Sosyal bilimciler, Nazi fenomeni Almanya’nın tarihsel durumunun kendine özgü bir özelliği olarak analiz ettiler Bütün dünya sisteminin uzun süredir ateşle oynamakta olduğunu ve kıvılcımların bir yerde, bir şekilde alev almasının sadece an meselesi olduğunu görmek istemediler. Günümüzde sözde ırkçılık karşıtı retorik uğruna pan-Avrupa dünyasını suçsuz ilan etmeye çalıştılar. Halbuki 1945’ten sonraki pan-Avrupa ırkçılığı aslında 1933’ten ya da 1945’ten önceki ırkçılık kadar zehirli ve tehlikeliydi. Sadece eskilerin yerine başka nefret ve korku nesneleri ikame etmişlerdi. Bu gün “uygarlıklar çatışması” nı tartışmıyor muyuz? İmmanuel Wallerstein, Amerika Gücünün Gerileyişi, Metis, 2003,s.77.

14 Bunu çözümlemek için için 1492’ye bakmak gerekir.
Avrupa 1999 seçimlerindeki sonuç nedeniyle Avusturya’yı suçlaması aslında ırkçılık kokuyor: “Haider pan-Avrupa dünyasının dışında, hatta belki Macaristan ve Slovenya gibi yakın ülkelerde bile mümkün, hatta belki normaldir. Ama uygar dünya içinde Haider’ler düşünülemez, buna izin verilemez. Biz Avrupalılar ahlaki üstünlüğümüzü savunmalıyız. Ama Avusturya bunu imkansızlaştırmaya çalışıyor, şu andaki savunulamayacak olan durumundan geri çekilmesi gerekir” Batı Avrupa‘nın evrenselci değerlerinin kendileri de, kurucu niteliğindeki ırkçılığının derin kabuğuyla kuşatılmıştır. Bunu çözümlemek için için 1492’ye bakmak gerekir. İmmanuel Wallerstein, Amerika Gücünün Gerileyişi, Metis, 2003,s.77.

15 Kesinlikle aleni görünürlüğü olan endlösunglar daha önce de yaşandı.
Batı Avrupa‘nın evrenselci değerleri, kurucu niteliğindeki ırkçılığının derin kabuğuyla kuşatılmıştır. Bunu çözümlemek için için 1492’ye bakmak gerekir. Amerika’ya ayak bastıklarında karşılaştıkları insanlara nasıl davranacaklarına karar vermeleri gerekti. Bazı Avrupalılar ilk defa bu kadar geniş topraklara sahip olmuşlardı ve bir an önce işleyip zengin olmak istiyorlardı. Las Casas : Bu kadar çok değerli cana kıydılarsa bunun nedeni altına sahip olmak, kısa zamanda çok zengin olmak sosyal durumlarıyla uygun olmayan yüksek mevkilere çıkmak..Onlara hayvan muamelesi etmediler..keşke etselerdi..” Kesinlikle aleni görünürlüğü olan endlösunglar daha önce de yaşandı. İmmanuel Wallerstein, Amerika Gücünün Gerileyişi, Metis, 2003,s.79

16 İmparator V. Charles’ın önünde bir kurul önünde danışmanlar:
Juan Gines: “Onlar barbardılar ve doğal koşulları daha uygarlara itaatti. Putlara tapıyorlar ve insan kurban ediyorlar, bunlarda doğal suçları önlemek için müdahaleyi haklı çıkarıyor. Müdahale masum hayatları kurtardığı için haklı. Müdahale Hıristiyanlaşmayı kolaylaştıracak.” Las Casas: “Hiçbir halk farazi bir kültürel aşağılık gerekçesiyle başka bir halka boyun eğmeye zorlanamaz. Bir halk suç olduğunun farkında olmadığı suçlar nedeniyle cezalandırılamaz. Masum insanları kurtarmak ahlaken , ancak onları kurtarma edimi başkalarına zarar vermiyorsa haklıdır. Ve Hıristiyanlık kılıçla yayılamaz.” Her iki sav da ne kadar güncel görünüyor İmmanuel Wallerstein, Amerika Gücünün Gerileyişi, Metis, 2003,s.77. “herkes üzerinde tahakküm kuracak bir barbar bulabilir (İspanyollara Roma’dan gördükleri muameleyi hatırlatıyor) Kurul neye karar verdiğini kimse tam olarak söyleyememektedir. Biz hiç karar verdik mi? Ezilenlerin savunucusu Las casas aslında sömürgeciliği kurumsallaştırmaya çalışan bir kişi mi? Sömürge sisteminin sorunlarına ikame çözümler önermiş bir teoriysen mi? Din kılıçla yayılabilir mi? Yayılmalı mı? Belki de böyle cevaplar yoktur.S.80

17 Evet tamam Fransız ihtilali “evrensel yurttaş hakları” bildirgesini
Evet tamam Fransız ihtilali “evrensel yurttaş hakları” bildirgesini.. Fransız devrimi “yurttaş” kavramını hediye etti. Zurnanın zırt dediği yer de burasıdır. Yurttaş kavramı içerici olduğu kadar dışlayıcıdır da. 1883’te Viyana Belediye Başkanı: “wir sind Menschen, christlice Österreicher” Biz erkek Hıristiyan Avusturyalılarız” Yahudi Macarlar, kadınlar…. İmmanuel Wallerstein, Amerika Gücünün Gerileyişi, Metis, 2003,s.83..

18 IRKÇILIKLA SOSYAL BİLİMLERİN HESAPLAŞMASI :Kötü bir karne
Tarih sadece tarihsel uluslar denilen ulusların tarihiydi. Kendi tarihlerini yazmak için tarihçilerini finanse edebilenlerin. Tarihsel ulus” kavramının kendisi ırkçı bir teoriyi sızdırır. 1960 gibi geç tarihte bile Viyana üniversitelerinde Slovenya tarihi hakkında ne öğretiliyordu. 1945 öncesi dünya tarih üretiminin %95’i beş tarihsel ulus yada bölgenin tarihi olması tesadüf değildi: Britanya, Fransa, ABD, Almanyalar ve İtalyalar. Diğer %5 Hollanda, İsveç, İspanya daha az güçlü Avrupa devletlerinin tarihi. Modern Avrupa'nın farazi kaynakları olan Yunan ve Roma. Ama eski İran, hatta eski Mısır’la ilgili değil. İmmanuel Wallerstein, Amerika Gücünün Gerileyişi, Metis, 2003,s.84