Tedarik Zinciri Performansını Etkileyen Faktörler ve Performans Ölçümü

... konulu sunumlar: "Tedarik Zinciri Performansını Etkileyen Faktörler ve Performans Ölçümü"— Sunum transkripti:

1 Tedarik Zinciri Performansını Etkileyen Faktörler ve Performans Ölçümü

2 Bir Tedarik Zinciri Örneği (Bira)

3 Tedarik Zinciri Performansını Etkileyen Faktörler
Lojistik Faktörler Tesisler Stoklar Taşıma (Nakliye) Çapraz Fonksiyonel Faktörler Bilgi Tedarik Kaynağının Belirlenmesi Fiyatlandırma

4 Tedarik Zinciri Karar-Verme Çerçevesi
Rekabetçi Strateji Tedarik Zinciri Stratejisi Tepkisellik Verimlilik Tedarik Zinciri Yapısı Lojistik Faktörler Tesisler Stoklar Taşıma Bilgi Kaynak belirleme Fiyatlama Çapraz Fonksiyonel Faktörler

5 Tesisler Tesisler, tedarik zinciri içinde stokların ulaştıkları ve terk ettikleri yerlerdir. Bir tesis içinde stoklar ya bir dönüşüm sürecinden geçerler, ya da depolanırlar. Tesisler Üretim Tesisleri Depolama Tesisleri

6 Tesis Kararlarının Unsurları
Tesislerin Rolü Tesislerin Kuruluş Yeri Tesislerin Kapasitesi

7 Tesislerin Rolü Esnek Tek ürüne tahsisli Ürün odaklı Fonksiyon odaklı
(depolama ve dağıtım tesisleri için) Depolama amaçlı Çapraz yükleme amaçlı

8 Tesis Sayısı Tesis Kuruluş Yerleri Tek Birden fazla Merkezi Dağınık
Verimlilik Tepkisellik ödünleşimi Tesis sayısının artması : tesis ve stok maliyetlerini arttırır,taşıma maliyetlerini ve talebe cevap verme süresini düşürür.

9 Tesis Kapasitesi Sınırlı kapasiteli Atıl kapasiteli
Verimlilik Tepkisellik ödünleşimi

10 Tedarik Zinciri Performansını Etkileyen (Tesisle İlgili) Ölçüler
Kapasite Kapasite kullanım oranı Birim üretim (çevrim) süresi Ürün çeşidi İşleme/makine hazırlık/ arıza zamanı/ atıl zaman Ortalama üretim parti büyüklüğü Hizmet düzeyi

11 Stoklar Stoklar: üretimde kullanılana ya da satılana kadar atıl şekilde bekleyen varlıklar. Stok Türleri: Hammadde, malzeme Yarı mamul Mamul Yedek parça Sarf malzemeleri Tedarik zinciri içinde stok oluşmasının nedeni nedeni: arz ve talep arasındaki uyumsuzluk

12 Stok bulundurarak sağlanan yararlar:
Hazır bulundurularak talebin karşılanma olasılığının arttırılması Üretim ve dağıtımda ölçek ekonomisinden yararlanılarak maliyetlerin düşürülmesinin sağlanması Zincir içinde stokların tutulduğu yer ve stok miktarı, tedarik zincirinin verimlilik-tepkisellik ölçeğindeki yerini belirler. Stok faktörüne ilişkin ödünleşim daha fazla stok bulundurmakla elde edilecek tepkisellik ile daha az stok bulundurmakla sağlanacak verimlilik arasındadır.

13 Stoklar-malzeme akış süresi ilişkisi
Malzeme akış süresi malzemenin tedarik zincirine dahil olduğu zaman ile zinciri terk ettiği zaman arasında kalan süredir Akış süresinin düşürülmesi tedarik zinciri açısından önemli bir avantaj yaratır. Bu nedenle maliyeti arttırmaksızın veya tepkiselliği düşürmeksizin stokları azaltmanın yolları aranmalıdır.

14 Stok Kararlarının Unsurları
Dönem Stokları: tedarikçiden gelen teslimatlar arasında gerçekleşen talebi karşılamak için kullanılan ortalama stok düzeyidir. Güvenlik Stokları talebin ve/veya temin süresinin beklenen düzeyi aşması durumuna karşı önlem olarak tutulan stoklardır. Güvenlik stoku düzeyine ilişkin karar, çok fazla stok bulundurma maliyetiyle yetersiz stok bulundurma nedeniyle kaybedilen satışların maliyeti arasında bir ödünleşim gerektirir.

15 Stok Kararlarının Unsurları
Mevsimlik Stoklar.Talepteki öngörülebilir değişkenlik karşısında bulundurulan stok. Mevsimlik stok bulundurma karşısında daha esnek bir üretim hızı sağlama arasında bir ödünleşim sözkonusudur. Ürün Mevcudiyeti Düzeyi: Talebin stoktan zamanında karşılan yüzdesidir. Ürün mevcudiyet düzeyini yükseltmek için bulundurulan stokların maliyeti ile müşteri talebinin zamanında karşılanmamasının maliyeti arasında bir ödünleşim sözkonusudur.

16 Tedarik Zinciri Performansını Etkileyen (Stoklarla İlgili) Ölçüler
Ortalama stok. Stokta kalma süresi gün cinsinden belli bir süreyi aşan ürünler. Ortalama parti büyüklüğü. Ortalama güvenlik stoku Mevsimlik stok Talebin stoktan karşılanma yüzdesi Stoksuz kalınan zaman oranı Ödünleşim: Tepkisellik karşısında verimlilik

17 Taşıma Taşıma işlevi ürünü tedarik zincirinin çeşitli aşamaları arasında hareket ettirir. Ödünleşim: Tepkisellik karşısında verimlilik Stoklar, tesis kuruluş yeri ve taşıma sisteminin birbirlerini etkilemesi nedeniyle işletme için optimal karar bunlar arasındaki uyumun sağlanmasını gerektirir. Dell bazı parçaları Asya ülkelerinden havayoluyla sağlar, bu Dell’in stoklarını düşürürken tepkiselliğini arttıran ancak taşıma verimliliğini düşüren bir seçimdir.

18 Volkswagen ve Parçaları

19 Taşıma Kararları Taşıma Ağının Tasarımı
Taşıma ağı tesis yerlerinin, nakliye biçimlerinin, ve ürünün nakledilebileceği yolların bir bütünüdür. Nakliye Türleri Arasından Seçim Seçimde etkili faktörler: Hız Taşıma parti büyüklükleri Taşıma maliyetleri Esneklik

20 Tedarik Zinciri Performansını Etkileyen (Taşımayla İlgili) Ölçüler
İşletmeye gelen ürünlerin ortalama nakliye maliyeti. Ortalama gelen parti büyüklüğü. Ortalama gelen parti başına nakliye maliyeti. İşletmeden gönderilen ürünlerin ortalama nakliye maliyeti. Ortalama giden parti büyüklüğü. Ortalama giden parti başına nakliye maliyeti. Belli bir taşıma yöntemiyle nakledilen ürün yüzdesi Nakliye için temel ödünleşim bir ürünü taşımanın maliyeti (verimlilik) ile ürünün taşınma hızı (tepkisellik) arasındadır..

21 Taşıma Alternatiflerinin Maliyetleri
Konvektörlerin değeri = 1, $ Stok bulundurma maliyeti = yılda % 40 İkinci taşıyıcı 1 gün daha hızlı ancak 20$ daha yüksek maliyetli Ürünü elde bulundurmanın günlük maliyeti = x /365 Yıllık stok bulundurma maliyeti Ürünün değeri = (.40 x 1,750$)/ 365 = 1.92$ Bir ürünü bir gün fazla elde tutmanın maliyeti hızlı taşıyıcının maliyetinden yüksek olduğundan (1.92 $ < 20 $), daha düşük maliyetli ancak daha yavaş taşıyıcı tercih edilmelidir

22 Bilgi Tedarik zinciri içinde bilginin rolü ve önemi:
Bilgi bir tedarik zincirinin çeşitli aşamaları arasında bağlantı kurar, bu aşamaların koordinasyonuna olanak tanır ve tedarik zinciri karlılığının maksimizasyonunu sağlar. Bilgi tedarik zincirinin her bir aşamasının günlük faaliyetleri açısından da önemlidir. Bilgi tedarik zinciri yönetimi çözümlerinin çalışmasını sağlayan bir zamk işlevi görür. Bilgi faktörü diğer faktörlerin performansını iyileştirmek amacıyla kullanılır ve bilginin kullanımı diğer faktörlerin desteklediği stratejik konuma bağlıdır. Doğru bilgi bir işletmenin stok ve taşıma maliyetlerini düşürmek suretiyle verimliliğini artırmasına yardımcı olur. Doğru bilgi tedarik zincirinin arz ve talebi uyumlu hale getirerek tepkiselliği arttırır

23 Bilgi ihtiyaçları İtme karşısında Çekme Sistemlerinde bilgi ihtiyacı
Koordinasyon ve Bilgi Paylaşımı Tahmin ve Toplam Planlama

24 Tedarik zincirinde bilginin paylaşım ve analizini güçlendiren teknolojiler
Elektronik veri değişimi (EDI) Internet ERP sistemleri Tedarik zinciri yönetimi yazılımı Bar-kod ve RFID (Radyo frekans tanıma sistemleri) (Wal Mart 100 tedarikçisine bu teknolojiyi kullanmalarını şart koşmuş)

25 Tedarik Zinciri Performansını Etkileyen (Bilgiyle İlgili) Ölçüler
Tahmin dönemi Güncelleme sıklığı Tahmin hatası Mevsimlik faktörler Plandan sapmalar

26 Tedarik Kaynağının Belirlenmesi
Tedarik kaynağının belirlenmesi ürün ve hizmetleri satınalmak için gerekli iş süreçleri setidir. Hangi görevler dış kaynaktan temin edilecek, hangileri işletme içinde üretilecektir? Dış kaynaktan temin edilecek her bir görev için bir tedarikçiyle mi yoksa bir tedarikçi portföyü ile mi çalışılacaktır? Birden fazla ya da birçok tedarikçiyle çalışılması durumunda portföydeki her bir tedarikçinin rolü ne olacaktır. Tedarikçi seçiminde ve tedarikçilerin performanslarının değerlendirilmesinde kullanılacak kriterler neler olacaktır? Hangi tedarikçiyle çalışılacaktır?

27 Tedarik ve Tedarik Yapısının Oluşturulması
Tedarik siparişi karşılamak üzere tedarikçinin ürünü gönderme sürecidir. Doğrudan ve dolaylı malzemelerin, stratejik ve genel malzemelerin tedarik yapısına karar verilmelidir.

28 Tedarik Zinciri Performansını Etkileyen (Tedarik Kaynağının Belirlenmesiyle İlgili) Ölçüler
Ortalama satınalma fiyatı Satınalma fiyatı aralığı. Ortalama satınalma miktarı. Zamanlı teslimat yüzdesi. Tedarik kalitesi. Temin süresi.

29 Tedarik kaynağının belirlenmesi kararı tedarik zinciri içinde paylaşılacak toplam karı artıracak şekilde verilmelidir. Tedarik kaynağından etkilenen faktörler: Satışlar Hizmet Üretim maliyetleri Stoklama maliyetleri Taşıma maliyetleri Bilgi maliyetleri

30 Centralized Supply at Honda America

31 Fiyatlandırma Fiyatlandırma bir işletmenin ürün ve hizmetleri için müşterilerinden ne isteyeceğine karar verme sürecidir. Fiyatlandırma ürünü satınalacak müşteri gruplarını ve müşteri beklentilerini etkiler. Bu da beklenen tepkisellik düzeyi ve tedarik zincirinin hizmet vermeye çalıştığı talep profili üzerinde doğrudan etkilidir. Fiyatlandırma arz ile talebi uyumlu kılmak için kullanılabilen bir kaldıraçtır. Kısa dönemli indirimler arz fazlalarını ortadan kaldırmak veya talebin bir kısmını öne kaydırmak suretiyle mevsimlik talep sivriliklerini azaltmak için kullanılabilir. Fiyatlandırma tedarik zincirinin karşı karşıya kalacağı talep düzeyini ve türünü etkilemede en önemli role sahip faktörlerden biridir.

32 Fiyatlandırma Seçenekleri
Yüksek fiyatlandırma karşısında hergün düşük fiyatlandırma Sabit fiyatlandırma karşısında fiyatlandırma menüsü Sabit fiyatlandırma karşısında miktara bağlı indirimler.

33 Tedarik Zinciri Performansını Etkileyen (Fiyatla İlgili) Ölçüler
Kar marjı. Sipariş başına sabit maliyet. Birim başına değişken maliyet. Ortalama satış fiyatı. Ortalama sipariş büyüklüğü. Satış fiyatı aralığı. Periyodik satış aralığı

34 Stratejik Uyum İşletmenin hedef müşteri grubunun ihtiyaçlarına en uygun tepkisellik– verimlilik dengesinin oluşturulması Verimlilik Tepkisellik

35 Stratejik Uyum Sağlama Önündeki Engeller (1)
Artan ürün çeşidi (tahmini güçleştirmekte,belirsizliği artırmakta. Artan belirsizlik verimliliği ve tepkiselliği olumsuz etkilemektedir) Ürün yaşam sürelerinin kısalması (tedarik zincirleri sürekli olarak yeni ürünlerin üretim ve dağıtımına adapte olmak + yeni ürünlere ilişkin talep belirsizliğiyle başa çıkabilmek zorunda + stratejik uyumu gerçekleştirmek için mevcut süreyi kısalmakta) Müşterilerin giderek daha talepkar (teslim süresi, maliyet, ürün performansı cinsinden)hale dönüşmesi Tedarik zinciri içinde mülkiyetin parçalanması

36 Dikey Bütünleşme Dikey Bütünleşme Dikey Bütünleşme Örnekleri
Hammadde (tedarikçiler) Demir madeni Silikon Çiftlik Geriye doğru bütünleşme Çelik Dönüşüm süreci Otomobil Entegre devre Un fabrikası İleriye doğru bütünrleşme Dağıtım sistemi Devre panosu Son ürünler (müşteriler) Bayiler Bilgisayarlar saatler Unlu mamuller

37 Stratejik Uyum Sağlama Önündeki Engeller (2)
Globalleşme (artan rekabet, daha iyi ve daha düşük maliyetli tedarik olanağı, koordinasyon güçlüğü) Yeni stratejilerin uygulanma güçlüğü Bu engeller bir yandan işletmelerin ideal dengeyi oluşturmalarını güçleştirmekte, diğer yandan tedarik zinciri yönetimini iyileştirme yönünde olanaklar sunmaktadır. Bu engellerin üstesinden gelebilen işletmeler tedarik zinciri yönetimini rekabet avantajına dönüştürebileceklerdir.

38 Tedarik Zinciri Performansının Ölçülmesi

39 Tedarik Zinciri Performansının Ölçülmesi
Kalitatif Müşteri tatmin düzeyi Esneklik Bilgi ve malzeme akışı entegrasyonu Etkin risk yönetimi Tedarikçi performansı Şeffaflık Yenilikçilik Kantitatif Maliyete dayalı ölçüler Kaynak kullanımına ilişkin ölçüler Tepkisellikle ilgili ölçüler.

40 Tedarik Zinciri Performansının Ölçülmesi
Kantitatif ölçüler Finansal olmayan ölçüler Çevrim süresi Müşteri hizmet düzeyi Stok düzeyleri Finansal ölçüler Stok bulundurma maliyetleri Taşımacılık maliyetleri

41 Tedarik Zinciri Performansının Ölçülmesi
Tedarikçilerle ilgili ölçüler Teslimat performansıyla ilgili ölçüler Müşteri hizmetlerine ilişkin ölçüler Stok maliyetleriyle ilgili ölçüler Lojistik maliyetleriyle ilgili ölçüler

42 Tedarik Zinciri Performansının Ölçülmesi
Tipik firma Kıyaslama ortağı Temin süresi (hafta) 15 8 Siparişi vermek için harcanan süre 42 dakika 15 dakika Geç teslimatların yüzdesi %33 %2 Geri çevrilen malzeme yüzdesi %1,5 %.0001 Yılda stoksuz kalma sayısı 400 4

43 Tedarik Zinciri Performansının Ölçülmesi
Stoklara bağlanan varlıklar Stoklara bağlanan varlıklar yüzdesi = x 100 Toplam stok yatırımı Toplam varlıklar Stoklara yatırım tutarı = $11.4 milyar Toplam varlıklar = $44.4 milyar Stoklara yatırım yüzdesi = (11.4/44.4) x 100 = % 25.7

44 Tedarik Zinciri Performansının Ölçülmesi
Toplam varlıkların yüzdesi olarak stoklar Üretim 20% (Toyota % 5) Toptancı 34% (Coca-Cola % 2.9) Restoran işletmeleri 2.9% (McDonald’s %.05) Perakendeci 27% (Home Depot %25.7)

45 Tedarik Zinciri Performansının Ölçülmesi
Stok Dönüş Hızı Stok dönüş hızı = Satılan malın maliyeti Stoklara yapılan yatırım

46 Tedarik Zinciri Performansının Ölçülmesi
Yıllık stok dönüş hızı rakamları Yiyecek, içecek, perakende Üretim Anheuser Busch 15 Dell Computer 90 Coca-Cola 14 Johnson Controls 22 Home Depot 5 Toyota (toplam) 13 McDonald’s 112 Nissan (montaj) 150

47 Tedarik Zinciri Performansının Ölçülmesi
Stok Dönüş Hızı Net gelir $32.5 Satılan malın maliyeti $14.2 Stok: Hammadde stoku $.74 Yarı mamul stoku $.11 Son ürün stoku $.84 Toplam Stok Yatırımı $1.69

48 Tedarik Zinciri Performansının Ölçülmesi
Stok dönüş hızı = Satılan malın maliyeti Stok yatırımı = 14.2 / 1.69 = 8.4

49 Tedarik Zinciri Performansının Ölçülmesi
Net revenue $32.5 Cost of goods sold $14.2 Inventory: Raw material inventory $.74 Work-in-process inventory $.11 Finished goods inventory $.84 Total inventory investment $1.69 Inventory turnover = Cost of goods sold Inventory investment = 14.2 / 1.69 = 8.4 Ortalama haftalık satılan malın maliyeti = $14.2 / 52 = $.273 Stok yetme süresi = Stoklara yatırım Ortalama haftalık satılan malın maliyeti = 1.69 / .273 = 6.19 hafta