YRD. DOÇ. DR. OKTAY KIZILKAYA

YRD. DOÇ. DR. OKTAY KIZILKAYA
MAKRO İKTİSAT II BÖLÜM 11-1 BASİT KEYNESYEN MODEL: PLANLANAN HARCAMA VE MAL PİYASASINDA DENGE YRD. DOÇ. DR. OKTAY KIZILKAYA

BASİT KEYNESYEN MODEL: PLANLANAN HARCAMA VE MAL PİYASASINDA DENGE
KEYNESYEN MODELİN YAPISI Fiyat düzeyinin sabit olduğu bir ekonomide mal piyasasında dengenin nasıl sağlandığını (reel GDP’nin planlanan toplam harcama tarafından nasıl belirlendiğini) açıklayan analiz Keynesyen Model olarak ifade edilmektedir. Keynesyen modelin yapısını belirleyen temel varsayım, genel fiyat düzeyinin analiz edilen dönemde sabit olduğudur. P=P1

KEYNESYEN MODELİN YAPISI Keynesyen modelin bu varsayımına göre, alıcılar tarafından satın alınmak istenen(yani talep edilen) her düzeydeki hasıla, firmalar tarafından sabit bir fiyat düzeyinden üretilir. P1 Alıcılar tarafından satın alınmak istenen hasıla 100 milyar TL ise, firmalar 100 milyar TL değerinde malı P1 fiyatından üretirler. Keynesyen modelde hasıla düzeyini belirleyen unsur, harcama-talep düzeyidir.

KEYNESYEN MODELİN YAPISI Keynesyen Modelde Toplam Arz Eğrisi P Keynesyen modeldeki AS toplam arz eğrisi sonsuz esnek (yatay eksene paralel) bir doğrudur. Piyasadaki fiyat düzeyi P1 olarak sabit kabul edilmiştir. P1 AS Y

PLANLANAN TOPLAM HARCAMA Planlanan toplam harcamayı ekonomideki tüm sektörler tarafından satın alınmak istenen REEL GDP olarak tanımlayabiliriz. Dış ticaretin olmadığı kapalı bir ekonomi varsayımı altında toplam planlanan harcama; planlanan yatırım, planlanan tüketim ve planlanan hükümet alımları toplamından oluşmaktadır. AE= CP + IP + GP AE= Planlanan Toplam Harcama CP= Planlanan Tüketim IP= Planlanan Yatırım GP= Planlanan Hükümet Alımları

PLANLANAN TOPLAM HARCAMA Keynesyen modelde planlanan tüketimin gerçekleşen tüketime, planlanan hükümet alımlarının gerçekleşen hükümet alımlarına eşit olduğu kabul edilir. Dolayısıyla planlanan toplam harcamayı; gerçekleşen tüketim, planlanan yatırım ve gerçekleşen hükümet alımlarının toplamı olarak yeniden tanımlayabiliriz. AE= C + IP + G

PLANLANAN TOPLAM HARCAMA Tüketim Fonksiyonu Keynes modelinde tüketimi yani Reel GDP’yi belirleyen en önemli unsuru harcanabilir kişisel reel gelir olarak tanımlamıştır. C = C(DPI) Keynesyen modelde tüketimdeki değişmenin harcanabilir kişisel gelirdeki değişmeye oranına, marjinal tüketim eğilimi denir. (c) Marjinal Tüketim Eğilimi(c)= Tüketimdeki Değişme (∆AC) Harcanabilir Kişisel Gelirdeki Değişme (∆DPI)

PLANLANAN TOPLAM HARCAMA Tüketim Fonksiyonu Marjinal tüketim eğilimi harcanabilir kişisel gelirdeki 1 liralık değişmenin tüketimde kaç liralık bir değişmeye yol açtığını gösterir. Marjinal tüketim eğilimi 0’dan büyük 1’den küçüktür. 0<c<1 Keynesyen modelde tüketim ve harcanabilir kişisel gelir arasındaki ilişki tüketim fonksiyonu olarak adlandırılır.

PLANLANAN TOPLAM HARCAMA Tüketim Fonksiyonu Tüketim Fonksiyonu: C = C0 + cDPI = DPI DPI C c = ∆C / ∆DPI C0 cDPI 100 TL - 100 180 TL 80 / 100 = 0.80 0.8 x 100 = 80 TL 200 TL 260 TL 0.8 x 200 = 160 TL 300 TL 340 TL 0.8 x 300 = 240 TL 400 TL 420 TL 0.8 x 400 = 320 TL 500 TL 0.8 x 500 = 400 TL 600 TL 580 TL 0.8 x 600 = 480 TL 700 TL 660 TL 0.8 x 700 = 560 TL

PLANLANAN TOPLAM HARCAMA Tüketim Fonksiyonu Kişinin harcanabilir geliri 0 iken var olan ve dolayısıyla da harcanabilir gelirden bağımsız olan tüketime, otonom tüketim denir. Uyarılmış tüketim ise marjinal tüketim ile gelir düzeyinin çarpımına(cDPI) eşittir. Tüketim = Otonom Tüketim + Uyarılmış Tüketim C = C0 + cDPI

PLANLANAN TOPLAM HARCAMA Tüketim Fonksiyonu Tüketim Fonksiyonunun Grafiksel İfadesi Tüketim fonksiyonunun eğimi marjinal tüketim eğilimine (c) eşittir. Marjinal tüketim eğilimi ne kadar büyük olursa tüketim fonksiyonu da o kadar dik olur. Tüketim fonksiyonunun (C) dikey ekseni kestiği nokta(C0) otonom tüketimi gösterir. C0’ı (otonom tüketimi) iki önemli unsur etkilemektedir: Kişilerin sahip olduğu servet miktarı Bekleyişler C C = C0 + cDPI F B H C0 A E DPI DPI1 DPI2

PLANLANAN TOPLAM HARCAMA Tüketim Fonksiyonu a C C0 otonom tüketim ve aynı DPI1 harcanabilir kişisel gelir değerlerine sahip olan C1 tüketim fonksiyonuna kıyasla C2 tüketim fonksiyonunda tüketimin AB kadar daha büyük olmasının nedeni, marjinal tüketim eğiliminin daha büyük olmasıdır. C2 = C0 + c2DPI B C0 C1 = C0 + c1DPI A DPI1 DPI

PLANLANAN TOPLAM HARCAMA Tüketim Fonksiyonu b C C2 = C0 + c2DPI Otonom tüketim değişince, tüketim doğrusu yukarıya-aşağıya doğru paralel bir şekilde kayar. C0 teriminin değeri artınca, tüketim doğrusu paralel olarak yukarıya kayar. F C02 C1 = C0 + c1DPI ∆C0 E C01 DPI1 DPI

PLANLANAN TOPLAM HARCAMA Tüketim Fonksiyonu Tüketimin harcanabilir kişisel gelire oranına, ortalama tüketim eğilimi denir. Ortalama tüketim eğilimi her alternatif gelir düzeyinde gelirin ne kadarının tüketildiğini gösterir. Tüketim fonksiyonu, tüketim ve harcanabilir kişisel gelir büyüklükleri arasındaki mutlak ilişkiyi yansıtan bir biçimde de gösterilebilir. ( C < DPI, C > DPI )

PLANLANAN TOPLAM HARCAMA Tüketim Fonksiyonu Tüketim Şedülü ve Gelir-Tüketim Mutlak İlişkisi AE C tüketim doğrusunun 45 derecelik doğruyu kestiği A noktasında, tüketim harcanabilir gelire eşittir. A noktasının solundaki noktalarda tüketim harcanabilir gelirden büyüktür. A noktasının solundaki noktalarda tüketimin harcanabilir gelirden büyük olması, kişilerin tüketim harcamalarını geçmiş dönemlerin tasarruflarını kullanarak veya borçlanarak finanse ettikleri anlamına gelir. C = DPI H C = C0 + cDPI A F C1 B C0 E 45O DPI2 DPI1 Y

PLANLANAN TOPLAM HARCAMA Tüketim Fonksiyonu Tüketim Şedülü ve Gelir-Tüketim Mutlak İlişkisi AE A noktasının sağındaki noktalarda tüketim harcanabilir gelirden küçüktür. A noktasının sağındaki noktalarda tüketimin harcanabilir gelirden küçük olması, kişilerin harcanabilir gelirin tüketimi aşan kısmını tasarruf ettikleri anlamına gelir. Harcanabilir kişisel gelir tüketim ve tasarruf amacıyla kullanıldığından, (DPI=C+S) kişisel gelirin tüketim amacıyla kullanılmayan kısmı kişisel tasarrufu ifade eder. (DPI-C=S) C = DPI H C = C0 + cDPI A F C1 B C0 E 45O DPI2 DPI1 Y

PLANLANAN TOPLAM HARCAMA Tüketim Fonksiyonu Buradan hareketle kişisel tasarruftaki değişmenin harcanabilir kişisel reel gelirdeki değişmeye oranına, marjinal tasarruf eğilimi denir. 𝑀𝑎𝑟𝑗𝑖𝑛𝑎𝑙 𝑇𝑎𝑠𝑎𝑟𝑟𝑢𝑓 𝐸ğ𝑖𝑙𝑖𝑚𝑖 = 𝑇𝑎𝑠𝑎𝑟𝑟𝑢𝑓𝑡𝑎𝑘𝑖 𝐷𝑒ğ𝑖ş𝑚𝑒(∆𝑆) 𝐻𝑎𝑟𝑐𝑎𝑏𝑖𝑙𝑖𝑟 𝐾𝑖ş𝑖𝑠𝑒𝑙 𝐺𝑒𝑙𝑖𝑟𝑑𝑒𝑘𝑖 𝐷𝑒ğ𝑖ş𝑚𝑒(∆𝐷𝑃𝐼) Marjinal tasarruf eğilimi harcanabilir kişisel gelirdeki 1 liralık değişmenin tasarrufta kaç liralık bir değişmeye yol açtığını gösterir.

PLANLANAN TOPLAM HARCAMA Tüketim Fonksiyonu Marjinal tasarruf eğilimi ile marjinal tüketim eğiliminin toplamı daima 1’e eşittir. 1 = s + c Marjinal tüketim eğiliminin sıfırdan büyük fakat birden küçük olması (0 < c < 1), marjinal tasarruf eğiliminin de sıfırdan büyük fakat birden küçük olduğunu ve harcanabilir gelir arttığında tasarrufun gelirden daha az arttığını gösterir. S = S(DPI), 0 < s < 1

PLANLANAN TOPLAM HARCAMA Tüketim Fonksiyonu Tasarruf ve harcanabilir kişisel gelir arasındaki bu ilişkiye tasarruf fonksiyonu denir. DPI = C + S DPI = C0 + cDPI + S S = DPI – C0 – cDPI S = -C0 + (1- c)DPI c + s = 1, 1 – c = s S = -C0 + sDPI

PLANLANAN TOPLAM HARCAMA Tüketim Fonksiyonu Denklemde yer alan –C0 terimi, harcanabilir kişisel gelir dışındaki unsurlar tarafından belirlenen negatif tasarruf büyüklüğünü temsil eder ve otonom tasarruf diye nitelendirilir. Denklemdeki sDPI terimi ise, harcanabilir kişisel reel gelire bağlı olarak değişen tasarrufu gösterir ve uyarılmış tasarruf olarak nitelendirilir.

PLANLANAN TOPLAM HARCAMA Tüketim Fonksiyonu Tasarruf Fonksiyonu: S = -C0 + sDPI = DPI DPI C S c = ∆C / ∆DPI s = ∆S / ∆DPI 100 TL -100 - 180 TL -80 80 / 100 = 0.80 20 / 100 = 0.20 200 TL 260 TL -60 300 TL 340 TL -40 400 TL 420 TL -20 500 TL 600 TL 580 TL 20 700 TL 660 TL 40

PLANLANAN TOPLAM HARCAMA Tüketim Fonksiyonu TASARRUF FONKSİYONU C C = DPI M C < DPI (a) Pozitif eğimli S=-C0+sDPI doğrusu, harcanabilir kişisel gelirin tasarruf edilmek istenen ve fiilen tasarruf edilen kısmını gösterir. S tasarruf doğrusu, otonom tasarruf –C0 düzeyinde veri iken harcanabilir kişisel reel gelir artınca uyarılmış tasarrufun ve böylece tasarrufun arttığını gösterir. S tasarruf doğrusunun yatay ekseni kestiği DPI1 harcanabilir kişisel gelir düzeyinde tasarruf sıfırdır ve dolayısıyla da tüketim harcanabilir gelire eşittir. C = C0 + cDPI A N C0 C > DPI B 45◦ DPI2 DPI1 DPI3 DPI S S = -C0 + sDPI (b) F DPI2 G S > 0 S < 0 DPI DPI1 DPI3 E -C0

PLANLANAN TOPLAM HARCAMA Tüketim Fonksiyonu TASARRUF FONKSİYONU C C = DPI M C < DPI (a) Harcanabilir kişisel gelir artınca uyarılmış tasarrufta (sDPI) ve buna bağlı olarak tasarrufta meydana gelecek artışın düzeyi, marjinal tasarruf eğilimine bağlıdır. Marjinal tüketim eğilimi ne kadar düşük ve dolayısıyla da marjinal tasarruf eğilimi ne kadar yüksek olursa, harcanabilir kişisel gelir artınca uyarılmış tasarrufta meydana gelecek olan artış da o kadar yüksek olur. C = C0 + cDPI A N C0 C > DPI B 45◦ DPI2 DPI1 DPI3 DPI S S = -C0 + sDPI (b) F DPI2 G S > 0 S < 0 DPI DPI1 DPI3 E -C0

PLANLANAN TOPLAM HARCAMA Planlanan Yatırım Dış ticaretin olmadığı (kapalı) bir basit ekonomide planlanan toplam harcamayı oluşturan ikinci unsur planlanan yatırımlardır. Planlanan yatırımı-firmalar tarafından satın alınmak istenen reel GDP’yi belirleyen en önemli unsur reel faiz haddidir. Reel faiz haddi değişince planlanan yatırım da değişir. Faiz haddi-planlanan yatırım ilişkisinin ihmal edildiği basit Keynesyen modelde planlanan yatırımın GDP’den bağımsız olduğu, GDP değişince planlanan yatırımın değişmediği varsayılır. IP = I0

PLANLANAN TOPLAM HARCAMA Planlanan Yatırım Planlanan Yatırım Fonksiyonu IP Dikey eksende planlanan yatırımın, yatay eksende reel GDP’nin yer alması, planlanan yatırımın GDP’den bağımsız olduğunu ifade eder. Faiz haddinin sabit olduğu bir ekonomide otonom varsayılan planlanan yatırımı etkileyen tek unsur, firmaların geleceğe yönelik bekleyişleridir. IP = I02 ∆I0 IP = I01 Reel GDP

PLANLANAN TOPLAM HARCAMA Planlanan Yatırım Planlanan Yatırım Fonksiyonu IP Firmaların geleceğe yönelik bekleyişlerinde siyasi veya iktisadi veya askeri nedenle meydana gelen olumlu (olumsuz) bir değişme planlanan yatırımın artmasına (azalmasına) ve planlanan yatırım doğrusunun yukarıya (aşağıya) kaymasına neden olur. IP = I02 ∆I0 IP = I01 Reel GDP

PLANLANAN TOPLAM HARCAMA Hükümet Alımları Hükümet Alımları Şedülü G Kapalı bir ekonomide toplam planlanan harcamayı oluşturan üçüncü unsur hükümet alımlarıdır. Hükümet alımlarının GDP’den bağımsız olduğu, GDP değişince hükümet alımlarının değişmediği varsayılır. G = G02 ∆G0 G = G01 Reel GDP

PLANLANAN TOPLAM HARCAMA Toplam Planlanan Harcama Şedülü Planlanan toplam harcamaya ilişkin açıklamalar şu şekilde ifade edilebilir: AE = C + I + G AE = C0 + cDPI + I0 + G0 AE = (C0 + I0 + G0) + cDPI Harcanabilir kişisel gelirin GDP ile net vergi arasındaki farka eşit olduğu varsayılırsa: AE = (C0 + I0 + G0) + c(Y – Net Vergi)

PLANLANAN TOPLAM HARCAMA Toplam Planlanan Harcama Şedülü Net vergi terimi, hükümetin kişilerden topladığı vergiler (T) ile transfer ödemeleri arsındaki farka eşittir, net vergi = T – TR AE = (C0 + I0 + G0) + c(Y – (T0 – TR0) AE = (C0 + I0 + G0 + cTR0 - cT0) + cY Denklemin sağ tarafında yer alan otonom terimler kısaca otonom harcama olarak nitelendirilir. AE = A0 +cY

PLANLANAN TOPLAM HARCAMA Toplam Planlanan Harcama Şedülü Planlanan Toplam Harcama Şedülü AE AE planlanan toplam harcama eğrisinin marjinal tüketim eğilimine eşit olan eğimi (c), GDP-DPI 1 TL artınca planlanan toplam harcamanın ne kadar artacağını belirtir. Eğimi marjinal tüketim eğilimi tarafından belirlenen planlanan toplam harcama şedülünün konumu da A0 otonom harcama tarafından belirlenir. c = eğim Uyarılmış Harcama A0 Otonom Harcama Reel GDP

MAL PİYASASINDA DENGE KOŞULU Reel GDP’nin değişme eğiliminde olmadığı durum mal piyasasında denge diye nitelendirilir. Mal piyasasında denge koşulu, toplam planlanan harcama ile gerçekleşen reel GDP arasındaki ilişkiyi incelenerek belirlenebilir. Toplam planlanan harcama reel GDP’den küçük olduğunda, firmalar reel GDP ile AE arasındaki pozitif fark kadar istenmeyen bir stok yatırımı yaparlar. Harcama yetersizliğinin neden olduğu böyle bir durumda, firmalar ürettikleri malı azaltırlar ve böylece reel GDP azalır. AE < Y, Y – AE = IU > 0 Y↓

MAL PİYASASINDA DENGE KOŞULU Toplam planlanan harcama reel GDP’den büyük olduğunda, firmalar Reel GDP ile AE arasındaki negatif fark kadar planlanmayan bir stok yatırımı yaparlar. Harcama fazlasının olduğu bu durumda, firmalar ürettikleri mal miktarını arttırırlar ve böylece reel GDP artar. AE > Y, Y – AE = IU < 0 Y↑

MAL PİYASASINDA DENGE KOŞULU Toplam planlanan harcama reel GDP’ye eşit olduğunda, firmalar Reel GDP değişme eğiliminde değildir. Bu durumda mal piyasası dengedir. AE = Reel GDP, Y – AE = IU Fiili-gerçekleşen yatırım, planlanan yatırım ile planlanmayan stok yatırımın toplamına eşittir: I = IP + IU

MAL PİYASASINDA DENGE KOŞULU AE < Y durumunda planlanmayan stok yatırımın pozitif olması, fiili yatırımın planlanan yatırımdan büyük olduğu anlamına gelir. AE < Y, Y – AE = IU > 0, I > IP, Y↓ AE > durumunda planlanmayan stok yatırımın negatif olması, fiili yatırımın planlanan yatırımdan küçük olduğu anlamına gelir. AE > Y, Y – AE = IU < 0, I < IP, Y ↑ AE = Y durumunda arzulanmayan stok yatırımın sıfır olması, planlanan yatırımın gerçekleşen yatırıma eşit olduğunu gösterir. AE = Y, Y – AE = IU, I = IP

MAL PİYASASINDA DENGE KOŞULU A noktasına tekabül eden Y1 reel GDP düzeyinde mal piyasası dengededir. Y1’den büyük reel GDP düzeylerinde toplam harcama reel harcamadan küçüktür. Y1’den küçük reel GDP düzeylerinde toplam harcama reel harcamadan büyüktür. Mal Piyasasında Denge Koşulu: AE=Y AE Y = AE C AE = A0 + cY A B N A0 M 45O Y3 Y1 Y2 Y

MAL PİYASASINDA DENGE KOŞULU Mal piyasasında dengenin sağlandığı reel GDP düzeyi veya kısaca denge reel GDP düzeyi, cebirsel olarak şu şekilde hesaplanabilir: AE = A0 + cY AE = Y (Mal Piyasasında Denge Koşulu) A0 + cY = Y A0 = Y – cY A0 = Y(1-c) 𝐘 = 𝟏 𝟏−𝐜 𝐱 𝐀𝟎

ALTERNATİF DENGE KOŞULU Vergiler ve transfer ödemeleri arasındaki farkın net vergi olarak nitelendirildiği denkleme göre, mal piyasasında denge koşulu, tasarruf ve net vergiler toplamının (S + TN) planlanan yatırım ve hükümet alımları toplamına (IP + G) eşit olmasıdır. DPI = Y + TR – T DPI = C + S C + S = Y + TR – T Y = C + S + T –TR Y = AE C + S + T – TR = C + IP + G S + T – TR = IP + G S + TN = IP + G (TN = T –TR)

ALTERNATİF DENGE KOŞULU (S + TN) büyüklüğü reel GDP’nin hanehalkı sektörü tarafından satın alınmayan kısmını gösterir ve sızıntılar olarak nitelendirilir. (IP + G) büyüklüğü ise hanehalkı sektörü dışındaki sektörler tarafından satın alınmak istenen reel GDP’yi gösterir ve ilaveler olarak adlandırılır. DPI = Y + TR – T DPI = C + S C + S = Y + TR – T Y = C + S + T –TR Y = AE C + S + T – TR = C + IP + G S + T – TR = IP + G S + TN = IP + G (TN = T –TR)

ALTERNATİF DENGE KOŞULU Sızıntılar, ilavelerden büyük olduğunda, planlanan harcama reel GDP’den küçük olur ve dolayısıyla reel GDP azalır. S + TN > IP + G AE < Y, Y – AE = IU > 0, I > IP, Y↓ Sızıntılar, ilavelerden küçük olduğunda, planlanan harcama reel GDP’den büyük olur ve dolayısıyla reel GDP artar. S + TN < IP + G AE > Y, Y – AE = IU < 0, I < IP, Y↑ Sızıntılar, ilavelere eşit olduğunda mal piyasası dengededir. S + TN = IP + G AE = Y, Y – AE = IU, I = IP,

ALTERNATİF DENGE KOŞULU S, TN, G, IP Mal Piyasasında Denge: S + TN = IP + G0 A noktasında sızıntılar eşittir. Y1 noktasının solunda sızıntılar ilavelerden büyüktür ve GDP azalır. Y1 noktasının sağında sızıntılar ilavelerden küçüktür ve GDP artar. S + TN A IP + G0 Y1 Y

Dinlediğiniz için teşekkürler….

YRD. DOÇ. DR. OKTAY KIZILKAYA

Benzer bir sunumlar

... konulu sunumlar: "YRD. DOÇ. DR. OKTAY KIZILKAYA"— Sunum transkripti:

Benzer bir sunumlar

Proje hakkında

Geri bildirim

Giriş

Sosyal ağ üzerinden giriş yapmak:

YRD. DOÇ. DR. OKTAY KIZILKAYA

Benzer bir sunumlar

... konulu sunumlar: "YRD. DOÇ. DR. OKTAY KIZILKAYA"— Sunum transkripti:

Benzer bir sunumlar

Proje hakkında

Geri bildirim