TASARIM DÖKÜMANI (Bölüm 19) BTO716 – Eğitsel Bilgisayar Oyunları Tasarımı Ders Sorumlusu: Doç. Dr. Hakan Tüzün Sunum: Adem Özgür.

... konulu sunumlar: "TASARIM DÖKÜMANI (Bölüm 19) BTO716 – Eğitsel Bilgisayar Oyunları Tasarımı Ders Sorumlusu: Doç. Dr. Hakan Tüzün Sunum: Adem Özgür."— Sunum transkripti:

1 TASARIM DÖKÜMANI (Bölüm 19) BTO716 – Eğitsel Bilgisayar Oyunları Tasarımı Ders Sorumlusu: Doç. Dr. Hakan Tüzün Sunum: Adem Özgür

2 İçindekiler  Nasıl olmalı?  Yazma Stili  Bölümler  Bir Adamın Görüşü  Uğursuz Tasarım Dokümanı  Ağırlıklandırma İşi (A matter of weight)  Dokümanlaştırma sadece başlangıçtır…

3 Nasıl olmalı?  Tasarım dokümanın resmi formatı nasıl olur?  İçerisinde ne tür bilgiler yer almalı?  Nasıl düzenlenmeli?  Hangi format kullanılmalı?  Belirli bir standart format yok her oyun tasarımcısı kendi formatını kullanabilir.  Oyunun doğasını etkili ve yeterli şekilde yansıtmalı  Dokümanın faydalı olması için mutlaka yer alması gereken belirli bilgi ve bilgi miktarı var fakat bunu nasıl dokümanlaştıracağınıza yönelik bilgi yok.  Siz bir tasarım dokümanı oluşturduğunuzda bu firmaları kullandığına pek benzemeyebilir.  Büyük firmalarda üzerinde anlaşılmış bir format olabilir.  Sizde bir profesyonel tasarım elde etmeye çalışın  Uzmanlardan dokümanınızı incelemesini isteyebilirsiniz  Tasarım dokümanlarının belirli bir standardının olmamasının önemli bir nedeni de oyun türlerinin (straji, first person shooter, third person shooter) farklı olmasıdır.  Oyunun gerçekleştirmeyi amaçladığı hedef ve sağladığı deneyimler birbirinden farklıdır.  Çeşitli türlere yönelik oyun mekanikleri benzer olabileceği için oyun türlerine göre tasarım dokümanları da standartlaştırılabilir.

4 Nasıl olmalı?  Tasarım dokümanı, oyun için vizyon oluşturmadır;  Oyunun nasıl işleyeceği,  Oyuncuların neler deneyimleyeceği,  Oyuncuların oyun-dünyası ile nasıl etkileşim kuracakları ile ilgili mümkün olduğunca fazla bilgi ayrıntılarıyla planlanmalıdır.  Tüm bilgileri uygun başlıklar altında organize etme ve yapılandırma oldukça zordur.  Bazen tasarım dokümanınızı firmanın format yapısına uygun yapmak durumunda kalabilirsiniz. Böylece Takım elemanları daha hızlı anlayabilirler.  Gerekli bilgiyi etkili bir şekilde verebiliyorsa tasarım dokümanınız başarılı olacaktır.

5 Yazma Stili  Aradığını bulmak ve referans aracı olması için kolay anlaşılmalı.  İyi bir İçindekiler tablosu oluşturulmalı  Metniniz anlamlı bir şekilde ana başlıklar, alt başlıklar, alt-alt başlıklara bölünmeli  Böylece aranılan bilgiye daha hızlı ulaşılabilir.  Bilgileri sayı veya imgelerden oluşan listelere bölme  Oyunun ilgili bölümünün içereceği nitelikler daha kolay anlaşılabilir.  Bazen paragraf içerisinde de kalın metinlerle nitelikler gösterilebilir.

6 Yazma Stili  Elektronik bir kelime işlemci programı işinizi kolaylaştıracaktır.  Bireyler kelime arama yapabilir ve linkler sayesinde doküman içinde gezebilir.  Göndereceğiniz kişilerde de benzer programların ya da dosya uzantınızı (rtf gibi) anlayabilecek programların olduğundan emin olun.  Dokümanda gerekli yerlere metin içi veya dışı bağlantı konarak gezinim kolaylaştırılabilir.  Wikiler kullanılabilir  Tekrarlardan mümkün olduğunca kaçının.  Örn: Oyun mekaniğinin bir öğesi sadece bir yerde tanımlanmalı daha sonra gerekli yerlerde bu alan işaret edilmeli

7 Yazma Stili  Tasarım dokümanı eğlence dokümanı oluşturmak ve eğlence dokümanı için değil eğlenceli oyun yaratmak için bir referanstır.  Açık, kısa ve öz bir biçimde yazın  İlham verici bir yazı yazmak için uğraşmayın kimse bu dokümanı büyülenmek için okumuyor. Bilgi almak için okuyor.  Genellikle Giriş ve Hikayeye Genel Bakış başlıklarını en okunabilir-ilginç bölümler yapmaya çalışın. Çünkü okuyanların ilgisini bu bölümle çekebilirsiniz.  Geri kalan bölümde sadece gerekli bilgileri doğru şekilde ekleyin.  Kötü yazılmış bir dokümanı kimse okumayacaktır.  Gerekli bilgileri rafine bir şekilde ve satış odaklı yazmaya çalışın.

8 Yazma Stili  Focus’u yazarken diğer oyunlardan örnek vermememiz gerekirken tasarım dokümanında bu faydalı olabilir.  Popüler bir oyundan örnekler ermek karmaşık bir oyun sistemi anlamak için iyi bir başlangıç noktası olabilir.  Her zaman tek başına oyun örneklerine güvenmeyin.  Tasarımınız açısından karışıklıkları önlemek için şekilde açıklamalar yapın. Karakter silahı ateşlediğinde Max Payne’deki gibi bullet-time efekti olacaktır.

9 Bölümler 1.İçerik Tablosu 2.Giriş / Genel Bakış 3.Oyun Mekanikleri 4.Yapay Zeka 5.Oyun Öğeleri 6.Hikayeye Genel Bakış 7.Oyunun İlerlemesi 8.Sistem Menüleri

10 1-İçerik Tablosu  İndeks oluşturmak zaman alıcı bir iştir, dokümanınız için iskelet kurmada içerik tablosu faydalı ve hızlı olacaktır.  Dokümanda hızlı hareket etmeyi sağlar.  Daha detaylı içerik tablosu ihtiyaç duyulan bilginin kolayca bulunmasını sağlar. Roman gibi düz bir metin şeklinde sunmamalısınız.  Başlık  Alt Başlık  Alt Alt Başlıklar bulunabilir  Kelime işlemciler kullanılabilir (Otomatik sayfalama, tıklayıp ulaşma vs.)

11 2. Giriş / Genel Bakış  Dokümanın başında bir sayfalık oyun tasarımına genel bakış yazısı faydalı olacaktır.  Okuyucuların oyun mekaniğinin temellerini anlatmalıdır.  Geliştiriciler için faydalı olmasa da yeni takım üyeleri için iyi bir başlangıç noktası oluşturabilir.  Üretici, yönetici ve pazarlamacı ‘büyük-resmi’ görerek oyun hakkında genel bir fikir edinebilir.  Sadece 1 sayfa olmasını sağlayın, önemsiz yerleri çıkartın  Merak uyandırıcı giriş paragrafı, Focus ile başlangıç yapılabilir.  Oyunun hikayesi (arka-plan, oyun-içi maceralar, sonlandırma), oyundaki dünyanın özellikleri ve karşılaşılacak karakterler  Oyun mekaniğinin farklı yönlerini tartışabilirsiniz  Bu oyunun neden eğlendirici olduğunu, bu oyunda olup diğerlerinde olmayan özellikleri vurgulayan, dokümanın geri kalanını da okutacak motivasyonu sağlayan tüm genel bakışı özetleyen bir paragrafla sonlandırın.

12 3. Oyun Mekanikleri  Oyun mekaniği dokümanınızın en önemli bölümüdür.  Oyuncunun oyunda neler yapabieleceği ve oyun nasıl oynanacağı hakkında bilgi verir.  Başarısız oyun dokümanlarında bu bölüme hiç veya çok az değinilir. Genelde oyunu hikayesi ve menülere odaklanırlar.  Gerekli olmadıkça oyun-dünyası nesnelerinden ve karakterlerinden bahsetmeyin.  Farkl silahların olası etkilerinden ve işlevinden, oyuncunun bu silahları nasıl alıp kullanabileceğinden bahsedebilirsiniz.

13 3. Oyun Mekanikleri  Oyuncunun gerçekleştirebileceği şeyleri tanıtarak başlayın  Oyuncular temel olarak hangi hareketleri yapabilir?  Neyi temsil-kontrol edecek? (insan, gemi, uçak, robot vs)  Öne, geri, sağa ve sola nasıl hareket edecek?  Zıplama, eğilme, yuvarlanma hareketleri  Kullanıcılar hangi fiziksel komutlarla bu hareketleri yapacak

14 3. Oyun Mekaniği  Hareket modelini tanımlayın  Gerçekçi fiziksel model mi yoksa basit bir modelde mi gerçekleşecek?  Son hıza kademeli bir şekilde mi yoksa anında mı ulaşıyor?  Eğimli yüzeylerde düz yüzeylerden daha mı yavaş hareket ediyor?  Tepkileri hızlı ve sert biçimde mi yoksa yavaş ve yumuşak mı?  Nesnelere çarptığında nasıl tepki verecek?

15 3. Oyun Mekaniği  Oyuncunun oyun dünyasında ilk olarak ne yapacağı üzerine düşünün  Her eylem bir öncekinin üzerine kurulmalı böylece geliştirici yapıyı net bir şekilde görebilir

16 3. Oyun Mekaniği  Yarattığınız oyun türüne göre ilgilendiğiniz öğeler de değişecektir.  Dövüş oyununda silahlara nasıl erişilecek, kullanılacak ve bunların olası etkileri neler olacak.  Oyuncular ne tür bulmacalarla karşılaşacak?  Bulmacalar nasıl işleyecek  Kullanıcı neler yapabilecek  Bulmacalar nasıl yaratılabilecek?  Basınç levhasına basma, tavana gizlice vurup kaçma, zemin bölümünden düşme, ortaya çıkan düşmanlar, açılan-kapanan kapılar vs.  Nesnelerin ve davranışların bir paletini oluşturuyoruz.

17 3. Oyun Mekaniği  Çeşitli görevleri tamamlamak için farklı modlar gerekiyorsa bu modları detaylı bir şekilde tanımlayın.  Normalde bir insan karakterini ok tuşları ve fare ile kontorl ederiz, bu tuşları farklı bir aracı veya mod’u nasıl kontrol edeceğini belirtin

18 3. Oyun Mekanikleri  Oyun-içi Grafiksel kullanıcı arayüzü (GUI-Graphical User Interface) bu bölümde detaylı bir şekilde tanımlanmalıdır.  Kullanıcılar oyun oynarken veri olarak neler görecekler?  Konuşma metinleri  Sağlık durumu verisi vs.  Oyun mrksniklrti bölümünde ne ve nasıl sorularına odaklanılır  Daha sınra nerede, ne zaman ve ne için sorularına odaklanılır

19 4. Yapay Zeka  Oyun mekanikleri bölümünde oyuncunun oyun-dünyasına yönelik etkileşimlerinden bahsetmiştik. Yapay zekada ise oyun-dünyasının oyuncunun hareketlerine nasıl tepki vereceği belirtir.  Oyuncunun rakipleri oyun-dünyasında nasıl davranacak?  Hangi durumda neler yapacak?  Oyuncu hiçbir şey yapmadığında oyun-dünyasının tepkisi ne olacak?

20 4. Yapay Zeka  Bazı yazarlar yapay zeka bölümünü oyun mekaniği altında verse de yazar her iki bölümün ayrı tutulmasını önermektedir.  Bu bölümde oyun-dünyasının tepkilerini ayrıntılarıyla açıklamalısınız.  Karakterler oyuncu sahneye girdiğinde mi tepki verecek yoksa oyuncuya doğru gidecekler mi?  Zeki bir şekilde gidecekleri yolu bulacaklar mı yoksa daha önceden belirlenmiş bir yolu mu takip edecek?  Bazı karakterler oyuncuyla dövüşmektedir; peki karakterler buna ne zaman ve nasıl karar verecekler?  Yapay zeka oyuncuya üstün gelmek için ne tür stratejiler kullanacak?  Bu tür sorulara cevap vermek Yapay zeka programcısına kolaylık sağlayacak ve sizin beklentilerinize ve vizyonunuza uyan oyunu geliştirecektir.

21 Yapay Zeka  Oyun türüne göre oluşturacağınız yapay zeka da farklılık gösterecektir.  Bu noktada oyun programcılarının da yardımını almak önemlidir.  Ne tür deneyimleri olduğu ve projede neler yapabilecekler?  Yapılması kolay ve zor olan noktalar ne?  Bu hem programcının ne istediğinizi anlamasını ve yapılması mümkün şeyler üzerine konuşmanızı sağlar.  Özellikle oyuncu olmayan belirli karakterleri burada tasvir etmeyin. Oyun öğeleri bölümünde tasvir edebilirsiniz.  Olabildiğince detaylı bir şekilde oyunun davranışı yazın, hiçbir şeyi varsayımlara bırakmayın.

22 5. Oyunun Elementleri: Karakterler, öğeler ve nesneler/mekanizmalar.  Oyunculara merak uyandıran bir deneyim yaratmak için düzeylerde (level) bu elementler bir araya getirilir.  Tasarmcılar bu elementleri tekil ve ilginç yollarla birleştirir ve oyuncunun saatlerini harcayacağı bir ortam oluşturur.

23 5. Oyunun Elementleri: Karakterler, öğeler ve nesneler/mekanizmalar.  Karakterler: oyuncunun mücadele edece düşmanlar, tanışacağı ve iletişim kuracağı şahsiyetler ve oyundaki farklı türdeki tüm yapay zeka ajanları.  Oyundaki aktif ve oyuncu-dışı kontrol edilen öğelerdir.  Öğeler: Oyuncunun alıp kullanacağı ve manipüle edebileceği varlıklardır. Silahlar, anahtarlar, notlar ve hayat iksiri  Nesneler/Mekanizmalar: Yapay zeka güdümlü olmayan ve oyunda görünen varlıklardır. Oyuncular bunları alıp kullanamaz fakat yönetebilir. Kapılar, anahtarlar, yap-boz öğeleri ve oyunda müdahale edilebilen diğer nesnelerdir

24 5. Oyunun Elementleri: Karakterler, öğeler ve nesneler/mekanizmalar.  Oyunun türüne bağlı olarak bu üç sınıflamanın hepsini kullanmak zorunda değilsiniz. Bazı oyunlarda daha fazla sınıflamaya ihtiyaç duyarsınız.  Oyun dünyasındaki elementleri en mantıklı şekilde sınıflandırmalısınız.  Bu bölüm sanat ve programlama takımlarına bilgi sağlamalıdır.  Sanatçılar sizin istediğiniz görüntüleri yakalamalı  Programcılar oyun mekanikleri ve yapay zeka ile doğru şekilde ilişkilendirmelidir

25 6. Hikayeye Genel Bakış  İyi yazılmış bir genel bakış okuyuculara oyunun ne olduğunu hikayeleştirerek anlatmayı sağlar.  Hikayenin büyük resmini kavramayı sağlar.  Hikayenin karmaşıklığına göre değişse de en fazla birkaç sayfa uzunluğunda tutun. Oyunu tüm detayları ile  Hikayeniz ilgi çekici olmalı değilse bunun nedenleri araştırmanız ve değiştirmek için de bu bölüm bir fırsat sunar.

26 7. Oyunun İlerlemesi  Oyunun doğasına göre tasarım dokümanındaki en uzun bölüm olabilir.  Oyun tasarımcısı oyunu parçalara böler ve bu bölümlerin zamana göre nasıl değişeceğini ve ilerleyeceğini belirtir.  Bu bölüm hem sanat takımına hem de düzey (level) tasarımcılarına nasıl bir ortam yaratacaklarına yönelik rehberlik eder.  Düzey (level) tasarımcıları bu bölüm rehberliğinde her düzeyde olacağını anlar ve tüm detayları belirler, oyunun tüm bileşenlerini bir araya getirir.

27 7. Oyunun İlerlemesi  Oyuncular ne tür zorluklarla karşılaşacak  Ne tür hikayeler ortaya çıkacak  Düzeylerin (level) görsel estetikleri  Düzeylerin görünümleri oyunun hikayesi nasıl iletişim kuracak?  Hangi nesneler ve öğeler nerede bulunmalı  Oyuncular hangi düşmanlarla karşılaşacak?  Bu düzey oyuncuyu nasıl etkileyecek, ne tür deneyimler olacak?

28 8. Sistem Menüleri  Ana menü, alt menü ve diğer menülerin oyuncuya nasıl sunulacağını gösterir.  Menüler oyun mekaniğini önemli düzeyde etkilemedikleri için ayrı bir başlık altında incelenmelidir.  Oyuncular oyunlarını nasıl kaydedecek ve daha sonra kayıtlı oyunları geri getirecekler  Mouse-pointer ve/veya klavyenin enter ve yön tuşları ile gezinim gerçekleştirecek  Menülerin olabildiğince sezgisel olmasını sağlayın.

29 Talihsiz Oyun Dokümanı  Oyun tasarımcılarının dokümanlarını incelemek fikir vermesi açısından iyi olabilir fakat onlarda berbat bir tasarım dokümanı ortaya çıkarmış olabilir. Bu bölümde tasarım dokümanlarının kötü olmasına neden olan etmenleri inceleyeceğiz;  Tutarsız-incecik olma veya Düşük-yuvarlak ifadelerin yer alması  Çok kalın dokümanlar  Aşırı yüklenilen dokümanlar dokümanlar  Hayali dokümanlar  Fosilleşmiş doküman

30 Tutarsız-incecik olma veya Düşük-yuvarlak ifadelerin yer alması  Gerekli detaylar verilmemiş ince dokümanlardır (30 sayfa gibi)  Sürekli diğer oyunlarla karşılaştırmalar içerir  ‘Super Maryo’ya benzer oyunlar’ veya ‘Quake’e benzer kontrol şeması olacak’  Diğer oyunlarla karşılaştırmalar faydalı olsa da yeterli detaylar verilmez  Sayfaların çoğunluğu oyunun dayandığı hikayeyi anlatır. Genellikle bu hikaye zayıf ve kötü bir şekilde geliştirilmiştir ve geliştirilen oyunla ilişkisi teğetseldir.  Genelde menülerin nasıl çalışacağını detaylı açıklar.  Oyun içi menüleri değil, sistem menü modelleri ve seçenekleri listelenir.  Oyunun kendisi net bir şekilde anlatılmadığı için, ayarların oyuna etkilerinden nadiren bahsedilir.  Oyununuz çalıştıktan sonra menü sisteminin hazırlanması önemli olabilir ama oyun tasarımının en önemli öğesi değildir.

31 Tutarsız-incecik olma veya Düşük-yuvarlak ifadelerin yer alması  Bazen kendilerini oyun tasarımcısı olarak düşünen yöneticiler de ince ve yuvarlak ifadeli belgeler hazırlayabilir.  ‘Jungle World, Gargaflux maymunlarının oyuncunun etrafında daldan dala atladığı ve rahatsız ettiği aşırı sıcak ve nemli bir yerdir…’ gibi bir ifade yazar ve birilerinin bu boşluğu doldurarak güzel bir şey ortaya çıkaracağını düşünür.  ‘Oyunculara birçok silah seçeneği verilecektir. Örneğin Gargantuan Kaboon silahı oyuncunun diğer silahlarından iki kat zarar vericidir. Barboon Harpoon iyi bir kamera ile oyuncunun uzaktan vurmasına imkan sağlar. Diğer silahlarda eğlenceli ve güzel ….’ Yazarlar bu ifadenin oyunu geliştirmeye yeteceğini düşünmektedir.

32 Çok kalın dokümanlar  300 sayfadan uzun ve içerisinde çok fazla bilgi olan dokümanlar  İçindekiler tablosunun zayıf olması ve indeks sayfasının olmamasıdır.  İyi sıralanmış bir içindekiler listesi indeks sayfasını aratmayabilir ama ikisininde yokluğu büyük bir eksiklik olacaktır.  Çalışanlar ilgilendikleri bölümleri hızlıca bulabilmelidir. Bulamazsa kafasından bir şeyler uydurabilir.  Oyunun arka hikayesine çok fazla yer verilmesi ve oyun mekaniğin gibi noktalara yer verilmemesi (odak noktasının kaçması)

33 Aşırı yüklenilen dokümanlar  Bazı tasarımcılar dokümanda oyunun tüm detaylarını yazabileceklerini düşünmektedir. Gereksiz detayların yer alması tasarımcı ve inceleyenler için zaman alıcı olacaktır.  Önemli bilgilerde diğerlerinin arasında kaybolup gidecektir.  Dokümanın eksiksiz olduğu izlenimini verebilir. Belirli öğelere gereğinden çok önem verilirken diğer öğeler hakkında yetersiz bilgiler olabilir.  Gereksiz ayrıntılar, farklı başlık altında yer alması gereken bilgiler iyi incelenmeli.  Benzer öğeleri (silahlar, futbolcu özellikleri) tablo veya grafiklerle gösterin.

34 Hayali Dokümanlar  Teknik yetersizlikler, personel sayısı, süre, oyunucların sistemleri gibi faktörler düşünülmeden hırslı bir şekilde hazırlanan oyun tasarımları hayal kırıklığı ile sonuçlanabilir ve ekibi sıkıntıya sokabilir.  Ayrıca şu anda bilimin ve teknolojinin üretmediği bilgiyi kullanmayı istemek de yersiz olacaktır.

35 Fosilleşmiş doküman  Bahsettiğimiz nedenlerle veya tasarımcının dokümanı güncel tutmaması nedeniyle doküman fosilleşebilir.  Tasarım değiştiğinde bu değişiklikler mutlaka dokümana da yansıtılmalıdır.  Wiki (What I Know Is) sistemleri tasarım dokümanlarının oluşturulması ve güncellenmesi açısından oldukça faydalı araçlardır.

36 Ağırlık Sorunu  Bazı dokümanların ağırlıkları-kalınlığı nedeniyle takım üyeleri tarafından okunmaz.  Fakat projenizin kalın olması da bunu bir tercih sebebi yapabilir. Bu nedenle gerekli bilgilerle birlikte kalın bir doküman oluşturmaya çalışın;  Font boyutu büyük olabilir  Fazla sayıda akış şemaları ve kavram haritaları ekleyin  Son zamanlarda yayıncılar ve geliştiriciler daha kısa dokümanları tercih etmektedir.  Tasarım danışmanı Mark Cemy tasarımlara yaklaşık 10 sayfadan oluşan basit ‘makro’ tasarım dokümanı ile başlanmasını önermektedir. Daha sonra oyunu geliştirme sırasında gerektiğinde genişletilebilir. Bu noktada Wiki kullanmak faydalı olacaktır.

37 Dokümanı Okutmak  Personelin zamanının olmaması, önceki kötü tasarım dokümanları dokümanınızın okunmamasına neden olabilir.  Dokümanınızı güncel tutun, sürüm numarası verin  Sadece gerekli bilgilere yer verin  Detaylı içindekiler tablosu oluşturun  Pratik ve yapılabilir oyun mekaniği öğeleri ekleyin  Her bölüme kısa ve kapsayıcı bir özet yazabilirsiniz  Doküman kolay ulaşılabilir olmalı  Ekibi güncellemeler hakkında bilgilendirin

38 Dokümanlaştırma Sadece Başlangıçtır  Tasarımcılar ve tasarımcı adayları tasarım dokümanın tek başına oyun geliştirmek için yeterli olabileceğini düşünmektedir.  Tasarım dokümanı bir kılavuz olmakla birlikte projenin geliştirilmesi için tek bir kaynak olmak için yeterli değildir.  Dokümanınıza gereken bilgileri yansıtın, değişiklikleri ve güncellemeleri yapın.  İyi bir tasarımcı silahları, yapay zekayı, düzeyleri dengeli tutmak için işin başında olmalı, başlangıç vizyonu ve odaktan kopmamalı.  Tasarım dokümanı, uygulayacılar için de bir başlangıç noktasıdır. Çünkü her detay burada yer almaz.  Tasarım dokümanını alıp ilgi çekici bir oyun deneyimi oluşturma çok daha fazla zordur.