Ö ğ renme Süreci. Bilgiyi işleme modelinin işleyişi 2 ÜST-BİLİŞ.

... konulu sunumlar: "Ö ğ renme Süreci. Bilgiyi işleme modelinin işleyişi 2 ÜST-BİLİŞ."— Sunum transkripti:

1 Ö ğ renme Süreci

2 Bilgiyi işleme modelinin işleyişi 2 ÜST-BİLİŞ

3 Duyusal Kayıt (Duyusal Bellek) İşlem Uzun Süreli Bellek Kod Çok Hızlı Görme, duyma, dokunma vb. Kısa Süreli Bellek Cevap/Tepki Öğrenme İlişkilendirme Organizasyon Hatırlama Anısal (Episodik) Bellek Anlamsal (Semantik) Bellek İşlemsel Bellek ……………Bilgi akışı çok hızlı Kontrol / Değerlendirme

4 Bellek Türleri Duyusal Bellek (Duyusal Kayıt): Çevreden alınan bilginin /her türlü mesajın (ses, görüntü, koku vb) işleme sistemine girmeden önce kısa bir süre tutuldu ğ u bilgi deposudur. Kapasitesi Sınırsız

5 Depolama Süresi Çok kısa sürelidir. 0,5 ile 1 saniye arasında de ğ işebiliyor. Depolama Şekli Çevreden alınan uyarıcıların birebir kopyasıdır

6 Anlamlı hale getirilmek istenen bilgi, işleme sistemi olan kısa süreli belle ğ e (işleyen bellek) aktarılır. Bu aktarma işlemini sa ğ layan mekanizma “dikkattir”.

7 Kısa Süreli Bellek ( İ şleyen Bellek): Duyusal kayıttan aktarılan sınırlı miktardaki bilgiyi kısa süreli depolama görevini üstlenmektedir. Kısa süreli bellekte bilinçli olarak bilginin farkına varılır ve bilgi anlamlı şekle dönüştürülür.

8 Kapasitesi: Bu bellek sınırsız olmayıp belli bir sınırı vardır. Genel kabul görüşe göre kısa süreli belle ğ in sınırı “7” birimdir. Depolama Şekli: A ğ ırlıklı olarak bilgiler görsel ve işitsel olarak depolanır.

9 Depolama Süresi: Bir işleme tabi tutulmadan bilginin kısa süreli bellekte tutulma süresi yaklaşık olarak 15-20 saniyedir. Bir rehberden bakıp telefon numaralarını nasıl arıyoruz?

10 Uzun Süreli Bellek: Kısa süreli bellekte işlenilen bilgilerin uzun süreli ğ ine saklandı ğ ı bir depo görevini üstlenir. Uzun süreli bellek kütüphaneye benzetilebilir. Bilgi ilişkili şemalar içerisinde depolanır.

11 Kapasitesi: Sınırsızdır. Depolama Süresi: Depolama süresi sınırsız olarak kabul edilir. Uzun süreli bellekte bilgi bir kez depolandıktan sonra kaybolmaz. Sadece geri getirme zorlu ğ u yaşanabilir.

12 Depolama Şekli: * Anısal (Episodik) Bellek * Anlamsal (Semantik) Bellek * İ şlemsel Bellek

13 Bilişsel Süreçler Dikkat Algılama Tekrar Kodlama Geri Getirme

14 Kontrol Mekanizması-ÜSTB İ L İ Ş Bilgilerin uzun süreli bellekten nasıl geri getirilece ğ ini, hangi formda geri getirilece ğ ini, ne kadar ayrıntısına inilece ğ ini, bu bilgilerin nasıl kullanılaca ğ ını ve bireyin yanıtını ya da davranışını nasıl yönlendirece ğ ini kontrol eder. Bireyin ö ğ renmenin her aşamasında ne yaptı ğ ını, nasıl yaptı ğ ını kontrol etmesi ve sonuçlarını de ğ erlendirmesinin büyük yararı vardır.

15 Ö Ğ RENMEY İ Ö Ğ RENME 15

16 Ö Ğ RENMEY İ Ö Ğ RENME Ö Ğ RENMEY İ Ö Ğ RENME Bilgiyi işleme kuramı, ö ğ renmenin açıklanması açısından çok önemli bir kuramdır. Bilgiyi işleme kuramının e ğ itim alanına getirdi ğ i en önemli katkılardan biri Ö Ğ RENME STRATEJ İ LER İ dir. Bilgiyi işleme kuramına göre birey, yeni bir bilgiyi kazanmak, yani uzun süreli belle ğ e kodlama yapabilmek için farklı yöntemler ya da stratejiler kullanır. 16

17 Ö Ğ RENMEY İ Ö Ğ RENME Ö Ğ RENMEY İ Ö Ğ RENME Bilişbilgisi yeterince gelişmiş birey neyi, nasıl, hangi hızla ö ğ renebilece ğ ini do ğ ru olarak kestirebilir ve kendisi için en uygun ö ğ renme stratejilerini seçip işe koşabilir. Bilgi ça ğ ında yaşayan bireylerin, bilgiye erişme yollarını bilmeleri ve bu bilgileri kullanabilmeleri gereklidir. Bireylerin bunları gerçekleştirebilmeleri için ö ğ renmenin nasıl oldu ğ u, başka bir deyişle “Ö Ğ RENMEY İ Ö Ğ RENME” ile ilgili bilgiye sahip olmaları gerekir. 17

18 Ö Ğ RENMEY İ Ö Ğ RENME Ö Ğ RENMEY İ Ö Ğ RENME Ö ğ rencilerin ö ğ renmeyi ö ğ renebilmeleri için, öncelikle, kendi ö ğ renme özellikleri ile ilgili bilgi sahibi olmaları gereklidir. Yani, ö ğ renme sürecinde nasıl bir ortama, kime ya da kimlere gereksinimleri var, bilgileri nasıl algılıyorlar gibi ö ğ renme özelliklerinin ortaya çıkarılması gereklidir. Ayrıca, ö ğ renme sırasında bilgiye ulaşmalarını kolaylaştıran ve onları özümsemelerine yardımcı olan kimi stratejileri kullanıp kullanmadıklarını ve bunların neler oldu ğ unu bilmeleri de gereklidir. 18

19 Ö Ğ RENMEY İ Ö Ğ RENME Ö Ğ RENMEY İ Ö Ğ RENME Ö ğ rencilerin ö ğ renmeyi ö ğ renmelerine yönelik olarak yapılan çalışmaların ve araştırmaların ışı ğ ında ortaya iki farklı kavram çıkmıştır. Bunlar, ö ğ rencilerin ö ğ renmede yararlanılan teknikleri kapsayan “Ö Ğ RENME STRATEJ İ S İ ” ve ö ğ rencilerin ö ğ renme özelliklerini kapsayan “Ö Ğ RENME ST İ L İ ” kavramlarıdır. 19

20 Ö Ğ RENME STRATEJ İ LER İ Ö ğ renmeyi ö ğ renme sürecindeki temel ö ğ e Ö Ğ RENME STRATEJ İ LER İ dir. Ö ğ rencinin ö ğ renme sırasında u ğ raştı ğ ı düşünce ve davranışlar olarak tanımlanabilen ö ğ renme stratejileri, ö ğ rencinin ö ğ renme amacını gerçekleştirmek için kullandı ğ ı planlardır. 20

21 Ö Ğ RENME STRATEJ İ LER İ Ö ğ retmenler sınıfa birbirinden ayrı iki amaçla girmektedirler. Bunlardan birincisi ö ğ renme ürünleriyle ilgili amaçlar, ötekisi ise ö ğ renme süreciyle ilgili amaçlardır. Ö ğ renme ürününe dönük amaçlar, ö ğ rencilerin ö ğ renme sonunda neyi bilmeleri ya da yapmaları ile ilgilidir. 21

22 Ö Ğ RENME STRATEJ İ LER İ Ö ğ renme süreciyle ilgili amaçlar ise, ö ğ rencilerin ö ğ renmeyi gerçekleştirmek için kullanabilecekleri strateji ve teknikler ile ö ğ renciye nasıl ö ğ renece ğ ini ö ğ retme ile ilgilidir. 22

23 Ö Ğ RENME STRATEJ İ LER İ Ö ğ renciler, ö ğ renmeyi gerçekleştirmek amacıyla belirli davranışsal ve düşünsel süreçleri kullanırlar. Ö ğ renme stratejileri, ö ğ rencilerin kendi kendilerine ö ğ renmelerini sa ğ layan işlemlerdir. Kendi ö ğ renmelerini sa ğ layabilen ö ğ rencilere “stratejik ö ğ renenler”, “ba ğ ımsız ö ğ renenler”, “öz-düzenleyici ö ğ renenler” ve “öz-denetimli ö ğ renciler” gibi adlar verilmektedir. 23

24 Ö Ğ RENME STRATEJ İ LER İ Ö Ğ RENME STRATEJ İ LER İ Ö ğ renme stratejileri, bireyin duyularına gelen uyarımları kısa ve uzun süreli belle ğ ine transfer etmesini ve uzun süreli belle ğ ine işlemesini sa ğ layan teknikleri içerir. Ö ğ renmeyi kolaylaştıran bu strateji ve teknikler aynı zamanda ö ğ rencilerin güdülenmesini ve yeni ö ğ renilen davranışların kalıcı olmasını sa ğ lar. 24

25 Ö Ğ RENME STRATEJ İ LER İ Ö Ğ RENME STRATEJ İ LER İ Ö ğ renme stratejileri ö ğ rencilerin ö ğ renme işine aktif katılmaları sonucu kendileri tarafından geliştirilir. Her ö ğ rencinin kendine özgü ö ğ renme stratejisi vardır. Ö ğ renciler bu stratejileri kendi yaşantıları yoluyla deneme yanılma ya da başkalarının yardımıyla ö ğ renirler. 25

26 Ö Ğ RENME STRATEJ İ LER İ TEKRAR STRATEJ İ LER İ ANLAMLANDIRMA STRATEJ İ LER İ ÖRGÜTLEME STRATEJ İ LER İ ANLAMAYI İ ZLEME STRATEJ İ LER İ DUYUŞSAL STRATEJ İ LER 26

27 TEKRAR STRATEJ İ LER İ TEKRAR STRATEJ İ LER İ TEKRAR STRATEJ İ LER İ : Ö ğ rencilerin yeni gelen bilgileri tekrarlayarak kısa süreli bellekte tutmasını ya da uzun süreli belle ğ e kodlamasını sa ğ layan ö ğ renme stratejisidir. Bu strateji genellikle telefon numarası gibi basit bilgilerin hatırlanmasını kolaylaştırır. Ancak bazı durumlarda karmaşık bilgilerin ö ğ renilmesine de yardımcı olur. 27

28 TEKRAR STRATEJ İ LER İ TEKRAR STRATEJ İ LER İ Tekrar(Yineleme) stratejileri, ö ğ rencilerin bilgiyi belirleyerek seçmelerini ve edinmelerini sa ğ layan stratejilerdir ve bunların temelinde zihinsel tekrar bulunmaktadır. 28

29 Oldu ğ u gibi hatırlanması istenen bilgilerin ö ğ renilmesinde tekrar stratejileri etkilidir. Cumhurbaşkanlarının adlarını sayma, Güneşe olan uzaklıklarına göre gezegenlerin adlarını sayma, bir dizi ülkenin başkentini söyleme 29

30 TEKRAR STRATEJ İ LER İ TEKRAR STRATEJ İ LER İ Yazılı bir metinden ders çalışırken, metnin tekrar tekrar sesli ya da sessiz okunması, metnin okunduktan sonra anlatılması, metindeki bilgilerin oldu ğ u gibi bir ka ğ ıda not alınması ya da önemli yerlerin altının çizilmesi ve altı çizilen yerlerin tekrarlanması bu stratejiye girmektedir. 30

31 TEKRAR STRATEJ İ LER İ Metin kenarına not alma,bilinmeyen sözcükleri yuvarlak içine alma,anlaşılmayan yerlere soru işareti koyma,önemli düşünceleri gösteren işaret ve açıklamalar Tekrar stratejileri basit temel görevler için etkilidir. Tekrar stratejileri kısa süreli hatırlamalar için etkili olmasına karşın, üst düzey ö ğ renmelere çok etkisi bulunmamaktadır. 31

32 TEKRAR STRATEJ İ LER İ Özellikle materyali oldu ğ u gibi yeniden yazma ya da seçilmiş bölümlerden notlar alma gibi etkinlikler, hem daha çok çalışma zamanı gerektirmeleri nedeniyle etkili olamamakta, hem de ö ğ rencilerin materyaldeki bilgilere ilişkin daha önceki ö ğ rendikleri ile ba ğ lantılar kurmalarına olanak tanımamaktadır. 32

33 ANLAMLANDIRMA STRATEJ İ LER İ ANLAMLANDIRMA STRATEJ İ LER İ ANLAMLANDIRMA STRATEJ İ LER İ : Anlamlandırma stratejisinde gelen bilgiler oldu ğ u gibi de ğ il, ö ğ renci tarafından de ğ işikli ğ e u ğ ratılarak uzun süreli belle ğ e kodlanır. Yeni gelen bilgiler eski bilgilerle ilişkilendirildi ğ i için anlamlı ö ğ renmeye neden olur. 33

34 ANLAMLANDIRMA STRATEJ İ LER İ Anlamlandırma stratejilerinde ö ğ rencilerin, ö ğ renmeyi amaçladıkları yeni bilgiyi, daha önce ö ğ rendikleri ve uzun süreli belleklerinde varolan bilgilerle bütünleştirerek, ona anlam yükleyerek ö ğ renmeleri söz konusudur. Anlamlandırma, yeni bilginin daha anlamlı duruma gelmesi için ayrıntı ekleme sürecidir. Anlamlandırma stratejileri bilgi birimleri arasında ilişki kurarak anlamlı ö ğ renmeyi sa ğ layan stratejilerdir. 34

35 ANLAMLANDIRMA STRATEJ İ LER İ Zihinsel imge oluşturma, okunan metni kendi sözcükleriyle anlatma, özetleme, benzetim yaratma, not alma, soru yanıtlama gibi stratejiler bu gruba girmektedir. Görsel bellek destekleyiciler(imajlar) Sözel bellek destekleyiciler 35

36 ANLAMLANDIRMA STRATEJ İ LER İ Görsel bellek destekleyicilere örnek olarak anahtar sözcük yöntemi verilebilir. (Örnek: İ ngilizce tie(kravat) sözcü ğ ü için Türkçe’deki tay sözcü ğ ü anahtar sözcük olarak kullanılabilir ve şöyle bir imaj oluşturulabilir: “Çocuklar taylara kravat ba ğ lamışlar.”) Sözel bellek destekleyicilere örnek olarak kafiye oluşturma stratejisi verilebilir. ( İ sveç, Norveç, Danimarka/Türkiye’nin başkenti Ankara gibi) 36

37 ANLAMLANDIRMA STRATEJ İ LER İ Başka sözcüklerle anlatmada temel olan ö ğ rencinin metni kendi sözcükleri ile anlatmasıdır. Özetleme: Etkili çalışma ve ö ğ renme stratejilerinden birisi olan özetlemede metnin ana çizgileriyle anlatılması söz konusudur. Özetleme, ö ğ renciyi anlamak için okumaya, önemli düşünceleri ayırt etmeye ve bilgiyi kendi sözcükleriyle anlatmaya yönlendirir. Benzetim yaratma: Ö ğ renilecek bilginin bireyin önceden kazandı ğ ı bilgilerle yapay benzerliklerinin kurulmasıdır. Örne ğ in ö ğ renci insan zihninin işleyini bilgisayarın işleyişine benzeterek ö ğ renebilir veya gözün yapısı foto ğ raf makinesinin işleyişine benzetilebilir. 37

38 ANLAMLANDIRMA STRATEJ İ LER İ Not alma: Genel olarak bireyin dinledi ğ i, gözledi ğ i ya da düşündü ğ ü bir konuda ana noktaları belirlemesi ve bunları ka ğ ıt üzerine kaydetmesidir. Etkili not alma, bireyin kendi cümleleri ile ana düşünceleri belirleme, önemli düşünce ve noktaları özetleyerek, birleştirerek bir biçim oluşturmaktır. Soru yanıtlama: Metnin ana noktalarıyla ilişkili olarak iki türlü gerçekleştirilir. Bunlardan birincisi ö ğ rencinin kendisinin oluşturdu ğ u soruların yanıtlarını bulması, ikincisi ise ö ğ retmenin verdi ğ i soruların yanıtlarını bulmasıdır. Bireyin kendine ya da başkalarına soru sorarak düşünme stratejisini kullanması, etkili bir kodlama tekni ğ idir. 38

39 ÖRGÜTLEME STRATEJ İ LER İ Ö ğ rencilerin yeni gelen bilgileri bir araya getirerek kendi önbilgilerine göre yeniden düzenlemesi esasına dayalıdır. Bu nedenle genellikle örgütleme stratejisi ile anlamlandırma stratejisi aynı anda kullanılır. Gruplama, bilgi birimleri arasında ilişki kurma,bir metnin ana ve yan fikirlerinin çıkartılması, bilgilerin sınıflanması, grafikle gösterilmesi, kavram ve bilgi haritaları bu stratejiye girer. 39

40 ÖRGÜTLEME STRATEJ İ LER İ ÖRGÜTLEME STRATEJ İ LER İ Bu stratejiyi etkili bir biçimde kullanan ö ğ renciler sayfalarca yer tutan bir metni basit bir şema ya da tablo ile özetleyebilirler. Bu nedenle örgütleme stratejisi kullanan ö ğ rencilerin çalışmaya ayırdıkları zaman kısalmaktadır. 40

41 ÖRGÜTLEME STRATEJ İ LER İ ÖRGÜTLEME STRATEJ İ LER İ Gruplama: Çok sayıda yeni bilgi ö ğ renilirken, bilgilerin gruplanması ö ğ renmeyi kolaylaştırır. Gruplama ile ö ğ rencinin kısa süreli belle ğ inde tutması gereken bilgi biriminin sayısı azalır. Bu tekni ğ i günlük hayatımızda telefon numaralarını ezberlerken kullanırız. Bilindi ğ i gibi ülkemizde telefon numaraları 4768540 gibi yedi basamaklıdır. Biz bu telefon numarasını ezberlerken sayıları 476-85-40 olarak üç parçaya böleriz. 41

42 ÖRGÜTLEME STRATEJ İ LER İ ÖRGÜTLEME STRATEJ İ LER İ Bilgi birimleri arasında ilişki kurma: Örgütleme stratejisinin daha anlamlı olması için grup oluşturulurken, bilgi birimleri arasında mantıksal bir ba ğ kurulmaya çalışılmalıdır. Bilgiler arasında ba ğ kurulurken çeşitli tekniklerden yararlanılabilir: Bilgilerin ortak özelliklerine göre sınıflanması, bilgi birimlerinden hikaye ya da cümle oluşturma, ilk harflerle anlamlı sözcük üretme ve şarkılar gibi. 42

43 ÖRGÜTLEME STRATEJ İ LER İ ÖRGÜTLEME STRATEJ İ LER İ Örgütleme stratejileri, ö ğ renilecek bilgilerin yeniden düzenlenip yapılandırılarak ö ğ renilmesini sa ğ layan stratejilerdir. Anahatları çıkarma: Bunda ö ğ renciler, metindeki ana noktalardan yola çıkarak konunun ana bilgilerini çıkarırlar. Herhangi bir metnin anahatlarını çıkarma, ö ğ rencinin o konudaki ana düşünce ile yan düşünceler arasındaki ilişkileri görmesine yardım eder. 43

44 ÖRGÜTLEME STRATEJ İ LER İ ÖRGÜTLEME STRATEJ İ LER İ Bilgi şeması oluşturma: Belli bir başlı ğ ın altındaki önemli fikirlerin birbirleri ile nasıl ilişkide olduklarını gösterir. Ö ğ renci bir şekille ana düşünceyi başa ya da ortaya alarak yardımcı düşünceleri ona oklarla ya da çizgilerle ba ğ lar. Bilgi şemaları, kavram haritaları ve bilgi haritaları biçiminde düzenlenmektedir. Kavram haritaları, bir konuyla ilgili kavramların adlarının genelden özele do ğ ru birbirleriyle ilişkilerine göre şematik olarak gösterimleridir. 44

45 ÖRGÜTLEME STRATEJ İ LER İ ÖRGÜTLEME STRATEJ İ LER İ Bilgi haritası ise bir metindeki önemli sözel bilgilerin ve bu bilgiler arasındaki ilişkilerin şematik olarak gösterilme biçimidir. Çizelgeleştirme: Burada, metinde verilen bilgilerin çizelge biçiminde düzenlenmesi söz konusudur. Ö ğ renci yatay ve dikey bölmelere sahip bir çizelge oluşturarak bilgileri bu bölmelere yerleştirebilir. Çizelgeler ya da matrisler ö ğ renmede düzenleyici olarak görev yaparlar. 45

46 ANLAMAYI İ ZLEME STRATEJ İ LER İ ANLAMAYI İ ZLEME STRATEJ İ LER İ ANLAMAYI İ ZLEME STRATEJ İ LER İ : Ö ğ rencilerin ö ğ renmeye yönelik olarak gerçekleştirdikleri etkinlikleri denetlemelerini temel alan stratejilerdir. Bu stratejiler ö ğ rencilerin kendi ö ğ renme özelliklerini belirleyip düzenlemesine, yürütmesine ve denetlemesine yardımcı olur. 46

47 ANLAMAYI İ ZLEME STRATEJ İ LER İ ANLAMAYI İ ZLEME STRATEJ İ LER İ Anlamayı izleme, bir ö ğ rencinin herhangi bir ö ğ renme etkinli ğ i için ö ğ renme amaçları oluşturmasını, bu amaçlara ulaşma düzeyini de ğ erlendirmesini ve gerekirse amaçlara ulaşmada kullandı ğ ı stratejileri belirlemesini kapsamaktadır. 47

48 ANLAMAYI İ ZLEME STRATEJ İ LER İ E ğ er ö ğ renciler, ö ğ renme sürecindeki gelişimleri üzerinde etkili bir denetim kuramazlarsa, anlamadıkları konuları anladıklarını düşünebilirler. Anlamayı izleme, ö ğ rencilerin biliş bilgisine sahip olmasını gerektirir. 48

49 DUYUŞSAL STRATEJ İ LER DUYUŞSAL STRATEJ İ LER DUYUŞSAL STRATEJ İ LER: Etkili ö ğ renmenin oluşmasında önemli bir role sahiptirler. Ö ğ renciler kendi kendilerine ö ğ renirken uygun stratejileri kullansalar bile kimi zaman ö ğ retim amaçlarına ulaşmada güçlüklerle karşılaşırlar. Ö ğ renmede ortaya çıkan güdüsel ve duyusal engelleri kaldırmaya yardım eden stratejiler duyuşsal stratejiler olarak adlandırılmaktadır. 49

50 DUYUŞSAL STRATEJ İ LER DUYUŞSAL STRATEJ İ LER Dışarıdan gelen ve ö ğ renmeyi engelleme olasılı ğ ı bulunan uyarıcılara karşı uyanık ve rahat olma, dikkati odaklama, yo ğ unlaşmayı sürdürme, kendini güdüleme, dışsal dikkat da ğ ıtıcıları gidermek üzere çalışacak sessiz bir yer seçme, çalışmanın gereksiz yere uzamaması için öncelikli konuları belirleme, 50

51 DUYUŞSAL STRATEJ İ LER DUYUŞSAL STRATEJ İ LER başarısız olma korkusunu gidermek üzere kendi kendine olumlu pekiştirmede bulunma ve çalışma için ayrılacak zamanı etkili olarak kullanabilmek üzere bir zaman çizelgesi oluşturma gibi örnekler bu stratejilerin arasında sayılmaktadır. 51

52 DUYUŞSAL STRATEJ İ LER DUYUŞSAL STRATEJ İ LER Güven, ö ğ renmede çaba harcama ve amaca ulaşmada bireyin inançlarında ortaya çıkar. Olumlu öz-konuşmalar, güvenin sa ğ lanması ve sürmesinde etkili olabilir. Güveni olumsuz etkileyen etmenler ise kaygı, verilen görevi iyi yapamama korkusu, test kaygısı vb. olabilir. Kaygı, güdülenmenin azalmasına yol açtı ğ ı zaman ardından gelen düşük performans, ö ğ rencilerin kaygılarını arttırarak kısır döngüyü oluşturur. 52

53 DUYUŞSAL STRATEJ İ LER Duyuşsal stratejiler üzerinde yürütülen araştırmalar, birçok ö ğ rencinin okul başarılarına ilişkin kaygıları nedeniyle, özellikle de sınavlarda başarısız olma korkusuyla, ö ğ renme ve çalışmaya yöneltmeleri gereken dikkatlerini kendilerini eleştirmeye yönelttiklerini ortaya koymuştur. 53

54 DUYUŞSAL STRATEJ İ LER DUYUŞSAL STRATEJ İ LER Ö ğ renme görevine ya da çalışmaya yöneltilmesi gereken ilgi ve dikkatin azalması ise, başarısızlı ğ ı do ğ urmakta ve sonuçta ö ğ rencilerin beklentilerini do ğ rulayan bir etki göstermektedir. 54

55 DUYUŞSAL STRATEJ İ LER DUYUŞSAL STRATEJ İ LER Bu nedenle, ö ğ rencilere başarılı olmalarını engelleyen kaygıyı yenmek, kendilerini güdülemeleri ya da olumlu tutum geliştirmelerini sa ğ layacak duyuşsal stratejiler konusunda e ğ itim verilmelidir. 55

56 Sonuç olarak, ö ğ rencilerin hem örgün e ğ itim sürecinde, hem de örgün e ğ itim sürecinden sonra başarılı olabilmeleri için, kendilerini geliştirebilmeleri, kendi kendine ö ğ renebilmeleri ve ö ğ renmelerini izleme yeterlili ğ ini kazanmaları gerekmektedir. 56

57 Ö ğ rencilerin ö ğ renme stratejilerinin türleri, özellikleri, benzerlik ve farkları, kullanım alanları konusunda bilgilendirilmeleri okul başarılarını olumlu yönde etkileyecektir. 57

58 Ö ğ renme stratejileri ö ğ rencilerin bilgiye nasıl ulaşmaları gerekti ğ i konusunda yardımcı olmaktadır. Bu nedenle, etkili bir ö ğ renme için bireylere okullarda ö ğ retmenleri tarafından ö ğ renme stratejileri konusunda bilgi verilmesi gerekmektedir. İ lkö ğ retimden başlayarak ö ğ retimin her düzeyinde derslerde konunun gerektirdi ğ i ö ğ renme stratejilerinin ö ğ retimine yer verilmelidir. 58

59 Çünkü iyi bir ö ğ retim, ö ğ rencilere nasıl ö ğ reneceklerini, nasıl anımsayacaklarını, nasıl düşüneceklerini, güdülenmelerini nasıl sa ğ layacaklarını ö ğ retmeyi içerir. Böylece bireyler hem etkili, hem de ba ğ ımsız ö ğ renen durumuna gelebilirler, uzun dönemde kendi ö ğ renmesi üzerinde düşünebilirler ve kendi ö ğ renme süreçlerini denetleyebilirler. 59

60 Ö Ğ RENME ST İ LLER İ Ö Ğ RENME ST İ LLER İ Ö ğ renme stili, “ö ğ renenin ö ğ renme sürecindeki tercihlerinin tümü “ olarak tanımlanabilir. Ö ğ renme stili, bireyin fiziksel ve duyuşsal ihtiyaçlarını etkileyen, çevresel ve algısal tercihlerinin oluşturdu ğ u bir bütündür. Nasıl her bireyin kişilik özellikleri ve ihtiyaçları birbirinden farklı ve kişiye özgü ise ö ğ renme stilleri de kişiye özgü özelliklerdir ve hiçbirinin bir di ğ erine üstünlü ğ ü yoktur. 60

61 Ö Ğ RENME ST İ LLER İ Ö Ğ RENME ST İ LLER İ Bireyler kendi ö ğ renme stillerine uygun koşullarda daha kolay ve etkili ö ğ renirler. Aynı ö ğ retim etkinli ğ i bir ö ğ renci için mükemmelken, di ğ eri iç in katlanılmaz olabilir. Bu nedenle okul ö ğ renmelerinde kendi stillerine uygun ö ğ renme ortamında bulunanlar, di ğ erlerine göre daha başarılı olurlar. 61

62 Ö Ğ RENME ST İ LLER İ Herkesin farklı ö ğ renme ve bilgi işleme sistemleri var Ö ğ renme stili, ö ğ rencinin en iyi ö ğ rendi ğ i yoldur. İ yi veya kötü ö ğ renme stili yoktur. 62

63 Ö Ğ RENME ST İ LLER İ Ö Ğ RENME ST İ LLER İ Ö Ğ RENME ST İ LLER İ her bir ö ğ rencinin yeni ve zor bilgiyi ö ğ renmeye hazırlanırken, ö ğ renirken ve hatırlarken farklı ve kendilerine özgü yollar kullanmasıdır. Ö ğ renme stilleri, ö ğ renirken ve başkaları ile ilişkide bulunurken bizim benzer yönlerimizi ve bunun yanında kendimize özgülü ğ ümüzü ortaya koyar. 63

64 Ö Ğ RENME ST İ LLER İ Ö Ğ RENME ST İ LLER İ  Çalışma ortamının sesli/sessiz olması  Ortamdaki ışı ğ ın parlak/loş olması  Serin/sıcak bir çevre  Düzenli/düzensiz çalışma ortamı  Kendi kendine ö ğ renmeyi tercih etme/bir akranla ö ğ renmeyi tercih etme  Yetişkinle ö ğ renmeyi tercih etme/etmeme  Yiyecek ve içecek eşli ğ inde çalışma/ bunlara gereksinim duymama  Hareket gereksinimi/sürekli oturma  Sabahın erken saatleri/ö ğ leye do ğ ru/ ö ğ leden sonra/akşam saatlerinde çalışma 64

65 Ö Ğ RENME ST İ LLER İ (Duyusal tercihlere göre) 1. Görsel 2. İ şitsel 3. Kinestetik/tüm bedeniyle Bilgi alma ve işleme yönünden hangisine yatkın oldu ğ u tespit edilirse, ona göre ö ğ retim materyali/ortamı hazırlanabilir 65

66 GÖRSEL Görerek ve okuyarak Kendi kendine okuma Renkli şekil grafik ve haritalar Görsel teknoloji Gösterip yaptırma 66

67 İ Ş İ TSEL İ şiterek Dinleyerek Tartışarak Anlatım,soru-cevap 67

68 K İ NESTET İ K/BÜTÜN BEDEN İ YLE Fiziksel temas kurarak, yaparak ö ğ renme Pandomim, dramatize etme, proje 68

69 GÖRSELLER Görerek ö ğ renme stiline sahip bireyler somut olarak gördüklerini daha çabuk ö ğ renirler. Düzanlatım dedi ğ imiz ö ğ retim yönteminden yeterince yararlanamazlar. Tam olarak anlamaları için dersin mutlaka görsel malzemeler ile desteklenmesi gerekir.Harita,poster,şema,grafik gibi görsel araçlarla kolay ö ğ renirler ve bu araçlarla ö ğ rendiklerini kolay hatırlarlar. Ö ğ rendikleri konuları gözlerinin önüne getirerek hatırlamaya çalışırlar. 69

70 GÖREREK Ö Ğ RENENLER Ders ile beraber görsel materyal isteme Uzun telefon görüşmelerinden hoşlanmama Genellikle haritaları okuyabilme Çevredeki de ğ işikliklerin farkına varma İ nsanların çok fazla konuşmamalarını dileme 70

71 İ Ş İ TSELLER Ses ve müzi ğ e karşı duyarlıdırlar. Sohbet etmeyi,birileri ile çalışmayı severler.Genellikle ahenkli ve güzel konuşurlar.Yabancı dil ö ğ reniminde başarılıdırlar. Hatırlamak istediklerini, birisi kendilerine anlatıyor ya da söylüyormuş gibi işiterek hatırlarlar. 71

72 İ Ş İ TEREK Ö Ğ RENENLER Başkalarının konuşmalarını dinlemeyi sevme Hiçbir şeyin sözcükler kadar güçlü olmaması Sesli okumada anlamanın sessiz okumadan daha iyi gerçekleşmesi Görsel konularda dikkatin azalması Konuşma süresini ayarlamakta sorun yaşama 72

73 K İ NESTET İ K Ö Ğ RENENLER K İ NESTET İ K Ö Ğ RENENLER, oldukça hareketlidirler,sürekli hareket halindedirler.Bu tür ö ğ renciler uzun süre oturmaya zorlanırlarsa derste ne olup bitti ğ ini de anlamaz hale gelebilirler, ayrıca genellikle sınıfta istenmeyen ö ğ renci haline gelirler.Dersin anlatılması veya görsel malzemeler ile zenginleştirilmesi kinestetik ö ğ rencinin ö ğ renmesine beklenen ölçüde katkı sa ğ lamaz. 73

74 K İ NESTET İ K Ö Ğ RENENLER O nedenle sınıflarımızda ideal ders araçları olarak kabul edilen,şema,harita, foto ğ raf gibi görsel araçlar kinestetik ö ğ renci için daha az de ğ er taşır.Çünkü ne kadar canlı ve renkli olursa olsun görsel materyaller onların ö ğ renmesini beklenen ölçüde kolaylaştırmaz.Ö ğ renebilmeleri için mutlaka ellerini kullanacakları,yaparak yaşayarak ö ğ renme tekniklerinin uygulanması gerekir. 74

75 K İ NESTET İ K(YAPARAK) Ö Ğ RENENLER Otururken ayaklarını sallama ve bir şeylerle (anahtar,kalem,kitap vb) oynama Sıklıkla yerinden kalkma ve çevrede dolaşma Aletleri parçalayabilme ve yeniden biraraya getirebilme Her zaman aceleleri varmış gibi görünme Dokunulmaktan ve kucaklanmaktan hoşlanma 75

76 Ö Ğ RENME ST İ LLER İ Ö ğ renme stilleri ile zeka arasında bir ilişki yoktur.Her insanın bu stillerden yalnız birine sahip olması gerekmez. ço ğ unlukla biri a ğ ırlıklıdır ama ikisine ya da üçüne de sahip olabiliriz.Fakat sadece a ğ ırlıklı olarak birine sahip olmak,klasik ka ğ ıt-kalem okul sisteminde sorun olabilir. Özellikle yalnız dokunsal ve yalnız işitsel olanlar sorunlarla karşılaşabilir. 76

77 Ö Ğ RENME ST İ LLER İ Yalnız kinestetik ö ğ renci mutlaka ellerini/vücudunu kullanarak bu dersi yapmak ister.Oysa sınıfta ö ğ retmen aktif konumdadır ve ö ğ renciler sırada oturmak zorundadır.Bu şartlarda kinestetik ö ğ renciler arkadaşlarını rahatsız eder ve sınıfın düzenini bozarlar. İ şitsel a ğ ırlıklı ö ğ renciler ise gözle okumalarda sıkıntıya düşebilirler. 77

78 Ö Ğ RENME ST İ LLER İ Çünkü sesin işitilmesi ö ğ renmelerini kolaylaştırır,hatta bazı durumlarda ö ğ renmeleri için şarttır.O nedenle ilkokulda ö ğ rencileri özendirmeye çalıştı ğ ımız göz ile okuma,işitseller için bir sorun yaratabilir.Yalnız görseller,yalnız kinestetik ve yalnız işitseller kadar çok sorunla karşılaşmazlar. 78

79 Ö Ğ RENME ST İ LLER İ Ö ğ renme stillerinin bilinmesi,tembel veya yaramaz oldu ğ unu sandı ğ ımız ço ğ u ö ğ rencinin sadece stilleri bilinmedi ğ i ve dikkate alınmadı ğ ı için ö ğ renemedi ğ i veya istenmeyen şekilde davrandı ğ ı gerçe ğ inin anlaşılmasını da sa ğ layacaktır. Yapılan araştırmalara göre her 30 kişiden 22’si bu üç özelli ğ in ikisini,bazen üçünü de taşımaktadır. 79

80 Ö Ğ RENME ST İ LLER İ Yani neredeyse toplumun üçte ikisi üç ö ğ renme stilini de taşımaktadır ve yaşamlarında pek sorun olmamaktadır. Fakat üçte biri a ğ ırlıklı olarak görsel, işitsel ve kinestetik özelliklerden sadece birini,di ğ er iki özelli ğ e göre çok daha belirgin olarak taşımakta ve bunlar okulda ö ğ renme ve uyum konusunda sıkıntıya girmektedir.Ama asıl sıkıntıyı kinestetik çocuklar yaşamakta,problemli ya da hiperaktif oldukları ileri sürülmektedir. 80

81 B İ ZE DÜŞENLER -1 Ö ğ rencinin dikkatini konuya çekmek. Bu ◦ İ lginç bir öykü anlatarak, ◦ soru sorarak, ◦ teypten bir kaset dinleterek, ◦ video izleterek, ◦ slayt göstererek vb. olabilir. İ simleriyle hitap etmek 81

82 B İ ZE DÜŞENLER -2 Jest ve mimiklerinizi kullanma Sınıfta dolaşma Ses tonunu farklı kullanma Kasıtlı olarak yanlış yapma 82

83 B İ ZE DÜŞENLER-3 Dersin amaçlarını bildirme Ö ğ reneceklerini nerelerde kullanacaklarını belirtme 83

84 B İ ZE DÜŞENLER-4 Temel ve önemli bilgiyi, temel olmayan ayrıntılardan ayırt etmesine Önemli olan bilgide odaklaşmasına yardım Yeni ö ğ rendiklerini eskileriyle ilişkilendirme 84

85 B İ ZE DÜŞENLER-5 Örgütleme stratejilerini kullanmasına rehberlik etme Soyut fikirleri somutlaştırıcı örnekler Aralıklarla tekrarlar ve özetler İ zleme de ğ erlendirme 85

86 B İ ZE DÜŞENLER-6 Ö ğ retme sürecinde uygun ortamlar sa ğ lama Kullanılan ödüller ya da ceza Amaçlı ya da farkında olmadan söylenen sözcüklere dikkat etme Ö ğ rencilerimizin farklı ö ğ renme stillerine sahip oldu ğ unu bilmek ve ona göre ders sunumu yapmak 86

87 Ö Ğ RENMEY İ NELER ETK İ LER? ◦ Ö ğ renenin nitelikleri ◦ Ö ğ retenin nitelikleri ◦ Ö ğ renilecek konunun nitelikleri ◦ Ö ğ retme teknikleri ◦ Ö ğ renmenin gerçekleşti ğ i ortam  etkileşimleri 87

88 Ö Ğ RENEN İ N N İ TEL İ KLER İ B İ REYSEL FARKLILIKLAR ◦ ZEKÂ (ÇOK BOYUTLU-ÇOKLU ZEKA) ◦ Ö Ğ RENME ST İ LLER İ ◦ GÜDÜLENME ◦ YAŞ ◦ GEÇM İ Ş Ö Ğ RENMELER ◦ O ANK İ F İ Z İ KSEL/DUYGUSAL DURUM VB… 88

89 ZEKÂ ZEKÂ Bireysel farklılıkları açıklamada en önemli ölçütlerden biridir * Kalıtım ve çevrenin etkileşimi * Farklı sınıflandırmalar var 89

90 ZEKAYA İ L İ ŞK İ N ESK İ ANLAYIŞ 1. Zeka do ğ uştan kazanılır,sabittir ve bu nedenle de asla de ğ iştirilemez. 2. Zeka, niceliksel olarak ölçülebilir ve tek bir sayıya indirgenebilir. 3.Zeka,tekildir. 4.Zeka,gerçek hayattan soyutlanarak (yani,belli zeka testleri ile) ölçülür. 5.Zeka, ö ğ rencileri belli seviyelere göre sınıflandırmak ve onların gelecekteki başarılarını tahmin etmek için kullanılır. 90

91 ZEKAYA İ L İ ŞK İ N YEN İ ANLAYIŞ 1.Bir bireyin kalıtımla birlikte getirdi ğ i zeka kapasitesi iyileştirilebilir, geliştirilebilir, de ğ iştirilebilir. 2.Zeka, herhangi bir performansta,üründe veya problem çözme sürecinde sergilendi ğ inden sayısal olarak hesaplanamaz. 3.Zeka, ço ğ uldur ve çeşitli yollarla sergilenebilir. 4.Zeka, gerçek hayat durumlarından veya koşullarından soyutlanamaz. 5.Zeka, ö ğ rencilerin sahip oldukları gizil güçlerini veya do ğ al potansiyellerini anlamak ve onların başarmak için uygulayabilecekleri farklı yolları keşfetmek için kullanılır. 91

92 GARDNER zekayı, Problem çözme kapasitesi, Problemlerin çözümü için farklı çözüm yolları üretebilme kapasitesi Yaşadı ğ ı topluma de ğ erli kültürel ürünler katma gücü olarak tanımlamaktadır. 92

93 ÇOKLU ZEKA KURAMI Çoklu zeka kuramı; zekanın tek bir boyutta olmadı ğ ını, aksine her bireyin farklı derecelerde, çeşitli zekalara sahip oldu ğ unu öne sürer. Bunun da kişilerin ö ğ renme biçimlerini, ilgi, yetenek ve e ğ ilimlerini açıkladı ğ ını vurgulayarak e ğ itimcilere, bu kuramın temel ilkelerini yaratıcı biçimde kullanıp, her ö ğ rencinin bireysel farklılıklarına de ğ er veren ve bunları güçlendiren programlar hazırlayabilmeleri için olanak sa ğ lar. 93

94 ÇOKLU ZEKA KURAMI 94

95 ZEKÂ ALANLARI Sözel zekâ Mantık – matematiksel zekâ Görsel – uzamsal zekâ Müzikal zekâ Bedensel – kinestetik zekâ Sosyal zekâ İ çsel (özedönük) zekâ Do ğ a zekâsı 95

96 Gardner’a göre; “.......bütün çocuklar bu zekâ türlerine çeşitli düzeylerde sahip olarak do ğ arlar, bu zekâ türlerinden bazılarına daha çok e ğ ilimleri olabilir ve herkes bu zekâ türlerinde sahip oldukları potansiyellerini geliştirebilir.” Zekâ türleri çeşitli yöntemlerle geliştirilebilir. 96

97 SÖZEL ZEKÂ Bir dilin temel işlemlerini kullanabilme yetene ğ i Okuma, yazma, dinleme ve konuşma ile iletişim sa ğ lama Önceki bilgiyi anlama ve yeni bilgiye ba ğ lama 97

98 MANTIK – MATEMAT İ KSEL ZEKÂ Sayılar, birbiri ile ilişkili kavramlar, düşünceler arasındaki karmaşık ilişkileri anlama yetene ğ i 98

99 GÖRSEL – UZAMSAL ZEKÂ Beyin sözcüklere ulaşmadan önce, imaj ve resimlerle düşünür. Görsel – uzamsal zekânın dili; renkler, şekiller, desenler, dokular, imajlar, resimler ve di ğ er görsel sembollerdir. 99

100 MÜZ İ KAL ZEKÂ Müzik, üç temel ö ğ eli bir dil: ◦ ses perdesi / uzunlu ğ u, ritim ve ton.. Çevredeki seslerden anlam çıkarma Ses tonundan duygu durumunu kestirme, Arabanın motor sesinden problem oldu ğ unu anlama 100

101 BEDENSEL – K İ NESTET İ K ZEKÂ Tüm vücut hareketlerini kontrol etme ve yorumlama Atletik yapı Bir cerrahın açık kalp ameliyatı Pilotun göstergelerin ince ayarını yapması 101

102 SOSYAL ZEKÂ Bireylerle iletişim kurma, onları anlama, ruh durumlarını ve yeteneklerini tanıma İ letişim İ şbirli ğ i Çatışma yönetimi Uzlaşma becerileri 102

103 İ ÇSEL (ÖZEDÖNÜK) ZEKÂ Kişinin kendisiyle ilgili bilgisi olması Yaşamı ile ilgili sorumluluk alması Coşkularının sınırlarını anlaması, İ çsel güdülenme 103

104 DO Ğ A ZEKÂSI Do ğ al çevreyi anlama, tanıma Bitki ve hayvanların türlerini fark etme Botanik ve zooloji, organik kimya, böcek bilimi,foto ğ rafçılık, vb. 104

105 105 ZEKA ÇEŞİTLERİ Genel ÖzellikleriÖğrenme Yollarıİlgi Duydukları Meslekler Sözel ZekaDilini etkili olarak kullanabilir.Söyleyerek, dinleyerek, okuyarak ve görerek öğrenir. Yazar, Şair, Öğretmen, Gazeteci, Politikacı, Avukat, Komedyen. Mantık – Matematiksel ZekaSayılarla çalışmayı sever. Neden- sonuç ilişkisi kurarak yorumlamayı sever. Sınıflayarak, sıralayarak ve soyutlayarak öğrenirler. Bilim İnsanı, Mühendis, Matematikçi, Ekonomist, Muhasebeci, Bilgisayar Programcısı, Yargıç. Görsel (Uzamsal) ZekaHaritaları, çizelgeleri, filmleri kolay okurlar, anlarlar. Görselleştirme (resim, film, sunu- slayt- vb..) ve hayal kurarak öğrenirler. Ressam, Fotoğrafçı, Mühendis, Mimar, Gezgin. Müziksel (Ritmik) ZekaMelodileri, sesleri ve ritimleri severler. Müzik eşliğinde, ritim ve melodiyle öğrenirler. Şarkıcı, Besteci, Müzik Öğretmeni, Tiyatrocu. Bedensel (Kinestetik) ZekaVücudunu ve ellerini ustalıkla kullanarak anlatmayı severler. Dokunarak, yaparak ve hareket ederek öğrenirler. Atlet, Dansçı, Aktör, Balerin, Balet, Pandomimci, Cerrah. Kişiler Arası (Sosyal) ZekaÇevresiyle ilişki kurmayı, işbirliği yapmayı ve empatiyi sever. Paylaşarak, çevresindeki-lerle işbirliği yaparak ve karşılaştırarak öğrenirler Öğretmen, Psikolojik danışman, Psikolog,, Politikacı, Doktor, İşadamı. Kişisel (İçsel) ZekaKendi duygu ve düşüncele-rinin, yeterliklerinin farkına varabilmedir. Kendi başlarına, kendi hızında, kişisel becerilerini kullanarak öğrenirler. Kendi başlarına çalışmayı, başarmayı severler. Sanatçı, Din Adamı, Sosyal Hizmet Uzmanı, Psikoterapist Doğa Zekası Doğal kaynaklara ve çevreye ilgisi yüksektir. Bitki ve hayvanları tanır ve ilgilenir. Araştırarak, gözlem yaparak, çevreyi, olayları gözlemleyip inceleyerek öğrenirler. Ziraat Mühendisi, Arkeolog, Meteorolog, Biyolog, Zoolog, Çevre Bilimci.

106  Gardner, çoklu zeka hareketinin e ğ itime ne getirece ğ i ile ilgili sorulara, bu kuramın tek başına bir e ğ itim hedefi olmadı ğ ı; zeka alanlarının hedeflere ulaşmada güçlü bir araç oldu ğ u şeklinde cevap vermektedir.  Bireysel farklılıkların temele alındı ğ ı bir ö ğ renme-ö ğ retme sürecinde, farklı yollarla ö ğ renen bireylerin varlı ğ ının kabulü, farklı yollarla ö ğ retim anlayışını da beraberinde getirecektir.  Dolayısıyla ö ğ retmenin tek bir ö ğ retim stratejisiyle ö ğ retim yapması kuramın mantı ğ ı açısından anlamsızdır. 106