FİİLDE MASTAR VE KİP.

... konulu sunumlar: "FİİLDE MASTAR VE KİP."— Sunum transkripti:

1 FİİLDE MASTAR VE KİP

2 Fiil kökü veya gövdesi Mastar Çalış- çalışmak Beklet- bekletmek
Fiiller kök veya gövde halinde olabilir. Yapım eki almış fiiller gövde durumundadır. Fiil kök veya gövdesinin -mak, -mek ekini almış biçimine MASTAR denir. Fiil kökü veya gövdesi Mastar Çalış çalışmak Beklet bekletmek

3 Belli bir zamanı veya dileği kişi ile birlikte gösteren fiillere ÇEKİMLİ FİİL denir. FİİL+KİP+KİŞİ = ÇEKİMLİ FİİL Unut+tu+m Dinle+di+ler

4 FİİL KİPLERİ Fiillerin zaman ve anlam özelliklerine göre çeşitli ekler alarak girdikleri değişik biçimlere KİP denir. çalış ıyor um NOT: Her fiil aynı zamanda bir çekimli fiildir. FİİL KÖKÜ KİP EKİ ŞAHIS EKİ

5 ŞAHIS EKLERİ 2.Tip şahıs ekleri Diğer kiplerde kullanılanlar
-di ve –se ekinde kullanılanlar -m tekil şahıs -n tekil şahıs 3.tekil şahıs k çoğul şahıs niz çoğul şahıs ler çoğul şahıs -um tekil şahıs -sun tekil şahıs tekil şahıs -uz çoğul şahıs -sunuz çoğul şahıs -ler çoğul şahıs

6

7 A. HABER KİPLERİ Eylemin yapıldığı zamanı bildirirler.
1. ŞİMDİKİ ZAMAN OLUMLU Geli + yor + um Geli + yor + sun Geli + yor+ - Geli + yor + uz Geli + yor + sunuz Geli + yor + lar

8 ALIŞTIRMA: “Gör-” fiilini şimdiki zamanın olumlusu şeklinde çekimleyelim.

9 ŞİMDİKİ ZAMAN OLUMSUZLUK

10 gel me yor um FİİL KÖKÜ KİP EKİ ŞAHIS EKİ OLUMSUZLUK EKİ + + +

11 ŞİMDİKİ ZAMAN OLUMSUZ ÇEKİMLENMESİ
gel +me + yor + um 1.tekil şahıs (gelmiyorum) gel + me + yor + sun 2.tekil şahıs (gelmiyorsun) gel + me + yor tekil şahıs (gelmiyor) gel + me + yor + uz 1.çoğul şahıs (gelmiyoruz) gel + me + yor + sunuz 2.çoğul şahıs (gelmiyorsunuz) gel + me + yor + lar 3.çoğul şahıs (gelmiyorlar)

12 ALIŞTIRMA “GEL-” fiilini şimdiki zamanın olumsuz şekline göre çekimleyiniz.

13 Şimdiki zamanın olumlu soru çekimi
gel iyor mu y um? sun? mu? uz? sunuz? lar?

14 Şimdiki zamanın olumsuz soru çekimi
gel mi yor mu y Um? sun? mu? uz? sunuz? lar mı?

15 ALIŞTIRMA “Gel-” fiilini şimdiki zaman olumsuz şekline göre çekimleyiniz.

16 4) Öğrenilen (duyulan) Geçmiş Zaman (-mış, -miş)
Olumlu: Git miş im 1. tekil şahıs Git miş sin 2. tekil şahıs Git miş - 3. tekil şahıs Git miş iz 1. çoğul şahıs Git miş siniz 2. çoğul şahıs Git miş ler 3. çoğul şahıs

17 Alıştırma: Olumlu (öğrenilen geçmiş zaman)
Fiil kökü Kip eki Şahıs eki gez ben karala sen tut o gel biz bak siz yaz onlar

18 Olumsuz: Git me miş im 1. tekil şahıs Git me miş sin 2. tekil şahıs
- 3. tekil şahıs Git me miş iz 1. çoğul şahıs Git me miş siniz 2. çoğul şahıs Git me miş ler 3. çoğul şahıs

19 Alıştırma: Olumsuz (öğrenilen geçmiş zaman)
Fiil kökü Olumsuzluk eki Kip eki Şahıs eki bak ben gör sen kaz o konuş biz yürü siz git onlar

20 ? Olumlu soru: git miş mi y im 1. tekil şahıs git miş mi sin
- 3. tekil şahıs git miş mi y iz 1. çoğul şahıs git miş mi siniz 2. çoğul şahıs git miş -ler mi 3. çoğul şahıs

21 Alıştırma: Olumlu soru (öğrenilen geçmiş zaman)
Fiil kökü Kip eki Soru eki Şahıs eki git ben kokla sen yürü o düşün biz siz hatırla bak onlar

22 ? Olumsuz soru: git ma mış mı y ım 1. tekil şahıs git ma mış mı sın
- mı 3. tekil şahıs 1. çoğul şahıs git ma mış mı y ız git ma mış mı sınız 2. çoğul şahıs git ma mış lar mı 3. çoğul şahıs

23 Alıştırma: Olumsuz soru (öğrenilen geçmiş zaman)
Fiil kökü Olumsuzluk eki Kip eki Soru eki Şahıs eki git ben oku sen bağır o biz konuş sev siz yürü onlar

24 3) Görülen (bilinen) geçmiş zaman (-dı, -di, -tı, -ti)
Olumlu: sev di m 1. tekil şahıs sev di n 2. tekil şahıs sev di - 3. tekil şahıs sev di k 1. çoğul şahıs sev di niz 2. çoğul şahıs sev di ler 3. çoğul şahıs

25 3) Alıştırma: Olumlu (Görülen Geçmiş Zaman)
Fiil kökü Kip eki Şahıs eki oku ben yaz sen oku o ilerle biz kaç siz bak onlar

26 Olumsuz: sev me di m 1. tekil şahıs sev me di n 2. tekil şahıs sev me
- 3. tekil şahıs sev me di k 1. çoğul şahıs sev me di niz 2. çoğul şahıs sev me di ler 3. çoğul şahıs

27 Alıştırma: Olumsuz (görülen geçmiş zaman)
Fiil kökü Olumsuzluk eki Kip eki Şahıs eki gör ben git sen çöz o söyle biz siz bak konuş onlar

28 Olumlu soru: sev di m mi 1. tekil şahıs sev di n mi 2. tekil şahıs sev
- mi 3. tekil şahıs sev di k mi 1. çoğul şahıs sev di niz mi 2. çoğul şahıs sev di ler mi 3. çoğul şahıs

29 Alıştırma: Olumlu soru (Görülen Geçmiş Zaman)
Fiil kökü Kip eki Şahıs eki Soru eki Gel ben sil sen yaz o çiz biz anla siz koş onlar

30 ? Olumsuz soru: sev me di m mi 1. tekil şahıs sev me di n mi
- mi 3. tekil şahıs 1. çoğul şahıs sev me di k mi sev me di niz mi 2. çoğul şahıs sev me di ler mi 3. çoğul şahıs

31 Alıştırma: Olumsuz soru (görülen geçmiş zaman)
Fiil kökü Olumsuzluk eki Kip eki Şahıs eki Soru eki anla ben bak sen düşün o ilerle biz yürü siz koş onlar

32 2) Gelecek Zaman (-ecek, -acak)
Olumlu: sev sev ecek im 1. tekil şahıs ecek sin 2. tekil şahıs ecek - 3. tekil şahıs ecek iz 1. çoğul şahıs ecek siniz 2. çoğul şahıs ecek ler 3. çoğul şahıs

33 Alıştırma: Olumlu (Gelecek zaman)
Fiil kökü Kip eki Şahıs eki gez ben karala sen temizle o git biz gel siz oku onlar

34 Olumsuz: Sev+ me +y + ecek+im 1.tekil şahıs sevmeyeceğim Sev+ me+ y+ ecek+sin 2.tekil şahıs sevmeyeceksin Sev+ me+y+ ecek tekil şahıs sevmeyecek Sev+ me+y + ecek+ iz 1.coğul şahıs sevmeyeceğiz Sev+ me+ y + ecek+ siniz 2.çoğul şahıs sevmeyeceksiniz Sev+ me+ y + ecek + ler 3. çoğul şahıs sevmeyecekler

35 Alıştırma: Olumsuz (Gelecek Zaman)
Fiil kökü Olumsuzluk eki Kip eki Şahıs eki yaz ben sev sen oku o vur biz çürü siz uyu onlar

36 OLUMLU SORU Sev+ecek+ mi+ yim 1.tekil şahıs sevecek miyim?
Sev+ ecek+mi+ sin tekil şahıs sevecek misin? Sev+ ecek+ mi tekil şahıs sevecek mi? Sev+ecek+ mi+y+ iz coğul şahıs seveceğiz mi? Sev + ecek+mi+ siniz çoğul şahıs seveceksiniz mi? Sev + ecek + mi +ler çoğul şahıs sevecekler mi?

37 Alıştırma: Olumlu soru (gelecek zaman)
Fiil kökü Kip eki Soru eki Şahıs eki oku ben hatırla sen hazırla o sev biz siz kaz bak onlar

38 OLUMSUZ SORU Sev+ me +y + ecek+ mi+ yim tekil şahıs sevmeyecek miyim? Sev+ me+ y+ ecek+mi+ sin tekil şahıs sevmeyecek misin? Sev+ me+y+ ecek+ mi tekil şahıs sevmeyecek mi? Sev+ me+y + ecek+ mi+y+ iz coğul şahıs sevmeyeceğiz mi? Sev+ me+ y + ecek+mi+ siniz çoğul şahıs sevmeyeceksiniz mi? Sev+ me+ y + ecek + mi +ler çoğul şahıs sevmeyecekler mi?

39 Alıştırma: Olumsuz soru (Gelecek Zaman)
Fiil kökü Olumsuzluk eki Kip eki Soru eki Şahıs eki ayarla ben düşün sen üzül o biz bak düzenle siz gel onlar

40 5) Geniş Zaman (-r, -ar, -er)
Olumlu: yak ar ım 1. tekil şahıs yak ar sın 2. tekil şahıs yak ar - 3. tekil şahıs yak ar ız 1. çoğul şahıs yak ar sınız 2. çoğul şahıs yak ar lar 3. çoğul şahıs

41 Alıştırma: Olumlu (Geniş Zaman)
Fiil kökü Kip eki Şahıs eki karala ben gez sen oku o git biz bak siz temizle onlar

42 Olumsuz: Geniş zamanın olumsuzunda “-r, -ar, -er” ekleri düşer, kelimeye “-me, -maz, -mez ekleriyle olumsuz anlam katılır. yak ma m 1. tekil şahıs yak maz sın 2. tekil şahıs yak maz - 3. tekil şahıs yak ma y ız 1. çoğul şahıs yak maz sınız 2. çoğul şahıs yak maz lar 3. çoğul şahıs

43 Alıştırma: Olumsuz (geniş zaman)
Fiil kökü Olumsuzluk eki Kip eki Şahıs eki üzül ben kız sen bak o gör biz kaç siz anla onlar

44 ? Olumlu soru: ver ir mi y im 1. tekil şahıs ver ir mi sin
- 3. tekil şahıs ver ir mi y iz 1. çoğul şahıs ver ir mi siniz 2. çoğul şahıs ver ir ler mi 3. çoğul şahıs

45 Alıştırma: Olumlu soru (geniş zaman)
Fiil kökü Kip eki Soru eki Şahıs eki oku ben çöz sen ayarla o yaz biz siz hatırla bak onlar

46 ? Olumsuz soru: yaz maz mı y ım 1. tekil şahıs yaz maz mı sın
- mı 3. tekil şahıs 1. çoğul şahıs yaz maz mı y ız yaz maz mı sınız 2. çoğul şahıs yaz maz lar mı 3. çoğul şahıs

47 Alıştırma: Olumsuz soru (geniş zaman)
Fiil kökü Olumsuzluk eki Kip eki Soru eki Şahıs eki oku ben yaz sen bağır o biz hatırla bak siz yürü onlar

48 A.DİLEK KİPLERİ Fiillerin zaman anlamı dışında kalan kiplerdir. Dilek kiplerindeki işler henüz yapılıp bitmemiştir. Bu kipler geleceğe yönelik beklentileri bildirir.

49 1) Gereklilik Kipi (-meli, -malı)
Olumlu: yap malı y ım 1. tekil şahıs yap malı sın 2. tekil şahıs yap malı - 3. tekil şahıs yap malı y ız 1. çoğul şahıs yap malı sınız 2. çoğul şahıs yap malı lar 3. çoğul şahıs

50 Alıştırma: Olumlu (gereklilik kipi)
Fiil kökü Kip eki Yardımcı ünsüz Şahıs eki ben koş bak sen anla o sev biz gel siz yürü onlar

51 Olumsuz: yak ma malı y ım 1. tekil şahıs yak ma malı sın
- 3. tekil şahıs yak ma malı y ız 1. çoğul şahıs yak ma malı sınız 2. çoğul şahıs yak ma malı lar 3. çoğul şahıs

52 Alıştırma: Olumsuz (gereklilik kipi)
Fiil kökü Olumsuzluk eki Kip eki Şahıs eki gör ben kaç sen o bak biz ara koş siz kal onlar

53 Olumlu soru: gör meli mi y im 1. tekil şahıs gör meli mi sin
- 3. tekil şahıs gör meli mi y iz 1. çoğul şahıs gör meli mi siniz 2. çoğul şahıs gör meli ler mi 3. çoğul şahıs

54 Alıştırma: Olumlu soru (gereklilik kipi)
Fiil kökü Kip eki Soru eki Şahıs eki ayarla ben hazırla sen çöz o sakla biz siz hatırla bak onlar

55 ? Olumsuz soru: yap ma malı mı y ım 1. tekil şahıs yap ma malı mı sın
- mı 3. tekil şahıs 1. çoğul şahıs yap ma malı mı y ız yap ma malı mı sınız 2. çoğul şahıs yap ma malı lar mı 3. çoğul şahıs

56 Alıştırma: Olumsuz soru (gereklilik kipi)
Fiil kökü Olumsuzluk eki Kip eki Soru eki Şahıs eki yap ben kal sen gör o biz bak gel siz gizle onlar

57 2)Şart Kipi (-se, -sa) Olumlu: bekle se m 1. tekil şahıs bekle se n
1. çoğul şahıs bekle se niz 2. çoğul şahıs bekle se ler 3. çoğul şahıs

58 Alıştırma: Olumlu (şart kipi)
Fiil kökü Kip eki Şahıs eki gel ben temizle sen karala o git biz gez siz oku onlar

59 Olumsuz: bekle me se m 1. tekil şahıs bekle me se n 2. tekil şahıs
- 3. tekil şahıs bekle me se k 1. çoğul şahıs bekle me se niz 2. çoğul şahıs bekle me se ler 3. çoğul şahıs

60 Alıştırma: Olumsuz (şart kipi)
Fiil kökü Olumsuzluk eki Kip eki Şahıs eki git ben oku sen gel o çalış biz siz bak anla onlar

61 Olumlu soru: sev se m mi 1. tekil şahıs sev se n mi 2. tekil şahıs sev
- mi 3. tekil şahıs sev se k mi 1. çoğul şahıs sev se niz mi 2. çoğul şahıs sev se ler mi 3. çoğul şahıs

62 Alıştırma: Olumlu soru (şart kipi)
Fiil kökü Kip eki Şahıs eki Soru eki koş ben düşün sen kaç o bekle biz sor siz cevapla - onlar

63 Olumsuz soru: bekle me se m mi 1. tekil şahıs bekle me se n mi
- mi 3. tekil şahıs 1. çoğul şahıs bekle me se k mi bekle me se niz mi 2. çoğul şahıs bekle me se ler mi 3. çoğul şahıs

64 Alıştırma: Olumsuz soru (şart kipi)
Fiil kökü Olumsuzluk eki Kip eki Şahıs eki Soru eki kaç ben koş sen bak o yürü biz sil siz sor onlar

65 3) İstek Kipi (-e, -a) Olumlu: yap a y ım 1. tekil şahıs yap a sın
lım 1. çoğul şahıs yap a sınız 2. çoğul şahıs yap a lar 3. çoğul şahıs

66 Alıştırma: Olumlu (istek kipi)
Fiil kökü Kip eki Şahıs eki gör ben sil sen yaz o bekle biz anla siz koru onlar

67 Olumsuz: yap ma y a y ım 1. tekil şahıs yap ma y a sın 2. tekil şahıs
- 3. tekil şahıs yap ma y a lım 1. çoğul şahıs yap ma y a sınız 2. çoğul şahıs yap ma y a lar 3. çoğul şahıs

68 Alıştırma: Olumsuz (istek kipi)
Fiil kökü Olumsuzluk eki Kip eki Şahıs eki gel ben bak sen gör o konuş biz koru siz koş onlar

69 Olumlu soru: sev e y im mi 1. tekil şahıs sev e sin mi 2. tekil şahıs
- mi 3. tekil şahıs sev e lim mi 1. çoğul şahıs sev e siniz mi 2. çoğul şahıs sev e ler mi 3. çoğul şahıs

70 Alıştırma: Olumlu soru (istek kipi)
Fiil kökü Kip eki Şahıs eki Soru eki gör ben bekle sen ilerle o kız biz ayarla siz bul onlar

71 ? Olumsuz soru: yap ma y a y ım mı 1. tekil şahıs yap ma y a sın mı
- mı 3. tekil şahıs 1. çoğul şahıs yap ma y a lım mı yap ma y a sınız mı 2. çoğul şahıs yap ma y a lar mı 3. çoğul şahıs

72 Alıştırma: Olumsuz soru (istek kipi)
Fiil kökü Olumsuzluk eki Kip eki Şahıs eki Soru eki bak ben gör sen ilerle o üşü biz ayarla siz sor onlar

73 4) Emir Kipi (eki yoktur)
Olumlu: 1. Tekil şahıs çekimi yoktur 1. tekil şahıs Gel - 2. tekil şahıs Gel sin 3. tekil şahıs 1. Çoğul şahıs çekimi yoktur 1. çoğul şahıs 2. çoğul şahıs Gel in 3. çoğul şahıs Gel sin ler

74 Alıştırma: Olumlu (emir kipi)
Fiil kökü Şahıs eki 1. Tekil şahıs çekimi yoktur ben sen o 1. Çoğul şahıs çekimi yoktur biz siz onlar

75 OLUMSUZ (EMİR KİPİ) 1. Tekil şahıs çekimi yoktur 1. tekil şahıs Gel me
sin 3. tekil şahıs 1. Çoğul şahıs çekimi yoktur 1. çoğul şahıs 2. çoğul şahıs Gel me y in 3. çoğul şahıs Gel me sin ler

76 Alıştırma: Olumsuz (emir kipi)
Fiil kökü Olumsuzluk eki Şahıs eki 1. Tekil şahıs çekimi yoktur ben gel sen koş o 1. Çoğul şahıs çekimi yoktur biz bak siz çalış onlar

77 Olumlu Soru: Emir kipi 1. Tekil şahıs çekimi yoktur 1. tekil şahıs
Gel sin mi 3. tekil şahıs 1. Çoğul şahıs çekimi yoktur 1. çoğul şahıs 2. çoğul şahıs 2. Çoğul şahıs çekimi yoktur 3. çoğul şahıs Gel sin ler mi

78 Olumsuz Soru: Emir kipi
1. Tekil şahıs çekimi yoktur 1. tekil şahıs 2. Tekil şahıs çekimi yoktur 2. tekil şahıs Gel me sin mi 3. tekil şahıs 1. Çoğul şahıs çekimi yoktur 1. çoğul şahıs 2. Çoğul şahıs çekimi yoktur 2. çoğul şahıs 3. çoğul şahıs Gel me sin ler mi

79