Sunum yükleniyor. Lütfen bekleyiniz

Sunum yükleniyor. Lütfen bekleyiniz

SAĞLIK BİLGİ SİSTEMLERİNİN GELİŞİMİ

Benzer bir sunumlar


... konulu sunumlar: "SAĞLIK BİLGİ SİSTEMLERİNİN GELİŞİMİ"— Sunum transkripti:

1 SAĞLIK BİLGİ SİSTEMLERİNİN GELİŞİMİ
Doç. Dr. Mahmut AKBOLAT

2 ÖĞRENME HEDEFLERİ Bu konuyu çalışıldıktan sonra öğrenciler:
Veri ve enformasyon kavramlarını ve arasındaki farkları açıklayabilir, Sağlık enformasyon sistemi ve ilgili kavramları bilir. M. AKBOLAT-SAU İşletme Fakültesi- Sağlık Bilgi Sistemleri

3 ANAHTAR KAVRAMLAR Veri Enformasyon Bilgi
M. AKBOLAT-SAU İşletme Fakültesi- Sağlık Bilgi Sistemleri

4 İÇİNDEKİLER Bilgi Yönetiminde Temel Kavramlar Veri Enformasyon Bilgi
M. AKBOLAT-SAU İşletme Fakültesi- Sağlık Bilgi Sistemleri

5 SAĞLIK BİLGİ SİSTEMLERİ YÖNETİMİ
Sağlık hizmetleri diğer alanlardan daha fazla bilgiye duyarlı bir alandır ve etkin bir yönetim için sistematik olarak bilginin elde edilmesini gerektirir. Kaliteli bir sağlık hizmeti sunumu için iyi planlanmış bir bilgi sistemi gereklidir. M. AKBOLAT-SAU İşletme Fakültesi- Sağlık Bilgi Sistemleri

6 SAĞLIK BİLGİ SİSTEMLERİNE GİRİŞ
Sağlık hizmetlerinde verinin kullanılması ve tıbbi hizmetleri veren sistemler arasında iletimi, insan vücudunda sinir sisteminin fonksiyonları ve çalışması kadar önemlidir. Hastanelerde yapılan farklı çalışmalar, toplam hastane maliyetlerinin dörtte birinin bilginin kullanılması ile ilgili olduğunu göstermiştir. Hastane bilgi sistemlerinde modern teknolojinin kullanımı giderek artan bir oranda önemli hale gelmektedir. M. AKBOLAT-SAU İşletme Fakültesi- Sağlık Bilgi Sistemleri

7 SAĞLIK BİLGİ SİSTEMLERİNE GİRİŞ
Bir hasta hastaneye kabul edildiği zaman, bir hekim veya hemşire öncelikle hastanın hastaneye kabul edilmesinin sebepleri ve hastanın geçmişi hakkında veriye ihtiyaç duyar. Daha sonra, bazıları çok sık tanısal süreçler olarak kullanılan klinik, laboratuvar ve radyolojik çalışmalara, sonuçlara ihtiyaç duyarlar. Genel olarak, klinik hastaları ile ilgili enformasyon zamanında elde edilebilmeli, güncel ve geçerli olmalıdır (son çalışmalar iki saatlik bir sürede elde edilebildiğini rapor etmektedir). Bu durum gerçekleştirilemezse, çok geç kalınırsa, hatta bilgiler eski veya yanlış olursa hasta bakım kalitesi risk altındadır. M. AKBOLAT-SAU İşletme Fakültesi- Sağlık Bilgi Sistemleri

8 SAĞLIK BİLGİ SİSTEMLERİNE GİRİŞ
Hastane yönetiminin çok önemli ölçüde enformasyona ihtiyacı vardır. Maliyetler ve gelişmeler hakkındaki güncel enformasyon, yatırımın kontrolü için temel gerekliliktir. Hasta bakımının kalitesi hakkındaki enformasyon örneğin; hastanın hastalığının şekli ve şiddeti, hastane ile ilgili enfeksiyonlar (nosocomial infections) veya tedavi süreçlerinin komplikasyonları ile benzer öneme sahiptir. Eğer enformasyon doğru, zamanında veya tam olarak sağlanamazsa, hastane çalışmaları tam olarak kontrol edilemez, yönetsel hatalar oluşması riski artar. O halde, enformasyon uygulamaları sağlık hizmetlerinde ve özellikle de hastanelerde önemli bir kalite faktörüdür. M. AKBOLAT-SAU İşletme Fakültesi- Sağlık Bilgi Sistemleri

9 TEMEL KAVRAMLAR Kavramsal olarak􀀁bilgi, çeşitli şekillerde algılanmaktadır. Yüklenmek istenen amaca uygun olarak üç şekilde ifade edilmekte olan kavram aslında her şekilde farklı bir anlam kazanmaktadır. Bu üç kullanım şekli; veri (data), enformasyon (information) ve üstbilgi veya bilgi (knowledge) dir. M. AKBOLAT-SAU İşletme Fakültesi- Sağlık Bilgi Sistemleri

10 TEMEL KAVRAMLAR Veri bilgi işlem sürecinde hazır, işlenmemiş ham gerçek ve izlenimler; Enformasyon (bilgi), karar alma sürecine destek sunacak şekilde verilerin anlamlı bir biçime getirilmek üzere, analiz edilerek işlenmesiyle ulaşılan sonuçlar; Üst bilgi ise spesifik bir amaca yönelik olarak bilgilerin çeşitli analiz, sınıflama ve gruplama işlemlerinden geçirilerek, ileri zaman diliminde potansiyel olarak kullanıma hazır hale getirilmiş bilgiler olup bu bilgilerin gelecekte kullanılma potansiyeli olduğu varsayılmaktadır. M. AKBOLAT-SAU İşletme Fakültesi- Sağlık Bilgi Sistemleri

11 VERİ (DATA) Veri, bir olayı incelemek, bir olayı aydınlatmak, bir gerçeği ortaya çıkarmak, herhangi bir konuda karara ya da sonuca varmak amacıyla derlenen ham materyal (kayıt, gözlem, belge, görüş vs.) olarak tanımlanabilir. Veri, bireysel veya örgütsel amaçlar doğrultusunda toplanmakta, ancak işlenmemiş veya yapılandırılmamış olarak kaydedilmekte ve depolanmakta olan birbirleriyle ilişkilendirilmemiş olay ve olgulara ilişkin gerçekler bütünüdür. M. AKBOLAT-SAU İşletme Fakültesi- Sağlık Bilgi Sistemleri

12 VERİ (DATA) Veri, olaylar hakkındaki birbirinden ayrı, nesnel gerçekleri ifade eder. Örgütler açısından veri, yapılan işlemlerin belli biçimlerde tutulmuş kayıtları şeklinde tanımlanabilir. Veri, özümlenmemiş ve yorumlanmamış gözlemler, işlenmemiş gerçekler olarak da tanımlanabilir. Bir diğer tanıma göre, bir örgütte varolan, insanların anlayıp kullanabileceği bir formda düzenlenmemiş, biçimlendirilmemiş, işlenmemiş durumlar veya koşullardır. Türk Dil Kurumu veri için, “bir araştırmanın, bir tartışmanın, bir muhakemenin temeli olan ana öğe, muta, done” tanımını yapmıştır. Söz konusu muta; bir sayı, bir ifade, hatta bir resim olabilir ve ham haldedir. M. AKBOLAT-SAU İşletme Fakültesi- Sağlık Bilgi Sistemleri

13 VERİ (DATA) Veri insanlar veya makineler tarafından iletilmek, yorumlanmak veya işlenmek üzere uygun bir şekilde biçimlendirilmiş enformasyon veya bilginin yeniden yorumlanabilir şeklinden oluşmaktadır. O halde, bir olayı incelemek, aydınlatmak, bir gerçeği ortaya çıkarmak, herhangi bir konuda karara ya da sonuca varmak amacıyla derlenen, kayıt, gözlem, belge, görüş vs. gibi ham materyale veri denilmektedir. Başka bir ifade ile veri, çeşitli sembol, harf, rakam ve işaretlerle temsil edilen ham, işlenmeye hazır, işlenmemiş gerçekler ya da izlenimlerdir. M. AKBOLAT-SAU İşletme Fakültesi- Sağlık Bilgi Sistemleri

14 VERİ (DATA) Veri, çeşitli sembol, harf, rakam ve işaretlerle temsil edilen ham, işlenmeye hazır, işlenmemiş gerçekler ya da izlenimlerden oluşmaktadır. Biçimlendirme farklı karakterler veya sürekli sinyaller (ses ay da ışık sinyalleri gibi) şeklinde olabilir. Yeniden yorumlama yapabilmek için, verinin hangi enformasyonu temsil ettiği konusunda anlaşmaya varmış olmak gerekmektedir. Örneğin, “Peter Senge” veya “ ” veridir. Tüm örgütlerin veriye ihtiyacı vardır, buna bağlı da her örgütün enformasyon üretmesi için ihtiyacı olan veri sayısını ve türünü belirlemesi gerekir. M. AKBOLAT-SAU İşletme Fakültesi- Sağlık Bilgi Sistemleri

15 VERİ (DATA) Hastaneler ya da diğer sağlık kuruluşları söz konusu olduğunda örgütlerin verileri sağladığı kaynaklar; formlardan ve kayıtlardan bilgisayar ortamına aktarılan veri, veri tabanı yönetim sisteminden üretilen veri, sağlık araştırmalarından elde edilen veri, sağlık yönetim sisteminden elde edilen veri, telekomünikasyon, sağlık bilgi ağı ve kurumlar arası entegrasyondan üretilen bilgi, hastayla ilişkili veri (kodlama ve sınıflandırma sonucu üretilen veri, tıbbi görüntüleme sistemlerinden üretilen ve isleme ve analize tabi tutularak elde edilen veri, hasta kayıt sisteminden veri tabanına aktarılan veri) gibi farklı kaynaklardır M. AKBOLAT-SAU İşletme Fakültesi- Sağlık Bilgi Sistemleri

16 ENFORMASYON Enformasyon, yalnızca gerçekler, olaylar, işler, kişiler, süreçler, fikirler veya kavramlar gibi kurumlar hakkındaki özel bilgilerdir. Örneğin bir hekim bir hastanın tanısını bildiği zaman, o enformasyona sahiptir. Enformasyon anlamlıdır, bir amacı vardır ve bir konu ile ilgilidir; yani belirli bir amaç için şekillenmiştir. Enformasyon, çalışanlara ve yöneticilere ağ bağlantıları, internet veya ile ulaşır. M. AKBOLAT-SAU İşletme Fakültesi- Sağlık Bilgi Sistemleri

17 ENFORMASYON Enformasyon, verilerin karar alma sürecine destek sunacak şekilde anlamlı bir biçime getirilmek üzere, analiz edilerek işlenmesiyle ulaşılan sonuçlardır. Kısaca düzenli ve kullanılabilir veriler olarak da tanımlanabilir. Enformasyon, karar vericilerin ihtiyacını karşıladığı sürece bir anlam ifade eder. Örgütsel ve kişisel düzeyde etkili kararlar almada kilit role sahip enformasyonun bazı özelliklere sahip olması gerekir. Bu özellikler: Doğruluk Noksansızlık Zamanlılık Uygunluk Yerindelik Ucuzluk M. AKBOLAT-SAU İşletme Fakültesi- Sağlık Bilgi Sistemleri

18 ENFORMASYON Bir gerçeği ifade eden ve ham halde bulunan veri, örgütsel ihtiyaçlar doğrultusunda belli bir amaca yönelik düzenlendiğinde anlamlı hale gelir ve kullanıcısına bazı mesajları iletebilir. Bu anlamlı mesajları taşıyan değerlendirilmiş verilere enformasyon (information) adı verilmektedir. Enformasyon, düzenlenmiş veri olarak tanımlanabilir. Düzenleme başkaları tarafından yapılmıştır, yalnızca ilgili kişi için bir anlam taşımaktadır. Veriden çok daha zengin bir içeriği sahip olan enformasyon; yazılı, sözlü veya görsel bir mesajdır. M. AKBOLAT-SAU İşletme Fakültesi- Sağlık Bilgi Sistemleri

19 ENFORMASYON Peter Drucker’a göre, enformasyon “ilişkiler ve amaç ile donatılmış veriler” dir. Enformasyon; organize edilmiş, yapısal hale getirilmiş, ve özetlenmiş veri olarak da ifade edilebilir. Enformasyon kelimesi daha çok islenmiş veriyi depolamakla, iletmekle ve çözümlemekle ilgilidir. Ayrıca enformasyon kavramı, bilimsel ve felsefi bilgi yanında haberlerin, mesajların, fikir ve kanaatlerin iletimini de içermektedir. M. AKBOLAT-SAU İşletme Fakültesi- Sağlık Bilgi Sistemleri

20 ENFORMASYON Verilerin bir araya getirilmesi, anlamlı bazı fikirler üretebileceği gibi, enformasyona giden yolu da açar. Rakamlar ve veriler, enformasyon haline dönüştürüldüklerinde kullanıcılar için anlamlı olacaktır. Enformasyonun amacı alıcının bir konudaki düşüncelerini değiştirmek, değerlendirmesi ya da davranışı üzerinde bir etki yaratmaktır. Enformasyon, alıcısını biçimlendirmek zorundadır, bakış açısında ya da anlayışında bir fark yaratmalıdır. Enformasyon, fark yaratan veridir. Belirli bir sorun çerçevesinde birbiriyle ilişkili ve belli bir amaca yönelmiş veriler olduğu görülmektedir. M. AKBOLAT-SAU İşletme Fakültesi- Sağlık Bilgi Sistemleri

21 ENFORMASYON Verinin enformasyona dönüşüm süreci 5C olarak ifade edilen beş aşamayı içerir. Bağlamsallaştırma (Contextualized) aşamasında verilerin toplanma nedeninin bilinmesi amaçlanır. Yoğunlaştırma (Condensed) aşamasında veri özetlenir, sıkıştırılarak gereksiz derinlik yok edilir. Hesaplama (Calculated) aşamasında veriler matematiksel ya da istatistiksel olarak analiz edilir. Düzeltme (Corrected) aşamasında veriler hatalarından arındırılır, kayıp “veri delikleri” kapanır. Sınıflandırma (Categorized) aşamasında analiz ünitesi belirlenmiş olur. M. AKBOLAT-SAU İşletme Fakültesi- Sağlık Bilgi Sistemleri

22 VERİ VE ENFORMASYON İLİŞKİSİ
Bilinçli düşünme ve muhakeme edebilme, insan eylemlerinin temelini oluşturur. Hasta bakımı ve tıbbi araştırmalar insanın bilinçli düşünme ve muhakeme edebilme yeteneğini en yoğun kullandığı alanlardan birisidir. Hasta bakımında gerçek yaşam gözlemleri veya veriler, uzmanlarca sağlanan bilgi yardımıyla yorumlanır ve kullanılır. Enformasyon, verileri yorumlarken ve karar verirken anahtar rol oynar. Bu yüzden enformasyonun ne olduğunu bilmek, veri (data) ve enformasyon arasındaki farkları anlayabilmek önemlidir. M. AKBOLAT-SAU İşletme Fakültesi- Sağlık Bilgi Sistemleri

23 VERİ VE ENFORMASYON İLİŞKİSİ
Verinin tek başına bilgilendirici özelliği bulunmamaktadır. Buna karşılık enformasyon bilgilendirici bir sonuçtur. Enformasyon belli bir görev veya amaç için, biçim ve içeriği uygun olan veridir. Biçimleme, süzgeçten geçirme ve özetleme, veriden bilgi üretmede kullanılan yaklaşımlardır. Biçimlemede veriler belli bir kalıba veya düzene sokulur; süzgeçten geçirmede gereksiz veriler ayıklanır; özetlemede ise bilgiler daha sade ve anlaşılır hale getirilir. Ham veri belirli işlemlerden geçirilmeden fazla bir anlam taşımaz. Üzerinde tartışma yapılamaz, bir karara varılamaz, yorum yapılamaz ve herhangi bir sonuca ulaşılamaz. Verinin belirli işlemlerden geçirilmesi veri işleme ve veriler işlemden geçirildikten sonra elde edilen ürün ise enformasyondur. M. AKBOLAT-SAU İşletme Fakültesi- Sağlık Bilgi Sistemleri

24 VERİ VE ENFORMASYON İLİŞKİSİ
Enformasyon ve veri arasındaki farkı basit bir şekilde örneklendirecek olursak; hastane deposuna (malzeme deposu, eczane deposu vb) farklı zamanlarda giren farklı ürünlerin barkod sistemi taranarak sisteme kaydedilir. Dolayısıyla kaydedilen her bir ürün barkodu ile binlerce veri taranmış olur. Elde edilen bu veriler toplanarak hastanenin herhangi bir ünitesinde (acil servis, cerrahi kliniği, dâhiliye kliniği, poliklinik, yoğun bakım vb) kullanılan ürün (ilaç veya sarf malzeme) miktarı, ünitelere göre en fazla kullanılan ürün çeşidi veya hastanenin belirli bir döneminde kullanılan toplam ürün miktarı gibi anlamlı enformasyon oluşturulabilir M. AKBOLAT-SAU İşletme Fakültesi- Sağlık Bilgi Sistemleri

25 VERİ VE ENFORMASYON İLİŞKİSİ
Cerrahi eldiven 0,35 Aspirasyon torbası 1,80 Katater, Toraks 2,40 Enformasyon Sistemi Malzeme kodu: Adı: Cerrahi eldiven Kullanıldığı Hastane: SEAH Kullanıldığı Yer: Ameliyathane Kullanılan miktar: Yıllı Tutar: TL ,5 M. AKBOLAT-SAU İşletme Fakültesi- Sağlık Bilgi Sistemleri

26 BİLGİ İşlem kayıtları olan verilerin yorumlanması ile ulaşılan enformasyondan bir sonra gelinen aşama bilgidir. Ham verilerin kullanılacak alana göre düzenlenmesi, sınıflandırılması, hatalardan arındırılarak belli mesajlar verebilecek şekilde enformasyon haline getirilmesinin ardından bu enformasyon, örgüt faaliyetinin niteliğine ya da ihtiyacına göre ilgili kişilerin zihinsel katkısı, faaliyette bulunulan sektördeki uygulamaların analizi ya da daha önce yararlanılarak başarıya ulaşılmış belli uygulamalar doğrultusunda yeniden bir değerlendirme sürecinden geçirildiğinde bilgiye ulaşılmış olunur. M. AKBOLAT-SAU İşletme Fakültesi- Sağlık Bilgi Sistemleri

27 BİLGİ Elde edilen bilginin farklılık yaratması, süregelen uygulamaları olumlu yönde değiştirmesi beklenir. Kuruluşun faaliyet alanına göre yapılan işin herhangi bir aşamasında ya devrim niteliğinde bir yenilik yaratılması, ya maliyetlerin yeni bir üretim anlayışı ile rakiplerin mal ve hizmet maliyetlerinin aşağısına çekilmesi ya da örgüt kültürüne yeni bir anlayış getirilmesi hedeflenir. Bilgiye ulaşmanın temel amacı kıyasıya rekabetin hüküm sürdüğü pazarda rakiplerin bir adım ötesine geçebilmektir. Bilgiye ulaşabilmek için insanların tecrübeleri, algıları, ilgi alanları ve muhakeme gücüne ihtiyaç duyulur. M. AKBOLAT-SAU İşletme Fakültesi- Sağlık Bilgi Sistemleri

28 BİLGİ Bilgi; enformasyonun yorum, analiz ve bağlam ile zenginleştirilmiş halidir. Enformasyon olayların doğası hakkındaki kavramları verirken, bilgi bu kavramları bir sebep-sonuç ilişkisi içinde tartışmaktadır. Bağlam, bir kişinin hayat bakış açısını çizen çerçeve ise; sosyal değerler, din, kalıtım, cinsiyet gibi unsurlar da bakış açısının ayrılmaz bir parçası olarak karsımıza çıkar. Eğer bilgi bir kişiden başka bir kişiye iletiliyorsa artık bu bilgi, alıcının bağlam ve tecrübesiyle algılanacak demektir. Bilgi, enformasyonun belirli bir amaç için bağlantılı olarak kullanılmasıyla ortaya çıkar. M. AKBOLAT-SAU İşletme Fakültesi- Sağlık Bilgi Sistemleri

29 BİLGİ Bilgi, yeni deneyimleri ve enformasyonu değerlendirmek, içselleştirmek için bir ortam ve çerçeve sağlayan, deneyim, değerler, sözel enformasyon, uzman kavrayışı ve mesnetli sezginin esnek bir karışımıdır. Örgütlerde bilgi çoğu kez yalnızca belgelerde ya da sır gibi saklanan evraklarda değil, örgütün gündelik isleyişinde, süreçlerde, pratiklerde ve normlarda gizlidir. Bilgi yalın ya da basit olamaz. Çeşitli unsurların birbirleriyle karışmasından oluşur, belli bir biçime sahip olmakla birlikte esnektir, sezgiler işin içine girdiğinde ona sözcüklerle sahip olmak ya da mantık terimleri kullanarak onu tümüyle anlamak zordur. Bilgi hem bir süreç hem de bir birikim olarak düşünülebilir. M. AKBOLAT-SAU İşletme Fakültesi- Sağlık Bilgi Sistemleri

30 BİLGİ Bilgi, bireylerin deneyimleri ile gelişir. Enformasyonun bilgiye dönüşüm süreci 4C olarak ifade edilen aşamalarından oluşur. İlk aşamada, içinde bulunulan mevcut duruma ilişkin enformasyon ile bildiğimiz diğer durumlara ilişkin enformasyon arasında ne gibi farklar ve benzerlikler olduğuna dair bir karşılaştırma (comparison) yapmak gerekir. İkinci aşamada enformasyonun kararlar ve hareketler üzerinde ne gibi etkileri olduğu konusunda sonuçlar (consequences) incelenir. Ardından bu bilgi parçası ile diğerleri arasında nasıl bir ilişki ya da bir diğer ifadeyle bağlantı (connection) olduğu araştırılır, son olarak diğer insanlar ile bu enformasyon hakkında fikir alışverişleri (conversations) yapılır. M. AKBOLAT-SAU İşletme Fakültesi- Sağlık Bilgi Sistemleri

31 BİLGİ Bilgi, kuruluş ve işletmelerin en az sermaye kadar önemli yeni üretim faktörü; teknoloji ise onun vazgeçilmez tamamlayıcı parçasıdır. Bilginin tartışılması Milattan Önce beşinci yüzyılda, felsefeci Sokrates’in bilginin sınırları sorusu ile başlamıştır. Bilgi, belirli bir alandaki (bilimsel veya mesleki) kavramlar hakkındaki (hastalıklar, tedavi yöntemleri hakkında gibi) genel enformasyondur. Bilgi, bireyler hakkındaki özel bilgi alanları ile (hasta gibi) ilgili değildir. Örneğin, bir hemşirenin bilgisi, tipik yatak yarası (dekübit) yakınması olan bir hasta ile nasıl başa çıkacağını kapsamaktadır. M. AKBOLAT-SAU İşletme Fakültesi- Sağlık Bilgi Sistemleri

32 BİLGİ Bilgi, her türlü soyut ya da evrensel biçimde doğru olan bir sey olmaktan çok, gerçeğin yapılandırılmasıdır. Bilgi, niteliğine göre iki şekilde ele alınabilir: Açık (Explicit) Bilgi: Kağıda dökülebilir, cümleler halinde dile getirilebilir, çizimlerle gösterilebilir nitelikteki bilgi. Örtük (Tacit) Bilgi: Duyulara, hareket becerilerine, bireysel algılamalara, fiziksel deneyimlere, sağduyu kurallarına ve sezgilere bağlıdır. M. AKBOLAT-SAU İşletme Fakültesi- Sağlık Bilgi Sistemleri

33 Veri, Enformasyon ve Bilgi İlişkisi
Bilgi kavramının ilk aşaması olan veri, gerçekler olarak değerlendirilir, enformasyon örgütlenmiş bir veri dizisidir, bilgi ise anlamlı bir enformasyondur. Veri, enformasyon ve bilgi arasındaki ilişkinin birbiriyle son derece bağlantılı olduğu fikrini ve yine bu ilişkinin “örgütün” ve “yorumlamanın” derecesine bağlı olduğunu ortaya koymaktadır. M. AKBOLAT-SAU İşletme Fakültesi- Sağlık Bilgi Sistemleri

34 Veri, Enformasyon ve Bilgi İlişkisi
Veri ve enformasyon, içinde bulundukları “örgüte” dayandırılarak birbirinden ayrılırlar. Enformasyon ile bilgi arasındaki farklılıklar ancak “yorumlamaya” dayandırılarak ortaya çıkarılır. Bir anlamda bilgi, akıl tarafından üretilen bir “anlam”dır. Bilgiye bir anlam yüklenmediğinde, o zaman enformasyon veya veri niteliği taşır. Enformasyonun yaşam bulup bilgi haline gelmesi sadece anlam aracılığı ile olur. Bu nedenle, enformasyon ve bilgi arasındaki ayrım kullanıcının bakış açısına dayanır. M. AKBOLAT-SAU İşletme Fakültesi- Sağlık Bilgi Sistemleri

35 Veri, Enformasyon ve Bilgi İlişkisi
Veri ve enformasyonun tersine bilgi, değerlendirmeyi de içerir. Kişiler, yalnızca daha önceden bildiklerinin ışığında yeni durumları ve yeni enformasyonu değerlendirmekle kalmaz, yeni durumlar ve yeni enformasyon karsısında kendisini de değerlendirir ve geliştirir. Bilgi sahibi insanlar yeni durumların içindeki bildik modelleri görebilir ve uygun bir şekilde tepki verebilirler. M. AKBOLAT-SAU İşletme Fakültesi- Sağlık Bilgi Sistemleri

36 Veri, Enformasyon ve Bilgi İlişkisi
Bilgi, etkili bir eylem için yeterliliklere dönüşen enformasyondur. Etkisel olarak bilgi, eylemin kendisidir. Özel bir işlevin yerine getirildiği enformasyon ve kurallar topluluğudur. Bilgi; enformasyon, deneyim, yetenek ve kişinin belirli bir zaman içinde sahibi olduğu tutumun bir ürünü olarak görülmesi gereken kişisel bir kapasitedir. Bilgi, zaman içerisinde çalışma, araştırma, gözlem ya da deneyim ile edinilmiş bir anlayış, bilinç ve aşinalık olarak tanımlanabilir. Bilgi, enformasyonun deneyimler, yetenek ve yeterliliklere dayanan kişisel yorumudur. M. AKBOLAT-SAU İşletme Fakültesi- Sağlık Bilgi Sistemleri

37 Veri, Enformasyon ve Bilgi İlişkisi
Bir hastane polikliniklerinde her gün hizmet verdiği hasta sayısı bir veridir. Bu veri ilgililere bir fikir vermez. Ancak günde hastaya hizmet verildiği gerçeği bir veridir. İncelenen kavrama ilişkin bir gerçeği göstermekle birlikte, herhangi bir yorum ya da karşılaştırma yapılamadığından anlamlı bir ifade değildir. 3.000 hasta verisi, hastaların aldığı hizmetler, yaş grupları, ödeme sekileri gibi niteliklerine göre sınıflandırıldığında, sıralandığında ve/veya örgütün ihtiyacına özgü bir sınıflandırmaya tabi tutulduğunda artık enformasyonun varlığından söz edilebilir. M. AKBOLAT-SAU İşletme Fakültesi- Sağlık Bilgi Sistemleri

38 Veri, Enformasyon ve Bilgi İlişkisi
Enformasyon; bir fikir veya bir mesaj verir. Ancak karar vermek ya da bir yorum yapmak için enformasyon, bu haliyle hala yetersizdir. Hasta sayısının dağılımı, niteliği ve diğer değerlendirme alanları ile ilgili bilgi elde edebilmek için örgütün ve çalışanların birikimlerine, deneyimlerine ve algılarına ihtiyaç duyulur. Deneyim ve yorumun varlığı, enformasyonu bilgiye dönüştürür. Bilgiye ulaşma ve bilgiyi verimli kullanma konusunun temel amacı, kişilerin davranışlarında ve kararlarında bir değişiklik yaratabilmektir. Bilgi yönetimi temel olarak veri, enformasyon ve bilgi kavramlarının etrafında şekillenmektedir. M. AKBOLAT-SAU İşletme Fakültesi- Sağlık Bilgi Sistemleri

39 Veri, Enformasyon ve Bilgi İlişkisi
Veri olmadan enformasyona ulaşmak, enformasyon olmadan da bilgi elde etmek zordur. Verinin tek başına bilgilendirici özelliği bulunmamaktadır. Buna karşılık enformasyon bilgilendirici bir sonuçtur. Enformasyon belli bir görev veya amaç için, biçim ve içeriği uygun olan veridir. Biçimleme, süzgeçten geçirme ve özetleme, veriden bilgi üretmede kullanılan yaklaşımlardır. Biçimlemede veriler belli bir kalıba veya düzene sokulur. Süzgeçten geçirmede gereksiz veriler ayıklanır. Özetlemede bilgiler daha sade ve anlaşılır hale getirilir. M. AKBOLAT-SAU İşletme Fakültesi- Sağlık Bilgi Sistemleri

40 Veri, Enformasyon ve Bilgi İlişkisi
Ham veri belirli işlemlerden geçirilmeden fazla bir anlam taşımaz. Üzerinde tartışma yapılamaz, bir karara varılamaz, yorum yapılamaz ve herhangi bir sonuca ulaşılamaz. Veri olmadan enformasyona ulaşmak, enformasyon olmadan da bilgi elde etmek zordur. Veri (Data) Enformasyon (Information) Bilgi (knowledge) İşleme, düzenleme Yorumlama, işe yarar hale dönüştürme M. AKBOLAT-SAU İşletme Fakültesi- Sağlık Bilgi Sistemleri

41 Veri, Enformasyon ve Bilgi İlişkisi
Bilgi, bir bütünün bir bölümü olarak ele alınmaktadır. Veriden enformasyona, enformasyondan bilgiye doğru seyir gösteren bilme (knowing) bütünü, bir piramit olarak düşünüldüğünde, piramidin tabanında veri, tepesinde ise bilgi yer alır. Veriler, bilgi işleme sürecinin temel hammaddesi olarak ve çeşitli sembol, harf, rakam ve işaretlerle temsil edilen, ham, işlenmemiş gerçekler ya da izlenimlerdir. Piramitte verinin üstünde yer alan enformasyon ise, işlenmiş, düzenlenmiş, ilişkilendirilmiş ve anlam katılmış veridir. Piramidin bir üst bölümünde yer alan bilgi ise kişinin beynindedir, özümsenmiştir; onun çalışma, “öğrenme ve deneyim yoluyla kazandıklarının toplamıdır. Eğer, alınan enformasyon bir değer taşıyorsa onu alan kişinin var olan bilgi birikimi bütünleştirilir ve bilgi deposuna eklenir. M. AKBOLAT-SAU İşletme Fakültesi- Sağlık Bilgi Sistemleri

42 Veri, Enformasyon ve Bilgi İlişkisi
ÖRNEK: Klinik anlamda verinin enformasyona dönüşüm sürecinde hekim hasta karşılaşmasıyla başlayan süreçte hasta veya biyolojik süreçlerden veri elde edilmekte, Verilerin yorumlanmasıyla enformasyon ortaya çıkmakta ve bu enformasyon tekrar klinisyene dönmektedir. Yorumlanmış verilerle tümevarımsal muhakeme yeni enformasyonu ortaya çıkarmakta ve bu yeni enformasyon, tıbbın enformasyon yüküne eklenerek diğer verilerin yorumlanmasında kullanılmaktadır. Sürecin son noktasındaki bu durum bilgi olarak nitelenmektedir. M. AKBOLAT-SAU İşletme Fakültesi- Sağlık Bilgi Sistemleri

43 Veri, Enformasyon ve Bilgi İlişkisi
M. AKBOLAT-SAU İşletme Fakültesi- Sağlık Bilgi Sistemleri

44 SORULAR M. AKBOLAT-SAU İşletme Fakültesi- Sağlık Bilgi Sistemleri


"SAĞLIK BİLGİ SİSTEMLERİNİN GELİŞİMİ" indir ppt

Benzer bir sunumlar


Google Reklamları