Ünite -5 Bölüm-1 KOOPERATİF ÜST KURULUŞLARI 1- Kooperatif birlikleri, üst örgütlenme 2.Kooperatiflerde dikey bütünleşme ve örgütlenmenin önemi.

... konulu sunumlar: "Ünite -5 Bölüm-1 KOOPERATİF ÜST KURULUŞLARI 1- Kooperatif birlikleri, üst örgütlenme 2.Kooperatiflerde dikey bütünleşme ve örgütlenmenin önemi."— Sunum transkripti:

1 Ünite -5 Bölüm-1 KOOPERATİF ÜST KURULUŞLARI 1- Kooperatif birlikleri, üst örgütlenme 2.Kooperatiflerde dikey bütünleşme ve örgütlenmenin önemi 3.Uluslar arası kooperatifler birliği 4. Kooperatiflerde Örgüt Kültürü 5. Bir Kooperatifin Başarısının Ölçümü  

2 Örgütlenme, Ortak çaba gerektiren bir amacı gerçekleştirmek için iki ya da daha fazla insanın düzenli bir yapı oluşturulmasına yönelik faaliyetleri olarak tanımlanabilir. Örgütlenmeyle; -Bireyler, bilgi, fikir, yetenek ve ekonomik kaynaklarını birleştirerek güç birliği oluştururlar. -İşbölümü yapılarak görev ve sorumluluklar belirlenir, böylece bireyler arasında çatışma önlenir, -Ortak hareket etme bilinci oluşturulur. -Mevcut kaynaklar etkin kullanılarak verimlilik sağlanmış olur. Toprak, insan ve para gibi, örgüt de bir üretim etkenidir. Bireyler örgütler aracılığıyla bütünleşerek bireysel güç ve yeteneklerini aşan amaçları gerçekleştirilebilir.

3 KOOPERATİFLERDE ÜST ÖRGÜTLENME NEDİR?
Üst Örgütlenme bir ülkede kooperatiflerin, birim kooperatiften ulusal birliğe kadar, aşağıdan yukarıya doğru, piramit biçiminde, dikey olarak örgütlenmesidir. Bireylerin, tek başlarına yapamayacakları veya birlikte yapmalarında yarar bulunan işleri en iyi bir biçimde ve maliyet fiyatına yapmak üzere dayanışma suretiyle ekonomik güçlerini bir araya getirerek, aralarında örgü denemelerinden birim kooperatifler; aynı amaçla, birim kooperatiflerin, güçlerini bir araya getirerek örgütlenmelerinden ise birim üstü kooperatifler (kooperatifler birliği, merkez birliği, ulusal birliği) oluşmaktadır.

4 Kooperatiflerde üst örgütlenmeye, kooperatif literatüründe "kooperatiflerde merkezi örgütlenme" veya "kooperatiflerde federatif örgütlenme" de denilmektedir. Bazı kooperatifçiler, birim kooperatiflere birinci derece kooperatif, kooperatif birliklerine ikinci derece kooperatif, kooperatif merkez, birlikleri ve ulusal birliğe ise üçüncü derecede kooperatif adını vermektedirler.

5 Kooperatiflerin örgütlenme şekilleri ülkeler arasında birtakım farklılıklar taşımasına rağmen genel olarak, "Kooperatifler Birliği", "Kooperatifler Merkez Birliği", "Kooperatifler Ulusal Birliği" ve "Ulusal Kooperatifler Birliği" şeklinde oluşmaktadır. Farklılıklar nitelik noktasından değil, ülkelerin hukuk düzenlerinin doğal sonuçları olarak ortaya çıkabilmektedir. Örneğin Türkiyede 1163 Sayılı Kooperatifler Kanununda, "Kooperatifler Merkez Birliği“ olarak adlandırılan örgütlenme bazı ülkelerde "Federasyon" veya "Merkez Birliği" olarak adlandırılabilmektedir.

6 Kooperatiflerde üst örgütlenmede, birim kooperatifler, işletme bütünlüklerini korumakta ve faaliyetlerini, bazı sınırlamalarla, serbestçe yürütmektedirler. Birimin üstünde meydana gelen kooperatif birlikleri, onu kuran ve finanse eden birim kooperatifler tarafından yönetilmektedir. Kooperatiflerde üst örgütlenme, kooperatif işlemlerde bir bağlamda ekonomik merkezileşmeyi sağlamaktadır. Ekonomik merkezileşme ilkesinden kapitalist işletmeler kolaylıkla yararlanabildikleri halde, birim kooperatifler yararlanamamaktadırlar. Çünkü bir birim kooperatif, kooperatifin sosyal temeline zarar vermeden ekonomik merkezileşmeyi sağlayamamaktadır. Bir birim kooperatifin sosyal temeli fertlerdir.

7 birlikler kooperatifler, merkez birlikleri ise birlikler tarafından oluşturulmakta ve yönetilmektedirler. O halde, bütün kooperatif üst örgütlerinin yönetimi de esas itibariyle kooperatif hareketin temelinde tutulan fertlere dayanmaktadır.

8 İşte kooperatiflerde üst örgütlenme kooperatiflerin sosyal temelini bozmadan ekonomik amacına cevap vermek suretiyle merkezileşme problemini çözebilmektedir. Diğer bir deyimle, kooperatiflerde üst örgütlenme, ekonomik merkezileşme ilkesinin kooperatifçiliğe uygulanmasıdır. Yukarıda belirtildiği üzere kooperatiflerde üst örgütlenme, kooperatiflerin birlikler, merkez birlikleri ve ulusal birlik biçimde aşağıdan yukarıya örgütlenmesi anlamına gelmektedir.

9 2. KOOPERATİFLERDE ÜST ÖRGÜTLENMENİN ÖNEMİ
Kooperatifçilik hareketi sadece birim kooperatiflerin kurulması ve gelişmesi demek değildir. Birim kooperatifler yalnız başlarına kooperatifçilikten beklenen görevleri etkili ve sürekli olarak yerine getiremezler veya belli bir yerde tıkanırlar. Çünkü birim kooperatifler ortakların ulusal düzeyde gereksinimlerini giderebilecek ve onları büyük şirketlere, büyük aracı, tefeci ve sanayicilere ve holdinglere karşı koruyabilecek tam güçte değildirler.

10 Kooperatifçilik faaliyetinin bütün yönleriyle gelişebilmesi ve kendisinden çözüm beklenilen sorunları etkili bir biçimde çözebilmesi için, birim kooperatiflerin federatif bir sistem içerisinde birim üstü örgütlenmeleri ve ekonomik hayatta ağırlığı olan bir kooperatifçilik hareketinin oluşturulması gereklidir. Ancak böyle bir federatif sistem, birim kooperatiflerin girişemeyeceği önemli teşebbüslere girişebilir ve küçük, dağınık işletmeler olan birim kooperatiflerin teknik ve ekonomik noksanlıklarını gidererek kooperatif ortaklarının ekonomik ve sosyal haklarını daha geniş bir anlamda koruyabilir.

11 Kooperatiflerin üst örgütlenmesi, kooperatif ilkelerinin uygulanması yönünden de önem taşımaktadır.( 7 adet ilke ) Zira kooperatiflerin işbirliği ilkesi, kooperatiflerin birlikler ve merkez birlikleri oluşturmak suretiyle bölgesel ve ulusal düzeyde örgütlenmesini ifade etmektedir. O halde, bir ülkede kooperatiflerin üst örgütlenmesi, o ülke kooperatifçiliğinde kooperatiflerin işbirliği ilkesinin uygulanması anlamına gelecektir.

12 Örneğin, İsveç'te 1930 yılından önce de birçok birim tarım kooperatifi vardır; fakat ancak 1930 yılında ve sonraları muhtelif tarım kooperatifleri merkez birliklerinin kurulması ile İsveç'te tarım kooperatifçiliği bir hareket haline gelmiş ve bugünkü gelişme düzeyine erişmiştir. Kooperatifçiliğin geliştiği bütün ülkelerde birim kooperatifler kendi aralarında muhtelif kademelerde üst örgütlenmeye gereksinim duymuşlardır. Bu ülkelerde, ancak bu federatif örgütlenme sayesinde kooperatifler ülke ve dünya çapındaki büyük aracı, tefeci ve sanayicilerle mücadele etme ve sonunda ortaklarına yeterince yararlı olma olanağını kazanmışlardır.

13 Kooperatifçiliğin geliştiği bütün ülkelerde geçen yüzyılın sonlarından itibaren, kooperatifler federatif bir biçimde üst örgütlenmeğe başlamışlardır(l). Halen, Amerika Birleşik Devletleri, Kanada, Japonya, İsveç, Finlandiya, Danimarka, Almanya, Fransa, Hollanda, Belçika, Lüksemburg, İngiltere, İzlanda, Avusturya, İsveçre, İtalya, Portekiz, Yunanistan vb. ülkelerde, kooperatifler uzun yıllardan beri üst düzeyde de örgütlenmiş bulunmaktadırlar. Demek ki, birim üstü kooperatifler, kooperatifçiliğin geliştiği bütün ülkelerde gelişmiştir. Nasıl ki fertlerin kooperatifler içinde birleşerek birlikte hareket etmeleri fertlere yarar sağlıyorsa; kooperatiflerin birleşerek birlikte hareketleri de kooperatiflere yarar sağlamaktadır. Bunun içindir ki, bir ülkede kooperatif hareketi, ancak birim üstü kooperatiflerin oluşması ile tam yerine oturmaktadır.

14 Organizasyon Birim Kooperatif (en alt düzey).
Birlik (coğrafi bölge veya faaliyet konusu bazında) Merkez Birlik (coğrafi bölge veya faaliyet konusu bazında) (ortanın üstü) (konfederasyon). Milli birlik ( tarımsal, tarım dışı, bu birlik ülkeden ülkeye değişmektedir. ) (Ulusal) Birlik (en üst düzey) (yurt çapında, en geniş kapsamlı, tek kuruluş).

15

16 1-Birim Kooperatif (en alt düzey).
ortak ekonomik, sosyal ve kültürel ihtiyaç ve istekleri müşterek sahip olunan ve demokratik olarak kontrol edilen bir işletme yoluyla karşılamak üzere gönüllü olarak bir araya gelen insanların oluşturduğu özerk teşkilatlardır. 7 kişinin bir araya gelmesi ile kurulan kooperatiftir. birim kooperatif.

17 (2)Kooperatifler Birliği (Bölge Birlikleri):
Çalışma konulan birbirinin aynı veya benzer olan birim kooperatifler bizzat kendi gereksinmelerini karşılamak için 2-7 birim kooperatif aralarında birleşerek kooperatif birliklerini ( bölge Birliği ) oluşturmaktadır. Bu açıdan kooperatifler birliğine "kooperatifler kooperatifi" denilebilir. Bir bölgede kurulu bulan gül kooperatiflerinin aralarında birleşerek "Gülbirlik Kooperatifi" kurmalan buna örnek verilebilir. Kooperatifler birliğinin amacı mali, idari ve teknik temerküzden doğan bütün avantajları ortak kooperatiflere ortaklarına yansıtmaktır. Bunlar esas yapılan itibariyle piyasaya dönük olarak birim kooperatiflerin ekonomik ve sosyal yetersizliklerini ortadan kaldırmak, onların bireysel çabalarıyla karşılayamadıklan ortak gereksinimleri gidermektir. Bu gereksinimler, denetim, danışma, bilgi toplama, eğitim ve yönetimdir.

18 Denetim her bölge birliğinin kendisine bağlı birim kooperatifler üzerinde yürüteceği bir görevdir. Zayıf kalan kooperatiflerin belli bir merkezden gerçekleştirilen koordinasyon ve sağlanan teknik hizmetler ile piyasadan çekilmesi önlenebilir. Aynca kooperatiflerde sağlanacak etkin bir denetim, kooperatif yöneticileri ile ortaklan arasındaki sorunları gidermede ve yapılabilecek yolsuzlukların önüne geçmede oldukça önemlidir. Bölge birlikleri tarafından görülen danışma hizmeti ise kooperatiflerin, günümüzün değişen piyasa şartlarına uyum sağlamaları için oldukça önemlidir. Hukuk, ekonomi, vergi, muhasebe ve finansman gibi sorunları çözümü için danışma hizmetleri vermektedir. Kooperatifin taraf olduğu bir davada hukuki sorunların aşılmasında birim kooperatif için oldukça zor ve karmaşık olabilen sorunların aşılması için hukuki danışmanlık yapmasını gerektirmektedir. Piyasada rekabet halinde bulunduklan özel işletmeler büyük maliyetlere katlanarak iç ve dış piyasalar hakkında üretim girdileri tedariki ve ürün pazarlaması ile ilgili bilgiler elde edebilmektedir. Birim kooperatiflerin tek başlanna bu bilgileri elde etmeleri oldukça zordur. Bölge birliklerinin bu bilgileri elde etmeleri daha kolay ve daha ucuz olabilmektedir. Bölge birlikleri, birim kooperatiflerdeki yöneticilerin, ortakların ve personelin eğitimini. programlamalı ve yürütmelidir. Tam bir mesleki eğitim konusu olan kooperatifçilik eğitimi, yerleşik devamlı eğitim hizmetleriyle ve kısa süreli kurslar şeklinde düzenlenmektedir.

19 örnek İstanbul esnaf ve zanaatkarlar kredi ve kefalet bölge birliği,
Balıkesir bölgesi su ürünleri koop birliği Marmara bölgesi Yapı kooperatifleri birliği Çukobirlik –Çukurova tarım satış kooperatifleri birliği Mondragon Kooperatifi Fiskobirlik

20 3-Kooperatifler Merkez Birliği
Kooperatifler Merkez Birliği genellikle aynı konuda faaliyet gösteren muhtelif kooperatif birliklerinin kooperatif şeklinde birleşerek oluşturdukları üst örgüttür. Ancak, bazı durumlarda, bir Kooperatifler Merkez Birliği'ne değişik konularda faaliyet gösteren birlikler de üye olabilmektedir. Bazı ülkelerde ise, Merkez Birliklerine sadece birlik düzeyindeki kooperatifler değil, kurulu bir birliği olmayan birim kooperatifler de katılabilmektedirler. Merkez Birlikleri, üye kooperatifler için tam anlamıyla ekonomik faaliyetlerde bulunan bir üst organdır. Kooperatiflerin dikey piyasa kanalına girmeleri bu aşamaya gelen kooperatifler için kaçınılmazdır. Merkez Birliklerinin ekonomik çalışmalarının önemi, özellikle günümüzün rekabet ortamında daha da artmaktadır. Güçlü rakipler karşısında ekonomik olarak rekabet edebilecek kooperatif işletmelere ihtiyaç vardır. Bunun için kooperatiflerin de rekabet yeteneğine sahip işletmeleri kurmaları gerekir. Bu ise dikey entegrasyon içinde, ancak optimum Ölçekte işletmelerin merkez birliği tarafından oluşturulması ile mümkündür. Merkez Birlikleri, ortağı bulunan kooperatiflerin girdi ihtiyaçlarım, dış ticaret işlemlerini, yüksek seviyede eğitim ve danışmanlık hizmetlerini bir merkezde yoğunlaşmaktadır. Böylece, Kooperatif Birlikleri'nin ve birim kooperatiflerinin piyasadaki başarılarını arttırmakta, üretim, pazarlamada ve yönetim konusu da daha etkili olmaları sağlanmaktadır

21 Su ürünleri kooperatifi merkez birliği
Tarım Kooperatifleri merkez birliği Türkiye hayvancılık kooperatifleri merkez birliği Ormancılık Kooperatifleri merkez birliği Tüm tüketim kooperatifleri merkez birliği KKTC kooperatif merkez bankası ( önemli örnek )

22 Kooperatif bankası mevcut kooperatiflerin üst örgütleri ile finansman güçlerini birleştirdikleri ve gerek kooperatiflere gerekse ortaklarına hizmet veren bankalardır. Yabancı sermayeye ihtiyacı yoktur. Gücünü ortaklarından alır. Bu bankalar ortaklarının her türlü bankacılık hizmetlerini karşıladıkları gibi kooperatiflerinde sermayelerini en iyi şekilde kullanılmasını ve yönetilmesini sağlarlar.

23 Kooperatif bankaları ülkede en küçük yerleşim birimine bankacılık hizmetleri götürürler. Bu yönüyle kamu menfaatleri çerçevesinde ülkedeki finans yönetiminin de en büyük güvencesi ve destekçisidirler. Çünkü kooperatif bankalarını gücünü kooperatif yatırımlarından ve onlara güç katan ortaklarından almaktadırlar. Kooperatif bankalarının hizmet politikaları içinde ortakların menfaatleri ve beklentileri ön plandadır. Zaten karar mekanizmalarında onların yer almaları aksi bir duruma müsaade etmeyecek konumdadır.

24 Bugün kooperatiflerimizin yaşadıkları finans kriz içinde ileriye gitmesi kolay değildir. Özel bankalardan alınacak krediler ile sosyal amaçlı bir kooperatifçilik yapmak mümkün değildir. İnsanı ve ortağını dikkate almayan bir kooperatifinde özel bankadan alacağı krediler ile gerçek anlamda kooperatifçilik faaliyeti sürdürmesi mümkün değildir. Nasıl yardım kuruluşları arasında rekabet olamaz ise, kooperatiflerden acımasız rekabet koşulları içinde piyasada yer alması beklenmemelidir. Kooperatiflerin sosyal görevleri vardır. Gereğinde tüm varlıklarını ortaklarına yönelik harcayabilirler ve kullanabilirler. Bulundukları bölgeye hizmet mecburiyetleri ve öncelikleri vardır. Bu konuda dünya kooperatifçilerinin deneyimlerini paylaşmasının önünde hiçbir engel yoktur. Dünya Kooperatiflerinin hedefi insana ve çevreye saygılı bir kooperatifçilik hareketinin geliştirilmesi konusunda dünya çapında birlik, işbirliği ve dayanışma ruhunu etkin kılmaktır. Dünyada bir çok örneği mevcuttur.

25 Dünya'da bir çok ülkede kooperatifler, Merkez Birlikleri seviyesinde örgütlenmelerini tamamlamıştır. Örneğin, Fransa'da 3250 tarım kredi kooperatifi, 94 tane tarım kredi kooperatifleri bölge birliği içinde teşkilatlanmış, bunlar da en üstte Tarım Kredi Kooperatifleri Merkez Birliği'ni ve Ulusal Federasyonu'nu (La Fédération National du Crédit Agricole) oluşturmuştur. “Crédit Agricole Grup” Fransa’nın en büyük bankası olup, toplam ortak/müşteri sayısı 21 milyon, şube sayısı da 9.100’dür. Bireysel bankacılık pazarının % 24’ünü kontrol eden bu kooperatif, aynı zaman­da ülkenin en büyük konut kredisi (mortgage) kurumu niteliğindedir. Bu Fransız kooperatif bankasının 2005 yılı cirosu 30,722 milyar Dolar, varlıklar toplamı da 1 Trilyon 385 milyar 635 milyon Dolar olarak gerçekleşmiştir.

26 (4) Kooperatifler milli Birliği
Tarımsal veya tarım dışı kooperatifler Merkez Birliklerinin veya Kooperatifler Birliklerinin çözemedikleri sorunları çözebilmek veya bir daha etkili sonuçların elde edilebilmek için bir araya gelerek "Tarım Kooperatifleri Milli Birliği" ya da "Tarım Dışı Kooperatifleri Milli Birliği" oluşturmaktadır.

27 Dünya'da ve özellikle Batı Avrupa kooperatifçiliğinde sık rastlanan bir örgütlenme türüdür.
Almanya Raiffeisen Birliği (Deutscher Raiffeisen Verband e.V.), Fransız Tarımsal Kooperatifçilik Konfederasyonu (Confederation Française de la Cooperation Agricole), İngiltere Tarım Kooperatifleri Federasyonu (Federation of Agricultural Cooperative (V.K.) hnt.) ve İsveç Tarım Kooperatifleri Konfederasyonu birer Kooperatifler Milli Birlikleri‘ örnektir. Özetle / Tüm tarım veya tarım dışı dışı kooperatiflerin oluşturduğu birliktir.

28 (5) Ulusal Kooperatifler Birliği
Bir ülkede kurulu bulunan bütün kooperatiflerin, Kooperatifler Ulusal Birliklerinin, Kooperatifler Merkez Birlilerinin ve/veya Kooperatifler Birliklerinin bir araya gelerek oluşturdukları ve bütün kooperatifçilik sektörünün bir tek çatı altında toplanmasıyla oluşan yapıya Ulusal Kooperatifler Birliği (Federasyonu) denilmektedir. Ulusal Kooperatifler Birliği, yerel sorunlardan çok, ülke kooperatifçiliğinin genel çıkarlarını bir bütün olarak geliştirmek için çalışan, içerde ve dışarıda çeşitli platformlarda temsil eden bir kuruluştur. Ayrıca merkez birlikleri arasında uyumu sağlama ve diğer bütün kooperatiflerin sorunlarıyla ilgilenme gibi görevleri vardır. Ulusal Kooperatifler Birliğinin oluşumuna kadar olan süreç demokratik bir yapılanmayı içermekteyse, teşkilatlanması yapılmış ise kendisini oluşturan alt organların temeli, kooperatif ortaklara dayandığı için ulusal birlik, Ulusal Birlik kooperatiflerin sorunlarının tartışıldığı bir platform görünümündedir. Türkiye milli kooperatifler birliği Türk Kooperatifçiliğinin en üst örgütünü oluşturmuştur. 

29 Örneğin, ABD' de kurulmuş bulunan ABD Kooperatifler Birliği (The Cooperative League of the USA) bir ulusal birliktir. Bu birliğe ABD'de faaliyet gösteren bütün tarımsal ve tarım dışı kooperatifler, birlikler ve merkez birlikleri üye olabilmektedir.

30 SONUÇ Kooperatif işletmelerinin amaçları olan ortaklarının ekonomik ve sosyal ihtiyaçlarını daha iyi karşılayabilmeleri ve "kooperatif etkinin" ortaya çıkabilmesi, kooperatiflerin bir araya gelerek işbirliğini gerçekleştirmeleri kendilerine bağlıdır. Özellikle Türkiye gibi gelişmişlik düzeyine tam olarak ulaşamamış ülkelerdeki piyasaların dağınıklığı, ekonomik yapının yeterince sağlıklı olmaması, enflasyonun kronik bir yapı arz etmesi , kooperatifçiliği önemli bir alternatif haline getirmektedir. Kooperatiflerin ise bütün bu sorunların üstesinden gelebilmesi için mutlaka üst örgütlenmelerini tamamlamaları gerekmektedir. Birim kooperatiflerden başlayarak, bölgesel, ulusal ve uluslar arası düzeye kadar örgütlenmelerini ifade eden sürece kooperatiflerin bütünleşme stratejileri denilmektedir. Etkin bir kooperatif hareketin ortaya çıkabilmesi ve piyasadaki diğer güçlerle rekabet edebilmesi için bu stratejileri takip ederek bütünleşmesi gerekmektedir.

31 Kooperatif üst örgütlerinin faaliyetleri iki kategoride toplanabilir :
Özet olarak ÜST ÖRGÜTLERİNİN FALİYETLERİ Kooperatif üst örgütleri özünde kendi çıkarları için çalışmazlar. Bunların esas amacı, üyeleri olan kooperatif veya kooperatif birliklerine teknik ve ekonomik yönden yardım etmek, onların bu yöndeki faaliyetlerini geliştirmek; böylece dolaylı olarak kooperatiflerin ortaklarına daha yararlı olmalarını sağlamaktır. Kooperatif üst örgütlerinin faaliyetleri iki kategoride toplanabilir : 1. Sosyal faaliyet, 2. Ekonomik faaliyet Sosyal faaliyetleri dolayısıyla birim üstü kooperatif örgütler, kooperatifçilik hareketinin gelişmesi için kooperatiflere hukuksal, teknik, bilimsel konularda yardım eder ve kooperatifçilik eğitim, araştırması ve propagandası yaparlar. Ekonomik faaliyetleri ile birim üstü örgütler, birim kooperatiflerin pazar karşısındaki zayıflıklarını gidermek suretiyle kooperatif hareketinin etkili bir ekonomik sonuç elde etmesi ve ortakların kooperatiflerinden daha fazla ekonomik yarar sağlamaları amacım güderler. Bu amacı elde etmek için, kooperatiflerin ekonomik kapasitesini ve iş hacmini genişletirler. Kooperatiflerde üst örgütlenmenin ekonomik yararları teorik bir şemada açık bir biçimde görülmektedir. (Şema 1). Şemada örnek olarak tüketim kooperatiflerinin üst örgütlenmesi alınmıştır.

32

33 ÖNEMLİ ÖRNEK: Bilindiği üzere tüketim kooperatiflerinde üst örgütlenmenin amacı, aracıları ortadan kaldırarak tüketicinin bir malı en ucuza (maliyet fiyatına) almasını sağlamaktır. Üreticiden 1000 liraya çıkan bir birim malın, muhtelif aracılardan geçerek tüketiciye liraya ulaştığını varsayalım. Üreticinin bir malı imalatçıya 1000 liraya sattığını; imalatçının aym malı birim başına 500 lira masraf ve 1000 kâr koyarak liraya büyük aracı­ ya sattığını; büyük aracının aynı malı 500 lira masraf ve 2000 lira kâr koyarak 5000 liraya orta aracıya sattığını; orta aracının aynı malı 500 lira masraf ve 2000 lira kâr koyarak liraya küçük aracıya sattığını; küçük aracının ise aym malı 500 lira masraf ve 2000 lira kâr koyarak liraya tüketiciye sattığını varsayalım. Piyasada, birim malın üreticiden tüketiciye kadar ulaşması için sadece 2000 lira masraf yapılmakta; buna karşılık aracılar birim ba­şına lira kâr elde etmektedirler. Bu durumun farkına varan tüketiciler, aracılık kârını ortadan kaldırmak için birleşerek bir tüketim kooperatifi kurarlar. Ancak birim kooperatif ile bütün aracılık kân ortadan kalkmaz; sadece birim kooperatifiyle küçük aracı kân ortadan kalkar ve ortak tüketici böylece eskiden liraya aîdığ bir malı, birim kooperatifi sayesinde liraya alır. Bu durumda birimde kân lira olmaktadır. Kooperatif ortakları bir kârı yeterli görmeyerek tüketim kooperatifleri birliği kurabilirler. Bu durumda birlik malı büyük aracıdan liraya alır lira masraf yapar ve sonuçta tüketici ortağa liraya verebilirler. Bu durumda ortakların her birim malda kârı 4000 lira olmaktadır. Tüketim kooperatifleri birlikleri de birleşerek bir Tüketim Kooperatifleri Merkez Birliği oluşturabilirler. Bu durumda Merkez Birliği malı doğrudan imalatçıdan alarak ortaklan tüketicilere 4000 liraya ulaştırma olanağı bulurlar. Bu durumda ortakların bir birim malda kân 6000 lira olmaktadır. Yani tüketici, kooperatif olmadan liraya aldığı bir malı, kooperatif birliği ve merkez birliği sayesinde 4000 liraya almaktadır. Böylece üst örgütlenmenin ortaklan için ekonomik yaran açık bir biçimde gözükmektedir. Hatta bazen merkez birliği, kooperatif imalata da gidebilir. Yani tüketim kooperatifleri merkez birliğinin kendisi fabrika kurar ve hammaddeyi doğrudan üreticiden 1000 liraya alır. Bu durumda çeşitli masraflardan sonra mal kooperatif ortağına 3000 liraya ulaşacaktır. Böylece ortağın kân, birimde 7000 lira olmuştur. Sonuçta ortak malı maliyet fiyatına almış ve üst örgütlenmenin ekonomik amacı da bütünüyle gerçekleşmiş olmaktadır