Aile e ğ itimi neden önemlidir? Üstün yetenekli bireylerin mutlulu ğ u ve e ğ itim sürecinde en üst düzeyde performans gösterebilmesi için, okul kadar.

... konulu sunumlar: "Aile e ğ itimi neden önemlidir? Üstün yetenekli bireylerin mutlulu ğ u ve e ğ itim sürecinde en üst düzeyde performans gösterebilmesi için, okul kadar."— Sunum transkripti:

1 Aile e ğ itimi neden önemlidir? Üstün yetenekli bireylerin mutlulu ğ u ve e ğ itim sürecinde en üst düzeyde performans gösterebilmesi için, okul kadar aile de e ğ itim sürecine aktif katılmalıdır. Ailelerin, ilgili kurumların düzenleyece ğ i e ğ itimlere katılarak istek ve ihtiyaçlarını dile getirmeleri sayesinde aile ile e ğ itim kurumu arasında sa ğ lıklı bir iletişim kurulacaktır.

2 Aile e ğ itiminin yararları nelerdir? Anne-baba e ğ itim sürecinde aktif olarak yer alır. E ğ itimde okul-ev işbirli ğ i sa ğ lanır. Anne-babalar aile e ğ itimi sayesinde kendilerini daha yeterli hissederler ve çocuklarına daha olumlu yaklaşırlar. Programda grup çalışmalarına yer verilerek ailelerin birbirleriyle etkileşime girmeleri sa ğ lanır. Deneyimlerini ve anlatılan konularla ilgili bilgilerini birbirleriyle paylaşmalarına, karşılaştıkları problemler karşısında yalnız olmadıklarını görmelerine fırsat verilir. Anne-babalar çocuklarına gerekli becerileri nasıl ö ğ reteceklerini ö ğ renirler. Ailede kazandırılması gereken karakter ve de ğ erler e ğ itimi konusunda bilinçlenmeleri sa ğ lanır. Ö ğ retmen, ö ğ rencinin e ğ itimine aileyi de dahil ederek veaileyle iş birli ğ i yaparak e ğ itim sürecinde başarıya daha hızlı ulaşır.

3 Özel yetenekli çocukların özellikleri Özel yetenekli çocukların bir ya da birden çok alanda daha hızlı gelişim gösterdikleri ve bu çocukların bazı ortak özellikler taşıdıkları ileri sürülmektedir. Özel yetenekli çocuklarýn erken dönemlerinde gözlenen özellikler (Jackson & Klein, 1997; Davis & Rimm, 1998): Bebeklikte ola ğ andışı ataklık Uzun dikkat süresi Geniş hayal ve imgeleme gücü Uykuya daha az ihtiyaç duyma, enerjik olma Gelişimsel dönüm noktalarında daha hızlı ilerleme Keskin gözlem yapma Merak duyma Güçlü bellek Erken ve ola ğ an üstü dil gelişimi

4 Hızlı ö ğ renme yetene ğ i Aşırı duyarlılık Akıl yürütme ve problem çözme becerisi Mükemmeliyetçilik Sayılar, bulmacalar ve yap-bozlar ile oyun becerisini geliştirme Kitaplara aşırı ilgi duyma Soru sorma İ lgi alanlarının oldukça geniş olması Gelişmiş mizah duygusu Eleştirel düşünebilme İ catlar yapabilme Aynı anda birkaç işi yapabilme, yo ğ unlaşabilme Yaratıcılık

5 Akarsu (2001)’ nun aktarımlarına göre özel yetenekliler alanında çalışan kişilerin belirledi ğ i en yalın tanı ölçütleri şunlardır (Üstün Zekâ, 2012): En az bir yetenek alanında yaşıtlarının üstünde performans gösterme Dili etkin kullanma Merak ve bazı konulara yo ğ un ilgi gösterme Çabuk ö ğ renme Güçlü bellek Yüksek düzeyde duyarlı olma Özgün ifade biçimlerine sahip olma Yeni ve zor deneyimleri tercih etme Kendisinden büyüklerle arkadaşlık yapma Yeni durumlara çabuk uyum sa ğ lama Okumaya düşkün olma

6 Üstün yetenekli çocukların gelişimsel özellikleri Fiziksel Özellikleri Bilişsel Özellikleri Yaratıcılık Özellikleri Sosyal-Duygusal Özellikleri Kişilik Özellikleri Güdüsel Özellikleri Liderlik Özellikleri Ahlaki özellikleri 7 Özel yetenekli çocuklarýn çevresine kolay uyum saðladýðý, daha popüler olduklarý ve ortalama çocuklardan daha mutlu olduklarý þeklinde yanlýþ düþünceler, inanýþlar bulunmaktadýr. Oysa özel yetenekli çocuklar dýþlanmýþlýk ve yalnýzlýk riskiyle karþýlaþabildikleri kadar ayný zamanda bir yandan kibirli, küstah olarak algýlanma, diðer taraftan düþük benlik saygýlarý nedeniyle düþük baþarý elde etme riskiyle de karþý karþýyadýrlar. Üstün yeteneðin geliþmesi, uygun çevresel ortamýn ve bu ortamda gerekli eðitimin saðlanmasý ile mümkün olmaktadýr.

7 Özel Yeteneklilerle İ lgili Şu Bilgiler Yanlıştır Özel yetenekli çocuklarda davranış ve ruhsal bozukluklar gözlenir. Özel yetenekli çocuklar erken gelişir ve kısa ömürlüdürler. Özel yetenekliler sıska, kısa boylu, iri kafalı, çelimsiz ve gözlüklü olurlar. Özel yetenekli bireyler uyumsuz olurlar. Kardeşlerin en küçü ğ ünün özel yetenekli olma olasılı ğ ı yüksektir. Özel yetenekli çocukların sosyal yönleri zayıftır Akademik başarısı yüksek olan her ö ğ renci özel yeteneklidir. Özel yetenekli bireyler, normal sınıflarda e ğ itim alamazlar. Her özel yetenekli bireyin kendi yaş düzeyinin üstündeki konulara karşı ilgisi vardır. Özel yetenekli bireyler sınıf atlatıldı ğ ında veya okula erken yaşta başlatıldıklarında üst yaşlarla sosyal problemler yaşamaktadırlar. Özel yetenekli bireyler zaten ayrıcalıklı çocuklardır. Bu yüzden desteklenmelerine gerek yoktur. Yaramaz ve hareketli “hiperaktif çocuklar” özel yeteneklidir. 7 Özel yetenekli çocuklarýn çevresine kolay uyum saðladýðý, daha popüler olduklarý ve ortalama çocuklardan daha mutlu olduklarý þeklinde yanlýþ düþünceler, inanýþlar bulunmaktadýr. Oysa özel yetenekli çocuklar dýþlanmýþlýk ve yalnýzlýk riskiyle karþýlaþabildikleri kadar ayný zamanda bir yandan kibirli, küstah olarak algýlanma, diðer taraftan düþük benlik saygýlarý nedeniyle düþük baþarý elde etme riskiyle de karþý karþýyadýrlar. Üstün yeteneðin geliþmesi, uygun çevresel ortamýn ve bu ortamda gerekli eðitimin saðlanmasý ile mümkün olmaktadýr.

8 Özel Yetenekli Çocu ğ un E ğ itiminde Aileye Düşen Görev ve Sorumluluklar Nelerdir? Çocuklarda sa ğ lıklı bir gelişimin gerçekleştirilmesinde ailelerin rolü büyüktür. Bu nedenle, aileler çocuk yetiştirme konusunda e ğ itilmelidirler. Hele yaşıtlarından farklı özellikler gösteren yetenekli çocuklara sahip aileler, aşa ğ ıda belirtilen noktalar çerçevesinde aydınlatılmaya bir kat daha fazla gereksinim duyarlar. Çocukların meraklı olması Anne-babaların iyi dinleyici olmaları Çocukların tepkilerine duyarlı davranma Gelişim alanlarının aynı hızda gelişmedi ğ i gerçe ğ i Mükemmeliyetçilik Çift işlevli sosyal etkileşim Harekete dayalı becerilerin geliştirilmesi Anne ve baba olarak, özel yetenekli çocu ğ a yapabilece ğ iniz en büyük yardım özel yetenekli çocu ğ un di ğ erlerinden farklı olmadı ğ ını kabul etmek olacaktır. Özel yetenekli çocuklar da di ğ er bütün çocuklar gibi sevgi, güvenlik, anlayış ve desteklenmeye ihtiyaç duyarlar. 7 Özel yetenekli çocuklarýn çevresine kolay uyum saðladýðý, daha popüler olduklarý ve ortalama çocuklardan daha mutlu olduklarý þeklinde yanlýþ düþünceler, inanýþlar bulunmaktadýr. Oysa özel yetenekli çocuklar dýþlanmýþlýk ve yalnýzlýk riskiyle karþýlaþabildikleri kadar ayný zamanda bir yandan kibirli, küstah olarak algýlanma, diðer taraftan düþük benlik saygýlarý nedeniyle düþük baþarý elde etme riskiyle de karþý karþýyadýrlar. Üstün yeteneðin geliþmesi, uygun çevresel ortamýn ve bu ortamda gerekli eðitimin saðlanmasý ile mümkün olmaktadýr.

9 A İ LELERE ÖNER İ LER *Çocukta fark edilen akademik ve sosyal becerilerdeki farklı anne baba birlikte gözleyip de ğ erlendirmeli, sınıf ö ğ retmeni bu durum hakkında bilgilendirilerek yardım talebinde bulunulmalıdır. *Çocu ğ un özel yetenekli oldu ğ u tespit edildi ğ inde çocuk bundan haberdar edilmemelidir. Bu özelli ğ inden dolayı kardeşleri ve sınıf arkadaşlarıyla kıyaslanmamalı ve kıyaslama yaplıyorsa da bu, çocu ğ a yansıtılmamalıdır. *Anne-babalar çocu ğ a özel yetenekli oldu ğ unu söyleyip etiketlendirmemelidirler. *Yaşına uygun özelliklerine göre söylemlerde bulunup çocu ğ un sahip oldu ğ u özelliklerinden kaynaklanan (kendini üstün görme, önde olma iste ğ i, inatçılık, bencillik vb.) durumlar ortaya çıktı ğ ında onun di ğ er yaşıtlarından farklı oldu ğ unu; her çocu ğ un iyi yapabildi ğ i bir şeyler oldu ğ u ve onun da bu yüzden bazı şeylerde daha iyi oldu ğ u ifade edilerek açıklanmalıdır. *Anne-babalar çocu ğ u sevdi ğ ini ona açıkça belli edip normal bir çocuk gibi davranmalıdır. Özel yetenekli oluşuna göre de ğ il yaşının özelli ğ ine göre sevgisini belli etmelidir. *Özel yetenekli çocu ğ a sahip ailelerinin bazılarında gereksiz bir gurur gelişebilir. *Anne baba olarak özel yetenekli bir çocu ğ a sahip olmak muhakkak iyi bir şeydir. *Ancak aşırı gurur, çocu ğ un daha iyi yetişmesini engeller. Anne babada gelişen gurur, zamanla çocu ğ a da yansımaktadır. Üstünlük duygusu, aşa ğ ılık duygusu kadar zararlı olabilir. 7 Özel yetenekli çocuklarýn çevresine kolay uyum saðladýðý, daha popüler olduklarý ve ortalama çocuklardan daha mutlu olduklarý þeklinde yanlýþ düþünceler, inanýþlar bulunmaktadýr. Oysa özel yetenekli çocuklar dýþlanmýþlýk ve yalnýzlýk riskiyle karþýlaþabildikleri kadar ayný zamanda bir yandan kibirli, küstah olarak algýlanma, diðer taraftan düþük benlik saygýlarý nedeniyle düþük baþarý elde etme riskiyle de karþý karþýyadýrlar. Üstün yeteneðin geliþmesi, uygun çevresel ortamýn ve bu ortamda gerekli eðitimin saðlanmasý ile mümkün olmaktadýr.

10 *Ancak aşırı gurur, çocu ğ un daha iyi yetişmesini engeller. Anne babada gelişen gurur, zamanla çocu ğ a da yansımaktadır. Üstünlük duygusu, aşa ğ ılık duygusu kadar zararlı olabilir. *Çocu ğ un zekâsı ve yetene ğ ini kullanabilece ğ i, yaratıcılı ğ ı ortaya koyan, geliştiren oyun ve etkinlik malzemeleri alınmalı, rahatlamasını sa ğ layıcı fiziksel etkinliklere teşvikedilmeli, ( sinema, tiyatro, resim, müzik, v b.) kültürel etkinliklerde bulunması sa ğ lanmalıdır. *Çocu ğ un sordu ğ u sorulara kesin ve net cevaplar verilmeye çalışılmalıdır. Kaçamak, do ğ ru olmayan cevaplardan kaçınılmalıdır. *Çocu ğ unuzun zekâ işlevleri ve yetenekleri bakımından normalden farklı oldu ğ u için özel e ğ itime muhtaç oldu ğ u unutulmamalıdır. *Çocu ğ un ruhsal ve duygusal özellikleri için bir uzmanla ( çocuk psikiyatristi, çocuk psikolo ğ u, psikolojik danışman, psikolog vb. ) her zaman diyalog halinde bulunulmalıdır. *Anne-babalar özel yetenekli çocuklarının gelişimlerini desteklemek için mutlaka kendilerini de yenilemeyi ve geliştirmeyi düşünmelidirler.

11 Özel Yetenekli Çocuklarda Görebilece ğ imiz Yaşantı Örnekleri Üç yaşında okumayı ö ğ renen, çok meraklı, bütün derslerinde oldukça başarılı olan 10 yaşındaki kızımın bazen kendisi için gerçekçi hedefler koymadı ğ ını ve başladı ğ ı projeleri sıklıkla yarım bıraktı ğ ını gözlemliyorum. Bu durum özel yeteneklilerin karakteristik bir özelli ğ i midir? Çocu ğ um yazı yazmayı sevmiyor. Çocu ğ um yaşıtlarının oyunlarını, düşüncelerini be ğ enmiyor. Çocu ğ um bazen bir konuda benimle yetişkin gibi konuşurken, bazen çok küçük bir şey için a ğ layabilmektedir. Sorularını cevaplamakta zorlanıyorum. Sordu ğ u soruları cevaplamak için ulaþabilece ğ im kaynak bulamıyorum. Sorularını cevap aramak için de ğ il, bildiklerini aktarmaya bir fırsat oluþturmak amacıyla soruyor. Bazen de anlamlı sorular sormuyor, sanki soru sormuş olmak için soruyor. Sürekli bir şeylerle u ğ raşıyor ödevlerini yapmaya zamanı kalmıyor. Odası darmada ğ ınık, her yerden bir þeyler toplamak zorunda kalıyorum

12 Özel Yetenekli Çocuklara Yönelik Örnek Etkinlikler Özel yetenekli çocukların yetenek, ilgi ve ihtiyaçlarına cevap verme konusunda ailesine ve ö ğ retmenlerine çok büyük görevler düşmektedir. Çünkü onlar yaşıtlarından daha fazla, ayrıntılı ve derinlemesine ö ğ renmek isterler. Bu sebeple aşa ğ ıdaki örnekler gibi etkinlikler uygulamak, bu tip özellik taşıyan çocu ğ a sahip aileler ve ö ğ retmenlerin çocu ğ a ihtiyaçları do ğ rultusunda destek vermelerine imkân sa ğ layabilir. Karşılaştırma ve zıtlık: Kitaptaki iki karakter, tanıdık iki insan, iki araştırma, iki canlı arasındaki benzerlik ve farklılıkların neler oldu ğ unu sormak. Farklı yollarla gruplama yapmak: Sevdi ğ i konuları, tanıdı ğ ı insanları, oyuncakları, içecekleri, günün saatleri, duyguları, kıyafetleri, farklı geometrik şekilleri gruplama konusunda farklı yollar bulmasına olanak vermek. Teknolojik araçları kullanmak: Bilgisayar, tablet ya da akıllı telefonları faydalı bir şekilde kullanabilecek ise süre konusuna dikkat ekmek kaydı ile izin verilmelidir. Bu araçlarla oyun oynama yerine yaratıcılıkları öne çıkaracak programlar kullanması sa ğ lanmalıdır.. Farklı oyuncaklar: Bu çocuklara oyuncaklar seçilirken hazır oyuncaklar yerine hayal güçlerini geliştirmeye yönelik, düşündüren oyuncaklar seçilmelidir. Aile bireyleri birlikte oynayabilecekleri, üretken olabilecekleri zaman dilimleri belirlemelidir. Farklı düşünme becerileri: Basit mantıksal yap bozlar ve lâbirentler sunarak kritik düşünme ve problem çözme becerilerini ö ğ retmek, problemler vererek çözüme ulaşmasına destek olmak, çözülmüş problemlerin farklı şekillerdeki çözüm yollarını düşündürmek gereklidir. Çocukların seviyelerine uygun yayınlanmış düşünme-felsefe üzerine dizi kitaplar edinmek gereklidir. Örne ğ in, internette yayınlanan her bilgi do ğ ru mudur? Sorusu düşünülmesi ve araştırılması gereken bir soru olabilir. Tahmin etme becerisini geliştirmek: Bir belgeselde ya da filmde "Sonra ne olacak?", kitapta, insanların yaşamı konusunda "Ne düşünüyorsun?" veya "Bu çocuk kızgın mı?", "Sence ne düşünüyor?" gibi tahminlerde bulunmasını istemek. Ya ğ an karın yüksekli ğ ini sormak, ya da dünyada ne kadar insan ya da canlı yaşıyor sorularını sorarak tahminde bulunması istenebilir. Bu soruları ço ğ altmak mümkündür. "Eðer olursa": "Dışarıda çimlerin üstüne bir parça ekmek bırakarsak" veya "Büyükannene mektup göndermek istesen" veya "E ğ er insanlar uçabilseydi", "Bütün arkadaşlarına kızsaydın ne olurdu?" tipinde sorular sormak.

13 Karışıp de ğ işen hayvanlar: Birkaç tane hayvan seçmesini isteyip bazılarnın özelliklerini de ğ iş tokuş etmesini istedikten sonra ortaya çıkan yeni tür hayvanı çizmesini veya resmini/modelini yapmasını veya onunla ilgili bir hikâye yazmasını istemek. Bilim, do ğ a ve çevre ile ilgili kitaplar okumak: Bu çocuklar uzay, bilim, do ğ a ve çevre hakkındaki kitaplardan genellikle çok hoşlanırlar. Ses kayıt cihazına öykü, gözlem vb. kaydı yapmak: Çocu ğ a taşınabilir küçük bir ses kayıt cihazının ve mikrofonun nasıl kullanıldı ğ ını anlatarak ya bir hikâye ya bir şarkı ya da ev veya okulun etrafında bir gezi yapıp daha sonra dinledi ğ inde neler gördü ğ ünü hatırlayabilmesi için gördüklerini kaydetmesini istemek. Sonuç olarak bu çocuklar birbirlerinden farklı ve benzer özelliklere sahip olup benzerliklerini ve farklılıklarını dikkate alan, gelişmekte ve de ğ işmekte olan dünyaya ayak uydurmalarını sa ğ layacak akademik seviyede bir e ğ itim sürecine gereksinim duymaktadır. Do ğ a ile İ lişki; Do ğ a yürüyüşü, piknik, hafta sonu gezisi, kamp kurma, yüzme, balık tutma vb. etkinlikler yapmak. Do ğ a, bilim kamplarına katılmak. Ama mutlaka çevresinde olan bitenler ile ilgili gözlem yapmak, gözlem defteri tutmak. Aile Etkinlikleri; Seyahatler, akraba ve dost ziyaretleri, park, bahçe, müze-kültür merkezi gezileri, aile meclisleri toplantıları, ailece okuma ve tartışma, evcil hayvan besleme, hayvanat bahçesi gezisi, tren, otobüs, vapur gezileri, yemek pişirme, tamirat, dekorasyon, ev oyunları vb. Grup Etkinlikleri; Sinemaya, tiyatroya gitme, drama çalışmalarına katılma, arkadaşlarla birlikte olma, gönüllü kuruluşlara destek olma, sokak oyunları, okul sosyal faaliyetlerine katılma, izcilik, bilim şenlikleri, bilim kampları, evde ailecek yapılacak geometrik şekiller, oyunlar (mangala, satranç) vb. Hobiler; Sanatla ilgilenme, enstrüman çalabilme, kitap okuma, hikâye, þiir, roman yazma, tiyatro-drama, robot yapma, foto ğ rafçılık, fen ve teknoloji ile ilgili gözlem ve deneyler, çevre koruma, arkeoloji ve sanat tarihi, tasarım, takı yapma, bahçe bakımı, çiçek yetiştirme, gazete, dergi çıkarma, resim, grafik, heykel, gökyüzü gözlemi, akıl oyunları, koleksiyonculuk, yöresel sanatlar, satranç vb.

14

15