SERBEST ZAMAN SOSYOLOJİSİ

... konulu sunumlar: "SERBEST ZAMAN SOSYOLOJİSİ"— Sunum transkripti:

1 SERBEST ZAMAN SOSYOLOJİSİ
Doç.Dr.Fikret SOYER

2 ZAMAN Fizikçilere göre, bir nesnenin uzaydaki bir noktadan başka bir noktaya gittiği aralıktır. Carrel ‘e göre zaman astronomik (değişmeyen ya da çok az değişen) ve fizyolojik zaman (değişken) olarak ikiye ayrılmaktadır.

3 ZAMAN Zamanın genel bir tanımına bakıldığında ise olayların birbirini izlemesine bakarak zihinde yaratılan ve yine olayların içinde sürüp gideceği düşünülen, başı sonu belli olmayan soyut kavramdır.

4 ZAMAN “İnsan zamana bağlı olarak yaşar ancak herkes bu zaman sürelerini birbirinden farklı algılar.”

5 İnsanlar zamanı psikolojik yönden farklı olarak algılarlar
İnsanlar zamanı psikolojik yönden farklı olarak algılarlar. Olayların birbirleriyle zincirlemesi, geçmiş anıların etkisi ve geleceğe yönelik arzu ve istekler saatle ölçülen gerçek zamanın insan tarafından daha kısa veya daha uzun olarak algılanmasına yol açar. İnsan zamana bağlı olarak yaşar, ancak herkes bu zaman sürelerini birbirinden farklı algılar. Dersini iyice öğretmek isteyen öğretmen için ders saati kısa gelir. Aynı ders saati, dersten sonra oyunu düşünen bir öğrenci için oldukça uzun gelebilir. *** Zaman ***

6 Bir sırrı saklamak, bir yemini tutmak, vaktini boşa harcamamak hayatta en zor şeylerden üçüdür…
Kur’anda dairevi olarak anlatılan zamanda yukarıdakilerden farklı olarak şu anlatılmaktadır. Zaman günlük, haftalık, aylık ve insan ömrünü içine alan zaman dilimleri içerisinde düz çizgi içerisinde akıp giden geri döndürülemez bir nehir gibi idrak edilir. Öte yandan da insan asırlara, tarihi devirlere toplumların hayatlarına ve insanlığın geleceğine genel bir nazarla bakarken zamanı dairevi, tekrarlanan bir şey olarak algılar ve olayları o şekilde değerlendirir. Ayrıca İslamiyet zamana büyük önem vermektedir. Kur’an ve hadisler bunun işaretleriyle doludur. Namaz, oruç, kurban kesme gibi ibadetler belirlenen zamandan önce yerine getirilemez. Bunlar islamın zaman anlayışını ortaya koyan bazı örnekleri oluşturmaktadır. *** Zaman ***

7 ZAMAN Zaman, insan için yaradılışından bu yana büyük önem taşımıştır. İnsanın gelişmesinde ve hangi alanda olursa olsun mesleki başarısında zaman anlayışının payı büyüktür. Bu fertler kadar toplumlar için de böyle gelişmiştir. Yani gelişmiş ülkelerin zamanı daha iyi kullandığı söylenebilir.

8 ZAMAN Kalkınmış ve sanayileşmiş ülke insanı, zamanı; lineer bir çizgi halinde tek bir istikamette akıp giden ve geri dönülmez olarak idrak eder. Doğu kültürünün insanı ise zamanını dairevi olarak algılar (fairy tales)

9 ZAMAN Zaman Kullanımı: Zamanı iyi kullanabilmek, insanın kendisine, çalışma hayatına, dinlenme ve eğlenmesine, biyolojik ve fizyolojik ihtiyaçların karşılanmasına ayırdığı zaman birimleri arasında dengeyi iyi kurabilmesine bağlıdır.

10 Zamanın Enerji Üzerindeki Günlük Konumu Zamanın Enerji Çemberi
En iyi zaman %100 O 8: Öğle :00

11 ZAMAN Zaman Kullanım Bölümleri; Var Olmakla İlgili Zaman,
Geçim, Yaşama ile İlgili Zaman, Boş Zaman

12 ZAMAN Çalışma Dışı Zaman Çalışma (iş )zamanı (serbest zaman-free time)
İşe bağımlı zaman Çalışma saati dışında kalan ancak, çalışma için hazırlık ve işe gidiş geliş sürelerini içeren zaman Uğraşılan işle veya ikinci işle ilgili normal mesai dışı yapılması gereken mesleki uğraşlar. Çalışma Dışı Zaman (serbest zaman-free time) Varoluşla ilgili zaman (existence) Yemek Uyku Boş Zaman (Leisure time) rekreasyon *** Zaman kullanım bölümleri ***

13 ZAMAN Zamanın Özellikleri; Zaman tasarruf edilemeyen,
Ödünç alınamayan,kiralanamayan, Satın alınamayan, çoğaltılamayan, Para gibi toplanamayan, hammadde gibi depolanamayan, Sadece kullanılan ve kaybedilen bir yapıdadır.

14 İş (Gerilme Ritmi) Boş Zaman Gevşeme Ritmi

15 Hayat devri İş (zorlama) İnsan hayatı Dinlenme (rahatlama) yorgunluk

16 Çalışma aktivitelerinin amacı üretimi arttırmak ve ürün kalitesini yükseltmek ise, çalışma dışı zaman aktiviteleri de bir bakıma aynı amaca yöneliktir.

17 GENEL BİR GÖRÜŞ İŞİN KARŞILIĞI KAZANÇ, ÖDÜLÜ İSE BOŞ ZAMAN OLARAK BELİRTİLMEKTEDİR.

18 BOŞ ZAMAN Kişinin işe, iş ile ilgili sorumluluklarına, kendisinin ve ailesinin bakımına ayırdığı zamanın dışında kalan, dolayısıyla zorunlulukların olmadığı özgür zaman aralığıdır.

19 BOŞ ZAMANI ETKİLEYEN FAKTÖRLER Genel Faktörler: Toplumun üretim ilişkileri, örgütlenme biçimi, teknolojik gelişmesinde yansıyan sosyoekonomik yapısı, kültürü, değer yargıları, örf ve adetleri. Fiziksel Faktörler: İnsanların kırsal, kentsel ayırım yaşama, çalışma alanları, ulaşım şekilleri, yakın, uzak, fiziki çevre, doğal değerler ve iklim. Kişiye Dönük Faktörler: Cinsiyet, yaş, sosyal sınıf, eğitim düzeyi, çalışma alanı, aile yapısı gibi değerlerdir.

20 Boş Zamanın Tarihsel Gelişimi - I. Sanayi Devrimi: 1778 – 1870 - II
Boş Zamanın Tarihsel Gelişimi - I. Sanayi Devrimi: 1778 – II. Sanayi Devrimi: 1870 – III. Sanayi Devrimi: 1945 ve sonrası

21 Vardiya sistemi, kişisel ihtiyaçların karşılanmasında sağlanan kolaylıklar ve işe gidiş dönüş sürelerinin kısalması boş zaman sürelerinin artışındaki faktörlerdir.

22 Günümüzde, özellikle gelişmiş sanayi ülkelerindeki işsizlik ve ekonomik krizlerin yaşanması,zorunlu izinler ve part time çalışma biçimi de boş zaman artışındaki önemli faktörlerdir.

23 Boş Zaman Hakkı Sınıf ayrımı gözeten Ortaçağ toplumlarından itibaren boş zamanların soylular için var olduğu ve bu zamanlarda çeşitli spor, sanat ve eğlence türleriyle meşgul oldukları ve bunu kendileri için bir hak, halk için ise boş zamanların söz konusu bile olmadığı bilinmektedir.

24 Boş zaman hakkı ilk kez 1930 lu yıllarda Uluslar arası Çalışma Örgütü ve Birleşmiş Milletler Topluluğunun gündemine alınmıştır yılında ise yıllık izin birçok Avrupa ülkesinin kanunlarında yer almıştır.

25 Boş Zamanın Temel Fonksiyonları 1-Dinlenme: Uyku ve pasif rekreatif etkinlikler, 2-Eğlenme: Oyun ve rahatlatıcı etkinlikler, 3-Gelişim: Bilgi almak ve kültürel gelişim.

26 “Boş Zaman İki Tarafı Keskin Bir Kılıca Benzer”

27 Boş Zaman ve İstihdam Boş zaman birçok sektör için önemli bir istihdam alanı oluşturmaktadır. Zira bireyin boş zaman sahip olması demek spora, turizme, kültüre, sanata ve daha birçok etkinlik çeşidine katılması demektir.

28 REKREASYON Tanım : Latince “RECREATIO” Kelimesinden gelmektedir
REKREASYON   Tanım : Latince “RECREATIO” Kelimesinden gelmektedir. Yenilenme, yeniden yaratılma veya yapılanma anlamına gelir.   Türkçe Karşılığı Olarak REKREASYON: Boş zamanları Değerlendirme Olarak kullanılır.   Klasik Yaklaşıma Göre REKREASYON: Kişiyi zorunlu iş ve etkinliklerden sonra yenileyen, dinlendiren ve gönüllü olarak yapılan faaliyetlerdir.  

29 Rekreasyon:İnsanın, yoğun çalışma yükü, rutin hayat tarzı veya olumsuz çevresel etkilerden tehlikeye giren veya olumsuz etkilenen bedeni ve ruhi sağlığını tekrar elde etmek, korumak veya devam ettirmek aynı zamanda zevk ve haz almak amacıyla, kişisel doyum sağlayacak, tamamen çalışma ve zorunlu ihtiyaçlar için ayrılan zaman dışında kalan bağımsız ve bağlantısız boş zaman içinde, isteğe bağlı ve gönüllü olarak ferdi veya grup içinde seçerek yaptığı etkinliklere REKREASYON denir.

30

31 Rekreasyon, boş zamanda yapılır. İş değildir, kar gayesi taşımaz
Rekreasyon, boş zamanda yapılır.İş değildir, kar gayesi taşımaz. -Rekreasyonda kişi gönüllü olarak ve tamamen kendi arzusu ile katıldığı etkinliklerde bulunur. -Rekreasyon faaliyetleri katılana zevk veren, mutlu eden ve eğlendiren bir tarzda olur. -Rekreasyon faaliyeti, kişisel ve toplumsal fayda sağlar. -Toplumsal değerlere aykırı değildir.

32 2. Ders

33 Rekreasyonun Özellikleri
Rekreasyon faaliyetlerinin seçimi gönüllü olmalıdır. Özgürlük hissi verir. Faaliyetlere devam ve iştirak zorunluluğu bulunmamalıdır. Rekreasyon boş zamanda yapılır. Her yaştaki ve cinsiyetteki insanın faaliyetlere katılımına imkan verir.

34 6. Rekreasyon faaliyetlerinde insiyatif kişinin kendisine bırakılmalıdır. 7. Rekreasyonel faaliyetler her türlü açık veya kapalı alanlar ile her mevsim ve iklim şartında uygulanabilir. 8. Rekreasyon bir faaliyet gerektirir. 9. Rekreasyon çok çeşitli faaliyetler içerir. 10. Rekreasyon haz ve neşe sağlayan bir faaliyettir. 11. Rekreasyon evrensel olarak uygulanmaktadır. 12. Rekreasyon, kişinin kendisini ifade edebilme ve yaratıcı olabilmesine imkan sağlayan faaliyetler içerir. 13. Rekreasyonun her kişiye göre bir amacı vardır.

35 14. Rekreasyonel faaliyetlerin katılımcıya kişisel ve toplumsal özellikler kazandırması beklenir. 15. Olumlu rekreasyonel aktiviteler, toplumun geleneklerine, törelerine, ahlaki ve manevi değerlerine uygun olmalı. 16. Rekreasyon, bir faaliyet yapılırken ikinci veya daha fazla faaliyetlere de ilgi duyma veya gerçekleştirme imkanı verir (ör:doğa sporları ile uğraşırken aynı zamanda fotoğraf çekmek). 17. Rekreasyon etkinlikleri, rekreasyonistler tarafından üretilir. 18. Rekreasyon eylemi, planlı veya plansız, beceri sahibi kişilerle veya beceri sahibi olmayan kişilerle ya da organize veya organize olmamış mekanlarda yapılabilmektedir. 19. Rekreasyon, rekreatif etkinliklere katılma sonucu ortaya çıkan bir deneyimdir.

36 Rekreasyon Sınıflandırması
Rekreasyonel etkinlikler iki çeşitte sınıflandırılabilir; - Amaçlarına Göre Sınıflandırma - Çeşitli Kriterlere Göre Sınıflandırma Amaçlarına Göre Sınıflandırma Dinlenme: Tamamen dinlenmek, beden ve ruh sağlığının devam ettirilmesi için yapılan etkinliklerdir. Kültürel: Eski sanat ve tarihi eserlerin, müzelerin gezilmesi ve diğer kültürel faaliyetlerdir. Sportif: Aktif spor yaparak veya pasif şekliyle seyirci, taraftar, yönetici veya başka bir şekilde boş zamanın sportif etkinliklerle değerlendirilmesidir.

37 4. Toplumsal: Toplumsal ilişkiler kurmak ve geliştirmek amacına yönelik etkinliklerdir. 5. Turizm: Tatil dönemlerinde bulunduğu mekandan, başka mekanlara gezmek, görmek amacıyla gitmek suretiyle boş zamanların değerlendirilmesidir. 6. Sanatsal: Sanatın birçok dalından biri veya birkaçı ile uğraşarak boş zamanların değerlendirilmesidir.

38 Çeşitli Kriterlere Göre Sınıflandırma a. Yaş faktörüne göre, b
Çeşitli Kriterlere Göre Sınıflandırma a.Yaş faktörüne göre, b.Faaliyete katılanların sayısına göre (Ferdi veya grupla), c.Zamana göre (Mevsimsel zaman), d.Kullanılan mekana göre (Açık veya Kapalı mekan), e.Sosyolojik muhtevaya göre (lüks, geleneksel ya da belirli halk kesimlerinin desteklemesiyle oluşan etkinlikler)

39 Rekreasyonel Katılımı Destekleyen Sosyal ve Ekonomik Etkenler
Teknolojik Gelişmeler Kültürel Gelişmeler Sosyolojik Gelişmeler Psikolojik Gelişmeler Ekonomik Faktörler

40 1- Ekonomik Verimlilik ve Çalışma Koşullarındaki Gelişmeler: Çalışana çeşitli rekreatif etkinliklerde bulunabilme imkanı veren boş zamanın süresel olarak artması yanında rekreatif hareketliliği geliştirecek, çalışanın dinlenme ve boş zamanlarını uygun etkinliklerle doldurma zorunluluğu gibi faktörleri getirmiştir.

41 2- Harcanabilir Gelirin Artması: Tek başına boş zaman artışı bir şey ifade edebilmemektedir. Rekreasyonel yaşamı teşvik edecek ayrılabilir bir gelirin bulunması, insanların rekreasyonel katılımları için önem taşımaktadır. 3- Şehirleşme: Kent yaşamının bütün bunaltıcı etkileri insanları kent içerisindeki açık veya kapalı mekanlardaki rekreatif etkinliklere ya da doğrudan kent dışındaki doğal ortamlara sürüklemektedir.

42 4- Nüfus Artışı: Nüfus artışı rekreasyonel etkinlikler olumlu veya olumsuz etkileyebilmektedir. Artan nüfus rekreasyonel amaçlı hizmetlerin artmasını veya çeşitlendirilmesini sağlayabilmekte veya rekreatif uygulama alanlarını kısıtlayabilmektedir. Diğer yönden rekreatif etkinlikler nüfus artışının rekreasyon eğitimi ile birlikte dengelenmesine yardımcı olabilmektedir.

43 5- Teknoloji: Modern teknolojinin ortaya çıkardığı mekanizasyon ve sonrasında otomasyon, bir taraftan çalışanların boş zamanlarını arttırırken, diğer taraftan yarattığı yeni ürünlerle günlük hayatın zorunlu işlevi için gerekli süreleri kısaltmıştır.

44 6- Kitle İletişim Araçlarının Etkisi: Reklam ve propoganda araçları insanların belirli düşüncelere, duygularai eğilimlere, çeşitli yaşama tarzlarına kolayca yönlenmelerinde önemli roller üstlenmişlerdir. 7- Kültürel Etki: Milli nitelik taşıyan birçok spor dalı, gösteri ve plastik sanatlar, edebiyat, müzik ve diğer kültürel nitelik taşıyan ve herbiri çok sayıda insanın beğenisine hitap eden, bu rekreatif etkinliklere duyulan yakın ilgi, rekreatif etkinliği teşvik eden bir unsur olarak görülebilir.

45 8- Eğitim Düzeyi: Eğitim düzeyi yüksek olan toplumlar rekreatif etkinliklere fazla ve daha çok etkinlikle katılmaktadır. 9- Çevre Bilinci: Sanayileşme ve yaygın kentleşme sonucu ortaya çıkan kalabalık, kirlilik, betonlaşma gibi yapay oluşumlar, insanların çevreleriyle daha fazla ilgilenmeleri sonucunu doğurmaktadır.

46 10- Değişen Yeni Sağlık Bilinci ve İsteklerin Değişimi: Son yıllarda ortaya çıkan ve sürekli gelişen anlayışların başında diyetle ve özellikle sportif etkinliklerle (Yeni spor branşları) kazanılabilecek yeni bir sağlık bilincinin gelişmesi gelmektedir. 11- Değerlerdeki Değişmeler: “Çalışma” (Yeni çalışan modeli) ve “Sosyal Yaşam” (İnanç ve cinsiyet anlayışındaki değişmeler) değerlerindeki değişmeler.

47 12- Siyasal Otoritenin ve Diğer Kurumların Etkisi: Çalışma saatlerinin düzenlenmesi, çalışanların boş zamanlarının güvence altına alınması, boş zamanların değerlendirilmesine imkan sağlayacak olan yatırımların ve teşviklerin artması. 13- Eğlence Hareketinin Etkisi: Ticari amaçlı eğlence yerlerinin artması ve çoğalması. 14- Doğal Zenginliklerin Artması: Milli parklar, kaplıcalar, vahşi hayat gibi doğal merkezlerin artışı.

48 15- Sosyal Hareketliliğin Etkisi: Eğitim, sosyal çevre ve aile yapısının etkisiyle sağlanan sosyal hareketliliğin yanında kişinin uğraştığı rekreatif etkinlikler onun dikey ya da yatay bir hareketliliğe uğramasını sağlayabilmektedir. 16- Araç-Gereç ve Malzeme Teşviki: Çeşitli ve değişik araç-gereç ve malzemelerin imal edilmesi rekreasyonel etkinliklere katılımı arttırmıştır.

49 17- Rekreasyonel Merkezler: Rekreasyonel amaçlı kullanılabilen spor, turizm veya kış etkinliklerinin yapılabileceği mekanların günümüz rekreatif anlayışına uygun tasarlanması ve bu amaca hizmet edebilir durumda bulunması tesislerin cazibesini arttırmış ve katılımı destekleyen bir faktör haline gelmiştir.

50 Rekreasyon Eğitimi Rekreasyon ve Eğitim Arasındaki İlişki,
Rekreasyon ve Beden Eğitimi, Rekreasyon Eğitimi ve Okul, Ders Dışı Etkinlikler ve Rekreasyon,

51 3. Ders

52 Rekreasyona Duyulan İhtiyacin Nedenleri
İhtiyaç: Bir eksiklik hissi ve aynı zamanda bu hissin giderilmesi arzusudur.

53 Rekreasyona Duyulan İhtiyacin Nedenleri
- Birincil İhtiyaçlar: İnsan yaşamını devam ettirebilmek ve gerekli etkinlikleri yapabilmek için yemek, içmek, dinlenmek, soğuktan korunmak gibi faktörleri içerir. - İkincil İhtiyaçlar: Düşünce ve duyular ile alakalıdır. Bu yüzden sosyal ve psikolojik bir özelliğe sahiptir.

54 İnsan ihtiyaçlarını, Maslow 5 aşamalı bir hiyerarşik yapı içerisinde sınıflandırmıştır;
Fizyolojik İhtiyaçlar Güvenlik İhtiyacı, Sosyal İhtiyaçlar, Saygı Görme İhtiyacı, Kendini Gerçekleştirme İhtiyacı

55 Rekreasyon’un hiyerarşi de yeri neresidir?

56 Rekreasyon ihtiyacı boş zaman sürelerindeki artışa bağlı olarak zorunlu ihtiyaç grubuna doğru yönelmektedir.

57 KİŞİSEL YÖNDEN REKREASYONA DUYULAN İHTİYACIN NEDENLERİ
Fiziki Sağlık Gelişimi Sağlar: Teknoloji v.b. Gelişmeler. Ruh Sağlığı Kazandırır: Monotonluktan uzaklaştırarak, sinir sisteminin yenilenmesini kolaylaştırır. İnsanı Sosyalleştirir: Özellikle grupsal etkinlikler kişinin sosyal statüsünü geliştirir veya tamamlar.

58 KİŞİSEL YÖNDEN REKREASYONA DUYULAN İHTİYACIN NEDENLERİ
Kişisel Beceri ve Yeteneğin Gelişmesini Sağlar: Rekreatif amaçlı yapılan etkinlikler çeşitli becerilerin gelişmesini veya yeni becerileri keşfetme olanağı sağlar. Yaratıcı Gücü Geliştirir: Kişi yaratıcı özelliklerinin farkına yaptığı rekreatif etkinlikler sırasında varabilir.

59 KİŞİSEL YÖNDEN REKREASYONA DUYULAN İHTİYACIN NEDENLERİ
Çalışma Başarısı ve İş Verimini Arttırır: Rekreasyonun doğuşu ve sanayileşme ile birlikte boş zaman artışı kişinin rekratif etkinliklere yönelimini ve bu sayede psikolojik rahatlamasına sebep olmuştur. Ekonomik Hareketi Geliştirir: Boş zamanlarda ekonomik katkı sağlayan üretici bir faaliyette bulunulabilmektedir. İnsanı Mutlu Eder: Psikolojik ve sosyal rahatlama ile kişide mutluluk hissi yaratır.

60 KİŞİSEL YÖNDEN REKREASYONA DUYULAN İHTİYACIN NEDENLERİ
Ekonomik Hareketi Geliştirir: Boş zamanlarda ekonomik katkı sağlayan üretici bir faaliyette bulunulabilmektedir. İnsanı Mutlu Eder: Psikolojik ve sosyal rahatlama ile kişide mutluluk hissi yaratır.

61 TOPLUMSAL YÖNDEN REKREASYONA DUYULAN İHTİYACIN NEDNELERİ
Toplumsal Dayanışma ve Bütünleşmeyi Sağlar: Irk, dil, din ayrımı birlikte yapılan benzer rekreatif etkinliklerle azalır ve aynı hedefe yönelinir. Örneğin erasmus veya A.B. Projeleri gibi.

62 TOPLUMSAL YÖNDEN REKREASYONA DUYULAN İHTİYACIN NEDNELERİ
Demokratik Toplumun Yaratılmasına İmkan Sağlar: İnsanların birbirleriyle olan ilişkilerinin düzenlenmesinde ve toplumsal kurallara uyulmasında rekreatif faaliyetler önemli rol oynar

63 Genel Anlamda Rekreatif Etkinliklere Katılımda Etken Olan Temel Faktörler
Fiziksel gücün yenilenmesi, Rutin hayat tarzından uzaklaşma, oyalanma, Diğer insanlarla tanışma ve sosyalleşme, Yabancı insanlara, toplumlara, onların geleneklerine, dillerine ve sanata duyulan ilgi anlamında kültürel motifler kazandırma.

64 4. Ders

65 Rekreasyon ve Eğitimi

66 REKREASYON? EĞİTİM? BEDEN EĞİTİMİ?

67 REKREASYON: Kişiyi zorunlu iş ve etkinliklerinden sonra yenileyen, dinlendiren ve gönüllü olarak yapılan faaliyetlerdir. EĞİTİM: Bireyin davranışlarında kendi yaşantısı yoluyla ve kasıtlı olarak istendik davranış değişiklikleri yaratma sürecidir. Bir diğer tanıma göre ise eğitim bireyin içinde yaşadığı toplumda yeteneğini, tutumlarını ve olumlu yönde davranış biçimlerini geliştirdiği bir süreçtir.

68 BEDEN EĞİTİMİ: İnsan bütününü oluşturan fiziki, ruhi ve zihni vasıfların bulunduğu yaşın ve genetik potansiyelin gerektirdiği verim gücüne ulaştırılması için bedeni aktiviteler ve oyun yoluyla yapılan faaliyetlerin bütünüdür.

69 EĞİTİM-BEDEN EĞİTİMİ REKREASYON
Rekreasyon (Boş Zaman) Eğitimi: Rekreasyon eğitimi, kişilere boş zamanlarını yapıcı biçimde kullanmalarını öğretmeyi amaçlar. Tanımları gözden geçirdiğimiz de eğitimin de boş zamanların değerlendirilmesinin de kişiliğin gelişmesine yardımcı olan ve onu yetişkin yaşamına hazırlayan bilgi beceri ve davranışlar içerdiğini görürüz.

70 Fakat; (Genel Eğitim X Boş Zaman Eğitimi İlişkisi)
- Eğitim de zorunluluk boş zamanlarda gönüllülük esastır, Öğretim yöntemi öğretmen-öğrenci biçiminde değildir, Boş zamanlar anlık doyum sağlarken, eğitimin amaçları daha uzak amaçlıdır (uzun vadeli). Boş zamanları değerlendirme, eğitimin tamamlayıcı bir parçasıdır.

71 Okulların Rekreasyon Eğitimindeki İşlevleri
Öz saygısını geliştirmede bireye yardımcı olmak, Boş zaman ilgilerini geliştirmek, Boş zaman becerilerini öğretmek, Rekreasyon olanak ve hizmetlerini sunmak,

72 Okulların Rekreasyon Eğitimindeki İşlevleri
Fiziki olanakları bu etkinlikler için geliştirmek, Bireyleri rekreasyon önderliği için hazırlamak, Bireyde işbirliği becerisi geliştirmek, Toplumsal bütünleşmeyi sağlamak.

73 Beden Eğitimi “kişinin fiziksel, ruhsal ve sosyal beceriler kazanarak zindelik kazandığı ve bunu korumak için uyguladığı bir süreç olarak tanımlanırken rekreasyonda” bireyin gönüllü olarak seçtiği, tatmin olma ve keyif alma beklentisiyle gerçekleştirdiği bir boş zaman tecrübesidir.

74 Ders Dışı Etkinlikler (Eğitsel Etkinlikler)
Yerel gelenek, biçim ve alışkanlıkları korumak, Öğrencilerin bilim ve teknolojiye ilgilerini çekmek, Kültürel ve sanatsal etkinliklere katılımı cesaretlendirmek, Doğal çevrelerini değerlendirerek gençlere spor ve turizm olanakları sağlamak.

75 5. Ders

76 Rekreasyon ve Liderlik

77 Liderlik Bir grup insanı belirli amaçlar etrafında toplayabilme ve bu amaçları gerçekleştirmek için onları harekete geçirme bilgi ve yetenekleri toplamıdır. Belirli bir topluluğu sevk ve idare etmek için gereken özelliklere liderlik denir.

78 Yönetici Bir kuruluşun başında bulunan, emrinde personel çalıştıran, emir ve kumanda eden kişidir. Bir başka deyimle üst düzeyde çalışan ve sevk eden idarecidir. Yönetici yönetme çalışmalarını yöneten kişidir.

79 Yönetici = Lider???

80 Yönetici İle Lider Arasındaki Faklılıklar

81 Liderlik Tipleri 1. Demokratik Liderlik: Demokratik davranış sergileyen bu tip liderler yönetim yetkisini, grup üyeleriyle beraber paylaşırlar. Grup faaliyetlerinin planlanması, denetimi ve yönetimi ile ilgili uygulamalarında katılım ilkesinden yola çıkarlar.

82 Liderlik Tipleri 2. Otokratik Lider: Grup etkinliklerinin planlanması, programlanması, uygulanması, denetimi ve yönetimini tek başına üstlenir. Grup üyelerini yönetim dışı tutar. Merkezi bir güç oluşturur ve grup üyelerine söz hakkı tanımaz.

83 Liderlik Tipleri 3. Tam Serbesti Tanıyan Liderlik: Yetki kullanımı tamamen grup üyelerindedir. Bu tip liderler amaç ortaya koymaz, karar vermez ve kendisinin iyi bir dost olduğuna inanılır. Grup dengesizdir, etkinliklerden pek sonuç alınamaz.

84 Grubu başarıya götürmek için liderin uzmanlık yeterliliklerinin yanı sıra davranışsal yeterliliklere de sahip olması gerekmektedir. Bunlardan en önemlisi de liderin etkililiğinin sağlanması için gerekli olan iletişim becerisidir. Liderin etkili olabilmesi için iyi iletişim kurma gerekmektedir.

85 Rekreasyon Liderliği Yönetim açısından önem taşıyan genel liderlik ve boş zamanları değerlendirme açısından önem taşıyan “rekreasyon liderliği”, liderlerden beklenilen fonksiyonlar açısından fazla bir fark taşımamaktadır. Rekreasyon liderliğinde önemli olan noktalar ile genel liderlik rolü için düşünülen noktalar arasında bir paralellik bulunmaktadır.

86 Rekreasyon Liderliği Bir rekreasyon liderliğinde liderden beklenen; grup üyelerine üyelik hazzını yaşatma, o grupta olmaktan tatmin sağlamalarına yardımcı olma ve üyeleri belirli faaliyetlere yönlendirme, yol gösterme ve etkilemektir. Liderin rekreasyon programının tüm aşamalarına aktif katılımı kişisel ve liderlik tecrübelerini geliştirirken programın uygulamasına da fayda sağlayacaktır.

87 Rekreasyon Liderliği Lider, etkinlik alanında belirli ölçülerde uzmanlaşma sağlamış olmalıdır. Rekreasyon etkinliklerinde, grubun hedefleri ve etkinlikteki uzmanlığı bakımından teknik bilgiye sahip olan kişi, liderlik rolünü üstlenmektedir.

88 6. Ders

89 Rekreasyon ve Spor

90 SPOR????

91 SPOR Spor ya da idman önceden belirlenmiş kurallara göre, kişisel veya takım halinde yapılan rekabet amaçlı yarışma ve kişisel eğlence veya mükemmelliğe ulaşmak için yapılan fiziksel aktivitelerdir.

92 SPOR Amatör Spor Profesyonel Spor

93 Spor, 1. Kitle Sporu: Herkese açık ve öncelikle eğlenmek, dinlenmek, stres atmak gibi nedenlerle boş zamanlarda yapılan etkinliklerdir. 2. Elit Spor: Herkese açık olmayan, yaş ve çeşitli fiziksel özellikler gerektiren yarışmaya, yüksek performansa ve bunların uzantısı olarak profesyonelliğe giden bir grubu oluşturmaktadır.

94 “Elit sporcu için hayat sporun bir fonksiyonu iken kitle sporcusu, sporu hayatın bir fonksiyonu olarak görmektedir.”

95 Spor insanın emrinde ve hizmetinde olursa rekreasyonel faaliyet, eğer insan sporun emrinde olursa o zamanda, spor bir meslek özelliği taşıyarak rekreasyon faaliyeti dışında kalmaktadır.

96 Sanayileşme ve özellikle şehir hayatının olumsuzlukları stres, kalp-damar ve sinir sistemi hastalıkları gibi çeşitli rahatsızlıklara neden olmaktadır. Burada rekreasyonel bir etkinlik çeşidi olarak spor bu olumsuzlukları kısmende olsa giderecek bir faaliyet olarak görülmektedir.

97 Spor bir rekreasyonel faaliyet olarak iki türlü etkinlik çeşidi göstermektedir;

98 1. Pasif Katılım: Sadece izleyici olarak sportif müsabakalarda bulunmaktır. Pasif katılım da olumlu bir rekreatif etkinlik haline gelebilmekte ve birleştiricilik, psikolojik boşalım sağlama, birbirini anlayan insanlar arasında olma ve birşeyleri paylaşabilme özelliklerini taşıyabilmektedir.

99 2. Aktif Katılım: Aktif olarak, içinde yer alarak spor müsabakalarında bulunma durumudur. Boş zamanlarda sportif faaliyetlere katılımı tercih etme oranı oldukça yüksektir; bunun nedeni ise sporun kişisel ve toplumsal faydalarından kaynaklanmaktadır.

100 Rekreasyonel Sporun Özellikleri; - Çeşitlilik Özelliği: Çok farklı branşları içerisinde barındırabilmektedir. - Değişkenlik Özelliği: İstenilen yerde bir branşın yapılabilmesi. - Hareket Özelliği: Ferdi veya grup içersinde, açık veya kapalı alanda, aletli veya aletsiz yapılabilir.

101 Herkes İçin Spor: Kişinin kendi isteği ile beden eğitimi, oyun, jimnastik gibi eğlenceli faaliyetler ile fizik, moral, toplumsal gelişim sağlamak, dinlenme ve eğlenmesine yardımcı olmaktır.

102 7. Ders

103 Yrd.Doç.Dr.Mehmet DEMİREL
Rekreasyon ve Turizm Yrd.Doç.Dr.Mehmet DEMİREL

104 TURİZM????

105 TURİZM Dünya Turizm Örgütü (WTO) Turizmi, gelir getirici etkinlikler dışında kalan boş zamanların hemen hepsini içine alan bir seyahat; bundan doğan konaklama, yeme-içme, ulaşım, eğlence gibi hizmetler ve ilişkilerdir.

106 TURİZMİN ÖZELLİKLERİ 1. Turizm, bir dizi olay ve ilişkinin bir bütünüdür. 2. Bu olaylar ve ilişkiler, çeşitli yerlere seyahat eden insanların bu hareketlerinden ve buralarda konaklamalarından kaynaklanır. 3. Seyahat ve konaklama, normal olarak yaşanılan ve çalışılan yerlerin dışındaki yerlerde olmaktadır.

107 4. Yer değiştirmeler, geçici ve kısa süreli bir nitelik taşımaktadır
4. Yer değiştirmeler, geçici ve kısa süreli bir nitelik taşımaktadır. Seyehata çıkan kişinin birkaç gün, hafta ya da ay içerisinde geriye dönme niyetinin bulunması gerekmektedir Ziyaret edilen yerlerde kazanç sağlamaya yönelik çalışma söz konusu değildir.

108 TURİZM’DE KAVRAMLAR Ziyaretçi: Devamlı ikamet ettiği ülkeden başka bir ülkeye bir gelir elde etmek amacı dışında, herhangi bir nedenle ziyaret eden kişidir. Ekskürsiyonist: Ziyaret edilen ülkede yirmi dört saatten az kalan geçici ziyaretçilerdir.

109 Turist: Para kazanma amacı olmaksızın, dinlenmek, eğlenmek ya da kültürel,bilimsel, sportif, idari diplomatik, dinsel, sağlık ve benzeri nedenlerle, oturduğu yer dışına geçici olarak çıkan ve tüketici olarak belirli bir süre seyahat ettikten sonra, yeniden yerleşim yerine dönen kimseye denir.

110 TURİZM SINIFLANDIRMASI - Tanıma Turizmi (Kültür): Bir ülkeyi ve kenti tanımaya yöneliktir. - Sağlık Turizmi: Hasta ve müşteri kitlesini içerir. - Güneş Turizmi: Güneş ve doğadan maksimum düzeyde faydalanmayı içerir. - Kış Turizmi: Genel anlamda dağ turizmini kapsamaktadır.

111 Rekreasyon faaliyetlerindeki sınırlılık, yetersizlik veya programların zenginliği turizmi direk olarak olumlu ya da olumsuz etkilemektedir. Turizmin temel özelliklerinden biri olan konaklama veya turistin kalış süresi, turizmin özellikle ekonomik yönünü oluşturmaktadır.

112 Animasyon: Turizmde, özellikle konaklama tesislerinde müşterilerin boş zamanını geçirecek ve onu meşgul edecek tüm etkinlikler veya neşeli ve ilginç tatile imkan veren her türlü eylemi kapsamaktadır.

113 Turizm de Animasyon Uygulamaları İçin Gerekli Şartlar 1- Animasyon için gerekli tesislerin planlanmasında ve hizmete konmasında katkıda bulunacak, 2- Turistlere sunulan faaliyet ve hizmetleri organize ve koordine edecek, 3- Animasyon programlarını hazırlayacak, bunların uygulanmasını denetleyecek, 4- Turistik tesislerdeki eğlence imkanlarına ilişkin bilgiye sahip UZMAN BİR KADROYA ihtiyaç duyulmaktadır.

114 TURİZMİ ETKİLEYEN FAKTÖRLER 1- Sosyal Faktörler 2- Teknolojik Faktörler 3- Ekonomik Faktörler 4- Siyasi Faktörler

115 Rekreasyon ve turizm arasında ortak bir yaşam ilişkisinden söz edilmektedir. Rekreasyon imkanlarındaki gelişme o bölgeyi daha çekici kılarak, bölgeye daha çok turistin gelmesini ve bölgenin gelirinin artmasını sağlayabilmektedir.

116 ANİMASYON Animasyon, dilimizde canlandırma anlamını taşımaktadır. Fransızca “Anime” sözcüğünden alınmış ve dilimize de yerleşmiştir. Animatör ise canlandırıcı, canlandıran harekete geçiren kişi anlamında kullanılmaktadır.

117 ANİMASYON Turizm sektörü açısından animasyon; Turistlerin boş zamanlarını gönüllü katılımlarıyla ve doyum sağlayıcı etkinliklerle geçirmeleri için turizm işletmelerince düzenlene, yardımcı servis niteliğindeki boş zaman değerlendirme etkinlikleridir.

118 ANİMASYON Turistlerin konaklamaları süresince işletmede daha çok vakit geçirmeleri ve işletme içinde ekstra harcama yapmaları için animasyon aktivitelerinin rolü keşfedilmiştir. Bu konuda ülkemizde öncülüğü 1960’lardan sonra Fransız Clup Med işletmesi yapmıştır. Türk kültürünün zenginliği ve yabancı turistlerin Türk kültürüne ilgi duyması, turistlere yönelik özel Türk gecesi gösterilerinin hazırlanmasına yol açmıştır.

119 Animasyon Faaliyetlerinin Turizmdeki Yeri ve Önemi
 Ürün çeşitliliği sağlanmaktadır.  İyi bölge, iyi firma imajı yaratılmaktadır.  Türkiye’yi tanıtmada, farklı ülke imajı gerçekleştirilmektedir.  İşletme politikasına bağlı olarak oda ve yiyecek- içecek satışları artırılmaktadır.  Konaklama süresi ve turisti işletmede tutma süresi uzamaktadır.  İşletmelere çekicilik ve cazibe unsuru kazandırılmaktadır.  Turizm talebi artmakta, ekonomik açıdan yeni iş alanları ve iş hacmi yaratılmaktadır.  Turizm sezonu; dışında da bölgesel ve ulusal hareketlilik oluşturulmaktadır.

120 Animasyon Çeşitleri Niteliksel Açıdan Sınıflandırma; 1.1. Mekansal Açıdan Animasyon (Açık-Kapalı Alan....) 1.2. Katılım Şeklinde Göre Animasyon (Etken-Edilgen veya Bireysel-Grup) 1.3. Katılımcıların Yaşlarına Göre Animasyon (Çocuk, Genç-Yetişkin) 1.4. Fonksiyonel Açıdan Animasyon (Ticari, Fiziksel (Sportif)...) Bir animasyon türü, birkaç gruba girebilmektedir. Örneğin tenis hem açık alan hem de fiziksel animasyona girebilmektedir.

121 Animasyon Çeşitleri 2. Faaliyet Türüne Göre Animasyon;
2.1. Sportif Animasyon (Step aerobik, sabah jimnastiği...) 2.2. Sosyo-Kültürel Animasyon (Halk dansları, kültürel öğelerin tanıtımı) 2.3. Sağlıklı Yaşam Animasyonları (İnsan sağlığını korumaya ve tedaviye yönelik turistik boş zaman etkinlikleridir.) 2.4.Seyahat Animasyonları (Paket Turlar)

122 Bir Animatörün Günlük Programı

123

124 8. Ders

125 Rekreasyon ve Yönetim

126 YÖNETİM????

127 YÖNETİM İki ya da daha çok kişinin bir amacı gerçekleştirme için bir araya gelerek belirledikleri amaca yönelik yaptıkları işlemlerin ve eylemlerin tümüdür. Diğer bir tanıma göre ise; insanları etkileme, onları toplumun ortak çıkarları ve yararları doğrultusunda yönlendirmedir.

128 YÖNETİMİN UNSURLARI Planlama Örgütleme Emir V. (Komut) Eşgüdümleme
Denetim

129 Rekreasyon Yönetiminde Süreçler???

130 Rekreasyon Yönetiminde Süreçler 1
Rekreasyon Yönetiminde Süreçler 1. Karar Verme: Organizasyon tipine karar verme. 2. Planlama: Kaynakların, personelin ve paranın kullanım alanlarının belirlenmesi 3. Örgütleme: Rekreasyon sistemlerinde örgütleme kurumun çalışmaları için birimler arasında gerekli iş bölümünün ve işbirliğinin yapılabilmesi ayrıca yetki ve sorumlulukların belirlenmesidir.

131 4. İletişim: Emirleri ve açıklamaları içerir. 5
4. İletişim: Emirleri ve açıklamaları içerir. 5. Eşgüdüm: Örgütün veya organizasyonun genel amaçlarına ulaşmak için gerekli uyumu sağlayan etkendir. Birimler arasındaki işbirliğini güçlendirir. 6. Denetim: Hangi emirlerin veya sözleşmelerin etkili olduğunu tanımlayan bir süreçtir. 7. Değerlendirme: Hangi amaçlara ne kadar ulaşıldığının tespitidir.

132 * Rekreasyon Planlaması: Çevre tasarımının bilgi ve tekniğini, boş zamanı, açık alanları, enerji ve parayı insan ihtiyaçlarına uygun olarak kullanabilme alternatifleri yaratan sosyal bilimlerle birlikte kullanılarak, insanların boş zamanları ile mekan arasında ilişki kuran bir yöntemdir.

133 Rekreasyonel Organizasyonlar
Rekreasyonel Organizasyonlar Planlanırken Göz Önüne Alınması Gereken Faktörler - İlgi, - Yaş, - Cinsiyet, - Yer, - Yetenek-Beceri, - Zaman, - Grubun Büyüklüğü,

134 - Organizasyon Tipi, - Topluluk Tipi (Kültürel Öğeler), - Liderlik ve Mevcut Fon, - Amaç

135 Program planlamada Kraus (1997) detaylı olarak planlama yapılması gerektiğini söylemiş ve bazı unsurların ele alınması gerektiğini söylemiştir. Bunlar: 1-Temel program aktiviteleri listesinin semalarla, sayılarla, yapılacak alanlarıyla detaylı olarak verilmesi,

136 2-Zaman ve program çizelgesinin hazırlanması, basvuru, etkinliklerin uygulanması, degerlendirilmesi ve raporlandırılması, 3-Tüm etkinlikler ve organizasyon için görevlilerin belirlenmesi, 4-Bütçenin detaylı olarak, gelir, gider ve diger maddi ihtiyaçların hazırlanması

137 Rekreasyonel Organizasyonlar Planlanırken; 1
Rekreasyonel Organizasyonlar Planlanırken; 1. Programlar, her topluluğu ve her kesimi kapsayacak nitelikte ve eşit imkanlar sağlayacak şekilde olmalıdır, 2. Kişilerin ve grupların ilgi ve ihtiyaçlarına cevap verebilmelidir, 3. Yılın her mevsimi ve her ayından yararlanılmalı, çok zengin etkinlikleri barındırmalıdır.

138 4. Toplumun tüm kaynaklarından faydalanılmalı ve kaynaştırılmalıdır. 5
4. Toplumun tüm kaynaklarından faydalanılmalı ve kaynaştırılmalıdır. 5. Kamu, özel, yerel ve diğer gönüllü kuruluşlarla işbirliği sağlanmalıdır. 6. Her yaş grubunun oyun ve spor ihtiyaçları için spor tesisleri, işletmesi ve hizmetleri organize edilmelidir.

139 7. Rekreasyonun özel amaçlarını gerçekleştirecek uzman liderlere yer verilmelidir. 8. Kazalara karşı güvenli olmalıdır. 9. Genellikle kişiyi şartlandırmayan, zamana ve yere mümkün olduğunca bağlı olmayan ve ekonomik olan aktiviteler arzu edilmelidir.

140 REKREASYONEL PAZARLAMA HİZMET PAZARLAMASI

141 Rekreasyonel pazarlama, dikkatini insanlara yöneltmektedir
Rekreasyonel pazarlama, dikkatini insanlara yöneltmektedir. Çeşitli faaliyetleri ihtiva etmekte, kullanıcıların ihtiyaç ve ilgilerinin neler olduğunun belirlenmesi üzerinde durmakta ve böylece bu alışveriş sürecinin kolaylaştırılması için belirli program ve hizmetlerin tasarlanmasına çalışmaktadır.

142 SON Doç.Dr.Fikret SOYER