PSİKOLOJİK DANIŞMA VE REHBERLİK.

PSİKOLOJİK DANIŞMA VE REHBERLİK

Dersin Amacı Psikolojik danışmanlık ve rehberliğin temellerini, rehberliğin amaçlarını, rehberliğin ilkelerini anlama, çağdaş eğitim yapısı içerisinde rehberliğin önemini kavrayabilme

Dersin Konuları 1 Giriş 2 Psikolojik Danışmanlık ve Rehberliğin Temelleri 3 Psikolojik Danışmanlık ve Rehberlik 4 Rehberliğin Amaçları 5 Rehberliğin İlkeleri 6 Öğrenci Kişilik Hizmetleri ve Rehberlik 7 Öğrenci Kişilik Hizmetleri ve Rehberlik 8 Psikolojik Danışmanlık ve Rehberliğin Geliştirilmesi 9 Psikolojik Danışmanlık ve Rehberliğin Geliştirilmesi 10 Psikolojik Danışmanlık ve Psikoterapi 11 Psikolojik Danışmanlık ve Rehberliğin Etik Kuralları 12 Psikolojik Danışmanlık ve Rehberlikte Araştırma 13 Psikolojik Danışmanlık ve Rehberlikte Değerlendirme 14 Genel Tekrar

Dersin Değerlendirilmesi
YARIYIL İÇİ ÇALIŞMALARI SIRA KATKI YÜZDESİ Ara Sınav Kısa Sınav Ödev Toplam Finalin Başarıya Oranı 50 Yıliçinin Başarıya Oranı 50

Kaynakça Alim Kaya, ‘’Psikolojik Danışma ve Rehberlik’’ Anı Yayıncılık
Betül Aydın, ‘’Rehberlik’’ Pegem Akademi Binnur Yeşilyaprak, ‘’Eğitimde Rehberlik Hizmetleri’’ Nobel ‘’21 YY. Eğitimde Rehberlik Hizmetleri Pegem Hasan Tan, ‘’ Psikolojik Danışma ve Rehberlik - Teori ve Uygulama’’ Nobel Akademi

Hikaye İNSAN VE DÜNYA Adam, bir haftanın yorgunluğundan sonra Pazar sabahı kalktığında bütün haftanın yorgunluğunu çıkarmak için eline gazetesini aldı ve bütün gün miskinlik yapıp evde oturacağını düşündü.

Hikaye İNSAN VE DÜNYA Tam bunları düşünürken oğlu koşarak geldi ve sinemaya ne zaman gideceklerini sordu. Baba oğluna söz vermişti bu hafta sonu sinemaya götürecekti ama hiç dışarıya çıkmak istemediğinden bir bahane uydurması gerekiyordu. Sonra gazetenin promosyon olarak dağıttığı dünya haritası gözüne ilişti. Önce dünya haritasını küçük parçalara ayırdı ve oğluna eğer bu haritayı düzeltebilirsen seni sinemaya götüreceğim dedi sonra düşündü:

Hikaye İNSAN VE DÜNYA Oh be! Kurtuldum. En iyi coğrafya profesörünü bile getirsen bu haritayı akşama kadar düzeltemez. Aradan on dakika geçtikten sonra oğlu babasının yanına koşarak geldi ve “baba haritayı düzelttim, artık sinemaya gidebiliriz” dedi. Adam önce inanamadı ve görmek istedi. Gördüğünde de hala hayretler içindeydi ve bunu nasıl yaptığını sordu. Çocuk şu cevabı verdi: -Bana verdiğin haritanın arkasında bir insan resmi vardı.

“İNSANI DÜZELTTİĞİM ZAMAN DÜNYA KENDİLİĞİNDEN DÜZELMİŞTİ.”
Hikaye İNSAN VE DÜNYA “İNSANI DÜZELTTİĞİM ZAMAN DÜNYA KENDİLİĞİNDEN DÜZELMİŞTİ.”

Rehberliğin Temelleri ve Gelişimini Etkileyen Etmenler
Sosyo-Kültürel ve Ekonomik Etmenler A-Hızlı değişmeler sonucu topluma uyumun güçleşmesi Bilimde ve teknolojide gelişmeler Toplumlar arası kültürel alış-verişin hızlanması İnançlar ve değerlerdeki değişmeler Nüfus artışı ve göçün etkisi Kuşaklararası çatışmalar Suç işleme oranının artması Ruhsal bozukluklar ve hastalıkların artması

B-Aile yapısının ve fonksiyonunun değişmesi Geleneksel aileden çekirdek aileye geçiş Çocuk eğitiminde ailenin rolünü etkileyen çevresel etmenlerin artması Ailenin fonksiyonlarından bazılarının okula kayması Kadının çalışma hayatına katılması

C-Toplumun nitelikli insan gücü ihtiyacının artması Kalkınmada nitelikli insan gücü gereğinin kabul edilmesi Toplumun iş hayatındaki değişmeler Mesleklerin çeşitlenmesi ve meslek seçiminin zorlaşması

Felsefi ve Psikolojik Etmenler A-Toplumun demokratik fikir ve düşüncelerinin gelişmesi Bireye verilen değerin artması Bireylere tanınan seçme özgürlüğü Bireye karar verme gücünün kazandırılması İlerici eğitim anlayışının benimsenmesi

B-Demokrasinin eğitime etkisi. Eşit eğitim hakkı ve toplu öğretime geçiş Öğrenci merkezli eğitim anlayışının gelişmesi Demokrasinin istediği insan özelliklerinin eğitimde kazandırılması için uygun ortam sağlama gereği

C-Psikoloji ve Psikometri alanındaki gelişmeler Bireyin kişilik özelliklerinin ölçülmesi ve tanınması Eğitimde bireyin duygusal yönüne verilen önemin artması Bireyin özellikleri ile öğrenim ve meslek alanları arasındaki ilişkinin kavranması

Rehberliğin Tanımı Rehberlik nedir? Yol göstermek midir?
Yardım etmek midir? Elinden tutmak mıdır?

Rehberliğin Tanımı Tan’a göre rehberlik; Bireyin en verimli bir şekilde gelişmesi ve doyum verici uyumlar sağlamasında gerekli olan tercihleri, yorumları, planları yapmasına ve kararları vermesine yarayacak bilgi ve becerileri kazanması ve bu tercih ve yürütmesi için bireye yapılan sistemli ve profesyonel bir yardımdır.

Kuzgun’a göre ‘’Rehberlik, bireye kendini anlaması, çevredeki olanakları tanıması ve doğru kararlar vererek özünü gerçekleştirebilmesi için yapılan sistematik ve profesyonel yardım sürecidir’’

Kepçeoğlu’na göre Rehberlik; Bireyin kendini anlaması, problemlerini çözmesi, kapasitesini geliştirmesi, çevresine dengeli ve sağlıklı bir uyum yapması ve böylece kendini gerçekleştirmesi için uzman kişilerce bireye yapılan psikolojik yardımlardır.

*Bu yardım sistemli olarak profesyonel düzeyde sunulur.
Rehberlik tanımlarının ortak yönleri *Rehberlik hizmetleri öğrencinin gelişimini ve uyumunu sağlamayı hedefler. *Bu yardım sistemli olarak profesyonel düzeyde sunulur. *Rehberlik bir süreçtir. Aşamalar halinde süreklilik gösterir.

rehberliğin amacı Rehberlik ve Psikolojik Danışma Hizmetlerinin Amacı
Madde 6-Türk Eğitim Sisteminin genel amaçlan çerçevesinde eğitimde rehberlik ve psikolojik danışma hizmetleri temelde; öğrencilerin kendilerini gerçekleştirmelerine, eğitim sürecinden yetenek ve özelliklerine göre en üst düzeyde yararlanmalarına ve gizilgüçlerini en uygun şekilde kullanmalarına ve geliştirmelerine yöneliktir. Öğrencilere yönelik olarak düzenlenen her türlü rehberlik ve psikolojik danışma hizmetleri bu amaçlar doğrultusunda bütünleştirilerek verilir.

“BİREYİN KENDİNİ GERÇEKLEŞTİRMESİDİR”
rehberliğin amacı *Rehberliğin nihai(son) son amacı; Kişide var olan tüm gizil güçlerin, yeteneklerin, kapasitelerin ortaya çıkarılması, hayata geçirilmesi ve geliştirilmesidir” “BİREYİN KENDİNİ GERÇEKLEŞTİRMESİDİR”

rehberliğin amacı BİREY Kendini tanıma anlama ve kabul etme Ben kimim?
Özelliklerim neler? Kuvvetli ve zayıf yönlerim hangileri? Yeteneklerim? İlgi ve eğilimlerim? İhtiyaç ve problemlerim neler?

Bulunduğu ortamı ve çevreyi tanıma
rehberliğin amacı BİREY Bulunduğu ortamı ve çevreyi tanıma Çevredeki eğitim ve iş olanakları neler? Ailenin zayıf yönleri neler? Toplumun gerçekleri ve sağladığı fırsatlar neler?

Ben neler yapabilirim? Neler yapmalıyım?
rehberliğin amacı BİREY Ben neler yapabilirim? Neler yapmalıyım? *Bulunduğum ortamda ve bu çevrede sahip olunan yetenekleri nasıl geliştirebilirim? *Çevrenin sunduğu imkanları nasıl değerlendirebilirim? *Sorunlarımı nasıl çözebilirim? *Bulunduğum ortama nasıl uyum sağlayabilirim?

Kendini gerçekleştirebilme
rehberliğin amacı BİREY Nihai amaç Kendini gerçekleştirebilme Kendini gerçekleştirme nedir? Bu amaca ulaşmak için bireye ne tür yardım hizmetler sunulmalıdır?

rehberliğin kapsamı Rehberlik hizmetleri, bireyin her yönüyle tüm olarak gelişmesini ve böylece onun kendisini gerçekleştirmesini amaçlayan psikolojik yardım hizmetlerinin tümünü kapsar.

rehberliğin tarihçesi
Rehberliğin başlangıcına ve gelişmesine ABD öncülük etmiştir, İlk rehberlik çalışmaları 1908’de meslek seçimine yönelik “Boston Meslek Bürosu” nun açılması ile başlamıştır. 1913 yılında ise ilk kez ABD’de eğitim sistemine girmiştir. Ülkemizde 1950’li yıllarda başlamış.(Türk-ABD işbirliği) Prof. Dr. Feriha Baydur ve Prof. Dr. Hasan Tan ilk öncüleri

1915'te öğrencilere, öğretmenlere ve velilere meslekler hakkında bilgi vermek üzere "Baston İnformasyon Dairesi“nden sonra 1915'te "Boston Mesleki Rehberlik Dairesi" kurulmuştur. Rehberlik hizmetleri öncelikle orta öğretimde başlamış sonra ilk ve yüksek öğretimi kapsayacak şekilde genişlemiştir.

1950’li yıllarda Türk-Amerikan işbirliği anlaşması kapsamında (Marshall Planı) ülkemize davet edilmiş olan Amerikalı uzmanların öncülüğünde bu alandaki ilk çalışmalar başlatılmıştır. Bu uzmanlar eğitim sistemimizi inceleyerek aksaklıklar üzerine raporlar hazırlayıp yeni uygulamalar için konferanslar, seminerler düzenlemişler ve rehberlik alanında ilk pilot uygulamaları başlatmışlardır.

eğitim öğretim yılında Gazi Eğitim Enstitüsü Pedagoji ve Özel Eğitim Bölümlerine “Rehberlik” dersi koyulmuştur. 1955 yılında Ankara Demirlibahçe İlkokulu’nda “Rehberlik Merkezi” açıldı yılında 24 okulda rehberlik uygulamaları başladı. 1983 yılında MEB bağlı “Özel eğitim ve Rehberlik ve Danışma Hizmetleri Genel Müdürlüğü” kurulmuştur.

rehberliğin ülkemizdeki sorunları
* Ön hazırlık yapılmadan uygulamaya geçilmesi * Merkeziyetçi ve otoriter eğitim anlayışı * Çalışanların görev algısının yetersizliği * Yeterli uzman ve fiziksel donanımın olmaması * Yasal düzenlemelerdeki aksaklıklar * Eleman yetiştirme sorunları

çağdaş anlayışa göre eğitim ve rehberlik
Çağdaş eğitim anlayışına göre eğitimin temel amacı; bedence, ruhça sağlıklı bir şekilde topluma etkin şekilde uyabilen insanlar yetiştirmektir. Çeşitli görüşlere göre eğitimin iki temel fonksiyonu olmalıdır

bireyi kendisi için yetiştirmek
Bireyi bir meslek sahibi yapmak, Toplumsal uyumunu sağlamak, Kendisini geliştirme olanakları vermek,

bireyi toplum için yetiştirmek
Toplumun düzenini ve sürekliliğini sağlayacak iyi bir vatandaş olarak yetişmesine çalışmak, Toplumun ekonomik yaşamı için nitelikli insan gücünü sağlamak, İş yaşamında esnek, gelişmeye açık, yaratıcı ve verimli olabilecek davranışlar kazanmak,

çağdaş eğitim ortamı nasıl olmalı?
Eğitim ortamı, okulun yapısı ile doğrudan ilişkili olmalı Yönetimde demokratik anlayış; Öğretmenlerin rehberliğe bakış açısı; Okullarda ÖKH (Öğrenci Kişilik Hizmetleri) varlığı

çağdaş örgün eğitimin yapısı
Yönetim Eğitim-öğretim ÖKH Uygun hizmetlerin tümü Gerekli personel araç ve gereçler Zihinsel güçleri geliştirme Amaç Bireyin tümüyle gelişimi Öğrenci Kişilik Hizmetleri(ÖKH): Çağdaş eğitim anlayışının örgün eğitim faaliyetleri içerisine katmayı zorunlu gördüğü profesyonel hizmetlerdir.

Öğrenci Kişilik Hizmetlerinin Kapsamı
Sağlık Hizmetleri Sosyal Yardım Hizmetleri Rehberlik Hizmetleri Sosyal ve Kültürel Hizmetler Özel Yetiştirme Hizmetleri

öğrenci kişilik hizmetleri
Sağlık hizmetleri *Sağlıkla ilgili önlemler alma, *Sağlık eğitimi verme, *Sağlık kontrolleri ve taramalar yapma, *Tedavi hizmetleri verme

Sosyal yardım hizmetleri *Parasal yardım hizmeti (Burs, kredi vb,) *Ek görev iş bulma (part-time iş), *Barınma hizmetleri (Yurt, pansiyon vb, *Beslenme hizmetleri (Yemekhane, kantin vb,) *Ulaşım hizmetleri,

Rehberlik hizmetleri *Psikolojik danışma hizmeti, *Oryantasyon hizmeti, *Bireyi tanıma hizmeti, *Bilgi toplama ve yayma hizmeti, *Yöneltme ve yerleştirme hizmeti, *İzleme ve değerlendirme hizmeti,

1-Psikolojik Danışma Hizmeti Psikolojik danışma “Bireyin karar verme ve problem çözme ihtiyaçlarını karşılayarak gelişim ve uyumunu sürdürmesine yardımcı olmak amacıyla bireyle yüz yüze kurulan psikolojik yardım ilişkisidir.” Yardımı alan kişiye “danışan”, yardımı verene de “psikolojik danışman” denir.

2-Oryantasyon Hizmeti Okula yeni başlayan öğrencilere, eğitim yılı başında, okulu, kurallarını, işleyişini tanıtmak, okul ve çevrede ihtiyaçlarını nasıl karşılayacakları hakkında bilgi vermek ve böylece yeni girdikleri ortama kısa sürede alışmalarına yardımcı olmak üzere yapılan çalışmalardır.

3-Bireyi Tanıma Hizmeti Bireyi tanımaya dönük hizmetlerdir. Bireyi tanıma amaçlı kullanılan yöntem ve tekniklerin sonucu Toplu Dosya ya kaydedilir.

ÖĞRENCİYİ TANIMA ÇALIŞMALARINDA ELE ALINMASI GEREKEN KONULAR
1-Öğrencinin Ailesinin Ekonomik Durumu, 2-Öğrenci-Aile İlişkileri, 3-Bedensel Gelişimi ve Sağlığı, 4-Zihinsel ve Dilsel Gelişimi, 5-Duygusal ve Toplumsal Gelişimi, 6-Okul Eğitimi ve Başarı Durumu, 7-Okul Dışı Etkinliklere Katılımı, 8-Öğrencinin İlgileri ve Yetenekleri, 9-Geleceğe Yönelik Planları ve Mesleki Eğilimleri,

4-Bilgiyi Toplama ve Yayma Hizmeti Üst öğrenim kurumları hakkında, okulun programı hakkında ve meslekler hakkında elde edilen bilgilerin öğrencilere ve velilere sunumudur.

5-Yöneltme ve Yerleştirme Hizmeti Bireyin kendine uygun bir mesleğe, programa ya da üst öğrenim kurumuna yerleşmesi için yapılan hizmetlerdir.

6-İzleme ve Değerlendirme Hizmeti Yardım alan öğrencilerin izlenmesi, yöneltme ve yerleştirme sonucunun izlenmesi hizmetleridir. Mezunları izleme araştırması, yapılan etkinliklerin değerlendirilmesi vb.

7-Müşavirlik (Konsiltasyon) Hizmeti Okuldaki rehberlik uzmanın, öğretmen ve yöneticilerin ortak bir rehberlik anlayışı kazanmaları, bu alanlardaki bilgi ve becerilerini artırmaları için onlara yardımcı olmasıdır

Sosyal ve kültürel hizmetler *Boş zaman eğitimi verme *Boş zamanları değerlendirme olanağı hazırlama *İlgilere göre çeşitli etkinlikleri planlama ve yürütme (spor, sanat ve kültür vb alanlarda)

Özel Yetiştirme Hizmetleri Başarısızlığı giderici, yetiştirme kursları Özel yetenekleri geliştirme çalışmaları İhtiyaca göre gerekli hazırlıklar

rehberliğin ilkeleri Rehberlik ve psikolojik danışma hizmetleri, eğitim kurumlarının eğitim-öğretim etkinlikleri bütünlüğü içinde yer alır. Rehberlik ve psikolojik danışma hizmetleri tüm öğrencilere açık bir hizmettir. Her öğrenci eğitim sürecinde kendisine sunulan seçenekler arasında seçme özgürlüğüne sahiptir.

rehberliğin ilkeleri Rehberlik ve psikolojik danışma hizmetlerinde insana saygı esastır. Rehberlik ve psikolojik danışma hizmetlerinin bireysel boyutunda gizlilik esastır. Rehberlik ve psikolojik danışma hizmetleri öğrenci, veli, uzman, öğretmen ve yönetici gibi ilgililerin iş birliği ile yürütülür.

rehberliğin ilkeleri Rehberlik ve psikolojik danışma hizmetlerinin yürütülmesinde hem bireye hem de topluma karşı sorumluluk söz konusudur. Rehberlik ve psikolojik danışma hizmetlerinin yürütülmesinde bilimsellik esastır. Rehberlik ve psikolojik danışma hizmetlerinde bireysel farklılıklara saygı esastır.

rehberlik hizmetleri ile ilgili iki görüş
1-“Uzman Merkezli Rehberlik Programı” Rehberlik hizmetlerinin, uzman kişilerin öğrencilerle bireysel ve yüz yüze görüşerek gerçekleşmesini savunan görüştür. 2-“Öğretmen Merkezli Rehberlik Programı” Rehberlik uzmanının öğretmenlere müşavirlik hizmeti vermek suretiyle bu hizmetin öğretmenler tarafından yürütülmesini savunun görüştür.

Eğitim’de rehberlik hizmetleri
Eğitim sürecinin her kademesinde öğrenciler rehberlik hizmetlerinden faydalanırlar. Gelişim sürekli olduğuna göre rehberlik hizmetleri de süreklilik arz eder. Eğitsel, mesleki ve kişisel rehberlik alanındaki hedefler, etkinlikler bütün bu süreci kapsayacak şekilde belirlenmelidir.

Gelişim ihtiyaçları ve rehberlik hizmetleri
Rehberlik hizmetleri gelişimi kolaylaştırmalıdır. Farklı eğitim düzeylerinde bulunan öğrencilerin, rehberlik hizmetleri açısından iki grup temel ihtiyaçları söz konusudur.

1-Yaşamın her döneminde geçerli olan ve sürekli doyurulması gereken temel ihtiyaçlar, (MASLOW) -Fizyolojik-bedensel ihtiyaçlar (hava,su,besin,uyku vb) -Güvenlik ihtiyacı (kendini güven içinde hissetme, tehlikelerden korunma) -Sosyal ihtiyaçlar (Sevme, sevilme, ait olma, bağlılık, kimlik duygusu kazanma vb.) -Saygınlık ihtiyacı (Başarı, tanınma, özsaygı, kendine değer verme, statü sahibi olma vb) -Kendini gerçekleştirme ihtiyacı (Kişinin tüm potansiyelini kullanabilmesi, yeteneklerini geliştirebilmesi vb)

2-Gelişimsel ihtiyaçlar; Gelişimin her döneminde, o yaş diliminde karşılanması beklenen döneme özgü ihtiyaçlardır. Bunlar Havinghurst tarafından gelişimin ödevleri olarak adlandırılmaktadır. Öğretmenlerin tüm süreçler içerisinde bireylerin gelişim ödevlerini bilerek, rehberlik hizmetlerini bu anlayışa göre sürdürmeleri gereklidir. Gelişim Dönemleri 06-15 yaş: İlköğretim dönemi 15-18 yaş: Ortaöğretim dönemi

İlköğretim I. Dönemdeki Çocukların Gelişim Görevleri: -Fiziksel motor gelişim (hareket, oyun, el becerileri) -Duygusal-sosyal gelişim :Çocukların en önemli duygusal ihtiyaçları sevilmek, beğenilmek, benimsenmek ve değer verilmektir. Evde olsun, okulda olsun, çocukta ilgi merkezi olma isteği ve başarılı olma ihtiyacı kuvvetlidir. -Bilişsel gelişim: Çocukta henüz somut düşünme tarzı hakimdir. Bu yaş çocukları somut düşünme döneminde oldukları için, çoğunlukla görerek ve yaparak öğrenirler. Bu nedenle söylediklerinizden çok davranışlarınızın önemli olduğunu unutmayınız!

İlköğretim II. Dönemdeki Çocukların Gelişim Görevleri: -Bu dönemin başlarında gelişme hızı oldukça yavaştır. -Fiziksel olarak gözlenen durgunluk, psikolojik olarak huysuzluk ve ters davranışların, gerginliğin yoğun olarak yaşandığı bir dönemdir. ”Olumsuz dönem” olarak nitelendirilir. -Bu çağın sonuna doğru gelişim hızlanır.

Bu çağda beklenen gelişim görevleri şunlardır: 1-Sosyal davranışların gelişmeye devam etmesine bağlı olarak her iki cinsteki yaşıtları ile yeni ve daha olgun ilişkiler kurmayı başarma. 2-Akranlarca önem verilen etkinliklerde beceri kazanma. 3-Bedene iyi bakım alışkanlıklarını kazanma ve beden fonksiyonlarına karşı, sağlıklı tutum geliştirme 4-Cinsel ilgilerini gizli tutmayı ve denetlemeyi öğrenme

5-Toplumdaki cinsel kimlik rollerine uygun olarak kadın yada erkek sosyal rolünü benimseme 6-Kendi değer sistemi içinde “doğru” “yanlış” kavramlarını geliştirme ve kendine özgü bir değerler sistemini araştırma 7-Soyut düşünme yeteneğini geliştirme, genel ilkeleri soyut durumlara uygulayabilme 8-Gelecekteki yaşamına yönelik düşünme; bir mesleğe yönelip hazırlanmaya başlama

9-Fiziksel ve sosyal çevreye çeşitli biçimlerde uyum yollarını öğrenme 10-Dilin yazılı sembollerini kullanmada beceri kazanma 11-Arkadaşlık, evlilik, aile kurma gibi sosyal görevler üzerine düşünme ve hazırlanmaya başlama 12-Akranlar grubunun standartlarını benimseme, kendi cinsinden olan yaşıtları ile özdeşleşme

Gelişimsel rehberlik programlarında konular:
1-Okulu ve çevreyi tanıma, 2-Kendini ve davranışlarını anlama, 3-Karar verme ve problem çözme, 4-Kişilerarası ilişkiler ve iletişim becerileri kazanma, 5-Okul başarısını arttırıcı beceriler kazanma, 6-Mesleklerin farkında olma ve eğitsel plan yapma, 7-Toplumsal katılım *Gelişimsel rehberlik, okuldaki eğitimsel süreçlerin tamamlayıcı bir parçasıdır.

Özlü söz Bir insanın tecrübesini başından ne geçtiği değil, başından geçenlerden nasıl yararlandığı gösterir Aldous Huxley HATA YAPTIĞINDA ÜÇ ŞEYİ UYGULA; KABUL ET,DERS AL,TEKRARLAMA!

Rehberlik türleri 1-BİREY SAYISINA GÖRE REHBERLİK Birey sayısına göre rehberlik “Bireysel rehberlik” ve”Grup Rehberliği” olarak iki şekilde belirtilebilir. Bireysel rehberlik; öğrencilerin sorunlarına yardımın yanı sıra, onların kişilik ve sosyal gelişimlerine, olgunlaşmalarına destek olmayı ve bu amaca yönelik düzenlenmiş bireysel ve grup etkinliklerini içerir.

Rehberlik türleri Grup rehberliği ise; rehberlik veya psikolojik danışma hizmetinin bir seferde birey veya gruba verilmesidir. Özellikle bilgi verme özelliğindeki rehberlik hizmetleri grup rehberliği etkinlikleri şeklinde uygulanmaktadır.

Rehberlik türleri 2-TEMEL İŞLEVİNE GÖRE REHBERLİK Uyum sağlayıcı rehberlik; Eğitim kurumlarında uyum problemi yaşayan öğrencilerin uyumsuzluk nedenlerini oryaya çıkarıp psikolojik durumu düzelterek, ortama uyum sağlamalarına yardımcı olacak rehberlik etkinlikleridir. köyden kente göç, demokratik yaşam tarzı gibi faktörler sonucu meydana gelen değişimlere uyum sağlamasına ve uyum sorununun çözümüne yardımcı olmak uyum sağlayıcı rehberliğin kapsamına girmektedir.

Rehberlik türleri Yöneltici rehberlik; Öğrencilerin bireysel farklılıkları ve yeteneklerinden hareketle, bu farklılıklara göre geliştirmeyi ve yönlendirmeyi gerçekleştiren rehberlik anlayışıdır. Her birey ve her öğrenci için yapılması gereken rehberlik işlevidir. Bireyin kendisine uygun meslekleri, eğitsel alanları, okulları, eğitsel kulüpleri, seçmeli dersleri, sosyal etkinlikleri tercih edebilmesine yardımcı çalışmaları içeren rehberlik işlevidir. Yöneltme Yerleştirme ve hizmetinin işleve dönüşmüş halidir. Eğitsel kulüplere, sosyal kulüplere, mesleki alanlara yönlendirmek Yöneltici Rehberliktir.

Rehberlik türleri Ayarlayıcı rehberlik; Bu rehberlik işlevi daha çok gençlerin ilgilerine, yeteneklerine ve gereksinimlerine uygun eğitim faaliyetlerinin hazırlanmasında görev alan yetkililere, gerekli açılımları ve bilgilendirmeleri sağlayan bir yapıdır. Ayarlayıcı rehberlik öğrenciye doğrudan hizmet etmez. Program yapıcılara hizmet eder.

Rehberlik türleri Geliştirici rehberlik; Bireyin en iyi şekilde gelişimini sağlayabilecek yaklaşımların düşünce ve davranışların eğitim kurumlarında yerleşmesini sağlamak ve gelişmeleri engelleyen faktörleri ortadan kaldırmak için yapılan tüm etkinlik ve çabalar rehberliğin geliştirici işlevi olarak görülmektedir.

Rehberlik türleri Önleyici rehberlik; Özellikle bazı olumsuz durumları ortaya çıkmadan ve bu durumların birey üzerinde yaratacağı olumsuz sonuçlar görülmeden önlenmesi için yapılan rehberlik çalışmalarıdır. (Örneğin kalabalık sınıflarda kolaylıkla ortaya çıkabilecek sınıf disiplinin sağlama zorluğu, sınıfta demokratik bir ortam oluşturulması ile aşılabilir)

Rehberlik türleri Tamamlayıcı rehberlik; Okullarda yürütülen eğitim-öğretim etkinliklerinin, yeterli düzeyde verimli olabilmesi ve amaçlarına ulaşabilmesi rehberlik hizmetleri ile birlikte gerçekleştirilmesi gerekir. İşleyen bir süreci vardır. Bu sürecin daha iyi işlemesi, daha kaliteli olmasına yönelik süreci desteklemeye, akademik başarıyı arttırmaya yönelik yapılan işlemlere tamamlayıcı rehberlik denir.

Rehberlik türleri Kriz Yönelimli Rehberlik; Kriz yönelimli rehberlik işlevi; problemin öncesi veya sonrası ile değil, problem anı ile ilgilenmektedir. Bu işlev, bireyin yaşamını önemli ölçüde etkileyen çeşitli problemler ortaya çıktığında, problemin etkisini azaltmak, durumu normalleştirmek için yapılan rehberlik çalışmalarını içermektedir.

Rehberlik türleri Çare Bulucu, İyiliştirici Rehberlik; Rehberliğin bu işlevi; süregelen bir problem durumunun düzeltilmeye çalışılması, tanımlanabilir problemlerin kalıcı bir biçimde giderilmesi, bireylerin çeşitli yetersizliklerinin giderilmesi ile ilgilidir. Anlık müdahale(Kriz) değildir. Kalıcı çözümdür. Tanımlanabilir, tanısı konulabilir problemlerin kalıcı bir biçimde çözümü, bireyin yetersizliklerinin giderilmesi, süre gelen problemlerin iyileştirilmesidir. Kekemelik, Ailevi Sorunlar, Depresyon

Rehberlik türleri 3-PPOBLEM ALANLARINA GÖRE
Eğitsel rehberlik; Eğitim sürecindeki birey yada bireylere, eğitsel yaşamı ile ilgili bütün sorunlarına yönelik olarak sunulan tüm yardım etkinliklerine eğitsel rehberlik denir. Bu yardım etkinlikleri, öğrencinin bir okul seçmesi ve bu okula girebilmesi, girdiği okuldaki alanlardan ve seçmeli derslerden kendine yararlı alanları seçebilmesi için okulu tanıma, derslerinde başarıyı sağlayabilmesi için gerekli çalışma alışkanlıklarını, verimli öğrenme yollarını kazanması, öğrenme ve okuma güçlüklerinin giderilmesi, üstün yetenekli veya özel eğitime gereksinim duyan yavaş öğrenen bireylerin, zamanında farkına varılıp, gereksinimlerine uygun eğitim programlarına yöneltilmeleri gibi etkinlikleri kapsar.

Rehberlik türleri Eğitsel rehberlik, bütün okul düzeyinde yapılması gereken bir hizmet olduğu gibi yalnızca öğrenciye yönelik değil, aynı zamanda öğrenci velilerine yönelikte gerçekleştirilir. Mesleki rehberlik; Bireyin farklı meslekleri tanımaları, kendi bireysel özelliklerine uygun meslekleri seçmeleri, seçtikleri bu mesleklere hazırlanmaları ve mesleki yönden gelişebilmeleri için kendilerine yapılan yardım hizmetleridir.

Rehberlik türleri Mesleki rehberlikte;
1-Bireyi tanımak, onun yetenek ve ilgilerini belirlemek, 2-Meslekleri inceleyip, tüm özellikleri ile tanımak, 3-Bu bilgiler ışığında, bireyi kendi özelliklerine uygun bir mesleğe yöneltebilmek için, kendi nitelikleri ile mesleklerin gerektirdiği özellikler arasında bağlantı kurarak uygun mesleklere yöneltmek ve meslekler arasında seçim yapma fırsatını yine bireylere vermek temel amaç olmalıdır.

Rehberlik türleri Kişisel rehberlik; Eğitim süreci içerisinde öğrencilerin “kişisel-sosyal” gelişim ihtiyaçlarını karşılamak, böylece onların kişisel gelişim ve uyumlarına yardımcı olmak amacıyla sunulan rehberlik hizmetlerine “KİŞİSEL REHBERLİK” denir.

Rehberlik türleri 4-HİZMET ALANLARINA GÖRE REHBERLİK
Günümüzde psikolojik danışma ve rehberlik hizmetleri öncelikli olarak eğitim kurumlarında sunulsa da , rehberlik kavramına ve uygulamalarına ilişkin gelişmeler diğer hizmet alanlarında da bu hizmetten yararlanma gereksinimini doğurmuştur. 1-Eğitim alanında psikolojik danışmanlık ve rehberlik, 2-Sağlık alanında psikolojik danışmanlık ve rehberlik 3-Sosyal yardım alanında psikolojik danışmanlık ve rehberlik 4-Endüstride psikolojik danışmanlık ve rehberlik

Eğitim Alanında Rehberlik
Okulöncesi Eğitimde Rehberlik Hizmetleri: Bu dönemde çocuğun ilgilerini, yetenek ve becerilerini geliştirmek için çeşitli etkinlikler düzenlemek, çocuğa kendini sınama ve tanıma olanakları sunmak, çocuğun yaptıklarını izlemek, ona dönüt vermek ve doğru davranışları pekiştirmek gerekir. Bu dönemde rehberlik hizmetleri kişisel açıdan, çocuğun kendini kabul, özgüvenini geliştirme, benlik kavramını oluşturma, sosyalleşmeyi sağlama hedeflerine yönelik etkinlikleri kapsar.

Madde 12 — Okul öncesi eğitim ve ilköğretimde hizmetler genel olarak; öğrencinin kendisi, öğretmeni/öğretmenleri ve ailesi tarafından yetenek, beceri ve diğer özelliklerinin fark edilmesine, öğrencinin yetiştiği ortamın iyileştirilmesine, bireysel ve sosyal gelişimlerinin desteklenmesine, etkili öğrenme ve çalışma becerileri ile motivasyonlarının artırılmasına, ilköğretim sonrası eğitime ve orta öğretime devam edemeyecekler için mesleğe yönlendirmeye yöneliktir.

Yaygın eğitimdeki rehberlik ve psikolojik danışma hizmetleri genelde kursiyerlerin mesleğe ve işe yönlendirilmesini, iş yaşamına hazırlığı, bireysel ve sosyal gelişimlerinin desteklenmesini kapsar. Örgün ve yaygın eğitimdeki rehberlik ve psikolojik danışma hizmetlerinde, sorunlara erken müdahale ve özellikle sorunun oluşmamasına yönelik gelişimsel, koruyucu yaklaşım esastır.

b) İlköğretimde Rehberlik Hizmetleri:
Temel eğitim yıllarında öğretmen ve idarecilerin öğrencilerle ilgili gittikçe artan problemlerle başa çıkmaları, ailelerin bu dönemde çocuklarında meydana gelen gelişmelerin ileri ki yılları ne şekilde etkileyeceğine ilişkin bilinçlenmeleri ve önleyici rehberlik anlayışının gerekliliği rehberlik hizmetlerinin ilköğretim kademelerindeki önemini ortaya koymaktadır

c) Ortaöğretimde Rehberlik Hizmetleri:
Çocukluktan yetişkinliğe geçişin fiziksel ve cinsel değişimleri, değer ve tutumlardaki değişimler, bir meslek seçme, bir yaşam felsefesi oluşturma gibi amaçlar bu dönemde ergene belirsizliklerle ve kararsızlıklarla dolu bir süreç yaşatır. Ortaöğretim yılları, gencin kendisi için bir takım eğitsel hedefler belirlediği ve buna bağlı olarak planlar yapıp sistemli bir şekilde çalıştığı, belirgin ve kararlı bir hale gelen ilgi ve yetenekleri doğrultusunda bir takım mesleki planlar yaptığı ve yüksek öğrenime hazırlandığı bir dönemdir.

Orta öğretimde hizmetler genelde; üst öğrenime, meslek alanlarına ve mesleğe yönelmede, etkili öğrenme ve çalışma becerileri geliştirmede, meslekler ve gerektirdiği özellikler ile meslek ve çalışma yaşamı konusunda bilinçlendirmede, bireysel özelliklerini değerlendirip farkındalık düzeyini geliştirmede, bireysel ve sosyal gelişimin sürdürülüp yetişkin yaşamına hazırlanmada yoğunlaşır. Orta öğretimdeki hizmetlerde okul türlerine göre gerekli uyarlamalar yapılır.

d) Yükseköğretimde Rehberlik Hizmetleri :
Yükseköğretim gençliğinin sorunları; ekonomik sorunlar, barınma, kayıt, yurt, yatılılık, kredi ve burs, sağlık, şehir yaşamına uyum, arkadaş ilişkileri kurmakla ilgili sorunlar, cinsel sorunlar, üniversite ile ilgili sorunlar, kişisel sorunlar, seçtiği mesleğe hazırlanma, iş bulma gibi başlıklar altında toplayabiliriz. Üniversiteli genç artık içinde bulunduğu toplumun ve insanlığın sosyolojik, politik ve ekonomik sorunları ile daha fazla ilgi duymakta ve kafa yormaktadır. Rehberlik hizmetleri bu sorunların çözümünde gence destek olmalıdır.

Kişisel rehberlik Gelişimsel rehberlik anlayışına göre kişinin gelişimi sürekli ve bir bütündür. Ancak uzmanlar inceleme kolaylığı açısından genel nitelikleri esas alarak bu gelişimi eğitsel, mesleki ve kişisel gelişim alanlarına yönelik rehberlik hizmetleri olarak sınıflandırmaktadırlar. Kişisel-sosyal gelişim alanında çocuğun temel ihtiyacı YAŞAMAYI ÖĞRENMEKTİR. Yapılacak rehberlik hizmetleri de bunu desteklemek zorundadır.

Kişisel rehberlik Gelişimsel rehberlik anlayışı öğrencinin büyüme ve gelişme süreci içerisinde -kişisel, sosyal -eğitsel -mesleki Gelişim alanlarında temel ihtiyaçlarını karşılama ve bu alanlarda döneme özgü gelişim görevlerini sağlıklı bir şekilde yerine getirmede gerekli olan yeterlilikleri kazandırmayı hedeflemektedir.

Kişisel rehberliğin kapsamı ve niteliği
Kişisel rehberlik, öğrencinin kendini tanıması, anlaması, üstün ve sınırlı yönleri ile kendini kabul etmesi ve geliştirmesi; kendisine güvenen, kişilerarası ilişkilerde becerikli, kişisel ve sosyal yönden dengeli ve uyumlu birey olarak yetişmesine yardım hizmetlerini kapsar. Birey gözlenirken, sürekli gelişim halinde olduğu, döneme özgü görülen davranışların ileride değişebileceği ayrıca, bireyin gelişimi kendi imkanları ve bulunduğu çevre koşulları içerisinde ele alınmalıdır.

Kişisel rehberliğin bireydeki Duygusal zekanın gelişiminde önemli katkıları olduğu vurgulanmakta, özbilinç, duyguları idare edebilme, motivasyon, empati kurma, ilişkileri yürütebilme gibi becerileri kapsadığı bilinmektedir.

Bireyin kişisel problemlerini şu başlıklar altında toplayabiliriz :
*Bedeni ve sağlığı ile ilgili problemler *Sosyal ilişkileri ile ilgili problemler *Hastalık derecesindeki korku ve kaygıları ile problemler *Kendine güvensizlikle bağlantılı heyecansal problemler *Cinsiyet, aşk ve evlenme ile ilgili problemler *Ahlak kuralları, din ve ideallerle ilgili problemler *Ekonomik durumla ilgili problemler Bu gibi hallerde birey ve problemi hakkında gerekli bilgiler toplanır. Bu bilgiler değerlendirilip yorumlanarak problemin gerçek sebebi bulunur, sonuçları toplanır ve bireye gereken psikolojik yardım yapılır.

İnsancıl(Hümanistik) eğitim ilkeleri şunlardır: 1-İnsanın tek temel güdüsü “kendini gerçekleştirme” ihtiyacından kaynaklanır 2-Davranış bozuklukları, güvensizliğin ve engellemenin sonucudur. 3-İnsan hem reaktif, hem de aktif bir canlıdır. 4-İnsan davranışlarını onun öznel gerçeği tayin eder.(Bireyin içten ve dıştan gelen uyarıcılara yüklediği anlam ve verdiği tepkidir. Her insan farklı anlam yükler ve tepki verebilir)

5-İnsan davranışını tayin eden en önemli gerçek onun kendini algılayış biçimidir.(Dış dünyadaki nesnel gerçeklere yüklenen anlam, kişinin kendi ihtiyaç ve beklentilerine göre biçimlenir) 6-İnsan davranışlarını değiştirmek için önce onun öznel gerçeğini değiştirmek gerekir.

İnsancıl eğitim ve öğretmen nasıl olmalıdır? Rogers’a göre bilişsel becerilerle, duyuşsal beceriler eş zamanlı geliştirilmelidir. -Her bireyde doğal olarak öğrenme isteği vardır. -Öğrenme anlam yüklü olmalıdır. -Öğrenme özgür ortamlarda gerçekleştirilmeli -Öğrenme öğrenci merkezli olmalı, öğrenci tarafından başlatılmalı, -Öğrenme bireyin uyum sağlamasına yardımcı olmalı Öğretmen öğrenci ilişkilerinde saygı, içtenlik, dürüstlük, empatik anlayış esas olmalı. (Yeşilyaprak:103)

eğitsel rehberlik Öğrencinin, devam ettiği öğrenim dalında başarılı olabilmesi için yapılan yardımlara eğitsel rehberlik denir. Eğitsel rehberlik hizmetleri olarak yapılması gereken etkinlikler aşağıdaki gibi sıralanabilir: 1- Öğrencilerin mevcut bilgi seviyelerini ölçüp, öğretime bu seviye göz önünde bulundurularak başlanması amacı ile ders yılı başında seviye tespit sınavı yapılarak öğrencileri çeşitli seviye gruplarına ayırmak 2- Öğrencinin ilgi ve yeteneklerini, çeşitli ölçme teknikleri ile belirleyip, kendilerine uygun bir hedef oluşturmalarına yardımcı olmak

eğitsel rehberlik 3- Belirlenen hedefe ulaşmak için verimli ders çalışma teknik ve alışkanlıkları konusunda bilgilendirmek , örneğin; Ders çalışılacak ortamın özellikleri, Planlı ve programlı çalışmak, Dikkati derse yoğunlaştırmak, Not tutma, özet çıkarma gibi alışkanlıklar edinmek, Kaynaklardan yararlanmak, Özellikle uzun konularda bütün-parça-bütün yöntemini kullanmak, Okuma hızını artırma çalışmaları yapmak, Gerektiği kadar tekrar yapmak, Temel bilgi eksikliğini gidermek, gibi konularda yardımcı olmak

eğitsel rehberlik 4- Sınavlardaki başarıları takip edilerek başarı düşmesi gösteren öğrencilerle özel olarak ilgilenilerek, başarısızlık sebeplerini araştırmak ve giderilmesine yardımcı olmak 5- Öğrencilerin genel olarak başarısızlık sebeplerini belirlemek amacı ile çeşitli anket araştırmaları yapmak, belirlenen sebeplerin giderilmesi için bilimsel çözüm yolları uygulamak, gerektiğinde veliler ile iletişim kurmak

eğitsel rehberlik 6- Üstün yetenekli öğrencileri tespit etmek, yeteneklerini geliştirmelerine yardımcı olmak 7- Olağan öğretmenler toplantılarına katılarak, öğrencilerin başarıları ile ilgili bilgi vermek, ölçme ve değerlendirme sonuçlarını yorumlayarak gerekli açıklamaları yapmak

mesleki rehberlik Mesleki Rehberlik
Öğrencilerinin en fazla yardıma gereksinim duydukları konuların başında kendi ilgi ve yeteneklerine uygun mesleği seçme, üniversiteleri tanıma, doğru tercih sıralaması yapma gelmektedir. İşte, öğrencilerin mesleklere ve meslek seçimlerine ait sorunlarını ele alan rehberlik etkinlikleri, mesleki rehberlik adını almaktadır. Mesleki rehberlik etkinlikleri şu şekilde sıralanabilir:

mesleki rehberlik 1- Öğrencinin; Fiziki özelliklerinin,
Kişisel özelliklerinin, Akademik özelliklerinin, Sosyo-ekonomik özelliklerinin, İlgi ve yeteneklerinin belirlenmesi

mesleki rehberlik 2- Mesleklerin; İş bulma olanakları, Çalışma ortamı,
Öğrencinin ilgi ve yeteneklerine uygun olup olmadığı, Ekonomik koşulları, İşin avantaj ve dezavantajları, İşte ilerleme, yaratıcılık, tekdüzelik veya değişiklik, yetenekleri kullanma gibi özelliklere uyup uymadığı, gibi niteliklerin araştırılması, öğrencilere tanıtılması

mesleki rehberlik 3- Çevredeki meslek mensuplarının, zaman zaman öğrencilere meslekleriyle ilgili tanıtıcı bilgi vermeleri için ortam hazırlanması 4- Üniversitelerin; -Eğitim-öğretim olanakları, -Beslenme, barınma, ulaşım vb. olanakları, -Ailenin ekonomik durumuna uygun olup olmadığı, gibi özelliklerinin araştırılması ve öğrencilere tanıtılması

mesleki rehberlik 5- Öğrencilerin, dershanedeki öğrenimleri süresince katıldıkları tüm sınav sonuçlarının, sayısal ve sözel olarak ÖSYM değerlendirme sistemine göre değerlendirilip ortalama puanlarının hesaplanması, bir cetvel haline getirilerek, tercih sırasında öğrencinin durumu ile tercihleri arasında uyum sağlamasına yardımda bulunulması 6- Öğretim yılı içerisinde veli toplantıları yaparak, öğrencilerin, başarıları için gerekli olan ve velileri tarafından bilinmesinde yarar görülen özelliklerinin velilere iletilmesi, velilerden de öğrencilerin öğretmenler tarafından belirlenemeyen özellikleri varsa bunların öğrenilip öğrencilere daha yararlı olunması, ayrıca gençlerin eğitimi ile ilgili önemli uyarılarda bulunulması

mesleki rehberlik 7- Meslek seçiminde aile veya yakın çevre tarafından uygulanan baskı unsurunun ve yanlış yönlendirmelerin ortadan kaldırılması veya azaltılması için çalışmalar yapılması 8- Öğretim yılı içerisinde sınav sistemleri, üniversite tanıtımı, mesleklerin tanıtımı, genel tavsiyeler vb. konuları kapsayan rehber kitapçıklar hazırlanarak, öğrencilerin yararlanmasının sağlanması

mesleki rehberlik 9- Rehberlik servisinde kurulacak kitaplıkta, öğrencilerin ödevlerini yapabilecekleri, üniversite ile ilgili her türlü sorularına yanıt bulabilecekleri, gençlik sorunları ve eğitimi ile ilgili konuları kapsayan kaynakların bulundurulması 10- Her öğretmenin, Rehberlik Servisi görevlilerince motive edilerek, birer rehber öğretmen gibi öğrencileri tanıyıp yönlendirmelerinin sağlanması

Mesleki gelişim kuramları
Isaacson’a göre mesleki gelişim süreci Özellik-Faktör Kuramı Roe'nun İhtiyaç Kuramı Ginzberg ve Arkadaşlarının Gelişim Kuramı Super’ın Benlik Kuramı Tiedeman ve O'Hara'nın Kimlik Kuramı Holland'ın Kişilik Kuramı Psikanalitik Yaklaşımlar Karar Kuramları Bandura’ya Göre Mesleki Gelişim(Sosyal Bilişsel Kuram)

Isaacson’a göre mesleki gelişim süreci
Mesleki gelişim süreci 5 aşamadan oluşmaktadır: 1.Uyanış ve Farkında olma: Bu dönem çocukta meslek bilincinin oluşmaya başladığı dönemdir. Okul öncesi dönemden başlayarak ilkokul dönemini kapsar. Çocuk bu dönemde çevresinde ki insanların farklı uğraşları olduğunu, çeşitli mesleklerin varlığını görmeye ve anlamaya başlar. İlkokulun son yıllarında ise çocuk, kendisi ve diğer insanlar arasında ilgiler, yetenekler amaçlar ve motivasyon yönünden farklılıkların ve benzerliklerin farkına varmaya başlar.

Mesleki gelişim süreci 5 aşamadan oluşmaktadır: 2.Meslekleri keşfetme ve tanıma: Bu dönem ortaokul yılları olan yaşlarını kapsar. Çocuk bu dönemde kişilerin ve mesleklerin ortak olan yönlerini ve farklı nitelikleri üzerinde daha çok bilgi sahibi olmaya, yeni yönleri keşfetmeye ve anlamaya başlar. Meslekleri keşfetme, inceleme ve araştırma dönemi bir bakıma çoğumuz için ömür boyu sürer.

Mesleki gelişim süreci 5 aşamadan oluşmaktadır: 3.Karar verme: Gencin lise yıllarını yaşlarını kapsayan bu dönemde birey artık kendisi ve meslekler hakkında oluşturduğu algılara dayanarak, bilgileri değerlendirir., eşleştirmeye birbirine uydurmaya ve geleceğine ilişkin idealler oluşturmaya başlar. Bu ideal ve düşünceler başlangıçta geçici olabilir ancak giderek daha açık ve temel bir plan yapmaya başlar ve genç mesleki kararını oluşturur.

Mesleki gelişim süreci 5 aşamadan oluşmaktadır: 4.Hazırlık: 18-23 arası yaşı kapsayan bu dönemde birey seçtiği alan, okul veya yaptığı etkinliklerle mesleğe hazırlanmaya başlar. Meslekle ilgili beceriler geliştirmeye, bilgi birikimi oluşturmaya ve o alanda mesleki tutumlar geliştirerek mesleği icra etmeye hazır duruma gelir. Aynı zamanda o meslek alanında iş araştırmaya başlar ve hazırlık dönemini uzatarak sürdürebilir.

Mesleki gelişim süreci 5 aşamadan oluşmaktadır: 5.İşe yerleştirme: Bireyin iş dünyasında yerini alarak çalışmaya başladığı dönemdir. Bu dönemde birey kazandığı bilgi ve becerileri uygulama alanına koyar. Mesleği icra ederken bir yandan da mesleki gelişimi sürdürür.

Özellik-Faktör Kuramı
Parsons'la başlayan bu görüş Williamson'la sürmüştür. Bu yaklaşıma göre; İnsan birtakım gizilgüçlerle dünyaya gelir ve her insan kendine özgü bir varlıktır, Kişilik; yetenek, ilgi, değer ve tutum gibi, birbirinden ayrı ama birbiri ile etkileşim halinde bulunan birtakım özellik ya da faktörlerden meydana gelir. Bu özellikler, davranışları gözlemekle ya da test ve envanter gibi ölçme araçları ile saptanabilir. Danışmanın görevi bireyi bilimsel yöntemlerle incelemek, onun zayıf ve güçlü yönlerini belirlemek ve başarılı olacağı alanları kendisine göstermektir.

Williamson'a (1950)göre mesleki psikolojik danışma sürecinin dayandığı ilkeler şunlardır: 1. Her bireyin kendine özgü bir nitelikler örüntüsü vardır ve bu nitelikler ergenlik döneminden sonra kararlılık kazanırlar, yani pek değişmezler. 2. Belli mesleklerde gerekli olan iş etkinlikleri ile kişilik ve ilgi örüntüleri arasında bir bağlantı vardır. O halde, mesleklerinde başarılı olmuş kimselerin özelliklerinin incelenmesi, meslek seçecek olan bireylere yardımcı olacak bilgiyi sağlayacaktır. 3. Farklı okul programları birbirinden farklı yetenek ve ilgi örüntüsü gerektirecektir.

Psikolojik danışma süreci ise şu basamaklardan oluşmaktadır: Analiz: Danışan hakkında, çok çeşitli kaynaklardan bilgi toplama. Sentez: Elde edilen verilerin düzenlenmesi, özetlenmesi ve aralarındaki ilişkilerin saptanması. Teşhis-Tanı: Bireyin sorununun kaynağı hakkında danışanın bir yargıya varması. Prognoz: Sorunun geleceği, karşılaşılabilecek güçlükler hakkında bazı tahminler yapılması. Psikolojik Danışma: Danışanla danışmanın, sorununun çözümü için değişik yollar aramaları. İzleme: Psikolojik danışmanın etkinliğinin değerlendirilmesi. Bu işlemler bir hekimin hastasına yardımcı olurken yaptığı işlere benzediği için bu yaklaşıma "Tıbbi Model" de denmektedir.

*Danışanın durumuna ve hakkında edinilen bilgilere dayanarak danışman, çeşitli hareket programları geliştirir, danışana tavsiyelerde bulunur ve onu belli bir hareket tarzını benimsemeye ikna eder. *Yukarıda açıklanan yöntemlerle yürütülen özellik-faktör yaklaşımı danışmana, danışanı yönlendirme rolü tanıdığı için "Güdümlü Danışma" yöntemini benimseyen kuramlar arasında yer alır. *Bu danışma yaklaşımı daha çok eğitim programı ve meslek seçme, okul başarısızlığı gibi sorunlara uygun düşmektedir. *Bu yaklaşıma göre meslek rehberliğini de. kişinin niteliklerine uygun bir programa, okula ya da mesleğe yerleştirilmesindeki doğruluğu sağlama işlemidir.

Roe'nun İhtiyaç Kuramı Roe (1957) meslek seçme kararında psikolojik gereksinmelerin önemine ağırlık vermektedir. Roe'ya göre, bireyin çocukluğunda geçirdiği yaşantılar ve ana-babası ile ilişkilerinde sağladığı doyum, onun gelecekte davranışlarını belirleyen iç uyarıcıları oluşturur. Bireyin gereksinmelerini doyurma yolları onun, yetenek, ilgi ve tutumlarından hangilerini geliştireceğini belirler. Ana-babanın karşıladığı psikolojik ihtiyaçlar (sevgi, ilgi vb.) davranışı etkileyecek bilinçdışı güdüler haline gelmezler. Ancak, hiç doyurulmayan ya da çok az doyurulan ihtiyaçlar birer güdü haline gelir.

Roe'nun İhtiyaç Kuramı Bu durumda, aile ortamında sevgiye doymamış olan kişi, ya insanlardan uzaklaşıp nesnelerle uğraşmayı, ya da sevgi ihtiyacını doyuracak araçlar olarak insanlarla uğraşmayı tercih edeceklerdir. Meslekleri "insanlarla" veya "insan olmayanla" ilgilenmeyi gerektiren meslekler olarak iki genel kategoriye ayıran Roe, bireylerin bu alanlardan birine yönelişinin gerisinde, yukarıda belirtildiği şekilde, çocukluk yaşantılarından kaynaklanan sevgi ihtiyacının bulunduğu görüşündedir.

Ginzberg ve Arkadaşlarının Gelişim Kuramı
Ginzberg (1952), "Bir Meslek Seçimi Kuramına Doğru" adlı makalesinde, meslek seçiminde savaş, aileden önemli bir kişinin kaybı ya da bir mirasa konma gibi, kişinin kontrolü dışındaki etmenlerin rol oynadığı ve seçimin bir kaza, bir tesadüf olduğunu iddia eden kuramcılara karşı tepkisini belirtmekte ve arkadaşları ile (Ginzberg, Axelrad ve Herma) yeni bir kuram geliştirme gereğini duyduklarını ifade etmektedir.

Meslek seçimini bir gelişim süreci olarak gören Ginzberg ve arkadaşlarına göre, birey mesleğini bir anda verilen gelişigüzel bir karar sonucunda değil, hayat boyunca oluşan ve gelişen ve büyük ölçüde "Geri dönülemez" olan davranış örüntüleri yoluyla seçer.

Mesleki karar verme süreci, "Hayal dönemi", "Geçici seçimler dönemi" ve "Gerçekçi dönem" olmak üzere birbirinden ayrı üç evreye ayrılır. Hayal dönemi 6-11 yaşlarını kapsar. Bu dönemde çocuk genellikle çevresindeki kimselere karşı geliştirdiği özdeşime göre bazı meslek tercihlerini ifade eder. Geçici seçim dönemi, ergenlik dönemine rastlar. Bu dönem şu alt dönemlere ayrılır: (1)Seçimlerin ilgilere dayandığı "ilgi" dönemi, (2)Yeteneklerin dikkate alındığı "Yetenek" dönemi, (3)Bireyin toplumda bir yer edinmeyi düşündüğü "Değer" dönemi (4)Bireyin bir iş veya ileri eğitimi düşünmeye başladığı "Geçiş" dönemi.

Gerçekçi dönem ise şu alt basamaklara ayrılmaktadır: Araştırma: Bireyin meslek seçimi sorunu üzerinde düşünmeye ve bunu çözmek için gereksinme duyduğu yaşantıları kazanmaya başladığı dönem. Billurlaşma: Bireyin kendini verebileceği mesleği seçmesini etkileyen çok çeşitli faktörleri değerlendirdiği dönem. Belirleme: Seçeneklerin belli meslek amaçlarına göre değerlendirildiği dönem.

Bu kuramda meslek seçimi ergenlik dönemi boyunca en az on yıl süren bir gelişim sürecinin ürünü olarak görülmekte ve varılacak kararın, bireyin o ana kadar geçirdiği yaşantıların ürünü olacağı, fakat aynı zamanda gelecekteki yaşam ve kararlan da etkileyeceği, dolayısı ile geri dönülmez olduğu ileri sürülmektedir.

Super’ın Benlik Kuramı
Super'e göre meslek seçimi benlik tasarımının mesleki bir terimle ifadesidir (Süper ve arkadaşları, 1963). "Benlik kuramı" veya "Rol kuramı" aynı zamanda meslek seçimine gelişimsel bir yaklaşım olarak da düşünülür. Super'e göre benlik tasarımı bir kimsenin kendini nasıl gördüğüdür. Benlik tasarımı bireyin kendisi hakkında, doğrudan edindiği algıların birbirleri ile anlamlı bütünler oluşturması ile meydana gelir. Ancak bu oluşum genellikle, ister hayali olsun, ister gerçek hayat etkinlikleri ile olsun, bir rol oynamakla, yani belli bir durumda, belli bir fonksiyonda bulunmakla gerçekleşmiştir.

Benlik, meslek seçimini etkiler; çünkü aslında meslek seçimi, bireyin kendi hakkındaki tasarımını oldukça açık bir biçimde ifade etmeyi istediği bir yaşam noktasıdır. Yani birey meslek tercihini ifade ederken açıkça "ben şu ya da bu biçimde bir insanım" der. İnsan hayatı boyunca çok çeşitli roller oynar. İş ve oyun etkinliklerinde yeteneklerini dener, başarılarını değerlendirir, başkalarının değerlendirmelerini değerlendirir, bazı şeyleri iyi bir biçimde yaptığını fark eder ve bundan doyum sağlar. Bu yaşantılar biriktikçe birey kendini şu ya da bu alanda daha başarılı olarak görmeye başlar; kısaca kendisi hakkında bir yargıya varır. Yaşı ilerledikçe kendisi hakkındaki çok çeşitli tabloları birleştirir ve oldukça tutarlı bir benlik tasarımı oluşturur.

Kişinin amacı, benlik tasarımını korumaktır. Bütün davranışları artık bu benlik tasarımına göre biçimlenir. Mesleki davranışlar arasında da benlik tasarımı ile tutarlı olanları seçer. Benlik tasarımının oluşması ve bir mesleki tercihe dönüşmesi süreci bir gelişim süreci boyunca gerçekleşmektedir. Bu süreç Süpere göre şu basamaklara ayrılmaktadır: 1. Büyüme (14 yaşa kadar) 2. Araştırma (15-24 yaşlar) 3. Yerleşme (25-44 yaşlar) 4. Koruma (45-64 yaşlar) 5. Çöküş (65 ve sonrası) Meslek rehberliği açısından en önemli dönem "Araştırma" dönemidir.

Tiedeman ve O'Hara'nın Kimlik Kuramı
O'Hara ve Tiedeman (1959) meslek gelişimini bir kimlik (identity) gelişimi olarak görürler. Bu kuramcılara göre benlik bireyin kendini algılamasından çok kendini değerlendirmesidir. Bu benlik kavramının oluşumu bütün yaşam boyu sürer. Birey gerek eğitimi sırasında gerek daha sonraki çalışma hayatında çeşitli sorunlarla uğraşırken benlik ve mesleki kimlik birbirini etkiler. Birey bir pozisyondan diğerine geçtikçe benlik de değişikliğe uğrar. Meslek seçimi süreci, mesleki kimliğin gelişme süreci olup, benlik bu kimliğin merkezidir.

Holland'ın Kişilik Kuramı
Holland'ın kuramı, kişilik dinamiği ile mesleklerin yürütüldüğü çevre veya mesleklerin gerektirdiği faaliyetler arasındaki ilişkiye dayanır. Holland'a göre meslek seçimi, kişiliğin yansıması, bireyin çevre ile ilişkisinde benimsediği uyum yönteminin, bir meslek faaliyeti alanında ifadesini bulmasıdır. Holland'a göre iş dünyasındaki çeşitli meslekler, içerdikleri etkinlikler bakımından altı tür mesleki çevre oluşturmaktadırlar. Bunların her biri için altı tür kişilik örüntüsü betimlenmektedir. Bu kişilik örüntüleri kişinin çevresine uyum tarzını yansıtmaktadır.

Altı tür meslek çevresinden herbirine uygun kişilik tipleri şunlardır 1. Gerçekçi Tipler: Bunlar genellikle atak, saldırgan, kas faaliyetini ve motor koordinasyonu gerektiren işlerde başarılı, erkeksi, bedence güçlü, sade,.tabii insanlardır. Bu grup için tipik meslek üyeleri, çiftçiler, beden eğitimi öğretmenleri, polisler, ormancılar, pilotlar, denizciler vb.'dir Aydın Tipler: Bu gruptaki insanlar yapmaktan çok düşünmeyi, beden güçleri yerine zihin güçlerini kullanmayı tercih ederler. Bunlar uysal, alçakgönüllü, başarma güdüsü yüksek, düşünceleri esnek, topluluktan hoşlanmayan, bağımsız insanlardır. Kuder'in sınıflamasına göre meslek ilgileri "Bilimsel" dir. Biyologlar, hakimler, veterinerler, kimyagerler ve mühendisler bu gruba girerler.

3. Sosyal Tipler: Bunlar, başka insanlarla bir arada bulunmaktan, onlara yardım etmekten, onları ikna edip yönetmekten hoşlanırlar. İnsanları ve duygularını anlama çabası gösterirler. Sosyal çalışmacılar, psikolojik danışmanlar, halkla ilişkiler personeli, öğretmenler bu kişilik tipinin örnekleri sayılabilirler. Bu gruptaki insanların ilgi türü "Sosyal Hizmet" tir. 4. Gelenekçi Tipler: Kurallara bağlı, tertip-düzen meraklısı olan bu insanlar emir alıp vermekten hoşlanırlar, statü ve kudret ararlar. Bu tipe uygun mesleki çevre muhasebecilik, büro, banka memurluğu, sekreterlik vb.'dir. Kuder'de ilgi alanları "Hesaplama "ve "Büro işleri" dir.

5. Girişimci Tipler: Dışa dönük plan bu insanlar başkalarını ikna edip yönetmek isterler, insanlarla devamlı ilişki halindedirler. Bu tiplere uygun meslekler, satıcılık, komisyonculuk, politikacılık ve avukatlıktır. Kuder'de ilgi alanları "ikna" dır. 6. Artistik Tipler: Bunlar hayal gücü yüksek, yaratıcı insanlardır. Müzisyenler, ressamlar, yazarlar kısaca sanatla uğraşanlar bu gruba girerler. Bunların Kuder'de ilgi alanları "Güzel Sanatlar" ve "Müzik" dir.

Psikanalitik Yaklaşımlar
Ekonomik ve sosyolojik görüşlerin tersine, meslek seçimini açıklamakta psikolojik yaklaşımların, daha çok bilinçli ya da bilinçdışı gereksinmeler, güdüler ye da benlik tasarımı gibi psikolojik etmenlere ağırlık verdikleri görülmektedir, Diğer birçok davranış gibi, mesleki davranışların da bilinçdışı gereksinmeleri doyurma yolunda yüceltilmiş davranışlar olduğu görüşünden hareket etmektedirler. Birey toplumca uygun görülen bazı etkinliklere katılarak libidosunu, toplumca kabul edilebilecek bir biçimde ifade eder.

Psikanalitik Yaklaşımlar
Meslek de kişiliğin bir yansımasıdır. Hayatın ilk altı yılı kişiliğin oluştuğu dönemdir. Bu dönemde geliştirilen çevreye uyum mekanizmaları, daha karmaşık davranışların gelişimi için gerekli temeli oluşturur. Ancak, yetişkinlerin davranışları da, bebeklerinki gibi aynı içgüdüsel doyum kaynaklarına yöneliktir. Psikanalitik kuramcılardan Brill (1949)'e göre, normal insanın meslek seçme konusunda rehberliğe ihtiyacı yoktur. Çünkü kişinin bilinçdışı dürtüleri, onun hangi alanda doyum sağlayacağını söyleyen en iyi rehberdir.

Karar Kuramları Son yıllarda A.B.D'de meslek seçimini mantık dışı ve duygusal bir olgu olarak gören yaklaşımlara ve meslek danışmanlığında, bireyin psikodinamik yapısını ortaya çıkarıp benlik tasarımını yeniden biçimlendirmeye ağırlık veren uygulamalara karşı bazı tepkilerin gelişmeye başladığı görülmektedir. Meslek psikolojisinde "Karar Kuramları" olarak bilinen bu yaklaşımların temsilcilerine (Katz Gelatt 1962, Hilton 1962) göre, karar verme sürecinin belirli stratejileri vardır ve bunlar çözümlenebilir. O halde karar verme süreci salt duygusal bir eylem değil, bilişsel yönü ağır basan bir eylemdir. Karar süreci üzerinde çalışan kuramcılar, gelişim kuramcılarını, meslek seçiminin yaşam boyu verilen ve birbirine dayalı bir takım karar örüntülerinin ürünü olduğunu söylemelerine karşılık, bu kararların nasıl verildiğini söylemedikleri için eleştirmektedirler.

Karar Kuramları Karar sürecinin arkasındaki duygusal etmenleri ortaya çıkarmaya fazlaca önem verildiğinden, mesleki rehberlikte bilgi verme hizmetleri bir hayli ihmale uğramaktadır. Bir okuldaki meslek danışmanlarının görevi normal öğrencilerle meşgul olmaktır. O halde danışmanların fonksiyonları arasında, karar verme sürecinde kullanılan bilişsel tekniklerin öğretilmesi de yer almalıdır. Meslek danışmanlarının çoğu bugün Rogerian tekniğine ağırlık vermektedirler. Oysa bu teknik uyum bozukluğu gösteren kimseler için uygun bir teknik olabilir. Ancak karar verme süreci gibi bilişsel bir işlemin rehberliğin fonksiyonları dışında bırakılmaması gereklidir.

Karar Kuramları Karar kuramcıları bireylerin karar verme durumunda olgusal bilgiyi nasıl değerlendirdikleri, onları çözümleme, düzenleme ve yeniden birleştirme sırasında ne gibi stratejiler kullandıkları konusunda bazı açıklamalar getirmişlerdir.

Bandura’ya Göre Mesleki Gelişim(Sosyal Bilişsel Kuram)
Bandura’ya göre birçok insan davranışı modeli gözlemleme yoluyla öğrenilir. Diğerleri gözlenirken, davranışın nasıl yapıldığı ve davranış ile ilgili krallar kodlanır. bu kodlar daha sonra davranış meydana getirilirken rehberlik eder. Bandura’nın sosyal öğrenme kuramında sosyal etki kavramı önemli bir role sahiptir.

Ancak Bandura bireyin davranışlarının nedenlerini açıklarken, sosyal faktörlerin etkisini tek yönlü olarak ileri sürmemiştir. Onun tezinin temelini üçlü karşılıklı belirleyiciler oluşturmaktadır. Bunlar birey, çevre ve davranış üçgenidir. Bu üç özellik birbirini karşılıklı olarak etkiler. Kişi ve çevre faktörü birbirinden bağımsız değillerdir. Her bir faktör diğerini sürekli olarak etkilemektedir. Kişi çevresini yaratır, değiştirir bazende yok eder. Dolayısıyla çevre şartlarındaki bu değişiklikler davranışı ve gelecek yaşamlarını da değiştirebilecek etkiye sahiptir.

Psiko-sosyal faktörler,bireyin gelişiminde ve farklı kişisel özelliklerin kazanılmasında baskın bir rol oynamaktadır. Yakın sosyal çevre bireyin davranışlarında etkili olmakla birlikte, kitle iletişim araçları, kültürel kurumlar ve diğer uzak sosyal çevrede bireyin davranışlarında etkili olmaktadır. Kendini Yetkin Görme , mesleki rehberlik ve danışmanlık hizmetlerinde, üzerinde ayrıntılı bir şekilde durulan önemli bir kavram olarak karşımıza çıkmaktadır. Yetkinlik bireylerin mesleki aktivitelerini anlamada, kariyer gelişimlerini açıklamada önemli bir kavramdır.

Bandura yetkinliği, bireyin belli bir davranışı göstermek için gerekli etkinlikleri düzenleme ve başarılı bir şekilde yapma kapasitesine ilişkin kendi yargıları şeklinde tanımlamıştır. Yani kendini yetkin görme bireyin gelecekte karşılaşabileceği güç durumların üstesinden gelmede ne derece başarılı olabileceğine ilişkin kendi hakkındaki yargısı,inancıdır. Yetkinlik, bireyin becerilerinin bir fonksiyonu değildir. bireyin becerisini kullanarak yapabildiklerine ve daha neler yapabileceğine ilişkin yargılarının bir ürünüdür. Yetkinlik bireyin farklı durumlarla baş etme belli bir etkinliği başarma yeteneğine kapasitesine ilişkin inancıdır.

Meslek seçimini etkileyen etmenler
1. Biyolojik Etmenler : Bireyin fiziksel özellikleri, cinsiyet, beden yapısı, görme ve işitme durumu vb. 2. Sosyolojik Etmenler : Duyguları, değerleri, aile ile ilişkileri, bağlı olduğu arkadaş çevresinin beklentileri ve baskıları, ailenin sosyal düzeyi, yakın ilişki kurulan öteki kişiler. 3. Psikolojik ya da Kişisel Etmenler : Bireyin ihtiyaçları, duyguları, tutumları, değerleri, ilgileri, yetenekleri. 4. Ekonomik Etmenler : Ailenin ekonomik düzeyi, çevrenin ya da ülkenin genel ekonomik durumu, otomasyon ve teknik gelişmeler, bunların toplumun insan gücü ihtiyacı üzerindeki etkileri. 5. Politik Etmenler : Mesleğe girme olanakları, iş bulma olanakları, eğitim fırsatları. 6. Şansla İlgili Etmenler : Doğal afetler, işleri ve iş yerlerini etkileyen beklenmedik olaylar, iç ve dış savaşlar.

Eğitim-Öğretim Kurumlarında Rehberlik ve Psikolojik Danışma Hizmetleri
Rehberlik ve Psikolojik Danışma Servislerinin Kuruluşu Madde 43- Resmî ve özel eğitim-öğretim kurumlarında rehberlik ve psikolojik danışma hizmetlerini yürütmek üzere, rehberlik ve psikolojik danışma servisi kurulur. Bu servise öğrenci sayısına göre yeterli eleman atanır. Hizmetin özellikleri açısından uygun fizikî ortam ve gerekli donatım sağlanır. Madde 44- Rehberlik ve psikolojik danışma servisi rehberlik ve araştırma merkeziyle koordineli çalışır. Psikolojik danışmanı bulunmayan eğitim-öğretim kurumları sınıf rehber öğretmenliğine ilişkin rehberlik hizmetleri kapsamında, yürütme kurulu aracılığıyla rehberlik ve araştırma merkezleriyle iş birliği içinde çalışır.

Rehberlik ve Psikolojik Danışma Hizmetleri Yürütme Komisyonu Madde 45-Her eğitim-öğretim kurumunda rehberlik ve psikolojik danışma hizmetlerinin planlanması, eş güdümün ve kurum içindeki iş birliğinin sağlanması amacıyla rehberlik ve psikolojik danışma hizmetleri yürütme komisyonu oluşturulur. Bu komisyon, ders yılında birinci ve ikinci dönemin başladığı ilk ay ile ders yılının tamamlandığı son ay içerisinde olmak üzere, yılda en az üç defa toplanır. Ayrıca ders yılı içinde gerektiğinde okul müdürünün uygun gördüğü tarihlerde de toplanabilir. Rehberlik ve psikolojik danışma servisindeki psikolojik danışmanlar bu komisyonun sürekli üyesidir. Diğer üyeler her ders yılı başında öğretmenler kurulunda yeniden belirlenir.

Rehberlik ve psikolojik danışma hizmetleri yürütme komisyonu okul müdürünün başkanlığında aşağıdaki üyelerden oluşturulur: Müdür yardımcıları b) Rehberlik ve psikolojik danışma servisi psikolojik danışmanları c) Sınıf rehber öğretmenlerinden her sınıf seviyesinden seçilecek en az birer temsilci d) Disiplin kurulundan bir temsilci e) Okul-aile birliği ve okul koruma derneğinden birer temsilci f) Okul öğrenci temsilcisi

Rehberlik ve psikolojik danışma hizmetleri yürütme komisyonunun görevleri : Rehberlik ve psikolojik danışma servisince hazırlanan yıllık program ve yürütme plânını inceler, bu konudaki görüşlerini bildirir. Uygulanması için gerekli önlemleri karara bağlar. b) Rehberlik ve psikolojik danışma hizmetlerinin yürütülmesi sırasında hizmetlere ilişkin çalışmaları ve ortaya çıkan sorunları İnceler, değerlendirir ve bunların çözümüne ilişkin önlemleri belirler. c) Eğitim ortamında; öğrenciler, aileler, yöneticiler, öğretmenler ve psikolojik danışmanlar arasında sağlıklı ve uyumlu ilişkiler kurulabilmesi için gerekli önlemleri görüşür ve yapılacak çalışmaları belirler.

d) Yönlendirmeye ilişkin eğitsel ve meslekî rehberlik çalışmalarında ve öğrencileri yönlendirmede, okuldaki eğitim-öğretim etkinlikleri ile eğitsel etkinliklerden karşılıklı olarak yararlanılabilmesi için gerekli önlemleri ve çalışmaları belirler. e) Yapılacak çalışmalarda birey, aile, ilgili kurum-kuruluşlara yönelik iletişim ve iş birliğine ilişkin önlemleri belirler. Psikolojik danışmanı bulunmayan eğitim-öğretim kurumlarında gerektiğinde rehberlik ve araştırma merkezinden bir uzmanın bu komisyona katılması sağlanır.

Okul müdürünün görevleri: a) Okulda rehberlik ve psikolojik danışma hizmetlerinin sağlıklı şekilde yürütülebilmesi için, hizmetin gerektirdiği fiziksel şartları ve uygun çalışma ortamını hazırlar, kullanılacak araç ve gereci sağlar. b) Rehberlik ve psikolojik danışma hizmetleri yürütme komisyonunu kurar, bu komisyona başkanlık eder. c) Okulun rehberlik ve psikolojik danışma hizmetlerinin yürütülmesi İle ilgili yıllık program ve yürütme plânının hazırlanmasını sağlar ve uygulanmasını izler. d) Okulun psikolojik danışman ihtiyacını, öğrenci sayısını ve bu sayıdaki artışı dikkate alarak belirler ve bulunduğu il veya ilçe millî eğitim müdürlüğünün ilgili bölümüne bildirir.

e) Okulda birden fazla psikolojik danışman varsa birini koordinatör olarak görevlendirir. f) Rehberlik ve psikolojik danışma servisinde birden fazla psikolojik danışman olması hâlinde; program, plânlama, araştırma gibi birlikte yapılması gereken görevler dışında, hizmetlerin yürütülmesinde öğrenci sayıları, sınıflar, meslekî formasyon ve özel beceriler gibi ölçütlere göre gerektiğinde psikolojik danışmanlar arasında iş bölümü yapar. Ancak bu iş bölümünün dengeli olmasına ve hizmetlerin gerektirdiği eş güdüm ve bütünlüğü zedelememesine dikkat eder.

g) Rehberlik ve psikolojik danışma servisiyle iş birliği yaparak okuldaki Öğretmenleri her sınıfa bir sınıf rehber öğretmeni olmak üzere görevlendirir. Zorunlu olmadıkça sınıf rehber öğretmenlerini sınıftaki öğrencilerin mezuniyetine kadar değiştirmez ve sınıf rehber Öğretmenlerini bir zorunluluk bulunmadıkça yönelim işlerinde görevlendirmez. h) Okuldaki rehberlik ve psikolojik danışma hizmetlerinin ve bu konudaki programın verimli ve düzenli bir biçimde yürütülmesi için psikolojik danışman, sınıf rehber öğretmenleri, öğrenciler ve veliler arasında eş güdümü sağlamak İçin gerekli özeni gösterir.

ı) Öğrencileri yönlendirme çalışmalarında rehberlik ve psikolojik danışma hizmetleri servisi elemanları, öğrenciler, veliler, sınıf rehber öğretmenleri, branş Öğretmenleri ve diğer yöneticiler arasında iş birliği ve organizasyon ile değerlendirme sonuçlarının bir bütünlük içinde kayıtlarının tutulmasını sağlar. Başka eğitim-öğretim kurumlarından gelen öğrencilerin gelişim dosyalarını, geldikleri eğitim kurumlarından ister ve rehberlik ve psikolojik danışma servisine iletir. j) Rehberlik ve psikolojik danışma servisince hazırlanan program ile yürütme plânının birer örneğini ders yılının başladığı ilk ay içerisinde, yıl sonu çalışma raporunun bir örneğini ise ders yılının tamamlandığı ay içerisinde bağlı bulunduğu rehberlik ve araştırma merkezine gönderir.

Okul müdür yardımcılarının görevleri: Sorumlu olduğu sınıflardaki öğrencilere ilişkin sorunları ve bu öğrencilerle ilgili gerekli bilgi ve belgeleri rehberlik ve psikolojik danışma servisine iletir. b) Rehberlik ve psikolojik danışma hizmetleri yürütme komisyonu toplantılarına katılır. c) Okul müdürünün vereceği rehberlik ve psikolojik danışma hizmetleriyle ilgili diğer görevleri yapar.

Koordinatör Psikolojik Danışmanın Görevleri a) Rehberlik ve psikolojik danışma servisi ile okul yönetimi arasındaki koordinasyonu sağlar. b) Rehberlik ve psikolojik danışma servisinin hazırladığı okulun rehberlik programlarını ve çalışma raporlarını onaylanmak ve birer örneğini rehberlik ve araştırma merkezine gönderilmek üzere okul müdürüne iletir. c) Uygulanan rehberlik programlan, gerçekleştirilen ve yapılacak olan rehberlik etkinliklerine ilişkin olarak öğretmenler kuruluna bilgi verir. d) Rehberlik ve psikolojik danışma hizmetleri etkinliklerine servis elemanı olarak fiilen katılır.

Psikoljik Danışmanın Görevleri: a) İl çerçeve programını temel alarak okulunun rehberlik ve psikolojik danışma hizmetleri programını sınıf düzeylerine, okulun türüne ve öğrencilerin İhtiyaçlarına göre hazırlar. b) Rehberlik programının ilgili kısmının uygulanmasında sınıf öğretmenlerine rehberlik eder. c) Okulunun tür ve Özelliklerine göre gerekli eğitsel ve meslekî rehberlik etkinliklerini plânlar, programlaştırarak uygular veya uygulanmasına rehberlik eder. d) Bireysel rehberlik hizmetlerini alanın ilke ve standartlarına uygun biçimde yürütür.

e) Eğitsel, meslekî ve bireysel rehberlik çalışmaları için öğrencilere yönelik olarak bireyi tanıma etkinliklerini yürütür. f) Bireysel rehberlik hizmetleri kapsamında formasyonu uygunsa psikolojik danışma yapar. g) Sınıflarda yürütülen eğitsel ve meslekî rehberlik etkinliklerinden, uygulanması rehberlik ve psikolojik danışma alanında Özel bilgi ve beceri gerektirenleri uygular. h) Okul içinde rehberlik ve psikolojik danışma hizmetleriyle ilgili konularda araştırmalar yapar, bunların sonuçlarından yararlanılmasını sağlar.

ı) Öğrencinin mezun olacağı dönemde, okuldaki tüm eğitim ve öğretim sürecindeki gelişimini, yönlendirilmesi açısından önemli özelliklerini ve bu konudaki önerilerini içeren bir değerlendirme raporunu sınıf rehber öğretmeni, veli, öğrenci ve okul yönetiminin iş birliğiyle hazırlar. Bu raporun aslını öğrenci gelişim dosyasına koyar, bir Örneğini de Öğrenciye veya velisine verir. i) Eğitim-öğretim kurumundaki seçmeli derslerin konulmasında çevre koşullan, okulun olanakları, öğretmen sayısı ve branşı da gözetilerek yeni seçmeli derslere ilişkin araştırma yapar, bu derslerin zümre öğretmenlerince gerçekleştirilecek program çalışmalarında alanı ile ilgili görüşlerini bildirir.

j) Okulda özel eğitim gerektiren öğrenci varsa veya kaynaştırma eğitimi sürdürülüyorsa, bu kapsamdaki öğrencilere ve ailelerine gerekli rehberlik ve psikolojik danışma hizmetlerini rehberlik ve araştırma merkezinin iş birliğiyle verir. k) Rehberlik ve psikolojik danışma hizmetlerine ilişkin öğrenci gelişim dosyalarını ve diğer gerekli kayıtlan tutar, ilgili yazışmaları hazırlar ve İstenen raporları düzenler. l) Okula bir alt Öğrenim kademesinden veya nakil yoluyla gelen öğrencilerin gelişim dosyalarını inceler, sınıf rehber öğretmeniyle iş birliği içinde değerlendirir.

m)Gerekliğinde rehberlik ve psikolojik danışma hizmetlerinde kullanılacak ölçme araçları, doküman ve kaynakları hazırlama ve geliştirme çalışmalarına katılır. n) Öğrencilerin ilgi, yetenek ve akademik başarıları doğrultusunda eğitsel kollara yöneltilmesi konusunda branş ve sınıf rehber öğretmenine bilgi verir ve iş birliği yapar. o) Ailelere, öğrencilere, sınıf rehber öğretmenlerine ve gerektiğinde diğer okul personeline yönelik hizmet alanına uygun toplantı, konferans ve panel gibi etkinlikler düzenler.

p) Okulda rehberlik ve psikolojik danışma hizmetlerine ilişkin komisyonlara ve toplantılara katılır, gerekli bilgileri verir, görüşlerini belirtir. r) Orta öğretim kurumlarında Millî Eğitim Bakanlığı Orta Öğretim Kurumları Ödül ve Disiplin Yönetmeliğinin ilgili maddesinde belirtilen görevi yapar. s) Ders yılı sonunda bu alanda yapılan çalışmaları değerlendirir, sonuçlarını ve gerekli bilgileri içeren bir rapor hazırlar.

Sınıf Rehber Öğretmeninin Görevleri Okulun rehberlik ve psikolojik danışma programı çerçevesinde sınıfın yıllık çalışmalarını plânlar ve bu plânlamanın bir örneğini rehberlik ve psikolojik danışma servisine verir. b) Rehberlik için ayrılan sürede sınıfa girer. Sınıf rehberlik çalışmaları kapsamında eğitsel ve meslekî rehberlik etkinliklerini, rehberlik ve psikolojik danışma hizmetleri servisinin organizasyonu ve rehberliğinde yürütür. c) Sınıfındaki öğrencilerin öğrenci gelişim dosyalarının tutulmasında, rehberlik ve psikolojik danışma hizmetleri servisiyle iş birliği yapar.

d) Sınıfa yeni gelen Öğrencilerin gelişim dosyalarını rehberlik ve psikolojik danışma servisi ile iş birliği içinde inceler, değerlendirir. e) Çalışmalarda öğrenci hakkında topladığı bilgilerden özel ve kişisel olanların gizliliğini korur. f) Sınıfıyla ilgili çalışmalarını, ihtiyaç ve önerilerini belirten bir raporu ders yılı sonunda ilk hafta içinde rehberlik ve psikolojik danışma hizmetleri servisine iletir.

g) Öğrencilerin ilgi, yetenek ve akademik başarıları doğrultusunda eğitsel kollara yöneltilmeleri konusunda psikolojik danışmanla iş birliği yapar. h) Okul müdürünün vereceği, hizmetle ilgili diğer görevleri yapar. İlköğretimde 1'inci sınıftan 4.cü sınıfa kadar olan sınıfları okutan öğretmenler de bu görevleri kendi sınıflarında; üst sınıflardaki sınıf rehber öğretmenleri gibi, öğrencilerinin yaş, gelişim, eğitim durumları, bireysel özellikleri ve gereksinimleri doğrultusunda, rehberlik ve psikolojik danışma servisinin eş güdümünde yürütürler.

Diğer Öğretmeninin Görevleri Sınıf rehber öğretmenliği görevi olmayan öğretmenler de gerektiğinde rehberlik ve psikolojik danışma hizmetleri servisinin plânlama ve eş güdümüyle çalışmalara yardımcı olurlar. Okul Müdürünün vereceği, rehberlikle ilgili görevleri yerine getirirler.

OKULDA PSİKOLOJİK DANIŞMA
GÖRÜŞME-MÜLAKAT Öğrenci tanıma tekniklerinin en yaygın olanlarından biridir. Görüşme, ya problemli kişi ile ya da onun bir yakını ile, bu konuda deneyimi olan bir yetişkinin amaçlı, planlı, hazırlıklı bir şekilde görüşüp konuşmasıdır. 1- Bilgi toplama veya bilgi verme, 2- Teşhis ve tedavi amacıyla yapılır.

İYİ BİR GÖRÜŞMECİNİN ÖZELLİKLERİ: 1- Görüşmeci kişilik sahibi ve sıcak kanlı olmalıdır. 2- Görüşme yaptığı kişiye karşı saygılı ve güven verici olmalıdır. 3- Aceleci ve telaşlı olmamalıdır. 4- Anlayış ve sezgi gücüne sahip olmalıdır. 5- Sabırlı ve bu göreve gönüllü olmalıdır.

İYİ BİR GÖRÜŞMECİNİN ÖZELLİKLERİ: 6- Aşrı derecede otoriter ve büyüklük duygusu içinde olmamalıdır. 7- Özür arama ve acıma duygusu içinde olmamalıdır. 8- Problemli, kompleksli ve peşin hükümlü olmamalıdır. 9- Peşin hükümle birlikte görüştüğü kişiye vaadlerde bulunmamalıdır. 10- Alanda yetişmiş uzman bir niteliğe sahip olmalıdır.

GÖRÜŞMENİN YARARLARI: 1- Fazla araç-gereç gerektirmez. 2- Uygulaması kolaydır. 3- Özel yer gerektirmez (Rahatsız edilmeyecek herhangi bir oda yeterlidir) 4- Psikoterapi için uygun bir yöntemdir. 5- Çabuk bilgi toplamayı sağlar.

GÖRÜŞMEDE İZLENECEK YOLLAR: 1-Görüşme yapılacak yer aydınlık ve rahat olmalıdır. 2-Görüşmeden önce öğrenci hakkında gerekli bilgiler toplanmalıdır. (Öğretmenler ve veliden bilgi alınmalı, uygulanan test, anket, ölçek, envanter vb. tekniklerin sonuçları incelenmeli ve not alınmalıdır.) 3-Öğrenciye neler sorulacağı önceden tespit edilmelidir. 4-Öğrenci güven içinde olmalı, dışarıdan dinleniyor intiba uyandırılmamalı, kayıt veya not tutmak için gerekli araçlar hazırlanmalıdır.

Rehberlik Hizmetlerinin Yürütülmesinde Kullanılan Modeller
Glanz rehberlik hizmetlerinin yürütülmesinde dört model bulunduğunu belirtmektedir. Bunlar: 1. Merkezileşmemiş - Genellenmiş 2. Merkezileşmiş - Uzmanlaşmış 3. Müfredat Programı Çerçevesinde Rehberlik ve Psikolojik Danışma 4. İnsan İlişkileri ve Grup Çalışması Modeli

Merkezileşmemiş - Genellenmiş
Bu model rehberlik hizmetlerini eğitimin bir parçası olarak görmektedir. Rehberlik hizmetleri eğitim programlarının içerisindedir. Öğretmenler rehberlik hizmetlerinde birinci derecede rol alan kimselerdir. Rehber uzmanın rolü öğretmenlere yardımcı olmaktır. Bu modele göre rehberliğin amacı, 1-Öğrencilerin öğretimden en yüksek derecede yararlanabilmeleri için uygun koşulları hazırlamak, 2-Akıl sağlığını koruyucu ve geliştirici önlemleri almak, 3-Öğrencilerin kişisel planlamalar yapabilme ve yerinde kararlar verebilme gücünü geliştirmelerine yardımcı olmaktır.

Merkezileşmemiş - Genellenmiş yaklaşıma göre
Okulda bir rehber uzmanın bulunmasına gerek yoktur. Eğer bir uzman varsa o’da rehberlik hizmetlerinde bilgi verme ve grup rehberliği etkinliklerine ağırlık vermelidir. Psikolojik danışma hizmetleri rehberliğin vazgeçilmez bir öğesi olarak görülmez. Bu modele göre rehber uzman öğretmenlik formasyonuna ve deneyimine sahip olmalıdır. Bu uzmanın okulda kabulünü kolaylaştıracaktır.

Rehberliği öğretim hizmetleri türünden sayıp bu işleri öğretmenlerle yürütmenin olumlu yanları
1. Rehberlik ilkeleri öğretim etkinliklerine yansıyabilir, grup rehberliği akademik kursların bir parçası olarak planlanıp yürütülebilir. 2. Bütün okul personeli, özellikle öğretmenler, rehberlik hizmetlerinde aktif rol alacağı için hizmetlerin yürütülmesi kolaylaşacaktır. 3. Her öğretmen öğrenciler ile ilgili kayıtlar tutacağı için öğrencilerini daha yakından tanır ve bunları öğretimde kullanır. 4. Öğrenci, güvendiği öğretmeninden yardım isteyebilir. 5. Bir öğrenciye birden fazla öğretmen yardım edebilir. 6. Öğretmenler öğrencileri daha uzun süre gözlemleyebilmektedirler. Buda onların öğrencilerini daha iyi tanımalarına ve onların güçlüklerini kolayca görebilmesine yardım eder. Böylece öğretmenler sorunlara çözüm bulabilirler.

Rehberliği öğretim hizmetleri türünden sayıp bu işleri öğretmenlerle yürütmenin sakıncaları
1. Öğretmenler özel olarak yetiştirilmedikleri rehberlik alanında hizmet verme durumunda kalmaktadırlar. 2. Her öğretmen, kendi anlayışına göre bir rehberlik programı uygulayabilir. 3. Bireysel danışma ihmal edilir. 4. Öğretmenin öğrenci özelliklerine ilişkin kayıt tutma işi çok zamanlarını alır ve buda öğretim ve rehberlik hizmetlerini aksatabilir. 5. Kayıtların belli bir yerde tutulmaması yani toplu dosyanın olmaması rehberlikteki sürekliliği sağlamayı güçleştirmektedir. 6. Hizmetler birinci derecede öğretmenler tarafından gerçekleştirildiğinde rehber uzmanın hizmet alanı yayılmakta ve rehber uzman bir alanda uzmanlaşamamaktadır.

Merkezileşmiş - Uzmanlaşmış
Bu modele göre rehberlik hizmetleri alanda uzmanlaşmış kişiler tarafından gerçekleştirilmelidir. Bu modele göre hizmetlerin merkezinde psikolojik danışma vardır. Öğretmen rehberlik hizmetlerine sadece bilgi verme hizmetlerinde katılmaktadır.

Rehberliği bir uzmanlık hizmeti olarak gören bu modelin olumlu yanları
1. Rehberliğin uzmanlar tarafından yapılması kaliteyi artırmaktadır. 2. Bu modele göre şekillenen bir örgütte uzmanların rol ve fonksiyonları açıkça belirlenmiştir. 3. Bu modele göre uzmanlar kendi alanlarında iş bölümü yapabilirler. Daha da uzmanlaşabilirler. 4. Rehberlik hizmetleri öğretim ve yönetimden ayrıldığı için rehber uzmanlar tamamen rehberliğe yönelirler. 5. Toplu dosya geliştirme ve bilgi toplama hizmetleri daha sistematik yapılır.

Rehberliği bir uzmanlık hizmeti olarak gören bu modelin sakıncaları
1. Rehberlik hizmetleri birkaç uzmanın elinde kalabilir. Diğer çalışanlar kendilerini sorumsuz hissedebilirler. 2. Rehberlik hizmetlerinden pek az kimse haberdar olur ve toplanan bilgilerden pek az kimse yararlanabilir. 3. Rehberlik hizmetleri eğitim faaliyetlerinden soyutlanabilir. 4. Psikolojik danışma hizmetleri bilgi verme hizmetlerini ihmale uğratacak şekilde engelleyebilir. 5. Uzman personel yetiştirmek ve onları okulda çalıştırmak çok zaman ve para gerektirebilir.

Müfredat Programı Çerçevesinde Rehberlik ve Psikolojik Danışma
Bu model rehberlik ve psikolojik danışma hizmetlerinin akademik programla kaynaştırılması esasına dayanır. Bu modelde bir sınıf ortamında psikoloji ve uyum kursları yolu ile rehberlik ve psikolojik danışma yardımının verilmesi ile karakterize edilebilir. Müfredat programında benliği veya kendini inceleme, eğitsel ve mesleki planlama, değerler gibi konular sınıf faaliyetlerini canlı tutan konular arasında yer almaktadır.

Müfredat Programı Çerçevesinde Rehberlik ve Psikolojik Danışma Modelinin Olumlu Yanları
1. Rehber ve psikolojik danışma hizmetleri diğer akademik çalışmalarla paralel bir yapıya kavuşur. 2. Psikoloji rehberlik ve psikolojik danışma amacı ile kullanılabilmektedir. 3. Uzmanlar öğretmenlerle daha iyi kaynaşmaktadır. 4. Rehberliliğin sürekliliği ve yaygınlaştırılması daha iyi sağlanmaktadır

Müfredat Programı Çerçevesinde Rehberlik ve Psikolojik Danışma Modelinin Sakıncaları
1. Grup rehberliği yüzeysel, yalın ve anlamsız olabilmektedir. 2. Öğretmen hem sınıf öğretmeni hem de danışman rolünde olabilmektedir. 3. Programın istekleri esnek olmayabilir. 4. Çok sayıda iyi yetişmiş elemana ihtiyaç vardır.

İnsan İlişkileri ve Grup Çalışması Modeli
Bu modelde rehberliğin mesleki ve eğitsel danışma ya da psikolojik testler gibi spesifik alanlarından çok uyum, sağlıklı düşünme, etkili insan ilişkileri gibi konuları üzerinde yoğunlaşılmaktadır.

İnsan İlişkileri ve Grup Çalışması Modeli Modelinin Olumlu Yanları
1. Uyum ve kişilik olgunluğuna ağırlık veren daha geniş bir rehberlik anlayışına yer vermektedir. 2. Grup çalışmasını herkesin kullanabileceği bir teknik haline getirmektedir. 3. Birçok kişinin ortak bir amacı gerçekleştirmek üzere çalışmasına olanak sağlamaktadır. İnsan İlişkileri ve Grup Çalışması Modeli Modelinin Sakıncaları 1. Test ve psikolojik danışmaya yeterince yer vermemektedir. 2. Eğitimi yetersiz kişiler tarafından yürütülmeye yatkındır. 3. Belli bir meslek örüntüsünün olmayışı, her uygulayıcının kendine göre bir yol izlemesine olanak verir.

Rehberlik Uygulamalarında Stratejiler
Mathewson rehberlik hizmetlerinin tarihsel gelişimi içinde çeşitli şekillerde uygulandığını bununda izlenen stratejilerden kaynaklandığını belirlemiştir. İzlenen stratejilere göre bu uygulamalar bir doğrunun uç noktalarında şekillenmektedir. Eğitici ya da Yöneltici: Doğrunun bir ucunda yer alan uygulamada rehberlik bir öğrenme süreci olarak görülür. Amaç bireyin karar verme gücünü eğitim yoluyla geliştirmek ve kendini yönetebilir kılmaktır. Diğer uçta yer alan rehberlik anlayışında ise, bireyin kapasitesinin, olanaklarının bir uzman tarafından değerlendirilmesi ve alınacak önlemler konusunda bireyin bilgilendirilmesi vardır. Öğrenme Süreci Bireyin uzman tarafından değerlendirilmesi

Sürekli ya da Bir Probleme Bağlı: Bir uçta rehberliği sürekli ve yığılmalı bir süreç olarak gören ve herkesin (bir sorunu olmayabilir) rehberliğe ihtiyacı olduğunu savunan bir anlayış, diğer ucunda ise rehberliğin kriz durumlarında ya da uyumsuz kimselere verilen bir profesyonel yardım olarak gören anlayış yer almaktadır. Herkes için Kriz durumları ya da sorunlu bireyler için

Kendi Kendini Değerlendirme ya da Başkaları Tarafından Değerlendirilme: Bir uçta kişinin dış yardıma ihtiyaç duymadan, benlik tasarımı ve kimlik geliştirebileceği diğer uçta ancak başkalarının yardımı ile gerçekleştirebileceğini kabul eden görüş yer almaktadır. Kendisi Dış Yardım

Kişisel Güç ya da Sosyal Değer: Kişisel değer ucunda ilgi, birey ve onun doyumunda odaklanmıştır. Diğer uçta ise toplumun istekleri ön plandadır. Birey ve onun ilgi ve doyumu Toplum

Öznel ya da Nesnel Olana Odaklaşma: Kişiliğin öznel yanına odaklaşmada daha çok bireyin psikolojik durumu (kaygıları, çatışmaları vb.), nesnel olana odaklaşmada ise, test verilerine önem verilmektedir. Bireyin psikolojik durumu Test verileri

Çok Yönlü ya da Tek Yönlü: Bir boyutta rehberliğin tüm sorunlarla ilgilenmesi gerektiği, diğer ucunda ise, sadece mesleğe yönelme sorunları ile ilgilenmesi gerektiği görüşü yer almaktadır. Tüm sorunlar Mesleğe yönelme

Koordine Etme ya da Uzmanlaşmaya Önem Verme: Bir uçta rehberliğin çeşitli kişi ya da kuruluşların bu alandaki çalışmalarını koordine edicisi olması gerektiği, diğer uçta ise, hizmetin sadece uzmanlar tarafından yürütülmesi gerektiği anlayışı yer almaktadır Koordine etme Uzmanlaşma

Mathewson, uygulamada bu stratejilerin ağırlığına göre üç tür rehberlik modelinin olduğunu belirtmektedir. Bunlar: 1. Yöneltici Rehberlik 2. Uyum Sağlayıcı Rehberlik 3. Eğitim ve Gelişime Önem Veren Rehberlik Modeli (Gelişimsel Rehberlik)

Yöneltici Rehberlik Bu modelde danışmanın çalışmaları; yöneltici, probleme yönelik, dışardan değerlendirici, toplumun ihtiyaçlarına ağırlık veren, nesnel verilere dayanan, tek yönlü ve uzmanlaşmış işlemler bütünü olarak görülmektedir. Bu modelde danışman aktif ve egemen bir roldedir. Bu rehberlik modeline göre bu tür bir uygulama çağdaş anlamda rehberlikten çok “yöneltme” kavramına denk düşmektedir. Bu model bundan dolayı mesleğe yöneltme için uygundur.

Uyum Sağlayıcı Rehberlik
Bu model, bireysel psikolojik danışma ve vak’a incelemesi sonucunda elde edilen verileri değerlendirmeye ağırlık veren bir rehberlik anlayışıdır. Rehberliğin amacı, bir güçlüğü, bir sorunu ya da bir uyum bozukluğu olan bireylerin davranışlarının gerisindeki nedenleri ortaya çıkarmak, uyum sağlayıcı yeni davranışlar geliştirmesi için gerekli önlemleri almaktır. Bu durumda danışman bireyi dışsal tekniklerle tanımaya çalışır.

Gelişimsel Rehberlik Bu modelde bireysel ve grupla psikolojik danışma ya da derslerde geçirilen yaşantılar yoluyla bireyin benliğini ve çevresini daha iyi tanımasına ve bu ikisi arasında ilişki kurabilme gücünü geliştirmesine yardımcı olunur.

REHBER ÖĞRETMENDE BULUNMASI GEREKEN ÖZELLİKLER
a) Rehber öğretmen gelen olarak insanlara karşı saygı ve değer verici tutuma sahip olmalıdır. b) Rehber öğretmen yardımsever ve yardım yapmaya istekli olmalıdır. c) Rehber öğretmen özverili olmalıdır. d) Rehber öğretmen, öğretmen öğrenci ve velilerle işbirliği ve bağdaşım içinde olmalıdır. e) Rehber öğretmen maskesiz, saydam (İçi dışı bir) olmalıdır. f) Rehber öğretmen insanları karşı ön yargısız olmalıdır. g) Rehber öğretmen şartsız kabul, olumlu ilgi, saygı ve kabul edici olmalıdır.

h) Rehber öğretmen EMPATİK anlayışa sahip olmalı, olay ve sorunlara danışanın bakış açısıyla bakabilmelidir. I) Rehber öğretmen içtenlikli olmalıdır. j) Rehber öğretmen güvenilir ve dürüst olmalıdır. k) Demokratik tutum, hak ve eşitlik anlayışına sahip olmalıdır. l) Gelişmeye açık, araştırıcı, bilimsel, dinamik olmalı, mesleki gelişime katkıda bulunmalıdır. m) Rehber öğretmen kendine güvenli ve kendine değer verici olmalıdır. n) Bütünleştirici, uzlaştırıcı, yapıcı ve yaratıcı, problem çözme bilgi ve becerisine sahip olmalıdır.

Psikolojik Danışma ve Rehberlikte Etik
Etik, Yunanca “karakter” anlamına gelen “ethos” sözcüğünden türetilmiştir. Etik: İnsanların töresel ya da ahlaksal ilişkilerini, davranış biçimlerini ve görüşlerini araştıran bir felsefe dalıdır. Basit bir anlatımla etik, doğru ve yanlış ölçütleridir. Mesleki Etik: Belli bir meslek grubunun, mesleğe ilişkin olarak oluşturup, koruduğu; meslek üyelerine emreden, onları belli bir şekilde davranmaya zorlayan; kişisel eğilimlerini sınırlayan; yetersiz ve ilkesiz üyeleri meslekten dışlayan; meslek içi rekabeti düzenleyen ve hizmet ideallerini korumayı amaçlayan mesleki ilkeler bütünüdür.

Psikolojik Danışma ve Rehberlikte Etik Kodlar
PDR-DER Etik Kurallar Komisyonunca geliştirilmiş ve yayınlanmış olan etik kurallar bu alanda hizmet veren herkesi kapsamaktadır. PDR elemanlarının benimsemeleri gereken başlıca ilkeler: 1. Yetkinlik 2. Dürüstlük 3. Duyarlı ve saygılı olma 4. Bireysel ve kültürel farklılıklara duyarlılık 5. Sosyal sorumluluk 6. Mesleki ve bilimsel sorumluluk

Eğitim kalbe dokunmaktır.
Teşekkürler

PSİKOLOJİK DANIŞMA VE REHBERLİK.

Benzer bir sunumlar

... konulu sunumlar: "PSİKOLOJİK DANIŞMA VE REHBERLİK."— Sunum transkripti:

Benzer bir sunumlar

Proje hakkında

Geri bildirim

Giriş

Sosyal ağ üzerinden giriş yapmak:

PSİKOLOJİK DANIŞMA VE REHBERLİK.

Benzer bir sunumlar

... konulu sunumlar: "PSİKOLOJİK DANIŞMA VE REHBERLİK."— Sunum transkripti:

Benzer bir sunumlar

Proje hakkında

Geri bildirim