G ÜNDELIKÇI K ADıNLAR (E V H IZMETINE G IDEN K ADıNLAR )

... konulu sunumlar: "G ÜNDELIKÇI K ADıNLAR (E V H IZMETINE G IDEN K ADıNLAR )"— Sunum transkripti:

1 G ÜNDELIKÇI K ADıNLAR (E V H IZMETINE G IDEN K ADıNLAR )

2 Ev işi 1975 yılında Ann Oakley’in bir makalesi ile önem kazanmaya başladı. Buna göre; “ev işi kadınlar tarafından yapılan ve parasal karşılığı olmayan bir emek sürecidir”. Daha sonra ev işi cinsiyetçi farklılaşmalarla ele alınıp, ataerkil ilişkilerin uzantısı olarak incelenmeye başlandı.

3 Ev işi faaliyetlerden, insanlardan ve malzemeden anlamlı örüntüler oluşturarak yakın çevrede düzen sağlayıp, sürdürmektir. Temel bileşenlerin ayrıştırılarak onların aralarındaki sınırların belirgin kılınmasıdır. Örneğin yemek pişirilmesi, çiğ malzemenin yeni bir maddeye dönüşümdür. Malzemeler aile içinde kullanılabilecek hale gelir.

4 Temiz olan kirlenir, kirlenen temizlenir tekrar ve tekrar gün ve gün ev kadını zamanın dışındadır, o hiçbir şey yapmaz sadece şimdiyi sürükler

5 Ev hizmetleri; genel olarak evle ilgili yardımcı işler; bahçıvanlık, şoförlük, aşçılık, uşaklık, kahyalık, hizmetçilik, bakıcılık, bekçilik, evin güvenliği gibi eve özgü işler olarak tanımlandığı gibi (Ramirez-Machado, 2003: 10) temizlik (pisliğin yok edilmesi), toplama (düzensizliğin önlenmesi) biçiminde negatif temeli ve anlamı olan işler olarak tanımlamak mümkündür (Beauvoir, 1974). Ancak bir işin ev hizmetleri kapsamında değerlendirilebilmesi için belirli koşulları sağlaması gerekmektedir.

6 Yuva işi Nesnelere yaşayan anlamlar ihsan etmek, onları uzam içinde ait oldukları kişilerin yaşam etkinliklerini kolaylaştırmak üzere düzenlemektir. Ev işi Genel ve anonim etkinlikken yuva işi özgül ve kişiseldir.

7 Ev işi, erkeğin kadın üzerindeki egemenlik ve kontrolünün bir ürünü olarak ifade edilmeye başlandı.

8 Ev hizmetlerinde çalışan kadın farklı kültürlerde farkı biçimde tanımlanmaktadır. Örneğim Afrika’da, Gönüllü olmayan bir emek sürecinde çalışan Afrikalı yerli kadınlardır. Amerikada’da beyazların Afrikalı Amerikalılardan sağladığı köle hizmeti, zorunlu ve angarya emektir. Belli bir süre için kontrat yoluyla sağlanan hizmetçidir. Malezyada, sürekli çalıştığı evde yaşayan ve ev işi yapan küçük kızdır. Meksikada, bilgi ve becerisi olmayan kadınların sürekli yaptığı iştir.

9 Ev içi emek, ailenin özellikle de gelir getiren erkeğin kendini yeniden üretmesine katkı saplayan emektir. 19. yy’da kadının sakin, huzurlu, düzenli bir ev ile sorumlu olduğu görüşleri yaygınlık kazanıyor

10 Ev işi başkasına ücret karşılığı devredilirken, arada doğan iş ilişkisi daha çok küçük işveren – yarı özerk işçi ilişkisi biçimindedir.

11 E V HIZMETI Bir hanedeki gereksinim içinde ev halkının kendisini yeniden üretmesine katkıda bulunan ve ücret karşılığında ev halkı dışından temin edilebilen her türlü ev içi hizmeti içermektedir. Temizlik, aşçılık, çocuk-hasta-yaşlı bakımı, ütü, alışveriş, misafir ağırlama yemek yapma gibi işlerdir.

12 E V HIZMETINDE ÇALıŞAN KADıN ev ve işyeri işlerini bir ücret karşılığında yerine getiren ve genellikle işleri düzensiz geçici ilişkiler yoluyla bulan kadın emekçilerdir.

13 İ ŞVEREN KADıN Bir hanede ev halkı için gerekli olan ev hizmetlerini ücret karşılığında talep eden kadındır.

14 İşveren ve çalışan kadın arasında belirgin sınıfsal, kültürel ve toplumsal farklılıklar vardır iki taraf arasında güç ve iktidar ilişkisi vardır. Sınıfsal farklılıukların yeniden üretildiği deneyim alanıdır.

15 Ev işi piyasası düzensiz geçici sektör içinde ve geleneksel ilişkilerle de bütünleşerek küçük işveren statüsündeki kadınlar ve vasıfsız işçi statüsündeki kadınlar arasında sürerken şirketleşme ortaya çıkmış, ev hizmeti kapitalist emek kullanım sürecine doğru evrilmektedir.

16 Ev sahibi kadının ve diğer aile üyelerinin aşağılayıcı tutumu,  Ev içinde hareket serbestîsinin kısıtlanması, (evin bazı bölümlerine girişin yasaklanması)  İşlerin yapılışında kendi yöntemleri üzerinde dayatılması,  Konuşması ve giyimiyle alay edilmesi,  İşi yaparken sürekli denetim ve kontrol,  İşin beğenilmemesi ve eleştirilmesi,  Genelde başlangıçta belirlenen işlerin dışında iş istenmesi, (Örneğin çalışma esnasında gelenlerin karşılanması, telefonun cevaplanması gibi),  Çalışma zamanının karşı tarafça belirlenmesi, kadının özel durumunun göz ardı edilebilmesi, bir daha almama konusunda tehdit etmesi,  Başkasının işini yaparken kendi evini ve çocuklarını ihmal etmesi,

17 Ev hizmetlerinde çalışanlar hakkında İş Kanunu hükümleri uygulanmaz. 2-Ev hizmetlerinde ücretli ve sürekli çalışanlar için 5510 sayılı Yasaya göre sigortalı olma zorunluluğu vardır. 3- Ev hizmetlerinde çalışanlardan gelir vergisi kesilmez. 4- Ev hizmetlerinde çalışanlar için İşsizlik Sigortası primi ödenir.

18 1-Örneğin çocuk bakımı için işe alınan bir ev hizmetlisi için SGK ilgili hizmet birimine işyeri bildirgesi verilecek. 2-Daha sonra, e-bildirge şifresi alınacak ve bu ev hizmetlisi için işe giriş bildirgesi gönderilecek. 3-Çalıştırılan her ay için düzenlenecek “Aylık Prim ve Hizmet Bildirgesi” (693 liradan az olmamak şartıyla) izleyen ayın 23’üne kadar SGK ilgili hizmet birimine verilecek. 4- Ev hizmetlerinde çalışanlar da, “İşsizlik Sigortası” kapsamındadırlar. Bundan yararlanmak için 4447 sayılı Kanuna göre, en az az 600 gün sigortalı çalışmak gerekecek. 5-(193 Sayılı Kanun MD. 23/6.)” Hizmetçilerin ücretleri (Hizmetçiler özel fertler tarafından evlerde, bahçelerde, apartmanlarda ve ticaret mahalli olmayan sair yerlerde orta hizmetçiliği süt ninelik, dadılık, bahçıvanlık, kapıcılık gibi özel hizmetlerde çalıştırılanlardır.) (Mürebbiyelere ödenen ücretler istisna kapsamında değildir). Ev hizmetlilerinin ücretleri Damga Vergisi

19 Asgari ücret……………………………………………………………886,50 Sigorta işçi primi 14%..............................................124,11 İşsizlik sigortası işçi primi………………………………………. 8,87 Gelir Vergisi …………………………………………………………. 0,00 Damga Vergisi……………………………………………………… 0,00 İşçinin eline geçen……………………………………………….. 753,52 İŞVERENE MALİYET Sigorta işveren payı 16.5% (5% indirim)………….146,27 İşsizlik Sigortası işveren payı 2%....................... 17,73 TOPLAM…………………………………………………………… 1050,5

20 Şimdi gelelim bildirimin nasıl olacağına... Evde temizlik, çocuk bakımı, yemek vb. işler için kadın çalıştıranların; 1. Sosyal Güvenlik Kurumu’na (SGK) başvurup “işyeri numarası” alması gerekiyor. Bu numara “işyeri bildirgesi” diye adlandırılan bir bildirgenin verilmesi ile alınıyor. 2. Evinde kadın çalıştıran kişi, işlemlerini elektronik ortamda yapabilmesi için SGK’dan “şifre” alacak. 3. Kadının işe başlama tarihinden itibaren “en geç bir ay içinde” alınan şifre ile internet üzerinden, “işe giriş bildirgesi” verilecek. 4. Her ay, izleyen ayın 23. günü akşamına kadar, internet üzerinden “aylık prim ve hizmet bildirgeleri” verilecek. Bu bildirgede kadının ay içindeki çalışma günü, ödenen ücret ve hesaplanan primler gösterilecek. 5. Ayın belli günlerinde (örneğin haftada 1-2 gün) çalışanlar için “kısmi süreli iş sözleşmesi” (part-time çalışma sözleşmesi) düzenlenecek ve bu sözleşme elden SGK’ya verilecek.

21

22 1) Yeni bir Kanun değil. 5510 sayılı Kanunun 6 ncı maddesinin 1 nci fıkrasının c bendinin parantez içi hükmünce, ev hizmetlerinde ücretle ve sürekli olarak çalışanların sigortalı yapılması gerekiyor. 2)Ev sahibi işveren sıfatıyla, SGK? dan en geç sigortalı çalıştırılmaya başlanan tarihte, işyeri numarası ve şifre alacaksınız. Alacağınız şifre ile internet üstünden, en geç sigortalının çalışmaya başladığı tarihten itibaren bir ay içinde, çalışanın girişini yapacak ve her ay, ayı takip eden ayın 23 ncie kadar çalışıma süresi ve ödenen ücrete ilişkin ?prim ve hizmet belgesi? ni internet üstünden SGK göndereceksiniz. Ve hesaplanan primi de, en geç ay sonuna kadar elektronik ortamda ödemeniz de mümkün. 3) Haftada birkaç gün geldiğinden, evinizde çalışan kadın ile kısmi süreli iş sözleşmesi yapacak ve bu sözleşmenin bir örneğini SGK? ya vereceksiniz. Ve ay içinde evinizde çalıştığı gün sayısı üstünden bildirim yapacak ve prim ödeyeceksiniz. Örneğin, haftada iki gün geliyor ise, ayda 8 gün bildirimde bulunacaksınız. Veya parmak hesabıyla ayda kaç gün gelmişse, ödediğiniz ücret üstünden o kadar gün bildirip primini ödeyeceksiniz. 4) Bir aydaki çalışma süresini takip eden ayın 23 ncü günü mesai saatine kadar, SGK? ya internet üstünden prim ve hizmet belgesi ile bildireceksiniz. Çalışan kadının ay içinde işten çıkması halinde, prim ve hizmet belgesinde işten ayrılanlarla ilgili yeri doldurmak suretiyle işten ayrıldığını bildirmiş olacaksınız. İlave bir belge vermenize gerek yok.

23 Haziran ayında imzalanan "ev işçilerine insanca iş sözleşmesi, C189'a göre, ev işçileri işçidir ve işçilerin sahip olduğu temel haklara ev işçileri de sahiptir.