Türkiye’nin AB ile İlişkileri ve Üyelik Müzakereleri Çerçevesinde Mevcut Durum ve Siyasi Reform Süreci Ege ERKOÇAK AB Bakanlığı, Siyasi İşler Başkanı.

... konulu sunumlar: "Türkiye’nin AB ile İlişkileri ve Üyelik Müzakereleri Çerçevesinde Mevcut Durum ve Siyasi Reform Süreci Ege ERKOÇAK AB Bakanlığı, Siyasi İşler Başkanı."— Sunum transkripti:

1 Türkiye’nin AB ile İlişkileri ve Üyelik Müzakereleri Çerçevesinde Mevcut Durum ve Siyasi Reform Süreci Ege ERKOÇAK AB Bakanlığı, Siyasi İşler Başkanı

2 2 Türkiye’nin AB üyelik süreci Önemli Zirveler Yargı ve Temel Haklar Alanında AB Mevzuatı 1993 Kopenhag ve 1995 Madrid Kriterleri 1999 Helsinki Zirvesi Sonrası ve ABGS’nin Kuruluşu Uyum Paketleri Reformlar, Reform İzleme Grubu 2004 Brüksel Zirvesi Reformlar (Devam) Tarama Süreci Pozitif Gündem, 23. Fasıl Çalışma Grubu ve 23. Fasıl Açılış Kriterleri Yargı Reformu Stratejisi ve Yargı Paketleri Anayasa Değişiklikleri ve 12 Eylül 2010 Anayasa Değişiklik Paketi TAIEX Seminerleri Kurumsal Yapı ve Kapasitenin Geliştirilmesi 2012 Türkiye İlerleme Raporlarında Yargı ve Temel Haklara İlişkin Öne Çıkan Hususlar İnsan Hakları Alanında Kurumsallaşma Katılım Öncesi Mali Yardım ve Yargı ve Temel Haklar Alanında Yürütülen Projeler Sunuş Planı T.C. Avrupa Birliği Bakanlığı Siyasi İşler Başkanlığı

3 3 Türkiye, Avrupa Ekonomik Topluluğuna (AET) kuruluşundan kısa bir süre sonra (19 ay) 31 Temmuz 1959 tarihinde ortaklık başvurusunda bulunmuştur. AET Bakanlar Konseyi’nin önerisi üzerine 12 Eylül 1963 tarihinde imzalanan ve 1 Aralık 1964 tarihinde yürürlüğe konulan Ankara Anlaşması çerçevesinde bir ortaklık rejimi kuruldu. T.C. Avrupa Birliği Bakanlığı Siyasi İşler Başkanlığı Türkiye’nin AB Üyelik Süreci

4 4 Ankara Anlaşması Madde 2: “Türkiye ekonomisinin hızlı kalkınmasını ve Türk halkının istihdam düzeyinin ve yaşam koşullarının yükseltilmesini sağlama gereğini göz önünde bulundurarak, taraflar arasındaki ticari ve ekonomik ilişkileri aralıksız ve dengeli olarak güçlendirmeyi özendirmektir.” Ankara Anlaşması Madde 28: “Anlaşma’nın işleyişi, Topluluğu kuran Anlaşma’dan doğan yükümlülüklerin tümünün Türkiye’ce üstlenilebileceğini gösterdiğinde, Akit Taraflar, Türkiye’nin Topluluğa katılması olanağını incelerler.” NİHAİ HEDEF: Tam Üyelik T.C. Avrupa Birliği Bakanlığı Siyasi İşler Başkanlığı Ankara Anlaşması

5 5 3 Aşama Öngörüldü. Hazırlık Aşaması: Anlaşma’nın yürürlüğe girdiği 1 Aralık 1964 tarihi itibarıyla başlamıştır. Taraflar arasındaki ekonomik farklılıkları azaltmaya yönelik ‘Hazırlık Dönemi’ olarak belirlenen bu dönemde, Türkiye herhangi bir yükümlülük üstlenmemiştir. Geçiş Aşaması: Katma Protokolün imzalanmasıyla başlamıştır. Bu dönemde taraflar arasında sanayi ürünleri, tarım ürünleri ve kişilerin serbest dolaşımının sağlanması ve Gümrük Birliği’nin tamamlanması öngörülmüştür. 1971 yılı itibarıyla, Katma Protokol çerçevesinde, Topluluk, bazı petrol ve tekstil ürünleri dışında Türkiye’den ithal ettiği tüm sanayi mallarına uyguladığı gümrük vergileri ve miktar kısıtlamalarını tek taraflı olarak sıfırlamıştır. Buna karşılık, Türkiye’nin AB kaynaklı sanayi ürünlerinde gümrük vergilerini tedricen sıfırlaması öngörülmüş ve böylece Gümrük Birliği’nin fiilen yürürlüğe girmesi için 22 yıllık bir süre tanınmıştır. Nihai Aşama Gümrük Birliği’nin fiilen yürürlüğe girmesi ardından akit tarafların ekonomi politikaları arasındaki koordinasyonun güçlendirmesini gerektirmektedir. Ankara Anlaşması T.C. Avrupa Birliği Bakanlığı Siyasi İşler Başkanlığı

6 6 13 Kasım 1970'de imzalanan Katma Protokol, 1 Ocak 1973 tarihinde yürürlüğe girmiştir. Türkiye’de 12 Eylül 1980 tarihinde gerçekleşen askeri darbenin ardından Avrupa Komisyonu’nun Avrupa Parlamentosu ile Avrupa Konseyine teklifi doğrultusunda Türkiye-AET Antlaşması askıya alınmıştır. 1983 genel seçimleriyle demokrasiye dönülmesi ve 1984 yılından itibaren ithal ikamesi politikaların terkedilmesi üzerine 12 Eylül 1980 darbesinin ardından dondurulan Türkiye-AET ilişkilerinin canlanmaya başlaması, T.C. Avrupa Birliği Bakanlığı Siyasi İşler Başkanlığı

7 7 Türkiye, AKÇT (Avrupa Kömür Çelik Topluluğu) Antlaşması'nın 98'inci, Roma Antlaşması'nın 237'nci ve EURATOM Antlaşması'nın 205'inci maddelerine dayanarak 14 Nisan 1987 tarihinde AT’ ye tam üyelik başvurusunda bulunmuştur. Tam Üyelik Başvurusu T.C. Avrupa Birliği Bakanlığı Siyasi İşler Başkanlığı

8 8 Avrupa Komisyonu’nun, 18 Aralık 1989 tarihinde Türkiye'nin AB‘ye üyelik konusundaki ehliyetini kabul etmesi, Ancak AT’nin kendi bünyesindeki derinleşme ve genişleme sürecinin tamamlanmasının beklenmesini kararlaştırması, Türkiye ile “Gümrük Birliği” sürecinin tamamlanmasını önermesi, Türkiye’nin Gümrük Birliği’nin Katma Protokolde hedeflendiği biçimde 1995 yılında tamamlanması amacıyla hazırlıklara başlaması ve tamamlaması, Gümrük Birliği’nin tamamlanması T.C. Avrupa Birliği Bakanlığı Siyasi İşler Başkanlığı

9 9 Bu öneri Türkiye tarafından da olumlu değerlendirilmiş ve Gümrük Birliği’nin Katma Protokol’de öngörüldüğü şekilde 1995 yılında tamamlanması için gerekli hazırlıklara başlanmıştır. İki yıl süren müzakereler sonunda 5 Mart 1995 tarihinde yapılan Ortaklık Konseyi toplantısında alınan 1/95 sayılı Karar uyarınca Türkiye ile AB arasındaki Gümrük Birliği 1 Ocak 1996 tarihinde yürürlüğe girmiştir. Böylece, Türkiye-AB Ortaklık İlişkisinin “Son Dönem”ine geçilmiştir. Gümrük Birliği T.C. Avrupa Birliği Bakanlığı Siyasi İşler Başkanlığı

10 10 1/95 sayılı Ortaklık Konseyi Kararı Türkiye’ye Ankara Anlaşması’nda tanımı yapılmış olan klasik gümrük birliğinin ötesinde yükümlülükler getirmiştir. Gümrük Vergileri ve eş etkili vergilerin kaldırılması, OGT’ye (ortak Gümrük tarifesi) geçiş Rekabet kuralları, devlet yardımları, ticari tekeller, fikri sınai mülkiyet hakları, ortak ticaret politikasına ilişkin müktesebata uyum Gümrük Birliği T.C. Avrupa Birliği Bakanlığı Siyasi İşler Başkanlığı

11 11 12-13 Aralık 1997 tarihlerinde gerçekleştirilen Lüksemburg Zirvesinde Türkiye’nin AB üyeliğine ehil olduğunun ifade edilmesi ancak tam üyelik perspektifinin sunulmaması, (Türkiye’nin AB ile siyasi diyalogu koparma kararı alarak 12 Mart 1998 tarihinde Londra’da düzenlenen Avrupa Konferansına katılmaması) Önemli Zirveler T.C. Avrupa Birliği Bakanlığı Siyasi İşler Başkanlığı

12 12 10-11 Aralık 1999 tarihli Helsinki Zirvesi’nde gerçekleşen AB Devlet ve Hükümet Başkanları Zirvesi'nde oybirliği ile Türkiye, diğer aday devletlerle eşit şartlarda Avrupa Birliğine aday devlet olarak kabul edilmiştir. Türkiye'nin AB adaylığının hukuki zeminini teşkil eden “Katılım Ortaklığı Belgesi” ve “Çerçeve Yönetmelik”in 2001 yılında AB Konseyince onaylanmıştır. Ardından Türkiye tarafından hazırlanan Ulusal Program 2001/2129 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı ile onaylanmış olup 26 Mart 2001 tarihinde Avrupa Komisyonu’na iletilmiştir. Ulusal Program Katılım Ortaklığı Belgesinin güncellenmesi çerçevesinde iki kez tekrar hazırlanarak 2003 ve 2008 yıllarında Bakanlar Kurulu Kararı ile onaylanmıştır. Önemli Zirveler T.C. Avrupa Birliği Bakanlığı Siyasi İşler Başkanlığı

13 13 1999 Helsinki Zirvesi Helsinki Zirvesi sonrası, Adaylık süresince yapılması gereken çalışmalar süreklilik arz etmekte, Geniş, kapsamlı çalışmalar yapılması gerekmekte, Kurumlararası koordinasyonun etkin, düzenli ve sürekli bir şekilde sağlanması gereği ortaya çıkmakta, Bu nedenle daha sistemli ve sürdürülebilir bir yapılanmaya ihtiyaç duyulmuştur. T.C. Avrupa Birliği Bakanlığı Siyasi İşler Başkanlığı

14 14 4 Temmuz 2000 Tarihinde 4587 Sayılı Kanun ile; “Türkiye’nin AB üyeliğine hazırlanmasına yönelik çalışmalar çerçevesinde kamu kurum ve kuruluşlarının yapacakları hazırlık ve çalışmalarda iç koordinasyon ve uyumun plan ve programlara uygun olarak yönlendirilmesini ve yürütülmesini sağlamak üzere” Başbakanlığa bağlı AVRUPA BİRLİĞİ GENEL SEKRETERLİĞİ kurulmuştur. Avrupa Birliği Genel Sekreterliğinin Kuruluşu T.C. Avrupa Birliği Bakanlığı Siyasi İşler Başkanlığı

15 15 Müzakere Çerçeve AB Dışişleri Bakanları tarafından 3 Ekim 2005 tarihinde onaylanmış ve Türkiye’nin AB Katılım Müzakereleri resmen başlamıştır. MÜZAKERE ÇERÇEVE BELGESİ (MÇB) : Müzakerelerin hangi usul ve esaslar çerçevesinde yürütüleceğini düzenler. Müzakere fasılları yer almaktadır. Türkiye için MÇB 35 fasıldan oluşmaktadır. Resmi Müzakere Süreci T.C. Avrupa Birliği Bakanlığı Siyasi İşler Başkanlığı

16 16 Her aday ülkenin AB müktesebatını ne kadar sürede kabul edip, yürürlüğe koyacağının ve de etkili bir şekilde uygulayacağının belirlendiği süreçtir. Klasik müzakerelerden çok farklı, manevra alanı çok dar olmaktadır. Aday ülke AB müktesebatının tümünü benimsemek ve uygulamak için gerekli kurumsal yapılanmayı oluşturmak zorundadır.(1995 Madrid Zirvesi) Müzakere edilen tek husus, uygulama takvimidir. Katılım Müzakere Süreci Nedir T.C. Avrupa Birliği Bakanlığı Siyasi İşler Başkanlığı

17 17 AB Müktesebatı, AB Hukuk sistemine verilen addır. Yaklaşık 120 bin sayfadan oluşmaktadır. AB'yi kuran ve daha sonra değişikliğe uğrayan antlaşmaları, Aday ülkelerin AB'ye katılırken imzaladıkları katılım antlaşmalarını, Konsey, Komisyon, Avrupa Toplulukları Adalet Divanı gibi Topluluk organlarının çıkardıkları tüm mevzuatı ifade etmektedir. Söz konusu müktesebat, Katılım Müzakereleri Fasılları çerçevesinde 35 başlık altında sınıflandırılmıştır. AB Müktesebatı Nedir T.C. Avrupa Birliği Bakanlığı Siyasi İşler Başkanlığı

18 18 Yargı, temel haklar ve vatandaşlık alanındaki mevzuat kurulduğu tarihten itibaren AB’nin temel değerleri olarak addedilen özgürlük, demokrasi ve hukukun üstünlüğü gibi konularla doğrudan ilintilidir Avrupa Komisyonu ve AB Konseyi faaliyetlerinin özellikle son yıllarda güvenlik ve içişleri alanlarında yoğunlaşması ve yargı ve temel haklar alanlarına yeterli vurgu yapılmaması, ikinci Barosso Komisyonu’nda yargı alanının ayrı bir Komisyon Üyesi ve Genel Müdürlük tarafından ele alınmasını gerektirmiştir. İçişleri ile ilgili konuları doğrudan içermeyecek şekilde yeniden yapılandırılan Adalet Genel Müdürlüğü (DG Justice) 1 Temmuz 2010 tarihinde kurulmuştur. Lizbon Antlaşması sonrası hazırlanan ve 2010 – 2015 yıllarını kapsayan Stockholm Programı çerçevesinde Komisyon yargı alanında işbirliğini geliştirecek birçok taslak mevzuat hazırlamıştır. Yargı ve Temel Haklar Alanındaki AB Mevzuatı T.C. Avrupa Birliği Bakanlığı Siyasi İşler Başkanlığı

19 19 Yargı ve Temel Haklar Alanındaki AB Mevzuatı T.C. Avrupa Birliği Bakanlığı Siyasi İşler Başkanlığı Cezai ve hukuki konularda adli işbirliği a. Avrupa Tutuklama Emri (Avrupa Tevkif Müzekkeresi) b. Sınırötesi adli takibat alanında işbirliği (Eurojust) c. Avrupa Adli Yargı Ağı (EJN) d. Ekonomik ve mali suçlar e. Suç mağdurlarının hakları Medeni hukuk alanında işbirliği a. Uyuşmazlıkların Alternatif Çözümü (Alternative Dispute Resolution - ADR) b. Suç mağdurlarının zararlarının tazmini c. Sınır ötesi adli yardım d. Avrupa Adli Yargı Ağı (EJN) e. Kanıtların toplanması alanında mahkemeler arası işbirliği f. Mahkeme ya da mahkeme dışı organlarca sunulan belgelerin sınır ötesi tebliği g. Medeni ve ticaret hukuku alanlarındaki adli kararların karşılıklı tanınması

20 20 Yargı ve Temel Haklar Alanındaki AB Mevzuatı T.C. Avrupa Birliği Bakanlığı Siyasi İşler Başkanlığı Temel hakların AB Antlaşmaları düzeyinde korunması Çocuk hakları a.Çocuk haklarının AB kurucu antlaşmaları düzeyinde korunması b.Kayıp çocukların bulunması Bilginin ve Kişisel Verilerin korunması AB Vatandaşlığı a.Dolaşım ve ikamet b.Seçim Hakları c.Dilekçe ve şikayette bulunma d.Diplomatik korunma

21 21 1993 Kopenhag ve 1995 Madrid Kriterleri Avrupa Birliği’ne üye olmak isteyen bir devlet öncelikle, Avrupa Birliği Antlaşması’nın 49. maddesinde belirlenen koşullara ve 6. maddenin 1. fıkrasında (Lizbon sonrası AB Antlaşması 2. madde) ortaya konulan ilkelere uyum sağlamış olmak zorundadır. T.C. Avrupa Birliği Bakanlığı Siyasi İşler Başkanlığı

22 22 1993 Kopenhag ve 1995 Madrid Kriterleri 22 Haziran 1993 tarihinde Kopenhag’da toplanan Avrupa Birliği Konseyi, söz konusu koşul ve ilkeler doğrultusunda üyelik kriterlerini (accession criteria) oluşturmuştur. Tarihe Kopenhag kriterleri olarak geçen bu kriterler; Siyasi Kriterler (Demokrasi, hukukun üstünlüğü, insan hakları ile azınlıkların korunması ve saygı görmesini güvence altına alan kurumların istikrarının sağlanmasıdır.) Ekonomik Kriterler (İşleyen ve aynı zamanda Birlik içinde rekabetçi baskılara ve diğer serbest piyasa güçlerine dayanabilecek bir serbest piyasa ekonomisinin varlığı.) Topluluk Müktesebatının Kabulü (Siyasi, ekonomik ve parasal birliğin hedeflerine bağlı kalmak üzere üyelik için gerekli yükümlülükleri yerine getirebilme kapasitesine sahip olmak.) T.C. Avrupa Birliği Bakanlığı Siyasi İşler Başkanlığı

23 23 Kopenhag Siyasi Kriterlerinin geniş tanımı esas itibariyle başta Avrupa Konseyi bünyesindekiler olmak üzere uluslararası sözleşmeler ile Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi’nin kararları çerçevesinde somut bir içerik kazanmaktadır. 1993 Kopenhag ve 1995 Madrid Kriterleri T.C. Avrupa Birliği Bakanlığı Siyasi İşler Başkanlığı

24 24 Aralık 1995’de Madrid Avrupa Konseyi’nde önemle belirtildiği gibi, üyelik ayrıca, aday ülkenin AB’yle bütünleşmesi için idari yapılarında uyum yoluyla gerekli koşulları gerçekleştirmesini de zorunlu kılmaktadır. AB müktesebatının ulusal mevzuata uyarlanması önemli olmakla birlikte, esas bu mevzuatın uygun idari ve adli yapılar aracılığıyla etkin biçimde uygulanması daha da önemlidir. Bu, AB üyeliğinin gerektirdiği karşılıklı güvenin ön koşuludur. 1993 Kopenhag ve 1995 Madrid Kriterleri T.C. Avrupa Birliği Bakanlığı Siyasi İşler Başkanlığı

25 25 2001 Mart’ında Komisyona tevdi edilen AB Müktesebatının Üstlenilmesine İlişkin Türkiye Ulusal Programı’na uygun olarak, düşünce ve ifade özgürlüğü, işkencenin önlenmesi, demokrasi, kişi hürriyeti ve güvenliği, haberleşme, yerleşme ve seyahat özgürlüğü, dernek kurma özgürlüğü ve kadın-erkek eşitliği alanlarında yeni hükümler 22 Kasım 2001’de kabul edilen ve 24607 sayılı ve 8 Aralık 2001 tarihli Resmi Gazete’de yayımlanarak 1 Ocak 2002’de yürürlüğe giren Yeni Türk Medeni kanununda değişiklikler 1999 Helsinki Sonrası İlk Değişiklikler T.C. Avrupa Birliği Bakanlığı Siyasi İşler Başkanlığı

26 26 3 Ekim 2001 tarihinde kabul edilmiş ve 17 Ekim 2001 tarihinde Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe girmiştir. Değişiklik Paketi ile Anayasa’nın 33 Madde değiştirilmiş, bu değişiklik 1982 Anayasası’nda gerçekleştirilen en kapsamlı Anayasa değişikliği olmuştur. Anayasa Değişiklik Paketi T.C. Avrupa Birliği Bakanlığı Siyasi İşler Başkanlığı

27 27 19 Şubat 2002 – 14 Temmuz 2004 tarihleri arasında AB siyasi kriterlerini karşılama amacına yönelik sekiz uyum paketi. Reform sürecinde asıl amaçlanan temel yasaların bir bütünlük içinde tümüyle değiştirilmesidir. Ancak bu, uzun süren bir yasama faaliyeti olduğundan, siyasi kriterlerin karşılanması için gerekli düzenlemeler süratli bir şekilde uyum yasa paketleri marifetiyle gerçekleştirmiştir. Bununla birlikte temel yasaların yenilenmesi süreci devam etmektedir. Uyum Paketleri (19 Şubat 2002-14 Temmuz 2004) T.C. Avrupa Birliği Bakanlığı Siyasi İşler Başkanlığı

28 28 İfade özgürlüğünün genişletilmesi, Gözaltı süresinin indirilmesi, Tutuklu ve hükümlü haklarının korunmasının güçlendirilmesi için Türk Ceza Kanunu, Terörle Mücadele Kanunu, Devlet Güvenlik Mahkemelerinin Kuruluşu ve Yapılanması Hakkında Kanun ve Ceza Muhakemeleri Usulü Kanununda değişiklikler. 1. Uyum Paketi (19 Şubat 2002) T.C. Avrupa Birliği Bakanlığı Siyasi İşler Başkanlığı

29 29 Basın Kanunu, Siyasi Partiler Kanunu, Dernekler Kanunu, Toplantı ve Gösteri Yürüyüşleri Kanunu, Devlet Memurları Kanunu, Devlet Güvenlik Mahkemelerinin Kuruluşu ve Yargılama Usulleri Hakkında Kanun ile Jandarma Teşkilat, Görev ve Yetkileri Hakkında Kanun ve İl İdaresi Kanununda değişiklikler. 2. Uyum Paketi (9 Nisan 2002) T.C. Avrupa Birliği Bakanlığı Siyasi İşler Başkanlığı

30 30 Ölüm cezası kaldırıldı. İlgili kanunlara yeniden yargılanmanın yolunu açan hükümler eklendi. İfade ve dernek kurma özgürlükleri genişletilmeye devam edildi. Gayrimüslim cemaat vakıflarının taşınmazlarıyla ilgili yasal düzenlemeler ele alındı. Eğitim ve yayın alanlarında kültürel haklar bağlamında değişiklikler. 3. Uyum Paketi (9 Ağustos 2002) T.C. Avrupa Birliği Bakanlığı Siyasi İşler Başkanlığı

31 31 Ceza Muhakemeleri Usulü Kanunu, Devlet Güvenlik Mahkemeleri Teşkilat ve Yargılama Usulleri Hakkında Kanun, İnsan Hakları İnceleme Komisyonu Hakkında Kanun, Basın Kanunu, Dernekler Kanunu (dernek kurma özgürlüğünün genişletilmesi), Siyasi Partiler Kanunu, Vakıflar Kanunu gibi kanunlarda yapılan değişiklikler,. 4. Uyum Paketi (11 Ocak 2003) T.C. Avrupa Birliği Bakanlığı Siyasi İşler Başkanlığı

32 32 Dernek kurma özgürlüğünün alanını genişleten, AİHM kararları ışığında yargılamanın iadesine imkan veren düzenlemeler gerçekleştirilmiştir. 5. Uyum Paketi (4 Şubat 2003) T.C. Avrupa Birliği Bakanlığı Siyasi İşler Başkanlığı

33 33 Düşünce ve ifade özgürlüğünün genişletilmesi ile ilgili kanunlarda değişiklikler. Eski Türk Ceza Kanunu, Terörle Mücadele Kanunu, Ceza Muhakemeleri Usulü Kanunu, Sayıştay Kanunu, Dernekler Kanunu, Toplantı ve Gösteri Yürüyüşleri Kanunu, MGK Kanunu, 7. Uyum Paketi (7 Ağustos 2003)-1 T.C. Avrupa Birliği Bakanlığı Siyasi İşler Başkanlığı

34 34 Vakıflar Genel Müdürlüğünün Teşkilat ve Görevleri Hakkında Kanun Hükmünde Kararname, Yabancı Dil Eğitimi ve Öğretimi ile Türk Vatandaşlarının Farklı Dil ve Lehçelerinin Öğrenilmesi Hakkında Kanun, 7. Uyum Paketi (7 Ağustos 2003)-2 T.C. Avrupa Birliği Bakanlığı Siyasi İşler Başkanlığı

35 35 AB uyum çerçevesinde birçok yasa, TBMM gündemine taşınmış, AB’ye katılım süreci kapsamındaki reform çalışmaları hızlandırılmış, Demokratikleşme sorunları geniş bir toplumsal uzlaşmada ele alınmıştır. Reformlar T.C. Avrupa Birliği Bakanlığı Siyasi İşler Başkanlığı

36 36 Gerçekleştirilen yasal düzenlemeler arasında; Dernek kurma özgürlüğünün daha da genişletilmesi, Siyasi partilerin kapatılmasının zorlaştırılması, Cemaat vakıflarına yönelik düzenlemeler, TBMM’de AB Uyum Komisyonu’nun kurulması, Ölüm cezasının Anayasa’dan tamamen çıkarılması. Devlet Güvenlik Mahkemelerinin kapatılması, TRT’nin farklı dil ve lehçelerde yayına başlaması, Reformlar-1 T.C. Avrupa Birliği Bakanlığı Siyasi İşler Başkanlığı

37 37 Milli Güvenlik Kurulu’nun bir danışma organı niteliğiyle uyumlu hale getirilmesi, MGK Genel Sekreterliğine sivillerin de atanabilmesi, İşkenceye sıfır hoşgörü yaklaşımı, Sayıştay’ın Türk Silahlı Kuvvetlerin elinde bulunan devlet mallarının denetlenmesinin gizlilik esaslarına uygun olarak yapılması, Reformlar-2 T.C. Avrupa Birliği Bakanlığı Siyasi İşler Başkanlığı

38 38 Sadece yasal düzenlemeler değil, reformların tam ve etkili bir şekilde hayata geçirilmesi Reformları eksiksiz olarak uygulamaya yansıtmak amacıyla; Reform izleme mekanizmaları oluşturulmuş, Birçok idari düzenleme yapılmış ve Başta kolluk kuvvetleri ve yargı mensupları olmak üzere kamu görevlilerine yönelik insan hakları eğitimi artırılmıştır. Reformlar-3 T.C. Avrupa Birliği Bakanlığı Siyasi İşler Başkanlığı

39 39 Eylül 2003 tarihinde reform izleme mekanizmasının daha dinamik hale getirilmesi ve siyasi reform kanunlarının uygulanmasın izlenmesi temelinden hareket edecek bir Reform İzleme Grubu (RİG) kurulmuş ve AB Bakanı ve Başmüzakereci, Adalet, İçişleri ve Dışişleri Bakanlarının katılımıyla siyasi reformlara yönelik olarak önemli kararlar almıştır. Reform İzleme Grubu T.C. Avrupa Birliği Bakanlığı Siyasi İşler Başkanlığı

40 40 2004 yılı Mayıs ayında yürürlüğe giren Anayasa değişiklik paketi ile; Kadın-erkek eşitliği, Basın özgürlüğü, (basın araçları) Ölüm cezasının savaş hali dahil her koşulda kaldırılması Uluslararası sözleşmelerin statüsü, Sivil - Asker İlişkileri (YÖK) Yargının işlevselliği alanlarında yeni düzenlemeler Anayasa Değişiklik Paketi - 2 T.C. Avrupa Birliği Bakanlığı Siyasi İşler Başkanlığı

41 41 Bu kapsamda Anayasa’nın “Milletlerarası Anlaşmaları Uygun Bulma” başlıklı 90’ncı maddesinde yapılan değişiklikle, “usulüne göre yürürlüğe konulmuş temel hak ve özgürlüklere ilişkin milletlerarası anlaşmalarla kanunların aynı konuda farklı hükümler içermesi nedeniyle çıkabilecek uyuşmazlıklarda milletlerarası anlaşma hükümlerinin esas alınacağı” hükmü getirilmiştir. Anayasa Değişiklik Paketi - 2 T.C. Avrupa Birliği Bakanlığı Siyasi İşler Başkanlığı

42 42 Türk insanın yaşamını daha huzurlu ve daha güvenli sürdürebilmesi, genel ahlak, çevre ve sağlık gibi toplum düzenini sağlamak için 30 Mart 2005 tarihinde Kabahatlar Yasası’nın kanunlaşmıştır. Bilgi Edinme Hakkı Kanunu’nun demokratik ve şeffaf yönetimin gereği olan eşitlik, tarafsızlık ve açıklık ilkelerine uygun olarak kişilerin bilgi edinme hakkını kullanmaları amacıyla 9 Ekim 2003 tarihinde kanunlaşmıştır. Reformlar-4 T.C. Avrupa Birliği Bakanlığı Siyasi İşler Başkanlığı

43 43 Ölüm cezasının savaş hali dahil her koşulda kaldırılması, Yüksek Öğretim Kanununda yapılan değişiklikler (Genelkurmay) RTÜK, Haberleşme Yüksek Kurulu, Küçükleri Muzır Neşriyattan Koruma Kurulu (MGK’nca seçilen üyelerin kaldırılması) 8. Uyum Paketi (14 Temmuz 2004) T.C. Avrupa Birliği Bakanlığı Siyasi İşler Başkanlığı

44 44 Şubat 2002-Temmuz 2004 döneminde çıkarılan sekiz uyum paketiyle 53 yasanın 218 maddesinde değişiklik yapılmıştır. T.C. Avrupa Birliği Bakanlığı Siyasi İşler Başkanlığı Uyum Paketleri Sonuçları

45 45 Gerçekleştirilen tüm bu reformlar ışığında, 17 Aralık 2004 AB Devlet ve Hükümet Başkanları Brüksel Zirvesi’nde, ülkemizin siyasi kriterleri müzakereleri açmak için “yeterli ölçüde/yeterince” karşıladığına karar verilmiştir. Bu doğrultuda, 3 Ekim 2005’te Türkiye ile resmen katılım müzakerelerine başlanmıştır. Müzakerelerin açılması kararının alınması, siyasi kriterlerin önem ve önceliğini kaybettiği anlamına gelmemektedir. Türkiye’de, Birliğin temelini oluşturan özgürlük, demokrasi, insan haklarına ve temel özgürlüklere saygı ve hukukun üstünlüğü ilkelerinin ciddi ve sürekli olarak ihlal edilmesi durumunda, müzakerelerin askıya alınabileceği Müzakere Çerçeve Belgesinde vurgulanmıştır. 2004 Brüksel Zirvesi T.C. Avrupa Birliği Bakanlığı Siyasi İşler Başkanlığı

46 46 2006 yılında da AB’ye katılım yolunda reform sürecimiz 9. Reform Paketi’nin açıklanmasıyla devam etmiştir. Bu çerçevede; Özel Öğretim Kurumları, Kamu Denetçiliği Kanunu (Ombudsman) (Anayasa Mahkemesi Kararıyla iptal), Başbakanlık İnsan Hakları Başkanlığının Yeniden Yapılandırılması, Uluslararası Sözleşmeler, Gözden Geçirilmiş Avrupa Sosyal Şartının Onaylanmasının Uygun Bulunduğuna Dair Kanun Tasarısı, Yeni İskan Kanununda değişiklikler yapılmıştır. 9. Reform Paketi (12 Nisan 2006) T.C. Avrupa Birliği Bakanlığı Siyasi İşler Başkanlığı

47 47 Ayrıca; Medeni ve Siyasi Haklara İlişkin Uluslararası Sözleşmeye Yönelik Ek İhtiyari Protokol, Somut Olmayan Kültürel Mirasın Korunması Sözleşmesinin Onaylanmasının Uygun Bulunduğuna Dair Kanun, Terör ve Terörle Mücadeleden Doğan Zararların Karşılanması Hakkında Kanun, 2006 yılında yapılan belli başlı değişikliklerden sayılabilir Reformlar-6 T.C. Avrupa Birliği Bakanlığı Siyasi İşler Başkanlığı

48 48 Kamu ve özel radyo ve televizyon kuruluşlarınca Türk vatandaşlarının günlük yaşaalarında geleneksel olarak kullandıkları farklı dil ve lehçelerde yayın yapılmasına ilişkin Yönetmelik 25 Ocak 2004 tarihli Resmi Gazetede yayımlanmıştır. Yönetmelik uyarınca, radyo kuruluşları günde 60 dakikayı aşmamak üzere haftada toplam beş saat, televizyon kuruluşları ise günde 45 dakikayı aşmamak üzere haftada toplam dört saat yayın yapabilirler. TRT, Haziran 2004 itibariyle Boşnakça, Arapça, Çerkezce, Zazaca ve Kurmançi televizyon ve radyo yayınlarına başlamıştır. Türk vatandaşlarının günlük yaşamlarında geleneksel olarak kullandıkları Türkçe dışındaki dil ve lehçelerde, yayın koşullarını yerine getiren iki özel televizyon kanalı ile bir radyo kanalı, 26 Mart 2006 tarihinde yayına başlamıştır. Reformlar-7 T.C. Avrupa Birliği Bakanlığı Siyasi İşler Başkanlığı

49 49 Türkiye’nin AB üyelik müzakereleri, sürecin ilk aşaması olan "tarama süreci" ile başlamıştır. Türkiye'nin müzakerelere hazırlanmasını ve katılım öncesi sürecin hızlandırılmasını hedefleyen "tarama" döneminde esas olarak, AB müktesebatı kapsamındaki mevzuat hakkında bilgi verilmiş, AB müktesebatı ile Türk mevzuatı arasındaki farklılıklar belirlenmiş ve uyum sürecinin çok genel bir takvimi ve bu süreçte karşılaşılacak muhtemel sorunlar saptanmaya çalışılmıştır. Türkiye için Tarama Sürecinin ilk aşaması olan tarama toplantıları 20 Ekim 2005 tarihinde yapılan Bilim ve Araştırma faslı tanıtıcı tarama toplantısı ile başlamış ve 13 Ekim 2006 tarihinde yapılan Yargı ve Temel Haklar faslı ayrıntılı tarama toplantısı ile sona ermiştir. Tarama Süreci T.C. Avrupa Birliği Bakanlığı Siyasi İşler Başkanlığı

50 50 Her bir müzakere faslının taraması bittikten sonra, Komisyon üye ülkelere "tarama sonu raporu" adı altında bir rapor sunmaktadır. Buradaki değerlendirme ve öneriler, o fasılda müzakerelerinin açılmasına temel teşkil etmektedir. Komisyon, raporlarında, ayrıntılı tarama sırasında ülkemizce verilen bilgilere dayanarak ülkemizin müzakerelere hazır olup olmadığını değerlendirmekte ve sonuç kısmında ya faslın müzakereye açılmasını önermekte; ya da bunun için tamamlanması gereken açılış kriterlerini (benchmarks) ortaya koymaktadır. Siyasi Kriterler ile yakından bağlantılı olan 23.Fasıl, sadece Türkiye için oluşturulmuş bir fasıl olup, bu fasla yönelik oluşturulmuş olan Tarama Sonu Raporu siyasi engellemeler nedeniyle halen tarafımıza ulaşmamıştır. Tarama Süreci T.C. Avrupa Birliği Bakanlığı Siyasi İşler Başkanlığı

51 51 T.C. Avrupa Birliği Bakanlığı Siyasi İşler Başkanlığı Pozitif Gündem ve 23. Fasıl Çalışma Grubu 2011 Genişleme Stratejisi’nde dile getirilen “Pozitif Gündem”, Komisyon ile kritik öneme sahip alanlardaki mevcut işbirliği mekanizmalarının güçlendirilmesini ve böylece katılım sürecimizi kilitleyen siyasi blokajların ortadan kalkması halinde, kısa sürede mümkün olan en çok faslın açılması öngörülmektedir. Pozitif Gündem kapsamında oluşturulacak Çalışma Gruplarının, açılış ve kapanış kriterlerine (resmi ve gayrı resmi) odaklı olacak ve Türkiye’deki gelişmeleri, ilerlemeleri teyit edecek şekilde işletilecektir.

52 52 T.C. Avrupa Birliği Bakanlığı Siyasi İşler Başkanlığı Pozitif Gündem ve 23. Fasıl Çalışma Grubu  17 Mayıs 2012 tarihli 23. Fasıl Çalışma Grubu Toplantısının, tarama sürecinden bu yana Komisyon’la bu Fasıl kapsamında gerçekleştirilen ilk resmi toplantı olmasından hareketle, Komisyon Yargı, Yolsuzlukla Mücadele ve Temel Haklar konularında 2006’dan bu yana AB müktesebatında gerçekleşen gelişmeler konusunda Türk tarafını bilgilendirmiştir.  23. Fasıl Çalışma Grubu ikinci toplantısı 23 Kasım 2012 tarihinde Brüksel’de gerçekleştirilmiştir.

53 53 T.C. Avrupa Birliği Bakanlığı Siyasi İşler Başkanlığı 23. Fasıl Gayrıresmi Açılış Kriterleri 1. Türkiye, yargının bağımsızlığını, tarafsızlığını ve etkinliğini güçlendirmeye yönelik Yargı Reformu Stratejisi hazırlamalıdır. Strateji, belirlenen hedeflerin gerçekleştirilmesini sağlamak üzere somut önlemler içermelidir. Gerekli kaynaklarla beraber önlemlerin uygulanması için zaman tablosunu içermeli ve takip ve etkin koordinasyonun nasıl sağlanacağına yönelik kurumları da belirlemelidir.

54 54 T.C. Avrupa Birliği Bakanlığı Siyasi İşler Başkanlığı 23. Fasıl Gayrıresmi Açılış Kriterleri 2. Türkiye, yolsuzlukla mücadele konusunda daha etkin bir yasal ve kurumsal çerçevenin kurulmasını içeren Yolsuzlukla Mücadele stratejisi hazırlamalıdır. Strateji, belirlenen hedeflerin gerçekleştirilmesini sağlamak üzere somut önlemleri ve yolsuzlukla mücadele alanında seçim kampanyaları ve siyasi partilerin finansmanı konusundaki yürürlükteki kanunun analizini de içermelidir. Ayrıca, gerekli kaynaklarla beraber önlemlerin uygulanması için zaman tablosunu içermeli ve takip ve etkin koordinasyonun nasıl sağlanacağına yönelik kurumları da belirlemelidir.

55 55 T.C. Avrupa Birliği Bakanlığı Siyasi İşler Başkanlığı 23. Fasıl Gayrıresmi Açılış Kriterleri 3. Türkiye, temel haklar konusunda bu hakların tam olarak kullanılmasını gözetecek şekilde bir eylem planı hazırlamalıdır. Eylem Planı, AİHS ve AİHM içtihat kararları uyarınca yasal önlemlerle garanti altına alınan hak ve özgürlükleri de içermelidir. Türkiye, ayrıca temel haklar konusunda gelişmelerin takibini sağlamalıdır.

56 56 T.C. Avrupa Birliği Bakanlığı Siyasi İşler Başkanlığı 23. Fasıl Gayrıresmi Açılış Kriterleri 4. Türkiye, hem bir Ombudsman sistemi hem de bağımsız, yeterli kaynaklara sahip BM esaslarına uygun faaliyet gösteren ulusal bir insan hakları kurumu kurmalıdır. 5. Türkiye AİHS ve AİHM içtihat kararları ile uyumlu olarak Vakıflar Kanunu ile ifade özgürlüğüne ilişkin kanunlarını revize etmelidir. 6. Türkiye, BM İşkenceyle Mücadele Sözleşmesi İhtiyari Protokolünü (OPCAT) onaylamalıdır.

57 57 Hükümet, Nisan 2007’de açıklanan, AB Müktesebatına Uyum Programını yerine getirmekteki niyetini beyan ederek bu programı Türkiye’nin AB Yol Haritası olarak açıkladı. Yol Haritası, AB mevzuatına uyumlu hale gelmek için ilgili kurumlara bir iç kılavuz niteliğinde olup, 2007-2013 döneminde kabul edilerek yürürlüğe girmesi öngörülen birincil ve ikincil nitelikteki yasal düzenlemelerden oluşmaktadır. Reformlar-8 T.C. Avrupa Birliği Bakanlığı Siyasi İşler Başkanlığı

58 58 Yeni Özel Öğretim Kurumları Kanunu 14 Şubat 2007 tarihli Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe girmiştir. Kurmançi ve Zaza lehçelerinde yayın yapma talebinde bulunan “Çağrı FM” adlı radyo kanalı 17 Nisan 2007 tarihinde yayına başlamıştır. Reformlar-9 T.C. Avrupa Birliği Bakanlığı Siyasi İşler Başkanlığı

59 59 5759 Türk Ceza Kanununda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun 2008’de yürürlüğe girmiştir. Buna göre, TCK 301. Madde’nin değiştirilmesi öngörülmüştür. Yeni hali ile TCK 301. maddesinin başlığı, “Türk Milletini, Türkiye Cumhuriyeti Devletini, Devletin kurum ve organlarını aşağılama’’ olarak değişmiş ve bu madde kapsamında açılacak soruşturmalar için Adalet Bakanı’ndan izin alınması koşulu getirilmiştir. Reformlar-10 T.C. Avrupa Birliği Bakanlığı Siyasi İşler Başkanlığı

60 60 5737 sayılı Vakıflar Kanunu ile 5.6.1935 tarihli ve 2762 sayılı Vakıflar Kanunu 2008’de yürürlükten kaldırılmıştır. Temel Ceza Kanunlarına Uyum Amacıyla Çeşitli Kanunlarda ve Diğer Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair 23.1.2008 tarihli ve 5728 sayılı Kanunla, Dernekler Kanunu, Toplantı ve Gösteri Yürüyüşleri Kanunu ve Toplu İş Sözleşmesi, Grev ve Lokavt Kanunu’nda yapılan değişikliklerle, yasaklanan eylemlere ilişkin belirlenen cezalar hafifletilmiştir. Reformlar-11 T.C. Avrupa Birliği Bakanlığı Siyasi İşler Başkanlığı

61 61 5767 sayılı Türkiye Radyo ve Televizyon Kanunu ile Radyo ve Televizyonların Kuruluş ve Yayınları Hakkında Kanunda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun 26 Haziran 2008’de yürürlüğe girmiştir. Buna göre, Kürtçe yayın yapan TRT-6 televizyon kanalı 1 Ocak 2009’da yayına başlamıştır. Yine, 1 Nisan 2009 tarihinde Kürtçe ve Ermenice radyo yayını başlamıştır. Reformlar-12 T.C. Avrupa Birliği Bakanlığı Siyasi İşler Başkanlığı

62 62 08 Ocak 2009 tarihinde AK Parti İstanbul Milletvekili Egemen BAĞIŞ Devlet Bakanlığı ve Başmüzakereci görevine getirildi. Hükümet, katılım müzakerelerinin başlamasından beri ilk kez Devlet Bakanı statüsünde tam zamanlı bir AB Başmüzakereci atamıştır. 2009 yılında Reform İzleme Grubu bünyesinde “Ayrımcılıkla Mücadele Görev Gücü” kurulmuştur. Adalet Bakanlığı tarafından hazırlanan “Yargı Reformu Stratejisi” 2009 yılında Bakanlar Kurulunda görüşülerek uygulanmaya başlanmıştır. Reformlar-13 T.C. Avrupa Birliği Bakanlığı Siyasi İşler Başkanlığı

63 63 Adalet Bakanlığımızca hazırlanan ve uygulanmasına başlanan Yargı Reformu Stratejisi ve Eylem Planı yargı alanındaki reform çalışmaları açısından büyük önem taşımaktadır. Eylem Planı’na ilişkin yapılanlar Adalet Bakanlığı bünyesinde üst düzey bürokratlardan oluşturulan İzleme Komitesi tarafından izlenmektedir. İlgili Adalet Bakanlığı birimleri her üç ayda bir bu Komite’ye bilgi vermektedir. Yargı Reformu Stratejisi T.C. Avrupa Birliği Bakanlığı Siyasi İşler Başkanlığı

64 64 Toplam 10 başlıktan oluşan Strateji’nin kısa dönem hedefleri iki yıl içerisinde önemli ölçüde gerçekleşmiş durumdadır. Bu nedenle Adalet Bakanlığı, 2011 yılı Aralık ayı içinde Stratejiyi güncelleme çalışmalarına başlamıştır. Yargı Reformu Stratejisi-2 T.C. Avrupa Birliği Bakanlığı Siyasi İşler Başkanlığı

65 65 Hukuk Muhakemeleri Kanunu ile Yargı Hizmetlerinin Hızlandırılması Amacıyla Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun 4 Şubat 2011 tarihinde yürürlüğe girerek yargı hizmetlerinin hızlandırılmasına yönelik önemli değişiklikler getirmiştir. Denetimli serbestlik uygulamasının kapsamını genişleten Ceza ve Güvenlik Tedbirlerinin İnfazı Hakkında Kanun ile Denetimli Serbestlik ve Yardım Merkezleri ile Koruma Kurulları Kanununda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun 10 Mayıs 2012’de yürürlüğe girmiştir. Yargı Reformu Stratejisi-3 T.C. Avrupa Birliği Bakanlığı Siyasi İşler Başkanlığı

66 66 Uzun yargılama süreleri nedeniyle Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi’ne (AİHM) gidecek davalar için bir iç hukuk yöntemi oluşturulması için hazırlanan “Yargılama Sürelerinin Uzunluğu ile Mahkeme Kararlarının Geç veya Kısmen İcra Edilmesi ya da İcra Edilmemesi Nedeniyle Tazminat Ödenmesine Dair Kanun Tasarısı” Meclise sevk edilmiş durumdadır. Söz konusu düzenlemeyle birlikte, AİHM’de bulunan yaklaşık 3000 davanın çözülmesi hedeflenmektedir. Yargı Reformu Stratejisi-4 T.C. Avrupa Birliği Bakanlığı Siyasi İşler Başkanlığı

67 67 6110 Sayılı Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun 14 Şubat 2011 tarihinde Resmi Gazete’de yayınlanmıştır. 1. Yargı Paketi olarak da nitelendirilen bu Kanun ile yüksek yargı organlarının önünde bekleyen dosyaların bir an önce bitirilmesi ve Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi nezdinde “makul süre” aşıldığı gerekçesiyle ülkemizin mahkûm olmasının önüne geçilmesi ve toplumda kaybolmakta olan yargıya güvenin yeniden sağlanması suretiyle, adalet duygusunun temini ve toplumsal huzurun sağlanması amaçlanmıştır. 31 Mart 2011 tarihli ve 6217 sayılı Yargı Hizmetlerinin Hızlandırılması Amacıyla Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun ve 26 Ağustos 2011 tarihli 28037 sayılı Resmi Gazetede Yayımlanan 650 sayılı Kanun Hükmünde Kararname ile 2. Yargı Paketi kabul edilmiştir. Yargı Paketleri T.C. Avrupa Birliği Bakanlığı Siyasi İşler Başkanlığı

68 68  3. Yargı Paketi (“Yargı Hizmetlerinin Etkinleştirilmesi Amacıyla Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılması ve Basın Yayın Yoluyla İşlenen Suçlara İlişkin Dava ve Cezaların Ertelenmesi Hakkında Kanun Tasarısı”) TBMM Genel Kurulu’nda 2 Temmuz 2012 tarihinde kabul edilmiş olup, 28344 sayılı ve 5 Temmuz 2012 tarihli Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe girmiştir. Yargı Paketleri- 1 T.C. Avrupa Birliği Bakanlığı Siyasi İşler Başkanlığı

69 69 Söz konusu Paket Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi (AİHS) doğrultusunda demokratikleşmeyi güçlendirmek ve yargılama sürelerini hızlandırılarak yargının iş yükünü azaltmak amacıyla hazırlanmıştır. Bu kapsamda icra-iflas mevzuatı, ceza mevzuatı, idari yargı mevzuatı ve basın ve ifade özgürlüğü konularında değişiklikler yapılmıştır. Yargı Paketleri-2 T.C. Avrupa Birliği Bakanlığı Siyasi İşler Başkanlığı

70 70 Paket kapsamında Türk Ceza Kanunu, Ceza Muhakemesi Kanunu, Terörle Mücadele Kanunu, Adli Sicil Kanunu, Adli Tıp Kurumu Kanunu, Basın Kanunu, İdari Yargılama Usulü Kanunu, Danıştay Kanunu; Yargıtay Kanunu, Hâkim ve Savcılar Kanunu, Kabahatler Kanunu ve İcra İflas Kanunu’na ilişkin değişiklikler yapılmıştır. Yargı Paketleri-3 T.C. Avrupa Birliği Bakanlığı Siyasi İşler Başkanlığı

71 71 4. Yargı Reformu Paketine yönelik hazırlıklar da son aşamasına gelmiş bulunmaktadır. Bu Pakette ifade ve basın özgürlüğü de dâhil olmak üzere insan hakları standartlarının yükseltilmesine yönelik önemli iyileştirmeler yapılması öngörülmektedir. Yargı Paketleri-4 T.C. Avrupa Birliği Bakanlığı Siyasi İşler Başkanlığı

72 72 Reform İzleme Grubu’nun 14 Mart 2006 tarihli toplantısında alınan karar uyarınca, farklı inanç gruplarına mensup vatandaşlarımızın sorunlarını ve görüşlerini dinlemek üzere ilgili kuruluşlarımızın temsilcilerinden oluşan heyetler, 2006’dan bu yana temaslarda bulunmaya başlamıştır. Ülkemizdeki 11 farklı inanç grubuna mensup vatandaşlarımızın temsilcileriyle başlatılan bu diyalog sürecinde, vatandaşlarımızın çeşitli sorunları, istekleri ilk ağızdan dinlenmiştir. Reformlar 14- (Farklı İnanç Gruplarına Mensup Vatandaşlarımız) T.C. Avrupa Birliği Bakanlığı Siyasi İşler Başkanlığı

73 73 27 Ağustos 2011 tarihinde Resmi Gazete’de yayımlanan Kanun Hükmünde Kararname ile Vakıflar Kanunu’nda değişiklik yapılmıştır. Vakıflar Kanunu Geçici 11. maddesinde belirtilen ifadeler ışığında, cemaat vakıflarına ait taşınmazların cemaatlere iadesi konusunda önemli bir adım atılmıştır. Bu sayede cemaat vakıflarının taşınmazlarına ilişkin 1936 Beyannamesi’nin neden olduğu sorunlar giderilmiştir. Reformlar-15 (Farklı İnanç Gruplarına Mensup Vatandaşlarımız) T.C. Avrupa Birliği Bakanlığı Siyasi İşler Başkanlığı

74 74 Reformlar -16 (Farklı İnanç Gruplarına Mensup Vatandaşlarımız) T.C. Avrupa Birliği Bakanlığı Siyasi İşler Başkanlığı Bu kapsamda, 2012 yılı Kasım ayı itibariyle cemaat vakıfları tarafından Vakıflar Genel Müdürlüğüne yapılan 176 taşınmaz için başvurular Vakıflar Meclisi tarafından değerlendirilmiş ve bu başvurulara yönelik olarak 71 taşınmazın iadesi (tescil) ile 15 taşınmaz için tazminat ödenmesi kararını almıştır. Başvuruda bulunulan 1384 taşınmaz için değerlendirme süreci devam etmektedir.

75 75  Başbakanlık Teftiş Kurulu koordinasyonunda hazırlanan “Saydamlığın Artırılması ve Yolsuzlukla Mücadelenin Güçlendirilmesi Stratejisi” 2010 yılında Hükümetimiz tarafından onaylanmıştır. Uygulama takvimi 2010-2014 dönemini kapsamaktadır. Bu alandaki çalışmaları koordine edecek Yürütme Kurulu, Başbakanlık bünyesinde ve ilgili Bakanlıkların katkısıyla oluşturulmuştur.  Uygulama takvimi 2010- 2014 dönemini kapsayan söz konusu Strateji kapsamında Sayıştay Kanunu 19 Aralık 2010 tarihinde yürürlüğe girmiştir. Reformlar -17 (Yolsuzlukla Mücadele) T.C. Avrupa Birliği Bakanlığı Siyasi İşler Başkanlığı

76 76  2007 yılında TCK 301’de yapılan düzenleme ile dava açma Adalet Bakanının iznine bağlanmıştı. Bunun sonucu olarak açılan dava sayısında ciddi bir düşüş olmuş, 2010 yılında 403 başvurudan sadece 10’u için dava izni verilmiştir. 2011 yılında da 386 başvurudan sadece 8 başvuruya dava izni verilmiş, 297 başvuru doğrudan, 15 başvuru farklı nedenlerle reddedilmiştir. 66 dosyanın Adalet Bakanlığı tarafından incelenmesi sürdürülmektedir. Reformlar -18 (İfade Özgürlüğü) T.C. Avrupa Birliği Bakanlığı Siyasi İşler Başkanlığı

77 77 3. Yargı Paketi kapsamında basın ve ifade özgürlüğü alanında, basın ve yayın yoluyla ya da sair düşünce açıklama yöntemleriyle işlenmiş suçlara ilişkin dava ve cezaların infazının ertelenmesi imkanı getirilmiştir. Ayrıca, Terörle Mücadele Kanunu (TMK) 6.Madde ile düzenlenen “Açıklama ve Yayınlama” başlıklı maddede yer alan yayın durdurma cezasının AİHM tarafından verilen ihlal kararına dayanak teşkil etmesi göz önünde bulundurularak yürürlükten kaldırılmıştır. Reformlar -19 (İfade Özgürlüğü) T.C. Avrupa Birliği Bakanlığı Siyasi İşler Başkanlığı

78 78 TAIEX Seminerleri Kopenhag siyasi kriterleri ile 23. Fasıl (Yargı ve Temel Haklar) ve 24. Fasıl (Adalet, Özgürlük ve Güvenlik) kapsamında değerlendirilen yükümlülüklerin daha etkin bir şekilde yerine getirilmesi amacıyla 2006 yılından bu yana Avrupa Birliği Bakanlığı ve Avrupa Komisyonunun işbirliği ile “siyasi kriterler” alanında her yıl düzenli olarak TAIEX Siyasi Kriterler Seminerleri düzenlenmektedir. T.C. Avrupa Birliği Bakanlığı Siyasi İşler Başkanlığı

79 79 TAIEX Seminerleri Bugüne kadar düzenlenen TAIEX siyasi kriterler seminerleri:  İfade Özgürlüğü (26–27 Nisan 2006)  Kadın Haklarının Geliştirilmesi ve Kadına Karşı Şiddetle Mücadele (10–11 Temmuz 2006)  Sendikal Haklar (22–23 Mart 2007)  Toplanma ve Örgütlenme Özgürlüğü (12–13 Haziran 2007)  Çocuk Hakları (22–23 Mayıs 2008)  Gözaltı Merkezlerinin Denetlenmesinde AB ve Türkiye Uygulamaları (12–13 Mart 2008)  Toplumsal Cinsiyet Eşitliğini Geliştirme (7–8 Ekim 2008)  Kolluk Kuvvetlerinin Güç Kullanımı (26–27 Şubat 2009)  Yolsuzlukla Mücadele ve Yolsuzluğu Önleme Yöntemleri (9–10 Haziran 2009)  İfade Özgürlüğü (6–7 Ekim 2009)  Çocuk Adalet Sistemi ve Koruma Mekanizmaları (13-14 Nisan 2010)  Türkiye’deki Roman Vatandaşlar (15-16 Aralık 2010)  İnsan Hakları Kurumları-Paris Prensipleri doğrultusunda Bağımsız Ulusal İnsan Hakları Kurumu (19–20 Aralık 2011)  Ayrımcılıkla Mücadele ve Eşitlik Kurulu (13-14 Kasım 2012) T.C. Avrupa Birliği Bakanlığı Siyasi İşler Başkanlığı

80 80 Anayasa Değişiklikleri ve 12 Eylül 2010 Referandumu Anayasal Değişiklikler: AB yolunda kararlılıkla ilerleyen Türkiye, kabul ettiği uyum paketleri ve gerçekleştirdiği reformlar sonucunda 1982 Anayasasını bugüne kadar toplam 17 kez değiştirmiştir. Anayasa değişiklikleri AB İlerleme Raporlarında kendine geniş yer bulmuş, bu yönde atılan adımlar AB’nin demokrasi ve insan haklarına ilişkin değerleri ile uyum sağlanması yönünde önemli gelişmeler olarak kaydedilmiştir. T.C. Avrupa Birliği Bakanlığı Siyasi İşler Başkanlığı

81 81 Anayasa Değişiklikleri ve 12 Eylül 2010 Referandumu-1 Anayasa Değişiklikleri: 3361 Sayılı Kanun ile 1987 yılı değişiklikleri (Geçici 4. Madde için 6.9.1987 tarihinde halkoylaması yapılmıştır.) 3913 Sayılı Kanun ile 1993 yılı değişiklikleri 4121 Sayılı Kanun ile 1995 yılı değişiklikleri 4388 Sayılı Kanun ile 1999 yılı değişiklikleri 4446 Sayılı Kanun ile 1999 yılı değişiklikleri 4709 Sayılı Kanun ile 2001 yılı değişiklikleri 4720 Sayılı Kanun ile 2001 yılı değişiklikleri 4777 Sayılı Kanun ile 2002 yılı değişiklikleri 5170 Sayılı Kanun ile 2004 yılı değişiklikleri 5370 Sayılı Kanun ile 2005 yılı değişiklikleri 5428 Sayılı Kanun ile 2005 yılı değişiklikleri 5551 Sayılı Kanun ile 2006 yılı değişiklikleri 5659 Sayılı Kanun ile 2007 yılı değişiklikleri 5678 Sayılı Kanun ile 2007 yılı değişiklikleri (21 Ekim 2007 tarihinde halkoylaması yapılmıştır.) 5735 Sayılı Kanun ile 2008 yılı değişiklikleri 5982 Sayılı Kanun ile 2010 yılı değişiklikleri (12 Eylül 2010 tarihinde halkoylaması yapılmıştır.) 6214 Sayılı Kanun ile 2011 yılı değişiklikleri Not: 1999, 2001, 2005 ve 2007 yıllarında Anayasa 2 kere değiştirilmiştir. T.C. Avrupa Birliği Bakanlığı Siyasi İşler Başkanlığı

82 82 Anayasa Değişiklikleri ve 12 Eylül 2010 Referandumu-2 12 Eylül 2010 Anayasa değişiklik paketi:  Çocuklar, yaşlılar ve engelliler gibi özel bakım gereken kişilerin sosyal bakımdan korunması  Kişisel verilerin korunmasını isteme hakkı  Memur ve diğer kamu görevlilerine toplu sözleşme yapma hakkı dahil olmak üzere, sendika kurma ve toplu sözleşme hakkı  Kamu denetçiliği (ombudsmanlık) sistemi kurulması  Askeri mahkemelerin görev alanı  Hâkimler ve Savcılar Yüksek Kurulu’nun yapısı  Anayasa Mahkemesi’nin yapısı  Anayasa Mahkemesi’ne bireysel başvuru hakkı T.C. Avrupa Birliği Bakanlığı Siyasi İşler Başkanlığı

83 83 Anayasa Değişiklikleri ve 12 Eylül 2010 Referandumu-3 Anayasa Değişiklik Paketini müteakiben Anayasa değişikliğinin uygulanmasına yönelik çıkarılması gerekecek düzenlemelere ilişkin kanunlar belirlenmiştir; Kamu Denetçiliği Kurumu Kanun Tasarısı (yürürlüğe girdi) Türkiye İnsan Hakları Kurumu Kanun Tasarısı (yürürlüğe girdi) Ayrımcılıkla Mücadele ve Eşitlik Kurulu Kanun Tasarısı Kişisel Verilerin Korunması Kanun Tasarısı Anayasa Mahkemesinin Kuruluşu ve Yargılama Usulleri Hakkında Kanunun Değiştirilmesine İlişkin Kanun Tasarısı (yürürlüğe girdi) Hâkimler ve Savcılar Yüksek Kurulu Kanun Tasarısı (yürürlüğe girdi) İşkenceye ve Diğer Zalimane, Gayriinsani veya Küçültücü Muamele veya Cezaya Karşı Birleşmiş Milletler Sözleşmesine Ek İhtiyari Protokolün Onaylanmasının Uygun Bulunduğuna Dair Kanun Tasarısı (yürürlüğe girdi) Kamu Görevlileri Sendikaları Kanununda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun Tasarısı (yürürlüğe girdi) Ekonomik ve Sosyal Konseyin Kuruluşu, Çalışma ve Yöntemleri Hakkında Kanunda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun Tasarısı Toplu İş İlişkileri Kanun Tasarısı T.C. Avrupa Birliği Bakanlığı Siyasi İşler Başkanlığı

84 84 Anayasa Değişiklikleri ve 12 Eylül 2010 Referandumu-4 Toplumsal ve siyasal açıdan büyük bir dönüşüm geçirmekte olan Türkiye’de mevcut Anayasa’nın toplumun sorunlarının çözümünde yetersiz kaldığı görülmektedir. Anayasanın daha demokratik bir toplum düzeni kurulması ve değişen toplumsal ihtiyaç ve taleplere cevap verebilmesi için değiştirilmesi gerekliliği günümüzde toplumumuzun hemen her kesimi tarafından dile getirilmektedir. Yeni Anayasa çalışmaları toplumun geniş kesimleri tarafından benimsenmiştir. T.C. Avrupa Birliği Bakanlığı Siyasi İşler Başkanlığı

85 85 Anayasa Değişiklikleri ve 12 Eylül 2010 Referandumu-5 Farklı inanç gruplarına mensup vatandaşlarımız da dâhil olmak üzere, toplumun bütün kesimleri yeni Anayasa çalışmaları kapsamında öneri ve katkılarını hazırlayıp, TBMM Uzlaşma Komisyonu ile paylaşmaktadır. Mayıs ayı itibariyle yeni Anayasanın yazım sürecine başlanmıştır. Uzlaşma Komisyonu temel hak ve özgürlükler bölümü üzerinde çalışmalarını sürdürmektedir. T.C. Avrupa Birliği Bakanlığı Siyasi İşler Başkanlığı

86 86 T.C. Avrupa Birliği Bakanlığı Siyasi İşler Başkanlığı AB Bakanlığı’nın Kurulması 3 Haziran 2011 Tarihinde 634 Sayılı Kanun Hükmünde Kararname ile; Türkiye'nin Avrupa Birliği üyeliğine hazırlanmasına yönelik yapılacak çalışmaların yönlendirilmesi, izlenmesi ve koordinasyonu ile üyelik sonrası çalışmaların koordinasyonunu yürütmek amacıyla AVRUPA BİRLİĞİ BAKANLIĞI kurulmuştur.

87 87 T.C. Avrupa Birliği Bakanlığı Siyasi İşler Başkanlığı Kurumsal Yapı ve Kapasitenin Geliştirilmesi Siyasi kriterlerin karşılanması sadece yasal düzenlemelerin gerçekleştirilmesiyle sınırlı değildir. Reformların tam ve etkili bir şekilde hayata geçirilmesi ve uygulanması aynı derecede önem arzetmektedir. Reformların ülke genelinde tam ve etkili olarak hayata geçirilmesi arzu edilmekle birlikte, bunun kısa bir zaman diliminde sağlanmasının güçlüğü ortadadır. Bu itibarla, reformları eksiksiz olarak uygulamaya yansıtmak amacıyla reform izleme mekanizmaları oluşturulmuş, birçok idari düzenleme yapılmış ve başta kolluk kuvvetleri ve yargı mensupları olmak üzere kamu görevlilerine yönelik insan hakları eğitimi artırılmıştır.

88 88 T.C. Avrupa Birliği Bakanlığı Siyasi İşler Başkanlığı Kurumsal Yapı ve Kapasitenin Geliştirilmesi - 1 Bu çerçevede, Eylül 2003 tarihinde izleme mekanizmasının daha dinamik hale getirilmesi ve siyasi reformların uygulanmasındaki aksamaların belirlenmesi ve hızla giderilmesi temelinden hareket edecek bir Reform İzleme Grubu (RİG) kurulmuş ve AB Bakanı ve Başmüzakereci, Adalet, İçişleri ve Dışişleri Bakanlarının katılımıyla siyasi reformlara yönelik olarak önemli kararlar almıştır. RİG toplantıları AB sürecini Ankara dışındaki illerimize taşıyabilmek amacıyla Ankara dışındaki illerimizde de düzenlenmektedir. Örneğin, bugüne kadar bazı RİG toplantıları Hatay, Trabzon, İstanbul, Konya, Ordu illerimizde düzenlenmiştir.

89 89 T.C. Avrupa Birliği Bakanlığı Siyasi İşler Başkanlığı Kurumsal Yapı ve Kapasitenin Geliştirilmesi - 2 27’inci RİG Toplantısı 11 Kasım 2012 tarihinde, Başbakan Yardımcısı Sayın Bülent Arınç’ın ev sahipliğinde, Adalet Bakanı Sayın Sadullah Ergin, Avrupa Birliği Bakanı ve Başmüzakereci Sayın Egemen Bağış ve Dışişleri Bakanı Sayın Ahmet Davutoğlu’nun katılımı ile Bursa’da gerçekleştirilmiştir. Toplantının öncelikli gündem maddesi farklı inanç gruplarıyla diyalog konusu olmuştur. Reform İzleme Grubu himayesinde oluşturulan ve Avrupa Birliği Bakanlığı koordinasyonunda düzenlenen Siyasi İşler Alt-Komitesi (SİYAK) ile birlikte, üst düzey bürokratlar ile ilgili kurumların teknik uzmanlarının katıldığı toplantılarla, siyasi reformlar alanındaki çalışmalar büyük bir ivme kazanmıştır.

90 90 T.C. Avrupa Birliği Bakanlığı Siyasi İşler Başkanlığı Kurumsal Yapı ve Kapasitenin Geliştirilmesi - 3 BM İşkenceyle Mücadele Sözleşmesi İhtiyari Protokolünü (OPCAT) onaylanması İşkenceye ve Diğer Zalimane, Gayriinsani veya Küçültücü Muamele veya Cezaya Karşı Birleşmiş Milletler Sözleşmesine Ek İhtiyari Protokolün Onaylanmasının Uygun Bulunduğuna Dair Kanun, 12 Mart 2011 tarihinde yürürlüğe girmiştir. Bu çerçevede, sözleşme kapsamındaki denetim mekanizmalarının ve Ulusal önleyici mekanizmanın oluşturulabilmesi amacıyla da çalışmaların eşzamanlı olarak yürütülmesi gerekmektedir.

91 91 T.C. Avrupa Birliği Bakanlığı Siyasi İşler Başkanlığı Kurumsal Yapı ve Kapasitenin Geliştirilmesi - 4 OPCAT (İşkenceye ve Diğer Zalimane, Gayriinsani veya Küçültücü Muamele veya Cezaya Karşı Birleşmiş Milletler Sözleşmesine Ek İhtiyari Protokolü) çerçevesinde öngörülen ulusal önleme mekanizması görevinin, kurulacak Türkiye İnsan Hakları Kurumu tarafından yerine getirilmesi öngörülmektedir.

92 92 T.C. Avrupa Birliği Bakanlığı Siyasi İşler Başkanlığı İlerleme Raporu’nda Yargı Sistemi ile ilgili Yorumlar Yargı Sistemi Olumlu yorumlar Adalet Bakanlığı’nın Avrupa Konseyi ile işbirliği içinde taslak bir İnsan Hakları Eylem Planı hazırladığı, hâkim ve savcılar için insan hakları eğitimleri verildiği ve verilmeye devam edilmesinin planlandığı Hakim ve savcıların performanslarının değerlendirilmesinde, hakim ve savcıların Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesini (AİHS) ve Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi (AİHM) içtihatlarına uygun şekilde görevlerini yerine getirmesinin göz önünde bulundurulduğu Büyük ölçüde hedeflerine ulaşan 2009 Yargı Reformu Stratejisinin revize edilmesine tüm paydaşların katılımı ile devam edildiği

93 93 T.C. Avrupa Birliği Bakanlığı Siyasi İşler Başkanlığı İlerleme Raporu’nda Yargı Sistemi ile ilgili Yorumlar Yargı Sistemi Olumsuz yorumlar Silahların eşitliği ilkesine aykırı hükümler ve uygulamaların bulunduğu Anayasada açıkça uluslararası antlaşmaların öncelikli olduğu belirtilmesine rağmen, hakim ve savcıların iç hukukla çatışması durumunda uluslararası insan hakları antlaşmalarını uygulamada başarısız olduğu Üçüncü yargı paketinin yargı idaresi ve insan haklarının korunması gibi konularla ilgili sorunlu alanları gidermeyi başaramadığı Ceza davalarında çapraz sorgulamanın tam anlamıyla uygulanmadığı, dışarıya kanıt, bilgi ve ifade sızdırıldığı ve tutukluluk sürelerinin uzun olduğu

94 94 T.C. Avrupa Birliği Bakanlığı Siyasi İşler Başkanlığı İlerleme Raporu’nda Temel Haklar ile ilgili Yorumlar Temel Haklar Olumlu yorumlar 3. Yargı Paketi kapsamında, Türk Ceza Adalet sisteminde ilerleme kaydedildiği Özellikle Adalet Bakanlığı ve TBMM İnsan Hakları Araştırma Komitesi çabaları başta olmak üzere, uluslararası insan hakları hukukuna riayet edilmesi konusunda ilerleme kaydedildiği Kamu Denetçiliği Kurumu ve Türkiye İnsan Hakları Kurumunun kurulmasının vatandaşların haklarının ve kamu yönetiminin güvenilirliğinin temin edilmesi açısından önemli bir adım olduğu Vakıflar Kanununda yapılan değişiklikle mülkiyet hakları alanında gelişme kaydedildiği, azınlıklara saygı, azınlıkların korunması ve kültürel haklar konusunda ilerleme kaydedildiği

95 95 T.C. Avrupa Birliği Bakanlığı Siyasi İşler Başkanlığı İlerleme Raporu’nda Temel Haklar ile ilgili Yorumlar Temel Haklar Olumsuz yorumlar Cezaevlerindeki aşırı kalabalığın devam ettiği Adli yardımların kapsam ve kalite bakımından yetersiz olduğu İfade özgürlüğünün ihlaline yönelik olaylarda artış olduğu, basın özgürlüğünün uygulamada kısıtlandığı, Örgütlü suçlar ve terörizme yönelik yasal çerçevenin istismara açık tanımlar içerdiği Nefret söylemi ve nefret suçları hakkında mevzuata ihtiyaç olduğu Türkiye’nin azınlıklara yönelik yaklaşımının kısıtlayıcı olmaya devam ettiği

96 96 T.C. Avrupa Birliği Bakanlığı Siyasi İşler Başkanlığı İnsan Hakları Alanında Kurumsallaşma AB’ye katılım sürecinde insan hakları alanında kurumsallaşma: Kamu Denetçiliği Kurumu Türkiye İnsan Hakları Kurumu Ayrımcılıkla Mücadele ve Eşitlik Kurulu Kolluk Gözetim Komisyonu Anayasa Mahkemesi’ne bireysel başvuru

97 97 T.C. Avrupa Birliği Bakanlığı Siyasi İşler Başkanlığı İnsan Hakları Alanında Kurumsallaşma Kamu Denetçiliği Kurumu (Ombudsman) Kuruluş:  6328 sayılı Kamu Denetçiliği Kurumu Kanunu 29 Haziran 2012 tarihinde yürürlüğe girmiştir.  TBMM çatısı altında faaliyet gösterecek Kamu Denetçiliği Kurumu 1 Kamu Baş Denetçisi, 5 Kamu Denetçisi ve Genel Sekreterlikten oluşmaktadır.  Kamu Denetçilerinin seçimi önümüzdeki günlerde TBMM’de yapılacaktır.

98 98 T.C. Avrupa Birliği Bakanlığı Siyasi İşler Başkanlığı İnsan Hakları Alanında Kurumsallaşma Kamu Denetçiliği Kurumu (Ombudsman) Görevleri:  İdarenin işleyişi ile ilgili şikâyet üzerine, idarenin her türlü eylem ve işlemleri ile tutum ve davranışlarını; insan haklarına dayalı adalet anlayışı içinde, hukuka ve hakkaniyete uygunluk yönlerinden incelemek, araştırmak ve idareye önerilerde bulunmak  Kurumun görev alanı dışındaki hususlar −Cumhurbaşkanının tek başına yaptığı işlemler ile resen imzaladığı kararlar ve emirler −Yasama yetkisinin kullanılmasına ilişkin işlemler −Yargı yetkisinin kullanılmasına ilişkin kararlar −Türk Silahlı Kuvvetlerinin sırf askerî nitelikteki faaliyetleri

99 99 T.C. Avrupa Birliği Bakanlığı Siyasi İşler Başkanlığı İnsan Hakları Alanında Kurumsallaşma Kamu Denetçiliği Kurumu (Ombudsman) Başvurular:  Gerçek ve tüzel kişiler Kuruma başvuruda bulunabilecektir.  Yabancıların başvuruları karşılıklılık ilkesi gözetilmeksizin kabul edilecektir.  Başvurular için ücret talep edilmeyecektir.  İl ve ilçelerde, başvurular valilikler ve kaymakamlıklar aracılığıyla yapılabilecektir.  Dava açma süresi içinde yapılan başvuru, işlemeye başlamış olan dava açma süresini durduracaktır.

100 100 T.C. Avrupa Birliği Bakanlığı Siyasi İşler Başkanlığı İnsan Hakları Alanında Kurumsallaşma Türkiye İnsan Hakları Kurumu Kuruluş: 6332 sayılı Türkiye İnsan Hakları Kurumu Kanunu 30 Haziran 2012 tarihinde yürürlüğe girmiş ve Başbakanlık İnsan Hakları Başkanlığı lağvedilerek Türkiye İnsan Hakları Kurumu kurulmuştur. Türkiye İnsan Hakları Kurumunun karar alma organı olan İnsan Hakları Kurulu’nun 11 üyesi Bakanlar Kurulu (7), Cumhurbaşkanı (2), YÖK (1) ve Türkiye Barolar Birliği (1) tarafından seçilmiştir. Kurul üyelerinin ilk toplantısında Kurul başkanı ile ikinci başkanı seçilecektir.

101 101 T.C. Avrupa Birliği Bakanlığı Siyasi İşler Başkanlığı İnsan Hakları Alanında Kurumsallaşma Türkiye İnsan Hakları Kurumu Görevleri: İnsan haklarının korunmasına, geliştirilmesine ve ihlallerin önlenmesine yönelik çalışmalar yapmak İşkence ve kötü muamele ile mücadele etmek Şikâyet ve başvuruları incelemek ve bunların sonuçlarını takip etmek Sorunların çözüme kavuşturulması doğrultusunda girişimlerde bulunmak Eğitim faaliyetleri yürütmek İnsan hakları alanındaki gelişmeleri izlemek ve değerlendirmek amacıyla araştırma ve incelemeler yapmak

102 102 T.C. Avrupa Birliği Bakanlığı Siyasi İşler Başkanlığı İnsan Hakları Alanında Kurumsallaşma Ayrımcılıkla Mücadele ve Eşitlik Kurulu Kuruluş: Ayrımcılıkla Mücadele ve Eşitlik Kurulu Kanun Tasarısı çalışmaları Başbakanlık’ta sürdürülmektedir. Tasarı kapsamında Kurul’un yanı sıra İstişare Komisyonu oluşturulacaktır. Kurul 12 üyeden oluşacaktır: Bakanlar Kurulu (5), Cumhurbaşkanı (4) ve STK temsilcileri (3) Komisyon, üniversite, sendika, meslek örgütü, ilgili dernek ve vakıf temsilcileri ve kamu kuruluşları ve kişiler arasından seçilecek 29 üyeden oluşacaktır.

103 103 T.C. Avrupa Birliği Bakanlığı Siyasi İşler Başkanlığı İnsan Hakları Alanında Kurumsallaşma Ayrımcılıkla Mücadele ve Eşitlik Kurulu Görevleri: Ayrımcılığın önlenmesi ve ortadan kaldırılmasına yönelik faaliyetlere her türlü desteği vermek ve gerek gördüğünde bu faaliyetlere katılmak Re’sen ya da başvuru üzerine ayrımcılık iddialarını sonuçlandırmak Ayrımcılık iddiaları üzerine gerektiğinde uzlaştırma sürecini sonuçlandırmak Ayrımcılıkla ilgili yargı kararlarının uygulanmasından kaynaklanan sorunları izlemek Yargı organlarına, kamu kurum ve kuruluşlarına ve ilgili kişilere talepleri üzerine görüş bildirmek

104 104 T.C. Avrupa Birliği Bakanlığı Siyasi İşler Başkanlığı İnsan Hakları Alanında Kurumsallaşma Kolluk Gözetim Komisyonu Kuruluş:  “Kolluk Gözetim Komisyonu Kurulması ve Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılması Hakkında Kanun Tasarısı” TBMM Gündeminde bulunmaktadır.  Komisyon, İçişleri Bakanlığı Müsteşarının başkanlığında, Başbakanlık İnsan Hakları Başkanı, Kurul Başkanı, Bakanlık I. Hukuk Müşaviri, Adalet Bakanlığı Ceza İşleri Genel Müdürü ve öğretim üyeleri ile avukatlar arasından Bakanlar Kurulunca seçilecek 2 üyeden oluşacaktır.

105 105 T.C. Avrupa Birliği Bakanlığı Siyasi İşler Başkanlığı İnsan Hakları Alanında Kurumsallaşma Kolluk Gözetim Komisyonu Görevleri:  Kolluk şikâyet sisteminin işleyişine dair ilkeleri tespit ederek, bunlarla ilgili olarak Bakanlığa önerilerde bulunmak  Kolluk görevlilerinin işledikleri iddia edilen suçlardan veya disiplin cezasını gerektiren eylem, tutum veya davranışlarından dolayı gerektiğinde yetkili merciler tarafından haklarında disiplin soruşturması yapılmasını istemek  Kolluk şikâyet sisteminin işleyişiyle ilgili konularda teftiş ve denetim yapılması için Bakanlığa önerilerde bulunmak

106 106 T.C. Avrupa Birliği Bakanlığı Siyasi İşler Başkanlığı İnsan Hakları Alanında Kurumsallaşma Anayasa Mahkemesi’ne Bireysel Başvuru 2010 Anayasa Değişiklik Paketiyle Anayasa’nın 146-149. Maddeleri değiştirilerek, Anayasa Mahkemesi’ne bireysel başvuru sistemi oluşturulmuştur. 6216 sayılı Anayasa Mahkemesinin Kuruluşu ve Yargılama Usulleri Hakkında Kanun 3 Nisan 2011 tarihinde yürürlüğe girmiş ve bireysel başvuru sistemi düzenlenmiştir. 12 Temmuz 2012 tarihinde yürürlüğe giren Anayasa Mahkemesi İçtüzüğü’nde bireysel başvurunun esas ve usulleri belirlenmiştir.

107 107 T.C. Avrupa Birliği Bakanlığı Siyasi İşler Başkanlığı İnsan Hakları Alanında Kurumsallaşma Anayasa Mahkemesi’ne Bireysel Başvuru Anayasa ile teminat altına alınan temel hak ve özgürlüklerin kamu makamları tarafından ihlal edildiği iddiasında bulunan her TC vatandaşı, Anayasa Mahkemesi’ne başvuruda bulunabilmektedir. 23 Eylül 2012 tarihinde Anayasa Mahkemesi’ne bireysel başvurular kabul edilmeye başlanmıştır. 6 Kasım 2012 tarihi itibariyle, Anayasa Mahkemesi’ne 442 bireysel başvuru yapılmış olup, bunların 92’si işleme konulmuştur.

108 108 T.C. Avrupa Birliği Bakanlığı Siyasi İşler Başkanlığı Reformlar Sonuç Kopenhag Siyasi Kriterleri ile 23 ve 24. fasıl kapsamında, Uyum Paketleri ve 9. Reform Paketi haricinde 2001 yılından bugüne kadar 187 birincil, 147 ikincil düzenleme yapılmıştır.

109 109 T.C. Avrupa Birliği Bakanlığı Siyasi İşler Başkanlığı Katılım Öncesi Mali Yardım (IPA) AB’ye üye olmak için başvuran ve resmi olarak adaylığı tanınmış ülkelere de özel mali destekler verilmektedir. 1999 yılı Helsinki Zirvesinde adaylık statüsü kazanan Türkiye ile birlikte mevcut diğer aday ülkeler ve 1 katılımcı (Hırvatistan) ülke, katılım öncesi yardım adı verilen artırılmış bir mali yardımdan faydalanmaktadır. IPA’nın temel amacı aday ülkenin AB’ye üye olma yolundaki ihtiyaç ve önceliklerine hizmet eden projelerin desteklenmesidir. Projeler aracılığıyla kullandırılan fonlar, AB müktesebatına uyumu ve bu uyum için gerekli idari kapasite oluşturulmasını hedefler. Bununla beraber ekonomik ve sosyal uyumun sağlanmasına (bölgesel kalkınma, tarımsal ve kırsal kalkınma, sınır ötesi işbirliği ve KOBİ projeleri) yönelik projeler de mali yardımlar içerisinde gün geçtikçe artmaktadır.

110 110 T.C. Avrupa Birliği Bakanlığı Siyasi İşler Başkanlığı IPA’nın Kapsadığı Ülkeler ADAY ÜLKELER TÜRKİYE HIRVATİSTAN ( Katılımcı Ülke) MAKEDONYA İZLANDA KARADAĞ SIRBİSTAN POTANSİYEL ADAY ÜLKELER ARNAVUTLUK BOSNA - HERSEK KOSOVA

111 111 T.C. Avrupa Birliği Bakanlığı Siyasi İşler Başkanlığı Katılım Öncesi Mali Yardım Bileşenleri 1.Geçiş Dönemi Desteği ve Kurumsal Yapılanma 2. Sınır Ötesi İşbirliği 3. Bölgesel Kalkınma 4. İnsan Kaynaklarını Geliştirme 5. Kırsal Kalkınma (Yargı ve Temel Haklar IPA I. Bileşen altına fonlanmaktadır.) Aday ülkeler bütün bileşenlerden Potansiyel aday ülkeler ise; Sadece 1. ve 2. bileşenlerden yararlanırlar.

112 112 T.C. Avrupa Birliği Bakanlığı Siyasi İşler Başkanlığı Yargı Temel Haklar Sektör İçeriği Yargı ve Temel Haklar Faslı yargı, yolsuzlukla mücadele, temel hak ve özgürlükler, kişisel verilerin korunması, usule ilişkin güvenceler, azınlık hakları ve AB vatandaşlarının hakları konularını içermektedir. Siyasi kriterler dahil olmak üzere, bu alanda gerçekleştirilen projelerle reformların uygulanması konusunda önemli bir mesafe katedilmiştir.

113 113 T.C. Avrupa Birliği Bakanlığı Siyasi İşler Başkanlığı Katılım Öncesi Mali Yardım (IPA) 2011-2013 MIPD Belgesi 2011-2013 taslak MIPD Belgesinde ‘Adalet, İçişleri ve Temel Haklar’ sektörü için belirlenen öncelikler: bağımsız, tarafsız ve etkin yargının inşa edilmesi; etkin kolluk, suç ve yolsuzlukla mücadele, gelişmiş Entegre Sınır Yönetimi ve yasa-dışı göçün önlenmesi, ayrım gözetmeksizin, bütün bireylerin temel hak ve özgürlüklerden yararlanması konusunda ölçülebilir gelişim kaydetmek etkin ve iyi işleyen kamu hizmeti ile kamu yönetiminin modernleşmesini devam ettirmek, çoğulculuk ile Avrupa bütünleşmesinin ilkelerini ilerleten güçlü demokratik kurumlar ile sivil toplum tesis edilmesi, olarak sıralanabilir.

114 114 T.C. Avrupa Birliği Bakanlığı Siyasi İşler Başkanlığı Katılım Öncesi Mali Yardım (IPA) 2002-2011 dönemi için Yargı ve Temel Haklar Sektörü için AB fonlarından harcanan toplam mali yardım tutarı 500 milyon Euro’dur.

115 115 Yargı ve Temel Haklar Alanında Gerçekleştirilen Projeler YılProje İsmiYararlanıcıToplam BütçeStatus 2007 Askeri Hakim ve Savcıların İnsan Hakları Alanında Eğitimi Milli Savunma Bakanlığı ve Genelkurmay Başkanlığı 2.000.000 € Devam ediyor. 2007 Türkiye’nin Az Gelişmiş Bölgelerindeki Kadınların ve Kadın STK’larının Güçlendirilmesi GAP İdaresi 5.300.000 € Devam ediyor. 2007 Türkiye'de Model Cezaevi Uygulamasının Yaygınlaştırılması ve Cezaevi Reformunun Geliştirilmesi Adalet Bakanlığı 7.000.000 € Tamamlandı. T.C. Avrupa Birliği Bakanlığı Siyasi İşler Başkanlığı

116 116 YılProje İsmiYararlanıcıToplam BütçeDurum 2008 Mahkeme Yönetim Sisteminin Desteklenmesi Adalet Bakanlığı5.500.000 € Devam ediyor. 2008Mehmetçik İçin Sivil Eğitim Genelkurmay Başkanlığı 5.000.000 € Devam ediyor. 2008 Engelli Bireyler için Sağlanan Hizmetlerin Geliştirilmesi Sağlık Bakanlığı4.000.000 € Devam ediyor. 2008 Özel Eğitimin Güçlendirilmesi Milli Eğitim Bakanlığı 7.000.000 € Devam ediyor. Yargı ve Temel Haklar Alanında Gerçekleştirilen Projeler T.C. Avrupa Birliği Bakanlığı Siyasi İşler Başkanlığı

117 117 YılProje YılYararlanıcıToplam BütçeDurum 2008 Okul Öncesi Eğitimin Güçlendirilmesi Milli Eğitim Bakanlığı16.860.000 € Devam ediyor. 2009 Özürlü Bireylerin Toplumsal Entegrasyonun Geliştirilmesi Projesi Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığı 3.600.000 € Devam ediyor. 2009 Demokratik Vatandaşlık ve İnsan Haklar Eğitimi Milli Eğitim Bakanlığı 9.100.000 € Devam ediyor. 2009 Aile İçi Şiddetle Mücadele için Kadın Sığınma Evleri Projesiİçişleri Bakanlığı10.150.000 € Devam ediyor. Yargı ve Temel Haklar Alanında Gerçekleştirilen Projeler T.C. Avrupa Birliği Bakanlığı Siyasi İşler Başkanlığı

118 118 YılProje İsmiYararlancıToplam BütçeDurum 2009 Ceza İnfaz Kurumlarında Ruh Sağlığı ve Bağımlılık Hizmetlerinin İyileştirilmesi Adalet Bakanlığı 1.500.000 € Devam ediyor. 2009 Türk Ceza Adalet Sisteminin Güçlendirilmiş Etkinliği Adalet Bakanlığı4.000.000 € Devam ediyor. 2009 Kamu Sektöründe Etiğin Güçlendirilmesi Projesi Kamu Etik Kurulu1.500.000 € Devam ediyor. 2009 Yolsuzlukla Mücadele Uygulama ve Politikalarının Koordinasyonunun Güçlendirilmesi Projesi Başbakanlık1.600.000 € Devam ediyor. Yargı ve Temel Haklar Alanında Gerçekleştirilen Projeler T.C. Avrupa Birliği Bakanlığı Siyasi İşler Başkanlığı

119 119 YılProje İsmiYararlanıcıToplam BütçeDurum 2010 Okullarda Cinsiyet Eşitliğinin Geliştirilmesi Projesi Milli Eğitim Bakanlığı 3.600.000 € Devam ediyor. 2010İlköğretime Devamın Arttırılması Milli Eğitim Bakanlığı3.200.000 € Devam ediyor. 2010 Çocuklara Karşı Şiddetin Önlenmesi Projesi Milli Eğitim Bakanlığı 3.000.000 €Devam ediyor. Yargı ve Temel Haklar Alanında Gerçekleştirilen Projeler T.C. Avrupa Birliği Bakanlığı Siyasi İşler Başkanlığı

120 120 YılProje İsmiYararlanıcıToplam BütçeDurum 2010Çocuklar İçin AdaletAdalet Bakanlığı3.750.000 € Devam ediyor. 2010 Adalet Akademisinin Kurumsal Kapasitesinin Güçlendirilmesi Projesi Türkiye Adalet Akademisi 2.120.000 € Devam ediyor. 2010 Cezaevlerindeki İnfaz Hizmetlerinin Geliştirilmesi Projesi Adalet Bakanlığı 5.500.000 € Devam ediyor. 2010 Yargı Medya İlişkisinin Güçlendirilmesi ProjesiAdalet Bakanlığı1.700.000 € Devam ediyor. Yargı ve Temel Haklar Alanında Gerçekleştirilen Projeler T.C. Avrupa Birliği Bakanlığı Siyasi İşler Başkanlığı

121 121 YılProje İsmiYararlanıcıToplam BütçeDurum 2010 Türkiye'de Bilirkişilik Sisteminin İşleyişinin Geliştirilmesi Projesi Adalet Bakanlığı1.500.000 € Devam ediyor. 2011 Van ilinde yerlerinden olmuş kişilerin ekonomik ve sosyal entegrasyonu (1.Aşama) İçişleri Bakanlığı3.800.000 € Devam ediyor. 2011 Türkiye’de Sivil Gözetim Sisteminin Geliştirilmesi Aşama- II İçişleri Bakanlığı3.800.000 € Devam ediyor. 2012 Yolsuzlukla Mücadele ve Etiğin destelenmesi Kamu Etik Kurulu2.500.000€Devam ediyor. 2012Yargı Etiğinin GüçlendirilmesiHSYK3.300.000€ Devam ediyor. Yargı ve Temel Haklar Alanında Gerçekleştirilen Projeler T.C. Avrupa Birliği Bakanlığı Siyasi İşler Başkanlığı

122 122 T.C. Avrupa Birliği Bakanlığı Siyasi İşler Başkanlığı Sivil Toplum Diyaloğu – III Türkiye-AB mali işbirliği çerçevesinde 2010 IPA programlamasında yer alan ve AB Bakanlığı olarak yürüttüğümüz “Sivil Toplum Diyaloğu III’’ projesinin iki ana bileşeni:  Medya  Siyasi Kriterler olarak belirlenmiştir. Siyasi Kriterler bileşeni kapsamında sivil toplum kuruluşlarımıza yönelik olarak 2013 yılının ikinci yarısında bir hibe programı başlatılması öngörülmektedir.

123 123 T.C. Avrupa Birliği Bakanlığı Siyasi İşler Başkanlığı Sivil Toplum Diyaloğu – III Projenin siyasi kriterler bileşeni şu konuları kapsamaktadır: − demokrasi ve hukukun üstünlüğü − yargı ve adalete erişim − insan haklarının korunması − göçmen, sığınmacı ve mülteci hakları − ifade özgürlüğü − dinler, inanışlar ve kültürler arası diyalog − ayrımcılıkla mücadele

124 124 T.C. Avrupa Birliği Bakanlığı Siyasi İşler Başkanlığı Sivil Toplum Diyaloğu – III Siyasi Kriterler bileşeni kapsamında sivil toplum kuruluşları tarafından hazırlanacak 40 ila 120 projeye 50.000 ila 150.000 avro hibe verilmesi planlanmaktadır. Hibe programına başvuracak sivil toplum kuruluşlarının, projelerini AB ülkelerinde yerleşik kuruluşlarla ortaklaşa yürütmesi beklenmektedir. Önümüzdeki dönemde Ankara’da Sivil Toplum Diyalogu III projesinin tanıtımı gerçekleştirilecektir.

125 125 Teşekkür ederim. eerkocak@ab.gov.tr T.C. Avrupa Birliği Bakanlığı Siyasi İşler Başkanlığı